Είσαι, δεν είσαι φιλόζωος ή dog person, η ιστορία της Sugar σίγουρα θα σε συγκινήσει. O Βασίλης Μπορομπόκας είναι επαγγελματίας εκπαιδευτής/σύμβουλος συμπεριφοράς σκύλων τα τελευταία 17 χρόνια. Στο βιογραφικό του έχει πολλά πτυχία, πιστοποιήσεις και συμμετοχές σε σεμινάρια, γεγονός που δείχνει ότι ο εκπαιδευτής δεν επαναπαύεται, εξελίσσει συνεχώς τα skills του και ενημερώνεται για κάθε νέα μέθοδο εκπαίδευσης με σκοπό να δημιουργήσει πρώτα ευτυχισμένους σκύλους και στη συνέχεια ευτυχισμένους ανθρώπους.
Το 2011, η σύζυγος του Βασίλη, Σοφία, διαγνώστηκε με διαβήτη τύπου 1 μετά τη γέννηση του γιου τους. Πριν ενημερωθούν για το γεγονός, ο Βασίλης δεν γνώριζε καν για την ύπαρξη των diabetic alert dogs, όπως είναι η επίσημη ορολογία. Ένας σκύλος ειδοποίησης διαβήτη εκπαιδεύεται ώστε να ανιχνεύει με τη μυρωδιά τα επίπεδα σακχάρου του ανθρώπου και με ένα κατάλληλο σινιάλο που θα έχει μάθει από τον εκπαιδευτή του να προειδοποιεί τον διαβητικό ιδιοκτήτη του έγκαιρα, προλαμβάνοντας έτσι τυχόν υπογλυκαιμικό σοκ. Ο Βασίλης έθεσε στόχο του να μάθει πώς μπορεί να εκπαιδεύσει έναν τέτοιο σκύλο και, αφού ο ίδιος καταρτίστηκε κατάλληλα, αποφάσισαν μαζί με τη Σοφία και τον 6χρονο σήμερα γιο τους να υιοθετήσουν ένα γλυκύτατο λαμπραντόρ.
Το σημαντικότερο στη συγκινητική ιστορία της Sugar είναι ότι, παρόλο που το κίνητρο για την εκπαίδευσή της ήταν η αγάπη του Βασίλη για τη σύζυγό του και η αντιμετώπιση του προβλήματος υγείας που προέκυψε, η εκπαίδευσή της δεν ήταν αυτοσκοπός. H Sugar, πρώτα και πάνω απ' όλα, είναι το τέταρτο μέλος στην οικογένεια του Βασίλη και της Σοφίας.
Η Sugar είναι ο μόνος σκύλος που κάνει κάτι τέτοιο στην Ελλάδα και μάλιστα με χαροποιεί το ότι ακόμη και πολύ έμπειροι και πεπειραμένοι δάσκαλοί μου, εξεπλάγησαν με την πορεία της και τα videos που τους στέλνω.
— Βασίλη, γνώριζες από πριν για την ύπαρξη diabetic alert dogs ή αφότου διαγνώστηκε η σύζυγός σου με διαβήτη τύπου 1 άρχισες να ψάχνεις αν οι σκύλοι μπορούν να φανούν χρήσιμοι σε αυτό;
Όχι, δεν γνώριζα πριν από το 2011 ότι υπάρχουν τέτοιοι σκύλοι. Γενικά, θεωρείται νέο είδος εκπαίδευσης, αν αναλογιστείς πως ο πρώτος σκύλος εκπαιδεύτηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες το 2003. Εγώ ξεκίνησα να το ψάχνω το 2012, και μάλιστα, με κάθε νέα πληροφορία που συγκέντρωνα, αποκτούσα όλο και μεγαλύτερη εμμονή. Ξεκίνησα πολύ απλά, γκουγκλάροντας στην αρχή και εν συνεχεία, με πολλή επιμονή, πείσμα και πάθος, βρήκα ανθρώπους που με εκπαίδευσαν, μεταδίδοντάς μου τις γνώσεις τους με δικά τους videos και έρευνες. Συζητούσαμε πολύ στο τηλέφωνο, κάναμε Skype meetings, μου έστελναν e-mails, μου πρότειναν βιβλία... Με βοήθησαν και το έψαξα σε κάθε είδους χρήσιμη πηγή. Σιγά-σιγά στράφηκα προς την Ευρώπη και με στήριξαν πολύ δύο συνάδελφοι και δάσκαλοι, ένας Γερμανός και μια Ολλανδή. Δημιούργησα έναν κύκλο όπου συμμετείχαν πραγματικά οι κορυφαίοι. Βέβαια, να πω ότι στην αρχή χόρτασα «πόρτα» και απόρριψη. Πολλοί συνάδελφοι δεν απάντησαν καν σε απλά e-mails όταν ζητούσα πληροφορίες σχετικά με το πού να στραφώ. Ωστόσο, θέλω να σταθώ σε αυτούς που με βοήθησαν να γίνω αυτό που είμαι. Στην Ιταλία, παραδείγματος χάριν, δέχτηκα πρόταση από την Αμερικανίδα πρωτοπόρο και «μύθο» της εκπαίδευσης κ. Kay να είμαι ο εκπαιδευτής στη Ν. Ευρώπη.
— Πότε μπήκε η Sugar στη ζωή σας;
Τον Ιούνιο του 2015, λίγους μήνες αφότου γύρισα από τη μετεκπαίδευσή μου στη Γερμανία. Ήταν η καταλληλότερη στιγμή, για δύο λόγους. Πρώτον, λόγω καλοκαιριού είχαμε περισσότερο χρόνο οικογενειακώς να ασχοληθούμε με το νέο μας μέλος και, δεύτερον, για να αρχίσω να εφαρμόζω ό,τι είχα διδαχθεί. Το περιμέναμε πώς και πώς όλοι μας!
— Ποια είναι η διαδικασία που ακολούθησες για να δημιουργήσεις έναν diabetic alert dog;
Η διαδικασία βασίζεται ουσιαστικά σε 3 πυλώνες. Ο πρώτος αφορά τη βασική υπακοή σε συνδυασμό με πολύ μεγάλη κοινωνικοποίηση και εξοικείωση του σκύλου με καθετί αστικό (κόσμο, καφετέριες, δρόμους, malls, πάρκα, ερεθίσματα κ.ο.κ.). Ο δεύτερος πυλώνας αφορά το scent training, δηλαδή την εκπαίδευση όσφρησης, κατά την οποία μαθαίνουμε στον σκύλο τη μυρωδιά της υπογλυκαιμίας, του την εντυπώνουμε, τον εξοικειώνουμε, τον μαθαίνουμε να την αναγνωρίζει και να ειδοποιεί. Τέλος, ο τρίτος πυλώνας είναι η δημιουργία ρεαλιστικών σεναρίων, ώστε να αρχίσει ο σκύλος να δουλεύει και να ειδοποιεί. Αυτή είναι μια χρονοβόρος και απαιτητική περίοδος.
— Επέλεξες σκυλί ράτσας Λαμπραντόρ και έχεις διευκρινίσει σε άλλες συνεντεύξεις σου ότι είναι μια καλή ράτσα για τη συγκεκριμένη δουλειά. Μπορείς να μας εξηγήσεις τον λόγο καθώς και τι μπορεί να συμβεί με άλλες ράτσες;
Τα συγκεκριμένα σκυλιά ήταν ούτως η άλλως μία από τις αγαπημένες επιλογές της Σοφίας, αλλά και δική μου, ανεξαρτήτως «δουλειάς». Απλώς, μιλώντας με έμπειρους συναδέλφους από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη, κατάλαβα πως είναι ίσως η καλύτερη επιλογή. Όχι τόσο λόγω της μύτης –σχεδόν όλες οι ράτσες έχουν εξαιρετική όσφρηση–, αλλά περισσότερο λόγω του ότι είναι ισορροπημένα, φιλικά, ανθρωποκεντρικά, χαλαρά, προβλέψιμα και με μεγάλη διάθεση να προσφέρουν. Εννοείται πως πολλές φυλές και ημίαιμοι σκύλοι μπορούν να τα καταφέρουν. Στη Γερμανία και στην Ιταλία είδα, αλλά και δούλεψα με mixed breed σκύλους. Σημασία για εμένα έχει το ταμπεραμέντο του σκύλου.
— Πώς ήταν το δέσιμο της Σοφίας με τη Sugar; Υπήρξαν ups and downs στη σχέση τους;
Ήταν άψογο. Η Sugar ήρθε πολύ συνειδητά στο σπίτι μας. Ήταν μια απόφαση αγάπης και ανεξαρτήτως επιτυχίας ή αποτυχίας του εγχειρήματος θα ήταν το σκυλί μας. Το να τα καταφέρουμε δεν ήταν αυτοσκοπός. Δεν μπορώ να πω πως υπήρξαν σκαμπανεβάσματα στη σχέση τους, η Σοφία είναι εξαιρετικά υπομονετική και ήρεμη μαζί της, με πολλή αγάπη και κατανόηση. Ίσως ανάμεσα σ' εμένα και τη Σοφία να υπήρξαν ups and downs, γιατί πιστεύω πως μερικές φορές ήμουν πιεστικός και απαιτητικός ως προς την καθημερινή δουλειά. Βλέπεις, είναι και ο ρόλος του εκπαιδευτή στη μέση.
— Υπάρχει περίπτωση ένας diabetic alert σκύλος να νιώθει εγκλωβισμένος στον ρόλο του; Να επηρεάζεται, για παράδειγμα, ο ψυχισμός του, να στρεσάρεται;
Αυτό με απασχόλησε πολύ και το συζήτησα αρκετές φορές με τη δασκάλα μου την κα Κay. Συγκεκριμένα, στη Sugar δεν λειτούργησε έτσι, το αντίθετο θα έλεγα, και ξέρεις γιατί; Με τη Σοφία μπαίναμε πολλές φορές στη θέση της. Γι' αυτό ερχόταν μαζί μου σε μαθήματα, στη θάλασσα, τρέχουμε καθημερινά στο ΟΑΚΑ, καβαλάμε βουνά και μπορώ να πω πως διασκεδάζουμε σε βαθμό που ο περίγυρός μου με –ή μας– θεωρεί κομματάκι υπερβολικούς με τη Sugar. Στη γειτονιά μου, ας πούμε, η μόνιμη επωδός των ανθρώπων είναι: «Καλά, πάλι βόλτα πάει;». Η μικρή, λοιπόν, όχι μόνο δεν στρεσάρεται, αλλά θεωρώ πως απολαμβάνει πλήρως τη ζωή της. Αρκεί να ρίξεις μια ματιά στις φωτογραφίες της – σε όλες γελάει. Και το λέω κυριολεκτικά. Μου το λένε φίλοι, περαστικοί στον δρόμο, στα σχόλια στο Facebook, παντού.
— Στερείται κάτι η Sugar; Ώρες παιχνιδιού, ας πούμε;
Στην αρχή της εκπαίδευσής της είχε περισσότερο «διάβασμα» από τον μέσο σκύλο. Δεν θα σου πω ψέματα – είχε δουλειά, επανάληψη και απαιτήσεις, αλλά πάντα με διαλείμματα, παιχνίδι και αποφόρτιση. Περισσότερο εγώ πιέστηκα, να σου πω την αλήθεια, γιατί έπρεπε να κάνω κάτι που το έκανα για πρώτη φορά και είχα την αγωνία του πώς θα τα πάμε. Σιγά-σιγά, όμως, προσπάθησα να προσαρμόσω την εκπαίδευση στο καθημερινό μας πρόγραμμα. Για παράδειγμα, πηγαίναμε βόλτα στο Mall, αλλά συνδυάζαμε και τη βασική υπακοή, ή για καφέ και στήναμε σενάριο υπογλυκαιμίας, ώστε να δούμε πώς θα αντιδράσει. Το πιο σημαντικό είναι πως η Sugar από την πρώτη στιγμή λάτρεψε κυριολεκτικά αυτήν τη δουλειά! Ήταν το αγαπημένο της παιχνίδι, να βρει δηλαδή την υπογλυκαιμία! Της άρεσε σε τέτοιον βαθμό, που όταν σταματούσαμε την εκπαίδευση, είτε γιατί ταξίδευα στο εξωτερικό είτε γιατί κάναμε ένα off με τη Σοφία, την βλέπαμε να της λείπει, το νιώθαμε. Αυτό νομίζω πως ήταν η επιτυχία, ότι ήταν και είναι πολύ χαρούμενη με αυτήν τη διαδικασία.
— Επέλεξες ως ειδοποίηση το σκούντημα με τη μουσούδα. Γιατί; Είναι κάτι που θα κάνει ένας σκύλος πιο σπάνια, άρα και δύσκολο να παρερμηνευτεί, όπως ας πούμε το γλείψιμο του χεριού;
Υπάρχουν 4-5 κλασικά σινιάλα, αλλά αυτό είναι το πιο συνηθισμένο και διαδεδομένο, συν του ότι «έκατσε» πολύ καλά στη Sugar. Το κατάλαβε σχεδόν από την ηλικία των 3 μηνών. Επίσης είναι και αυτό που λες, δηλαδή δεν μπορεί να παρερμηνευτεί. Δεν σκουντάει ένας σκύλος με τη μουσούδα του τους ανθρώπους του πολύ συχνά, άρα μπορεί να σκεφτείς: «Ώπα, ο σκύλος κάτι μου λέει».
— Η Sugar είναι αυτήν τη στιγμή ο μοναδικός τέτοιος σκύλος στην Ελλάδα. Πόσο κοντά είσαι στο να αρχίσεις να εκπαιδεύεις κι άλλους σκύλους ώστε να εντοπίζουν την υπογλυκαιμία;
Απ' όσο γνωρίζω, ναι, η Sugar είναι ο μόνος σκύλος που κάνει κάτι τέτοιο στην Ελλάδα και μάλιστα με χαροποιεί το ότι ακόμη και πολύ έμπειροι και πεπειραμένοι δάσκαλοί μου εξεπλάγησαν με την πορεία της και τα videos που τους στέλνω. Με στήριξαν και με βοήθησαν ώστε να τα καταφέρουμε. Με αφορμή το βήμα που μου δίνεις θέλω να τονίσω αυτό που λέω σε όλες μου τις συνεντεύξεις: μακάρι να υπάρξουν κι άλλοι σκύλοι, όπως κι άλλοι καταρτισμένοι συνάδελφοι. Στην Ευρώπη, επειδή το έχω ψάξει πάρα πολύ καλά το θέμα, τόσα χρόνια δεν πρέπει να είμαστε περισσότεροι από 10-20 εκπαιδευτές. Φαντάσου πως η Γερμανία των 60 εκατομμυρίων ανθρώπων έχει 3 δασκάλους. Όσο για το αν είμαι κοντά, ναι, πιστεύω πως σε μερικούς μήνες θα είμαι έτοιμος να μπορέσω να βοηθήσω κι άλλους.
— Θα ενθάρρυνες έναν διαβητικό να βάλει έναν εκπαιδευμένο σκύλο στη ζωή του;
Μόνο αν του αρέσουν οι σκύλοι, όσο απλό κι αν ακούγεται. Η κ. Kay μου έλεγε: «Βασίλη, θα ξεκινάς πάντα λέγοντας τα δύσκολα στους ανθρώπους». Συμφωνώ 100%. Για παράδειγμα, σε κάποιον που δεν μπορεί τις τρίχες, δεν του αρέσει να βγάζει βόλτα τον σκύλο, δεν μπορεί να δεσμευτεί με τις απαιτήσεις ενός ζώου συντροφιάς δεν θα συνιστούσα να πάρει σκύλο. Αν όμως έβλεπα πως θέλει και έχει διάθεση, εννοείται πως θα το πρότεινα. Ούτως η άλλως, πιστεύω πως η παρουσία ενός σκύλου βελτιώνει τη ζωή σου ποικιλοτρόπως.
— Έχεις πει πως ο σκύλος δεν πρέπει να μπερδεύεται, γι' αυτό πρέπει να είναι εστιασμένος στον άνθρωπο που αντιμετωπίζει το πρόβλημα. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να περνάει περισσότερο χρόνο με τη Σοφία; Πώς είναι η δική σου σχέση αλλά και του μικρού σας γιου μαζί της;
Αυτό αφορά περισσότερο τους διαβητικούς, δηλαδή να μην εστιάζει σε ανθρώπους που μπορεί να έχουν «διαφορετικά σάκχαρα» μέσα στην ημέρα. Εγώ και ο γιος μου ο Φοίβος δεν είμαστε διαβητικοί, επομένως η Sugar συσχετίστηκε γρήγορα με τη Σοφία. Αυτό που γινόταν στην αρχή ήταν πως εγώ χρειάστηκε να παίξω εκατοντάδες φορές τον ρόλο του διαβητικού με τα δείγματα της υπογλυκαιμίας, ώστε να βοηθήσω και να κατευθύνω την εκπαίδευση. Νομίζω πως τα πήγα τόσο καλά, που η Sugar «έψαχνε» κι εμένα. Θα σου πω μια ιστορία: πέρσι το φθινόπωρο γύρισα μια μέρα από τη δουλειά κι έκατσα να φάω, ήμουν αρκετά κουρασμένος και πεινούσα. Θυμάμαι είχαμε ψαρόσουπα (η Sugar τρελαίνεται για ψάρι, ούτε γάτα να ήταν!). Ξεκινάω, λοιπόν, να τρώω κι έρχεται η Sugar και με σκουντά με τη μουσούδα. Δεν έδωσα σημασία γιατί θεώρησα πως «βραχυκύκλωσε» από τη λαχτάρα να φάει. Με ξανασκούντησε. Τότε ζήτησα από τη Σοφία τον μετρητή της και είδα πως είχα σάκχαρο 76 mg. Είναι τα επίπεδα στα οποία έχει εκπαιδευτεί να ειδοποιεί τη Σοφία! Αμέσως μίλησα με Ηνωμένες Πολιτείες και Γερμανία για να δω αν όντως συνέβη αυτό που κατάλαβα. Εκεί, ο δάσκαλός μου ο κ. Κoler μου είπε: «Μπράβο Βασίλη, εξαιρετική δουλειά! Φτάνει όμως, πρέπει να αποσυρθείς και η σκύλα να εστιάζει πλέον μόνο στη Σοφία». Εκεί, λοιπόν, κατάλαβα πως πρέπει να περνάει εκπαιδευτικό χρόνο μόνο με τη Σοφία και πως η ιστορία με τον διαβήτη είναι πλέον δική τους υπόθεση. Τα πάνε υπέροχα και χωρίς εμένα. Όσον αφορά τη σχέση της με τον 6χρονο γιο μου, τι να πω... Είναι full ερωτευμένοι! Τους βλέπω και λιώνω.
— Μπορείς να ξεχωρίσεις μια πολύ τρυφερή στιγμή κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης της Sugar; Κάτι που να σας εξέπληξε και να έδειξε ότι εξελίσσεται πολύ γρήγορα ίσως;
Νομίζω πως είναι πολλές οι στιγμές. Δεν ξέρω τι να πρωτοπώ. Κουτάβι 3 μηνών που έμαθε να σπρώχνει, 5 μηνών που έβρισκε το δείγμα κρυμμένο σχεδόν παντού, 7 μηνών που γύρισα από την Ιταλία και αρχίσαμε εντατικά την εκπαίδευση, τα σενάρια την ώρα που παίζαμε, που ήμασταν π.χ. σε καφέ, τρώγαμε κι αυτή ανακάλυπτε ότι έπρεπε να ειδοποιήσει. Τις βραδινές εκπαιδεύσεις, τα τηλεφωνήματα που δεχόμουν από τη Σοφία ότι την ειδοποιούσε σε live alerts... Αυτή η εκπαίδευση μου έδωσε πολλά και γεμάτα συναισθήματα: συγκίνηση, χαρά, πληρότητα, ικανοποίησή, σεβασμό. Νομίζω πως είναι μία από τις κορυφαίες στιγμές στην καριέρα και στη ζωή μου. Ένας μαραθώνιος συναισθημάτων που ακόμη και τώρα με κάνει να αναλογίζομαι τι καταφέραμε όλοι μας. Απίστευτο!
σχόλια