Τα Panama Papers, εκτός από μία από τις μεγαλύτερες δημοσιογραφικές αποκαλύψεις όλων των εποχών, είναι ουσιαστικά 11 εκατομμύρια έγγραφα που είχε στην κατοχή της η δικηγορική εταιρεία Mossack Fonseca που εδρεύει στον Παναμά και διαθέτει υποκαταστήματα σε 35 πόλεις του πλανήτη.
Πρόκειται για περισσότερα από 2,6 Τerabytes πληροφοριών που αναφέρονται σε δραστηριότητες της εταιρείας (τέταρτη μεγαλύτερη στον κλάδο της) από το 1977. Η συγκεκριμένη εταιρεία, λοιπόν, ειδικεύεται στη δημιουργία εικονικών εταιρειών που χρησιμοποιούνται για την απόκρυψη περιουσιακών στοιχείων. Το δίκτυο που είχε αναπτύξει χρησιμοποιούσε 21 «φορολογικούς παραδείσους» ανά τον κόσμο.
Η δημοσιογραφική έρευνα κράτησε έναν χρόνο και εργάστηκαν γι' αυτήν 376 δημοσιογράφοι σε 76 χώρες. Την αρχή έκαναν η γερμανική εφημερίδα «Süddeutsche Zeitung», η οποία απέκτησε πρόσβαση στα εκατομμύρια αρχεία από εμπιστευτική πηγή και τα μοιράστηκε με περισσότερους από 100 δημοσιογραφικούς οργανισμούς, και το International Consortium of Investigative Journalists, μια παγκόσμια οργάνωση που προωθεί την ανεξάρτητη ερευνητική δημοσιογραφία. Λέγεται ότι το «βαθύ λαρύγγι» της υπόθεσης δεν ζήτησε χρήματα για τις αποκαλύψεις.
Στα Panama Papers αποκαλύπτονται πάνω από 214.000 υπεράκτιες εταιρείες που συνδέονται με τουλάχιστον 200 κράτη του πλανήτη. Στα ονόματα που φιγουράρουν στη λίστα βρίσκονται 12 νυν και πρώην αρχηγοί κρατών, ανάμεσά τους ο Πούτιν, ο πρωθυπουργός της Ισλανδίας, μέλη της οικογένειας του Κινέζου Προέδρου, ο Πρόεδρος της Ουκρανίας Ποροσένκο, ο Πρόεδρος της Αργεντινής, o βασιλιάς της Σαουδικής Αραβίας, ο πρωθυπουργός του Πακιστάν, ο πατέρας του Βρετανού πρωθυπουργού Κάμερον, ο γιος του πρώην Αιγύπτιου Προέδρου Μουμπάρακ, ο διάσημος ποδοσφαιριστής Λιονέλ Μέσι, ο μεγαλοπαράγοντας του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου Μισέλ Πλατινί, πολλοί επιχειρηματίες, σελέμπριτι και μαφιόζοι.
Οι διαρροές περιλαμβάνουν κυρίως e-mails, αρχεία PDF, photo files και αποσπάσματα από την εσωτερική βάση δεδομένων της Mossack Fonseca. Οι δημοσιογράφοι κατάφεραν να διασταυρώσουν έναν μεγάλο αριθμό εγγράφων, συμπεριλαμβανομένων αντιγράφων διαβατηρίων, αποκαλύπτοντας μυστικούς ιδιοκτήτες εταιρειών και κατόχους τραπεζικών λογαριασμών στους 21 «φορολογικούς παραδείσους», μεταξύ αυτών και η Κύπρος.
Όπως ισχυρίζεται και η εταιρεία, οι περισσότερες από τις υπηρεσίες που προσφέρει όλη η βιομηχανία των offshore είναι τυπικά νόμιμες, όμως από την έρευνα των δημοσιογράφων προέκυψε ότι διάφοροι παράγοντες του κύκλου απέτυχαν να εφαρμόσουν τη νόμιμη διαδικασία, ώστε να διασφαλίσουν ότι οι πελάτες τους και άρα τα χρήματα που διαχειρίζονται δεν θα εμπλέκονται σε εγκληματικές οργανώσεις, φοροδιαφυγή ή πολιτική διαφθορά.
Ο Αργεντινός σταρ του ποδοσφαίρου Λιονέλ Μέσι υποστηρίζει ότι η παναμέζικη εταιρεία που ανήκει στην οικογένειά του δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ για να φοροδιαφύγει ο ίδιος ή κάποιος άλλος και δεν απέκτησε ποτέ κεφάλαια. Στα έγγραφα ο Μέσι και ο πατέρας του φέρονται ως συνιδιοκτήτες της εταιρείας Mega Star Enterprises. Το όνομα του ποδοσφαιριστή εμφανίστηκε για πρώτη φορά στα αρχεία της νομικής εταιρείας Mossack Fonseca στις 13 Ιουνίου 2013, δηλαδή μία ημέρα αφότου οι οικονομικοί εισαγγελείς της Βαρκελώνης του άσκησαν δίωξη για φοροδιαφυγή. Η δίκη του Μέσι, με συγκατηγορούμενο τον πατέρα του, είναι προγραμματισμένη για τον Μάιο.
Μέσα σε όλα αυτά βρίσκουμε και 223 ελληνικές εταιρείες, 64 Έλληνες πελάτες-φυσικά πρόσωπα και 285 μετόχους. Ηχηρό όνομα στην ελληνική λίστα ο Σταύρος Παπασταύρου, συνεργάτης του πρώην πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά. Στα Panama Papers εμφανίζεται ως μέλος των συμβουλίων των παναμέζικων εταιρειών Green Shamrock Foundation και Diman Foundation από το 2005 έως το 2014. Το 2006 έγινε αναπληρωτής πρόεδρος της Aisios Foundation, που υπάρχει ακόμα και σήμερα. Αρχικά ο Παπασταύρου δήλωσε άγνοια, αλλά αργότερα είπε πως τα αρχεία του έδειξαν ότι έχει υπηρετήσει ως μέλος των συμβουλίων των εταιρειών Green Shamrock Foundation, Diman και Aisios και ότι το έκανε «για δύο μακροχρόνιους φίλους της οικογένειας» και ότι δεν έλαβε καμία αποζημίωση. Είπε ότι «δεν είχε δικαιώματα ιδιοκτησίας οποιουδήποτε είδους σε αυτές» και «δεν ήταν υποχρεωμένος» να τις δηλώσει στις φορολογικές Αρχές. Να θυμίσουμε ότι ο συγκεκριμένος άνθρωπος είχε εμφανιστεί και στη λίστα Λαγκάρντ με 6,9 εκατ. δολάρια αδήλωτες καταθέσεις στην Ελβετία. Πρόσφατα πλήρωσε πρόστιμο 3,6 εκατ. δολάρια.
Σύμφωνα με βίντεο της «Guardian», ενός δημοσιογραφικού οργανισμού που συμμετείχε στη δημοσιογραφική έρευνα, ο τρόπος να κρύψεις ένα δισ. δολάρια, όπως έκανε ο Πούτιν, έχει πέντε βήματα: Βήμα 1. Βρίσκεις κάποιον που μπορείς πραγματικά να εμπιστευτείς. Στην περίπτωση του Πούτιν, τον Sergei Roldugin, που είναι ο καλύτερός του φίλος και νονός της μεγαλύτερης κόρης του αλλά και καλλιτεχνικός διευθυντής του Οίκου της Μουσικής της Αγίας Πετρούπολης. Βήμα 2. Βοηθάει πολύ εάν ένας άλλος φίλος σας έχει μια τράπεζα που τη διοικεί, όπως o Yuri Kovalchuk την Τράπεζα της Ρωσίας. Βήμα 3. Επίσης, θα χρειαστείτε μια νομική εταιρεία που ειδικεύεται στις υπεράκτιες εταιρείες (offshore). Εν προκειμένω, τη Mossack Fonseca. Βήμα 4. Η τράπεζα βοηθάει στο στήσιμο των εταιρειών στο όνομα του καλύτερού σας φίλου. Η offshore καταγράφεται στις βρετανικές Παρθένες Νήσους, όπου η νομοθεσία εξασφαλίζει πως δεν θα μάθει ποτέ κανείς για τις «δουλειές» σου. Βήμα 5. Η νομική εταιρεία εγκρίνει δάνεια προς τις offshore που έχουν στηθεί και είσαι έτοιμος.
Το άρθρο είναι από την έντυπη έκδοση της LIFO.
