ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΑΚΟΥΣΕΤΕ ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟ ΜΟΝΟΠΡΑΚΤΟ
H EΛΛΗ ΛΑΜΠΕΤΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕ ΤΟ 1978 τα μονόπρακτα του Κοκτό "Η ψεύτρα", "Η ανθρώπινη φωνή", "Την έχασα", μαζί με τα μονόπρακτα: "Η Εβραία" του Μπρεχτ, "Η πιο δυνατή" του Στρίντμπεργ, "Μια ψυχούλα" του Τσέχωφ.
Τη μετάφραση έκανε ο Μάριος Πλωρίτης, τη σκηνοθεσία ο Σωτήρης Μπασιάκος, τα σκηνικά και τα κοστούμια ο Πάνος Παπαδόπουλος.
Στην Ανθρώπινη φωνή μια γυναίκα μιλά στο τηλέφωνο με τον εραστή της που την εγκαταλείπει. Με τόνο μιας απελπισίας που προσπαθεί ματαίως να κρυφτεί, κάτω από πεποιημένη άνεση, η Λαμπέτη δίνει μια από τις καλύτερες ερμηνείες της καριέρας της. Αξίζει να σημειωθεί πως στα 1978 ήταν η πρώτη φορά που η καλλιτέχνις αντιμετώπιζε ολόκληρο το μονόπρακτο. Χωρίς να το ξέρει, σε παλιότερες της εμφανίσεις, η μετάφραση που της είχε δοθεί περιελάμβανε μόνο ένα μέρος του έργου.
Στην Ανθρώπινη φωνή μιας γυναίκα μιλά στο τηλέφωνο με τον εραστή της που την εγκαταλείπει. Με τόνο μιας απελπισίας που προσπαθεί ματαίως να κρυφτεί, κάτω από πεποιημένη άνεση, η Λαμπέτη δίνει μια από τις καλύτερες ερμηνείες της καριέρας της.
Ζαν Κοκτώ: Η Ανθρώπινη Φωνή
"Κουδούνισμα τηλεφώνου.
Εμπρός; Εμπρός; Όχι, κύριέ μου, είμαστε πολλοί στη γραμμή, διακόψτε! Κλεί... Εμπρός; Κλείστε εσείς! Εμπρός; 07, όχι 08.
Κουδούνισμα τηλεφωνου
Εμπρός; Μα, κυρία μου, τι θέλετε να κάνω; Δικό μου λάθος; Καθόλου! Εμπρός; Δεσποινίς; Ακούστε! Δεσποινίς... με καλούν και δεν μπορώ να μιλήσω.Μιλάνε κι άλλοι πολλοί στη γραμμή.
Πέστε σ' αυτήν την κυρία να κλείσει! Ναι;
Κουδούνισμα τηλεφωνου.
Ναι; ναι; Εσύ είσαι; Εσύ είσαι; Δεν σε ακούω καλά. Είσαι πολύ μακριά. Πο-λύ μα-κρι-ά. Αχ, είναι φοβερό... Μιλάνε κι άλλοι πολλοί στη γραμμή. Ξαναπάρε με! Εμπρός; Λέω ξα-να-πά-ρε-με! Ναι!
Κουδούνισμα τηλεφώνου.
Ναι; Επιτέλους! Όχι, ήτανε σωστό μαρτύριο να σε ακούω μέσα από όλες αυτές τις φωνές! Όχι, πολύ καθαρά! Ναι. Γύρισα πριν δέκα λεπτά. Μ' έχεις ξαναπάρει; Όχι, δεν ήμουν εδώ. Έφαγα έξω, στης Μάρθας. Χτες βράδυ; Χτες έπεσα αμέσως. Κι επειδή δεν μπορούσα να κοιμηθώ πήρα ένα χαπάκι. Όχι, ένα μόνο. Στις εννιά. Είχα λίγο πονοκέφαλο, αλλά μου πέρασε. Το πρωί ήρθε η Μάρθα, φάγαμε μαζί, ντύθηκα, πήγα στα μαγαζιά, γύρισα σπίτι κι έβαλα όλα τα γράμματα μέσα στην κίτρινη τσάντα. Τι; Όχι, όχι, έχω πολύ θάρρος. Είμαι πολύ δυνατή. Πολύ. Μετά; Μετά ντύθηκα, ήρθε η Μάρθα και με πήρε κι αυτό είναι όλο. ναι, γυρίζω απ' το σπίτι της τώρα. Το ροζ φόρεμά μου με τη γούνα. Και το μαύρο μου καπέλο. Ναι, φοράω ακόμα το καπέλο. Εσύ τώρα γύρισες; Α, έμεινες σπίτι. Ποια δίκη; α, ναι! Δεν πρέπει να κουράζεσαι. Εμπρός; Εμπρός; Μη διακόπτετε! αγάπη μου, αν μας διακόψουν, ξαναπάρε με αμέσως! Εμπρός; Την τσάντα; Τα γράμματά μου και τα δικά σου. Μπορείς να στείλεις να την πάρεις όποτε θέλεις. Ω, καταλαβαίνω, αγάπη μου, καταλαβαίνω, μη διακολογείσαι! Είναι πολύ φυσικό, εγώ είμαι ανόητη.Εσύ; Μα, όχι, αγάπη μου! όχι, δεν έχω να σου παραπονεθώ για τίποτα. Κάνεις λάθος! Είχαμε συμφωνλησει από την αρχή πως δεν θα λέγαμε ποτέ ψέματα ο ένας στον άλλον. Και θα μου φαινόταν εγκληματικό, αν μου το 'κρυβες ως την τελυταία στιγμή. το χτύπημα θα ήταν τρομερό, ενώ έτσι είχα τον καιρό να συνηθίσω. Να καταλάβω... Θέατρο; Σου παίζω θέατρο εγώ; Με ξέρεις, είμαι ανίκανη να τα καταφέρω! Θα το καταλάβαινες από τη φωνή μου, αν σου έκρυβα κάτι. Αποφάσισα να έχω θάρρος και θα έχω! Όχι... άφησε να ... Δεν είναι το ίδιο! Είχα όλο τον καιρό να συνηθίσω στην ιδέα. Η αγάπη μας είχε να αντιμετωπίσει πολλά εμπόδια. Έπρεπε ή να απαρνηθώ πέντε χρόνια ευτυχίας ή να δεχτώ τους κινδύνους. Ποτέ δεν φαντάστηκα πως όλα θα πήγαιναν περίφημα... Πληρώνω ακριβά μιαν ανεκτίμητη χαρά! Εμπρός; Α-νε-κτί-μη-τη. Όχι, δεν μετανιώνω! Δεν μετανιώνω για τίποτα! Κάνεις... Κάνεις λάθος! Λάθος! Έχω αυτό που μου αξίζει. θέλησα να κάνω μια τρέλα και να δοκιμάσω μια τρελή ευτυχία. Αγάπη μου... Ναι; Άφησέ με να σου μιλήσω... Μα... Μην κατηγορείς τον εαυτό σου, εγώ φταίω για όλα σου λέω! Θυμάσαι εκείνη την κυρία στις Βερσαλίες; Θυμάσαι τότε; Και το τηλεγράφημα; Εγώ θέλησα να 'ρθω, εγώ σου έκλεισα το στόμα, εγώ σου είπα πως τίποτα δεν με νοιάζει. Όχι, εδώ είσαι άδικος. Όχι! Σου μιλάω για την Τρίτη, εκείνη την Τρίτη το βράδυ, στις 27 του μηνός. Όχι, το δικό σου το μήνυμα έφτασε Δευτέρα, στις 26. Δεν... Δεν ξέρω ακόμα. Ίσως να φύγω. Πάντως, όχι αμέσως. Εσύ; Αύριο; Α! Δεν ήξερα πως ήτανε τόσο βιαστικό. Τότε... περίμενε... ειναι πολύ απλό. Αύριο πρωί θα αφήσω την τσάντα στο θυρωρό. Μπορείς να στείλεις τον Ζοζέφ να την πάρει. Εγώ μπορεί να μείνω ή μπορεί να πάω να περάσω μερικές μέρες στης Μάρθας, στην εξοχή. Σύμφωνοι. Ποια γάντια; Τα γάντια που φοράς όταν πδηγείς το αυτοκίνητο; Δεν ξέρω, δεν τα είδα. Περίμενε όμως, θα κοιτάξω. Ναι, μην κλείσεις. Περίμενε... Ναι; Αγάπη μου, δεν τα βρήκα. Έψαξα παντού. Κοίταξα στην πολυθρόνα, στο χολ, στην τουαλέτα... δεν τα βρήκα. Θα κοιτάξω πάλι. Αν τα βρω ως αύριο, θα τα αφήσω στο θυρωρό, μαζί με την τσάντα. Ναι... τα γράμματα... να τα κάψεις... Ήθελα να σου ζητήσω κάτι πολύ ανόητο. Να... θα ήθελα να σε παρακαλέσω... αν τα κάψεις, θα ήθελα να φυλάξεις τη στάχτη μέσα στη μικρή κοκκαλένια τσιγαροθήκη που σου είχα χαρίσει. Εμπρός; Όχι, δεν... είμαι ανόητη... Δεν έχω τίποτα... Θα ήθελα μόνο να έχω αυτή τη στάχτη. Αυτό είναι όλο. Τι καλός που είσαι. Ναι, σωστά. φοράς τη ρόμπα σου; Είσαι ξαπλωμένος; Δεν πρέπει να δουλεύεις ως αργά, πρέπει να κοιμηθείς, αν είναι να ξυπνήσεις νωρίς. Εμπρός; Εμπρός; Δεν μ' ακούς; Αχ! Κι όμως μιλάω δυνατά. Εμπρός; Τώρα μ' ακούς; Αχ, είναι αστείο, γιατί εγώ σε ακούω σα να 'σαι μέσα στο δωμάτιο. Εμπρός; Δεσποινίς, μιλάω! Εμπρός; Α, ναι. Σ' ακούω τώρα πολύ καλά. Σ' ακούω καλύτερα κι από πρώτα. Η συσκευή σου βουίζει. Σαν να μην είναι το δικό σου τηλέφωνο. Σε βλέπω, ξέρεις! Ποιο φουλάρι; Το κόκκινο... με ξανασηκωμένα τα μανίκια... στο αριστερό το ακουστικό... στο δεξί το στυλό σου... σχεδιάζεις στο στυπόχαρτο καρδιές, πρόσωπα, άστρα... Γελάς! Όχι, όχι, αγάπη μου, προπάντων, μη με κοιτάζεις! Φοβάμαι! Αποφεύγω να κοιτάξω στον καθρέφτη. Δεν τολμάω να ανάψω το φως της τουαλέτας μου. Χτες το βράδυ αντίκρυσα ξαφνικά μπροστά μου μια γριά κυρία... μ' ένα πλήθος ρυτίδες... Είσαι πολύ ευγενικός, αγάπη μου! αλλά ένα ωραίο σώμα είναι χρήσιμο μόνο στις καλλιτέχνιδες. προτιμούσα τότε που μου έλεγες πως έχω ένα πονηρό μουτράκι... Αστειευόμουν... Είσαι κουτός! Ευτυχώς που είσαι αδέξιος και που μ' αγαπάς, γιατί αν δεν μ' αγαπούσες και δεν ήσουνα αδέξιος, το τηλέφωνο θα γινότανε ένα τρομερό όπλο στα χέρια σου. Ένα όπλο που δεν αφήνει ίχνη και δεν κάνει θόρυβο. Εγώ κακιά; Εμπρός; Αγάπη μου, πού είσαι; Εμπρός; Δεσποινίς, μας διέκοψαν! Περιμένετε... οτε 047 .
Κουδούνισμα τηλεφώνου.
Ναι; Εμπρός; Μιλάει; Θα με παίρνει.
Κουδούνισμα τηλεφώνου.
Εμπρός; ΟΤΕ 047. Αχ, όχι 6! Δεσποινίς, ακούστε έκαναν λάθος! Ζήτησα ΟΤΕ 047 και μου δώσανε κατά λάθος 046.
Κουδούνισμα τηλεφώνου.
Εμπρός; Εσύ είσαι, Ζοζέφ; Ναι, εγώ είμαι, η κυρία. Μιλούσα με τον κύριο και μας διέκοψαν. Α... Δεν είναι εκεί... Ναι... σωστά... είμαι ανόητη... δεν θα γυρίσει απόψε... Ναι, μου τηλεφωνούσε από ένα εστιατόριο και εγώ... μας διέκοψαν και αφηρημένη πήρα τον αριθμό του σπιτιού σας. Με συγχωρείς, Ζοζέφ. Ευχαριστώ πολύ. Καληνύχτα.
Κουδούνισμα τηλεφώνου.
Εμπρός; Αγάπη μου, μας διέκοψαν. Όχι, περίμενα. Χτύπησε μια φορά, το σήκωσα και δεν μίλησε κανείς. Ναι... Νυστάζεις; Είσαι τόσο καλός που μου τηλεφώνησες, πολύ καλός. Όχι, όχι, δεν έχω τίποτα... Όχι, δεν άλλαξα... Είμαι όπως ήμουνα και πριν. Μόνο να, καταλαβαίνεις, μιλάμε... δεν σκεφτόμαστε πως σε λίγο πρέπει να σταματήσουμε, να κλείσουμε, να ξαναπέσουμε στο κενό, στο σκοτάδι... Άκουσε, αγάπη μου, δεν σου είπα ποτέ μου ψέματα... Ναι, ξέρω! Αχ, Θεέ μου, το πιστεύω. Σε πιστεύω, δεν το λέω γι' αυτό. Το λέω επειδή εγώ είπα ψέματα. Θέλω να πω, εγώ σου λέω ψέματα απόψε και δεν μου αρέσει. Δεν θέλω να σου λέω ψέματα ακόμα κι αν είναι για το καλό σου. Όχι, τίποτα το σπουδαίο, αγάπη μου, αλλά να... Εδώ κι ένα τέρτατο σου λέω ψέματα... Σου έλεγα ψέματα, ας πούμε, ότι έφαγα έξω και για το φόρεμά μου. Δεν έφαγα, δεν φοράω το ροζ μου φόρεμα. Είχα ρίξει πάνω από το νυχτικό μου ένα παλτό, επειδή περίμενα το τηλεφώνημά σου. Σκεφτόμουνα, κόντευα να τρελαθώ... Αποφάσισα λοιπόν κι εγώ να βγω έξω, να πάρω ένα ταξί, να 'ρθω κάτω απ' τα παράθυρά σου να περιμένω. Ναι, να περιμένω... Δεν ξέρω τι. Έχεις δίκιο. Θα απαντήσω σ' ό,τι με ρωτήσεις. Σου ορκίζομαι. Εδώ. Δεν έφαγα τίποτα, δεν μπορούσα. Ήμουνα πολύ άρρωστη. Εχτές βράδυ θέλησα να πάρω ένα χαπάκι για να κοιμηθώ. Σκέφτηκα τότε πως, αν έπαιρνα περισσότερα, θα κοιμόμουνα καλύτερα και πως, αν τα έπαιρνα όλα, θα κοιμόμουνα χωρίς όνειρα, χωρίς ξύπνημα, θα πέθαινα. Ήπια δώδεκα. Τα διέλυσα μέσα σε ζεστό νερό. Κοιμήθηκα σα μολύβι. Και είδα ένα όνειρο, ονειρεύτηκα την πραγματικότητα. Ξύπνησα ευχαριστημένη που ήταν όνειρο κι όταν κατάλαβα πως ήταν αλήθεια, πως ήμουνα μονάχη, πως δεν ακουμπούσα το κεφάλι μου στον ώμο σου, ένιωσα πως δεν μπορούσα πια να ζήσω. Ένιωσα την καρδιά μου να μη χτυπάει, σα να μην είχα βάρος. Και ύστερα με έπιασε μια τρομερή αγωνία και, καθώς ο θάνατος αργούσε να 'ρθει, τηλεφώνησα ύστερα από μία ώρα στη Μάρθα. Δεν είχα πια το κουράγιο να πεθάνω μονάχη μου. Ήταν 4 το πρωί. Η Μάρθα ήρθε με το γιατρό που μένει στην πολυκατοικία της. Φαίνεται πως είναι πολύ δύσκολο να δηλητηριαστείς και πως κάνεις πάντα λάθος στη δόση. Ναι, ο γιατρός έγραψε μια συνταγή και η Μάρθα έμεινε ως απόψε κοντά μου. Την παρακάλεσα να φύγει, επειδή μου 'χες πει πως θα μου τηλεφωνήσεις για τελευταία φορά και φοβόμουν μήπως δεν με αφήσει να σου μιλήσω. Όχι, τώρα είμαι πολύ καλά! Πολύ καλά. Αχ, Θεέ μου, τι αδέξια που είμαι! Είχα ορκιστεί να μη σε τρομάξω, να σε αφήσω να φύγεις ήσυχος, να σου πω καλή αντάμωση, σα να 'ταν να ιδωθούμε κι αύριο. το πιο σκληρό είναι όταν πρέπει να κλείσεις να γίνει σκοτάδι. Εμπρός; Αχ, νόμιζα ότι μας είχαν διακόψει! Είσαι καλός, αγάπη μου! Γλυκιά μου αγάπη, που σ' έκανα να πονέσεις! Ναι, μίλα, μίλα! Πες ό,τι να 'ναι. Φτάνει να σ' ακούω να μιλάς και μου περνάνε όλα. Υπέφερα τόσο που κυλιόμουνα χάμω. Ναι. Δειλός; Εγώ είμαι δειλή! Αχ, εσύ! Αχ, εσύ! Εσύ, που δεν μου έδωσες παρά μονάχα ευτυχία. Αγάπη μου, άκουσε να σου πω! Δεν στο είπα ποτέ... Άκουσέ με! Το ήξερα! Το περίμενα αυτό που έγινε. Μια έρα στη μοδίστρα, σε ένα περιοδικό είδα τη φωτογραφία της. ήταν ορθάνοιχτο πάνω στο τραπέζει σ' αυτή την σελίδα. Γιατί δεν ήθελα να χαλάσω τις τελυταίες μας βδομάδες. Είναι πολύ φυσικό, μην κατηγορείς τον εαυτό σου. Καταλαβαίνω, καταλαβαίνω... Τι; Όχι! Χίλιες φορές καλύτερα! Αν δε μου είχες τηλεφωνήσει, θα πέθαινα! Στάσου, περίμενε! Περίμενε να βρούμε έναν τρόπο... Αχ, συγχώρεσέ με, το ξέρω πως αυτή τη στιγμή είμαι ανυπόφορη και πως είσαι πολύ υπομονετικός, αλλά κατάλαβέ με! Υποφέρω! Αυτό το σύρμα είναι το τελευταίο πράγμα που με ενώνει ακόμα μαζί σου. Ναι. Κοίτα... Εχτές το βράδυ είχα πέσει στο κρεβάτι με το τηλέφωνο στην αγκαλιά μου.... Το ξέρω πως είναι ανόητο, αλλά είχες πει ότι θα μου τηλεφωνούσες, ύστερα το τηλέφωνο αισθάνομαι ότι φτάνει μές στο σπίτι σου... Λοιπόν, φαντάσου, μισοκοιμόμουνα κι έβλεπα ένα σωρό όνειρα. Έβλεπα... ότι το χτύπημα του τηλεφώνου γινόταν ένα αληθινό χτύπημα που μου 'δινες κι επεφτα. Ή έβλεπα ότι το σύρα τυλίγεται στο λαιμό μου και με πνίγει. Ή ακόμα έβλεπα ότι βρισκόμουνα στο βυθό μιας θάλασσας που έμοιαζε με το διαμέρισμα στο Οτέι και ενωνόμουνα μαζί σου μ' ένα σωλήνα από σκάφανδρο και σε ικέτευα να μην κόψεις αυτό το σωλήνα. Όνειρα... Φαίνονται τόσο ανόητα όταν τα διηγείσαι! Μόνο που στον ύπνο μου ήτανε ολοζώντανα και ήτανε τρομερό. Μα... τώρα επειδή μου μιλάς... Πέντε χρόνια τώρα ζω από σένα! Περνάω την ημέρα μου περιμένοντάς σε. Όταν αργείς, νομίζω πως πέθανες. Πεθαίνω όταν σε φανταστώ νεκρό. Ξαναζώ όταν γυρίζεις και ύστερα, όσο είσαι κοντά μου, πεθαίνω από το φόβο μη μου φύγεις. Ναι, το πρώτο βράδυ κοιμάσαι. Ύστερα ο πόνος μαλακώνει, τον αντέχεις. Αυτό που δεν μπορείς να αντέξεις είναι η δεύτερη νύχτα, χτες, και η τρίτη, απόψε. Σε λίγα λεπτά και αύριο και μεθαύριο και μέρες και μέρες θα κάνεις τι, Θεέ μου; Γλυκιά μου αγάπη! Δεν είχα ποτέ καμιά άλλη δουλειά εκτός από σένα. Η Μάρθα έχει οργανώσει τη ζωή της. Είναι σαν να ρωτάς ένα ψάρι πώς θα οργανώσει τη ζωή του έξω από το νερό. Μονάχη, μονάχη... Μη φοβάσαι, δεν αυτοκτονεί κανείς δυο φορές! Με φαντάζεσαι εμένα να αγοράζω περίστροφο; Πού θα έβρισκα τη δύναμη να σοφιστώ ένα ψέμα; υπάρχουνε στιγμές που το ψέμα είναι χρήσιμο. Εσύ, ας πούμε, αν μου έλεγες ψέματα... Λέω... Αν μου έλεγες ψέματα για να κάνεις λιγότερο οδυνηρό το χωρισμό μας... Δεν λέω ότι μου λες ψέματα... όχι! Άφησέ με... θέλω να πω... Αν μου έλεγες ψέματα από αγάπη και το καταλάβαινα, θα σε αγαπούσσα ακόμα πιο πολύ! Αν δεν ήσουνα... Εμπρός; Εμπρός; Αχ, Θεέ μου, κάνε να ξανατηλεφωνήσει! Αχ, Θεέ μου, κάνε να ξανατηλεφωνήσει... Αχ, Θεέ μου, κάνε να ξανατηλεφωνήσει...
Κουδούνισμα τηλεφώνου.
Ναι; Αγάπη μου, μας διέκοψαν. Σου έλεγα πως αν μου έλεγες ψέματα από καλοσύνη και το καταλάβαινα, θα σε αγαπούσα ακόμα πιο πολύ. Ναι, αυτό εννούσα. Είσαι τρελός! Το ξέρω πως πρέπει, αλλά είναι φοβερό. Δεν θα έχω ποτέ το θάρρος. Να νομίζουμε πως είμαστε ο ένας πλάι στον άλλον και ξαφνικά μπαίνουν ανάμεσά μας υπόγεια, υπόνομοι, σύρματα, μια πόλη ολόκληρη... 'Εχω το σύρμα γύρω στο λαιμό μου! Έχω τη φωνή σου γύρω στο λαιμό μου! το καλύτερο θα ήταν να μας διακόψει το κέντρο κατά τύχη. Αχ, το ξέρω! Το ξέρω καλά! Το ξέρω πως αυτό που έχεις να κάνεις είναι πιο δύσκολο για σένα παρά για μένα. Καταλαβαίνεις; Καταλαβαίνεις... Ευχαριστώ! Είσαι καλός. Σ' αγαπάω. Πήγα να πω σε λίγο, από συνήθεια... Δεν πιστεύω... Ποιος ξέρει... Καλύτερα έτσι. Κι εγώ νομίζω, πολύ καλύτερα. Ναι. Λοιπόν, αγάπη μου, είμαι γενναία. Κάνε γρήγορα, κλείσε! Κλείσε γρήγορα! Κλείσε! Κλείσε! Σ' αγαπάω. Σ' αγαπάω. Σ' αγαπάω... Σ' αγαπάω! Σ' αγαπάω!"
