«Αν δεν κάνει ψυχοθεραπεία, μην πας μαζί του!»: Η κοινοτοπία της θεραπευτικής ορολογίας

«Αν δεν κάνει ψυχοθεραπεία, μην πας μαζί του!»: Η κοινοτοπία της θεραπευτικής ορολογίας Facebook Twitter
Η ψυχοθεραπεία οφείλει να πηγαίνει ένα βήμα παραπέρα και να αντιμετωπίζει τον πραγματικό πόνο και τα πραγματικά συμπτώματα που συχνά συνιστούν τις ψυχικές ασθένειες.
0

ΕIXE ΠΕΙ ΚΑΠΟΤΕ ο Τζον Γουότερς: «Αν πας στο σπίτι κάποιου και δεν έχει βιβλία, μην τον πηδήξεις!». Σήμερα κυκλοφορεί μια νέα, πιο απαιτητική εκδοχή αυτής της συμβουλής: «Αν δεν κάνει ψυχοθεραπεία, μην κοιμηθείς μαζί του». Δεν είναι απλώς ένα αστείο. Τώρα που η θεραπεία έχει εισχωρήσει σε όλες τις πτυχές της ζωής, χρησιμοποιείται ακόμη και στα προφίλ του Tinder ως ένας τρόπος να δείξεις ότι είσαι συναισθηματικά υπεύθυνος.

Σήμερα, οι ψυχολογικοί, ψυχιατρικοί, ψυχαναλυτικοί όροι «ρίχνονται» τακτικά στην καθημερινή συζήτηση – όροι όπως «κόκκινη σημαία» [red flag], «gaslight» και «τραύμα». Ακόμη και οι ράπερ έχουν αγκαλιάσει αυτόν τον κόσμο στα κομμάτια τους. Ο Jay-Z αναφέρει τον ψυχοθεραπευτή του σε τραγούδια όπως το 4:44, ενώ ο Kendrick Lamar προχώρησε ένα βήμα παραπέρα, δομώντας το άλμπουμ του Mr. Morale (2022) ως μια σειρά από θεραπευτικές συνεδρίες.

Ακόμα και οι θερμοί υπερασπιστές της ψυχανάλυσης είναι πολύ επικριτικοί απέναντι στον ευτελισμό της και υποστηρίζουν ότι, όπως ασκείται τα τελευταία χρόνια, συχνά μετατρέπεται σε αυτοβοήθεια.

Θα ήταν εύκολο να συσχετίσει κανείς αυτή την τάση με την άνοδο ενός εγωκεντρισμού και μιας αυτοαναφορικότητας. Η είσοδος των selfies στη σύγχρονη τέχνη, της «αυτοφυούς» μυθοπλασίας (autofiction) στη λογοτεχνία και του έντονου βιωματικού στοιχείου στη μουσική (με εξέχουσα περίπτωση την Taylor Swift) θα ενίσχυε τη θέση ότι πέρα από όλα μας αρέσει να μιλάμε για τον εαυτό μας. Η ψυχοθεραπεία όμως οφείλει να πηγαίνει ένα βήμα παραπέρα και να αντιμετωπίζει τον πραγματικό πόνο και τα πραγματικά συμπτώματα που συχνά συνιστούν τις ψυχικές ασθένειες.

Η εμφάνιση τέτοιων συμπτωμάτων σε εκατομμύρια νέους ανθρώπους, σχεδόν ταυτόχρονα και κατά τη διάρκεια ενός οικονομικού κύκλου που χαρακτηρίζεται από απαισιοδοξία και επισφάλεια (η λεγόμενη «επιδημία ψυχικής υγείας»), οδηγεί πολλούς ειδικούς στη διαπίστωση ότι βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια συλλογική και γενικευμένη δυσφορία, η οποία, σύμφωνα με τα λόγια του φιλοσόφου Amador Fernández-Savater, είναι μια «δυσφορία υπερχείλισης που προκαλείται από μια τριπλή κατάρρευση: ψυχική, κοινωνική και οικολογική».

Εν μέσω αυτής της κρίσης, το ερώτημα είναι αν οι άνθρωποι ζητούν βοήθεια από τους θεραπευτές και αν η θεραπεία τους βοηθάει πραγματικά. Η κατάσταση στις Ηνωμένες Πολιτείες δεν είναι ενθαρρυντική: μελέτες προειδοποιούν ότι η αύξηση των περιπτώσεων που στρέφονται στην ψυχοθεραπεία δεν έχει οδηγήσει σε αύξηση της ψυχολογικής ευημερίας των πολιτών. Το αντίθετο μάλιστα.

«Αν δεν κάνει ψυχοθεραπεία, μην πας μαζί του!»: Η κοινοτοπία της θεραπευτικής ορολογίας Facebook Twitter
Στην ταινία «Νευρικός Εραστής» ο Γούντι Άλεν ήταν ένας από τους πρώτους influencers της ψυχοθεραπείας.

Η ψυχιατρική είναι ο πιο αμφιλεγόμενος κλάδος της ιατρικής. Ιστορικά έχει θεωρηθεί ως δίκοπο μαχαίρι, διότι σε ορισμένα πλαίσια (ιδίως πολιτικά) λειτούργησε ως μέσο ελέγχου των ασθενών αντί να ανακουφίζει τον πόνο τους, ενώ και τα θεμέλιά της ακόμα εξακολουθούν να συζητούνται και να αμφισβητούνται. Πρόσφατα, ο Ολλανδός ψυχίατρος Jim Van Os εξηγούσε στην EL PAÍS: «Υπάρχει πολύ μεγάλη ετερογένεια και ποικιλομορφία περιπτώσεων και συμπτωμάτων για να χωρέσουν οι άνθρωποι σε μία και μόνη διάγνωση».

Οι ειδικοί αναζητούν εδώ και δεκαετίες νευροβιολογικούς δείκτες για τις ψυχικές ασθένειες – δείκτες που θα επέτρεπαν την εξομοίωση των ψυχικών ασθενειών με άλλες ασθένειες και θα επιβεβαίωναν την καταλληλότητα των τυποποιημένων φαρμακολογικών θεραπειών. Ωστόσο, μέχρι στιγμής τα στοιχεία αυτά δεν έχουν προκύψει και η συμπεριφορά των ασθενών εξακολουθεί να αποτελεί τον σημαντικότερο παράγοντα κατά τη διάγνωση. «Για τη συντριπτική πλειονότητα των ψυχικών παθήσεων δεν έχουν βρεθεί βιολογικοί δείκτες, οπότε δεν έχουμε καμία βιολογική εξέταση για να επαληθεύσουμε κάθε είδους ψυχιατρική διάγνωση», έλεγε το 2022 στην EL PAÍS ο Βρετανός ψυχολόγος James Davies.

Η ψυχανάλυση επηρέασε την κουλτούρα του περασμένου αιώνα όσο σχεδόν κανένα άλλο ρεύμα σκέψης. Η κληρονομιά της εκτείνεται από τα έργα του Προυστ μέχρι τις σύγχρονες επικεφαλίδες των ειδήσεων. Ωστόσο, έχει συχνά απαξιωθεί ως ψευδοεπιστήμη. Και οι ίδιοι οι θερμοί υπερασπιστές της ψυχανάλυσης όμως είναι πολύ επικριτικοί απέναντι στον ευτελισμό της και υποστηρίζουν ότι, όπως ασκείται τα τελευταία χρόνια, συχνά μετατρέπεται σε αυτοβοήθεια. Οδεύουμε προς μια «υπερψυχολογικοποιημένη» κοινωνία, αλλά οι ίδιοι οι ψυχαναλυτές θεωρούν ότι τα θεμελιώδη ζητήματα και τα πραγματικά προβλήματα των ασθενών δεν αντιμετωπίζονται με ορθό τρόπο μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο.

Η Jara Pérez, ψυχολόγος και ψυχαναλύτρια, πιστεύει ότι η ψυχανάλυση είναι μία από τις λίγες μορφές θεραπείας που κάνει τον ασθενή να αναλαμβάνει την ευθύνη της διαδικασίας. Δεν πιστεύει ότι η κουλτούρα της θεραπείας, όπως εμφανίζεται παντού στις μέρες μας, γεννά εγωκεντρικά ή εγωιστικά άτομα, όπως υποδηλώνει το κλισέ που επικρατεί, αλλά μάλλον τεμπέλικα άτομα που αναζητούν γρήγορες και εύκολες λύσεις: «Θεωρώ πολύ προβληματικό το γεγονός ότι αναζητούμε συνεχώς και με το παραμικρό ειδικούς να μας βοηθήσουν. Πηγαίνω σε ψυχολόγο για να μου δώσει γενικές συμβουλές, πηγαίνω σε έναν διατροφολόγο για να μου πει τι να τρώω, πηγαίνω σε έναν personal trainer για να με μάθει να γυμνάζομαι... με αυτόν τον τρόπο χάνεται ένα μεγάλο μέρος της αυτονομίας μας. Και αυτό που κάνει η ψυχανάλυση είναι να βάζει αυτή την αυτονομία στο τραπέζι».

Με στοιχεία από El Pais

Υγεία & Σώμα
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Υπάρχουν πράγματι τροφές που «καίνε» λίπος;

Ψυχή & Σώμα / Υπάρχουν πράγματι τροφές που «καίνε» λίπος;

Βοηθούν όντως κάποιες τροφές στις καύσεις ή είναι απλώς ένας διατροφικός μύθος; Στο σημερινό επεισόδιο συζητάμε με τον διαιτολόγο Χρήστο Δερδεμέζη για το πώς μπορούμε να υποστηρίξουμε με απλούς τρόπους τον μεταβολισμό μας.
ΜΕΡΟΠΗ ΚΟΚΚΙΝΗ
Είναι αλήθεια ότι στην εμμηνόπαυση παχαίνουμε χωρίς να τρώμε;

Ψυχή & Σώμα / Είναι αλήθεια ότι στην εμμηνόπαυση παχαίνουμε χωρίς να τρώμε;

Τι σημαίνει «σωστή» διατροφή στην εμμηνόπαυση; Υπάρχουν τροφές που βοηθούν στην ανακούφιση των συμπτωμάτων; Πόσοι από τους διατροφικούς «κανόνες» που ακούμε είναι μύθοι; Η Μερόπη Κοκκίνη συζητά με τον νοσοκομειακό διαιτολόγο Χρήστο Παπαβαγγέλη.
ΜΕΡΟΠΗ ΚΟΚΚΙΝΗ
«Γονείς, ψυχραιμία! Υπάρχει τρόπος για ήρεμη γονεϊκότητα;»

Ζωή στα καλύτερά της / «Γονείς, ψυχραιμία! Υπάρχει τρόπος για ήρεμη γονεϊκότητα;»

Μια συζήτηση με την παιδοψυχολόγο και οικογενειακή ψυχοθεραπεύτρια Ηλέκτρα Κτενά για το γονεϊκό άγχος και το τι μπορούν να κάνουν οι γονείς για να χτίσουν ουσιαστικές σχέσεις εμπιστοσύνης με τα παιδιά τους, στο πλαίσιο της σειράς podcast «Ζωή στα καλύτερά της», με την υποστήριξη των συμπληρωμάτων διατροφής EVIOL.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Ginger shots: Υπερδύναμη για το ανοσοποιητικό μας ή σκέτο hype;

Ψυχή & Σώμα / Ginger shots: Υπερδύναμη για το ανοσοποιητικό μας ή σκέτο hype;

Τα σφηνάκια τζίντζερ έχουν αποκτήσει φανατικό κοινό και προβάλλονται ως ένα φυσικό booster για το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Πόση αλήθεια, όμως, κρύβεται πίσω από αυτή τη διατροφική τάση; Η Μερόπη Κοκκίνη μιλά με τον διαιτολόγο Χρήστο Δερδεμέζη.
ΜΕΡΟΠΗ ΚΟΚΚΙΝΗ
Ozempic και Mounjaro: Ιατρική επανάσταση ή παγίδα;

Ψυχή & Σώμα / Ozempic και Mounjaro: Επανάσταση στην απώλεια βάρους ή παγίδα;

Η Μερόπη Κοκκίνη συζητά με τη διαιτολόγο Μελίνα Καριπίδου και τον ενδοκρινολόγο Μανώλη Σουβατζόγλου, οι οποίοι εξηγούν πώς λειτουργούν τα φάρμακα GLP-1, ποιοι μπορούν να τα πάρουν, τι ρόλο παίζει η διατροφή κατά τη χρήση τους – και τι συμβαίνει όταν διακοπούν.
ΜΕΡΟΠΗ ΚΟΚΚΙΝΗ
Ο λάθος και ο σωστός τρόπος να δώσουμε κίνητρα σ’ ένα παιδί

Υγεία & Σώμα / Ο λάθος και ο σωστός τρόπος να δώσουμε κίνητρα σε ένα παιδί

Το κλειδί για την ανατροφή ικανών νέων ανθρώπων δεν είναι να εστιάζουμε στις δυσκολίες και τα ελλείμματά τους, αλλά να αναγνωρίσουμε και να καλλιεργήσουμε τα προτερήματά τους – να εντοπίσουμε αυτό που οι ειδικοί στην ανάπτυξη του παιδιού αποκαλούν «νησίδες ικανότητας».
THE LIFO TEAM
Κοιλιοκάκη, η σιωπηλή νόσος της γλουτένης

Υγεία & Σώμα / Κοιλιοκάκη: Η σιωπηλή νόσος της γλουτένης

Οι διατροφικές δυσανεξίες μπορούν να κάνουν την καθημερινότητα βάσανο. Η πιο συχνή διαταραχή, που μπορεί να εκδηλωθεί σε οποιαδήποτε ηλικία, είναι η κοιλιοκάκη. Τι συμπτώματα έχει και πώς γίνεται η διάγνωση;
ΑΛΕΞΙΑ ΣΒΩΛΟΥ
Τι είναι οι υπέρ-επεξεργασμένες τροφές;

Ψυχή & Σώμα / Τι είναι οι υπέρ-επεξεργασμένες τροφές;

Ποιες τροφές μάς κάνουν πραγματικά καλό; Πόσο junk food επιτρέπεται να καταναλώνουν τα παιδιά και πόση ζάχαρη; Και πώς ενισχύουμε το μικροβίωμα του οργανισμού; Η Τζούλη Αγοράκη συζητά με την κλινική διατροφολόγο Κωνσταντίνα Κεραμύδα για το ποιες τροφές, ενώ μοιάζουν αθώες, είναι άκρως επικίνδυνες.
ΤΖΟΥΛΗ ΑΓΟΡΑΚΗ
DIET

Υγεία & Σώμα / «Είναι τεράστιο θέμα το bullying για το φαγητό στη δουλειά»

Η Εμμανουέλα Λεουνάκη είναι διαιτολόγος-διατροφολόγος αλλά έχει μια διαφορετική προσέγγιση απ’ τη συνηθισμένη: δεν εστιάζει στη ζυγαριά αλλά στη συναισθηματική σχέση μας με το φαγητό και στην κοινωνική πίεση που οδηγεί σε μειωμένη αυτοεκτίμηση.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Nερό με λεμόνι: Θα χάσουμε κιλά αν το πίνουμε κάθε μέρα;

Ψυχή & Σώμα / Nερό με λεμόνι: Ισχύει ότι βοηθά στην απώλεια κιλών;

Το πρωινό ρόφημα με χλιαρό νερό και λεμόνι έχει γίνει viral στο TikTok, καθώς πολλοί είναι αυτοί που ορκίζονται στα οφέλη του: από καλύτερη πέψη και αποτοξίνωση, μέχρι λαμπερό δέρμα και ενίσχυση του ανοσοποιητικού. Αλλά τι από όλα αυτά μπορεί να αποδειχθεί επιστημονικά; Πρόκειται για ακόμα έναν διατροφικό μύθο; Η Μερόπη Κοκκίνη συζητά με τον διαιτολόγο Χρήστο Δερδεμέζη.
ΜΕΡΟΠΗ ΚΟΚΚΙΝΗ
Η ευτυχία ενός πιο ήσυχου Εγώ 

Υγεία & Σώμα / Το «ήσυχο Εγώ» είναι η λύση στον ναρκισσισμό των social media

Πρόκειται για έναν όρο που επινοήθηκε από τους ψυχολόγους, ως αντίδραση στη διαρκή αυτοπροβολή της εποχής μας, προτείνοντας μια ισορροπημένη ταυτότητα που συνδυάζει την αυτογνωσία με το ενδιαφέρον για τους άλλους.
THE LIFO TEAM
Εγκυμοσύνη: η καλύτερη περίοδος στη ζωή μιας γυναίκας ή μια δοκιμασία;

Ψυχή & Σώμα / Εγκυμοσύνη: Η καλύτερη περίοδος στη ζωή μιας γυναίκας ή μια δοκιμασία;

Η Τζούλη Αγοράκη συνομιλεί με την οκτώ μηνών έγκυο Παυλίνα Βουλγαράκη για τα αντιφατικά συναισθήματα μιας περιόδου που, αν και διαρκεί μόνο εννέα μήνες, ίσως τελικά δεν είναι τόσο ειδυλλιακή όσο την παρουσιάζουν.
ΤΖΟΥΛΗ ΑΓΟΡΑΚΗ