Οι βλαβερές συνέπειες του καπνού δεν είναι μονάχα ο τίτλος του μονόπρακτου του Άντον Τσέχoφ αλλά και ζοφερή πραγματικότητα, με το τσιγάρο και τον τοξικό του καπνό να αποτελούν τον καταλύτη για την εμφάνιση και επιδείνωση πολλών χρόνιων νοσημάτων. Τα νοσήματα αυτά είναι στην πλειονότητά τους απειλητικά για τη ζωή και, παρά την πρόοδο που έχει συντελεστεί στη φαρμακευτική έρευνα για τη θεραπεία τους, η καλύτερη αντιμετώπιση παραμένει η αποφυγή του καπνίσματος.
Το κάπνισμα ευθύνεται συνολικά ούτε για ένα, ούτε για δύο, αλλά για 23 σοβαρά νοσήματα που οφείλονται στη δημιουργία χρόνιας φλεγμονής στους ιστούς του σώματος. Στην κορυφή της λίστας με τις σοβαρότερες ασθένειες βρίσκονται η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), την οποία αναπτύσσει το 25% των καπνιστών, και ο καρκίνος του πνεύμονα, που, μεταξύ όλων των νεοπλασματικών νοσημάτων, παραμένει η βασικότερη αιτία θανάτου και δεύτερη γενικά μετά τις καρδιαγγειακές παθήσεις.
Η διακοπή του καπνίσματος μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης όχι μόνο του καρκίνου του πνεύμονα αλλά και πολλών άλλων μορφών καρκίνου, αφού ο καπνός του τσιγάρου περιέχει περισσότερες από 4.000 χημικές ουσίες, με τουλάχιστον 50 συστατικά να είναι γνωστά
καρκινογόνα.
Σε ό,τι αφορά τη ΧΑΠ, όπως εξηγεί ο καθηγητής Πνευμονολογίας του νοσοκομείου «Σωτηρία», Νίκος Κουλούρης, αντιπρόεδρος της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας, είναι μύθος πως αποτελεί ασθένεια των συνταξιούχων. Στην πραγματικότητα, λόγω της υψηλής διάδοσης του καπνίσματος στην πατρίδα μας, η ΧΑΠ, η ασθένεια που μας «κόβει την ανάσα», χτυπά πολύ νεότερους ανθρώπους και μετρά περίπου 600.000 Έλληνες ασθενείς. Το μεγάλο πρόβλημα είναι πως οι μισοί ασθενείς δεν γνωρίζουν ότι είναι άρρωστοι, γιατί υποτιμούν τη σημασία του βασικότερου προειδοποιητικού συμπτώματος, του πρωινού τσιγαρόβηχα. «Ο τσιγαρόβηχας δεν είναι μια φυσική απόρροια του καπνίσματος αλλά αποτελεί ένδειξη ότι υπάρχει βλάβη στην πνευμονική λειτουργία» τονίζει ο αναπληρωτής καθηγητής Πνευμονολογίας του νοσοκομείου «Αττικόν» Στέλιος Λουκίδης, προειδοποιώντας ότι η ΧΑΠ προκαλεί μη αντιστρεπτή απώλεια της πνευμονικής λειτουργίας. Εξαιτίας της στην Ελλάδα χάνονται ετησίως 28.000 μέρες ζωής, ενώ η νόσος αποτελεί διεθνώς 5η αιτία για χαμένα χρόνια ζωής ή χρόνια κακής ποιότητας ζωής με αναπηρία. Οι περισσότεροι ασθενείς μαθαίνουν τυχαία ότι νοσούν, ενώ έχουν εισαχθεί στο νοσοκομείο για μια αναπνευστική λοίμωξη, από την οποία δεν μπορούν να συνέλθουν.
Η ΧΑΠ, εκτός από καταλυτική για την ποιότητα ζωής, είναι και πολύ δαπανηρή, κυρίως λόγω των συννοσηροτήτων που «κρύβει», όπως η καρδιοπάθεια, η υπέρταση, η παχυσαρκία και η κατάθλιψη, με κάθε ασθενή να κοστίζει ετησίως 6.147 ευρώ στο σύστημα υγείας. Παρότι οι νέας γενιάς θεραπείες μειώνουν τις παροξύνσεις, οι οποίες απαιτούν νοσηλεία, και σταματούν την καταστροφική εξέλιξη της νόσου, δεν μπορούν να βοηθήσουν στην ανάκτηση της χαμένης πνευμονικής λειτουργίας. Οπότε η καλύτερη θεραπεία παραμένει η πρόληψη, με τη διακοπή του καπνίσματος.
Παρόμοια είναι η εικόνα και στην έτερη απειλητική ασθένεια που σχετίζεται με το κάπνισμα, τον καρκίνο του πνεύμονα. Εκεί, όπως εξηγεί η παθολόγος-ογκολόγος Σοφία Αγγελάκη, αναπληρώτρια καθηγήτρια Παθολογικής Ογκολογίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, όσο προηγμένες κι αν είναι οι θεραπείες, ακόμα κι αν βρούμε τον όγκο νωρίς, όταν είναι ακόμα μια κουκκίδα στον πνεύμονα, ο ένας στους δύο ασθενείς πεθαίνει πριν προλάβει να περάσει 5ετία από τη διάγνωση. Στην Ελλάδα, η εξέλιξη των πασχόντων είναι ακόμα πιο δυσοίωνη, γιατί ο ένας στους τρεις ασθενείς διαγιγνώσκεται μόλις 90 ημέρες πριν πεθάνει, καθώς αργεί να εξεταστεί.
Μπορεί, λοιπόν, καθημερινά να γίνονται θαύματα με την πρόοδο της ιατρικής και την ανάπτυξη των πολύ σοφιστικέ ανοσοθεραπειών που καταφέρνουν να «εξαφανίσουν» ακόμα και μεταστατικούς όγκους του πνεύμονα στο 20% των ασθενών, αλλά, όπως γίνεται με όλα τα θαύματα, η ανοσοθεραπεία δεν λειτουργεί σε όλους. Συνεπώς, το μήνυμα που στέλνουν οι ειδικοί της Εταιρείας Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας είναι πως για να κερδίσουμε τη μάχη με τον καρκίνο του πνεύμονα πρέπει να εστιάσουμε στην πρόληψη.
Για τον προ-ασυμπτωματικό έλεγχο του συγκεκριμένου καρκίνου απαιτείται η εξέταση της αξονικής τομογραφίας, την οποία οφείλουν να κάνουν όσοι είναι 55 ετών και άνω, έχουν υπάρξει για περίπου 30 χρόνια (ή και παραπάνω) καπνιστές και όσοι έχουν κόψει το κάπνισμα την τελευταία 15ετία. Πέρα από τις προληπτικές εξετάσεις, υπάρχουν και κάποιοι «αστικοί μύθοι» που μπαίνουν εμπόδιο στην έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του πνεύμονα, όπως ότι η ασθένεια αφορά μόνο τους άντρες και μόνο τους καπνιστές. Στην πραγματικότητα, όπως εξηγεί ο παθολόγος-ογκολόγος Γιάννης Μπουκοβίνας, πρόεδρος της Εταιρείας Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας, ο καρκίνος του πνεύμονα είναι η 6η αιτία θανάτου στους μη καπνιστές (εδώ, φυσικά, ενοχοποιείται πολύ το παθητικό κάπνισμα), ενώ αποτελεί και γυναικεία μάστιγα, αφού μία στις 17 γυναίκες νοσεί από τη συγκεκριμένη μορφή καρκίνου.
Επειδή η Ελλάδα είναι δεύτερη χώρα στο κάπνισμα στην Ευρώπη, είναι και δεύτερη χώρα σε συχνότητα εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα, μετά την «πρωταθλήτρια» Ουγγαρία. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, στην Ελλάδα έχουμε κάθε χρόνο περισσότερα από 6.000 νέα περιστατικά σε άντρες και περισσότερα από 1.200 νέα περιστατικά σε γυναίκες, ενώ κάθε 90 λεπτά πεθαίνει ένας άντρας ή μία γυναίκα από καρκίνο του πνεύμονα. Το 2018 καταγράφηκαν παγκοσμίως 2 εκατομμύρια νέα περιστατικά της νόσου και 1,8 εκατομμύρια θάνατοι, γεγονός που σημαίνει ότι η νοσηρότητα και η θνησιμότητα παραμένουν πολύ κοντά.
Η διακοπή του καπνίσματος μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης όχι μόνο του καρκίνου του πνεύμονα αλλά και πολλών άλλων μορφών καρκίνου, αφού ο καπνός του τσιγάρου περιέχει περισσότερες από 4.000 χημικές ουσίες, με τουλάχιστον 50 συστατικά να είναι γνωστά καρκινογόνα. Όπως, μάλιστα, συνηθίζουν να λένε οι γιατροί χαριτολογώντας: «Για τις περισσότερες μορφές καρκίνου υπάρχει προφυλακτικό εμβόλιο κι αυτό είναι η διακοπή του καπνίσματος». Και καθώς διανύουμε την περίοδο των εποχικών λοιμώξεων, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το κάπνισμα επιδεινώνει όλες τις αναπνευστικές λοιμώξεις και εντείνει τη βαρύτητα μιας γρίπης ή μιας πνευμονίας που μπορεί να αποβεί μοιραία σε ηλικιωμένους, καρδιοπαθείς, ανοσοκατεσταλμένους και παχύσαρκους ανθρώπους.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO
