Σε έναν κόσμο όπου ο αριθμός των ασθενών με χρόνια νοσήματα διαρκώς αυξάνονται (απολύτως λογικό, αφού ζούμε περισσότερο...), ο σακχαρώδης διαβήτης δικαιώνει τον χαρακτηρισμό που του έχουν αποδώσει οι επιστήμονες, αποκαλώντας τον «παγκόσμια επιδημία του αιώνα μας». Άλλωστε, η εμφάνισή του είναι στενά συνδεδεμένη με μια άλλη νόσο –και φαινόμενο– των καιρών, την παχυσαρκία, στην οποία δυστυχώς η πατρίδα μας έχει κατακτήσει πανευρωπαϊκή πρωτιά, με το 35% του πληθυσμού να είναι υπέρβαροι και το 11% παχύσαρκοι (τα στοιχεία, αλίμονο, αφορούν όχι μόνο τους ενήλικες αλλά και τα παιδιά).
Ας δούμε λίγο πιο προσεκτικά τι ακριβώς είναι ο διαβήτης, πόσο μας αφορά και ποιες είναι οι συνέπειές του στην υγεία μας – γιατί κανείς δεν πεθαίνει από διαβήτη αλλά από τις επιπλοκές του.
Σύμφωνα με έρευνες της Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας, στην Ελλάδα το 10% του πληθυσμού, δηλαδή ένας στους δέκα Έλληνες, πάσχει από διαβήτη. Οι μισοί περίπου ασθενείς δεν το γνωρίζουν και το ανακαλύπτουν με τουλάχιστον 10 χρόνια καθυστέρηση, τυχαία, από κάποια επιπλοκή, η οποία τους στέλνει υποχρεωτικά στον γιατρό. Αυτή η καθυστέρηση, βέβαια, έχει μεγάλο κόστος για την υγεία, καθώς, μέσα σε αυτήν τη δεκαετία, προχωρούν οι αγγειακές βλάβες που προκαλεί το υψηλό σάκχαρο. Στο σημείο αυτό πρέπει να πούμε ότι ο διαβήτης οφείλεται στη μη φυσιολογική αύξηση του σακχάρου στο αίμα. Υπάρχουν δύο μορφές, ο διαβήτης τύπου 1, που εμφανίζεται στη βρεφική ή στην παιδική ηλικία, οφείλεται σε ελαττωματικό γονίδιο και απαιτεί θεραπεία με ινσουλίνη διά βίου, και ο διαβήτης τύπου 2 (των ενηλίκων, που παλαιότερα λεγόταν και διαβήτης των παππούδων), που οφείλεται στην «κακή» διατροφή, στα περιττά κιλά και στην έλλειψη σωματικής άσκησης. Σύμφωνα με τα νεότερα ευρήματα, και στις δύο μορφές διαβήτη τα περιστατικά αυξάνονται ανησυχητικά, ειδικά στον διαβήτη των ενηλίκων, όπου η νόσος φλερτάρει πλέον ακόμα και με εφήβους και παιδιά, ενώ κάποτε έπληττε ανθρώπους μετά την ηλικία των 50 ετών. Και ο διαβήτης τύπου 1 αυξάνεται κατά 3% κάθε χρόνο στα παιδιά και στους εφήβους, γεγονός που οφείλεται σε περιβαλλοντικά αίτια. Μια αιτιολογία είναι η «θεωρία της υγιεινής», δηλαδή η αποστειρωμένη ζωή, μακριά από τη φύση.
Ο βραχνάς των επιπλοκών
Η κυριότερη επιπλοκή του διαβήτη είναι ότι καταστρέφει τα μικρά και μεγάλα αγγεία, με συνέπεια να προκαλεί με την πάροδο των ετών καρδιοπάθεια. Ενδεικτικά, οι διαβητικοί διατρέχουν τον κίνδυνο να πάθουν έμφραγμα του μυοκαρδίου εξίσου με τους μη διαβητικούς που είναι μεγαλύτεροι κατά 15 χρόνια, δηλαδή ο διαβήτης γερνάει πρόωρα την καρδιά. Οι άλλες σοβαρές επιπλοκές του διαβήτη χτυπούν τα μάτια και τα νεφρά. Οι διαταραχές της όρασης είναι συχνά ο τρόπος με τον οποίο ανακαλύπτουν οι διαβητικοί ότι έχουν υψηλό σάκχαρο, ενώ η έτερη παρενέργεια, η διαβητική νεφροπάθεια, αποτελεί μεγάλο βάσανο, καθώς στέλνει τους ασθενείς στην ταλαιπωρία της αιμοκάθαρσης. Σε πρόσφατη μελέτη, μάλιστα, την οποία παρουσίασε η Ελληνική Νεφρολογική Εταιρεία, ο διαβήτης αποτελεί πρώτη αιτία εξέλιξης της χρόνιας νεφρικής νόσου σε νεφρική ανεπάρκεια και κατάληξης των ασθενών σε Μονάδα Αιμοκάθαρσης. Συγκεκριμένα, το 50% των διαβητικών ασθενών καταλήγει με νεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου, με την παχυσαρκία και το μεταβολικό σύνδρομο να αυξάνουν κατά 83% τον κίνδυνο χρόνιας νεφρικής νόσου.
Η αισιόδοξη νότα
Αν όμως μέχρι εδώ τα στοιχεία ήταν δυσοίωνα, υπάρχει και η αισιόδοξη πλευρά, που δείχνει ότι ο διαβήτης και οι επιπλοκές του μπορούν να προληφθούν. Έτσι, μια πολύ «φρέσκια» μελέτη από τη Φινλανδία έδειξε ότι η μείωση του βάρους των υπέρβαρων και παχύσαρκων ατόμων κατά 40% μειώνει τον διαβήτη σε ποσοστό 58% και απομακρύνει τον κίνδυνο νεφρικής ανεπάρκειας και αιμοκάθαρσης, αλλά και τον κίνδυνο καρδιοπάθειας. Μαζί με την απώλεια του περιττού βάρους, οι ειδικοί συστήνουν μία ώρα ήπια σωματική δραστηριότητα για την πρόληψη του διαβήτη. Το περπάτημα είναι εξαιρετική άσκηση, αρκεί να γίνεται με tempo, σε ρυθμό παρέλασης και όχι πολύ αργά.
Tips
— Τα άτομα που πάσχουν από νοσογόνο παχυσαρκία, έχουν δηλαδή Δείκτη Μάζας Σώματος άνω του 40 (με ανώτατη φυσιολογική τιμή το 24), δεν μπορούν να αδυνατίσουν με δίαιτα. Στις περιπτώσεις αυτές συστήνεται η απομάκρυνση του περιττού βάρους με χειρουργική επέμβαση (βαριατρικής).
— Όλα τα άτομα άνω των 40 ετών οφείλουν να μετρούν κάθε χρόνο το σάκχαρό τους. Στο πλαίσιο του ετήσιου τσεκ-απ καλό είναι να γίνεται γενική ανάλυση αίματος και ούρων και μέτρηση κρεατινίνης ορού που δείχνει αμέσως αν υπάρχει νεφρική δυσλειτουργία. Επίσης, πρέπει να κάνουμε ετησίως οφθαλμολογικό τσεκ-απ, από τη σχολική ηλικία.
— Στην υπηρεσία των διαβητικών ασθενών υπάρχει πλέον και ένα πρωτοποριακό application για tablets και smartphones που δημιουργήθηκε από την Ελληνική Διαβητολογική Εταιρεία και προσφέρεται δωρεάν ως ο προσωπικός e-σύμβουλος των χρηστών.
