Με ιδιαίτερα υψηλή συμμετοχή και εμφανές ενδιαφέρον από την ελληνική ομογένεια ολοκληρώθηκε η εκδήλωση Rebrain Greece στη Νέα Υόρκη, η έκτη κατά σειρά διοργάνωση της κυβέρνησης με στόχο τη διασύνδεση Ελλήνων εργαζομένων του εξωτερικού με την εγχώρια αγορά εργασίας. Περισσότεροι από 1.000 Έλληνες που ζουν και απασχολούνται στις Ηνωμένες Πολιτείες βρέθηκαν στον χώρο της εκδήλωσης, όπου 34 επιχειρήσεις παρουσίασαν 500 θέσεις υψηλής εξειδίκευσης.
Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης και της υπουργού Νίκης Κεραμέως, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης στρατηγικής που έχει αναπτύξει η κυβέρνηση για τον «επαναπατρισμό» στελεχών με μακρά επαγγελματική εμπειρία στο εξωτερικό. Συνολικά, από τις έξι διοργανώσεις σε Λονδίνο, Άμστερνταμ, Ντίσελντορφ, Στουτγκάρδη και Νέα Υόρκη, περισσότεροι από 6.500 Έλληνες έχουν συμμετάσχει, δίνοντας μια πρώτη εικόνα του ενδιαφέροντος που καταγράφεται στη διασπορά.
Από το brain drain στο brain gain – Η κυβερνητική στόχευση
Η μεγάλη «διαρροή εγκεφάλων» της περιόδου 2010-2018 αποτελεί μια από τις πιο έντονες κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες της κρίσης. Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, περισσότεροι από 659.000 Έλληνες εγκατέλειψαν τη χώρα για να αναζητήσουν εργασία στο εξωτερικό. Το φαινόμενο, όπως έχει επισημανθεί και από κυβερνητικά στελέχη, δεν ήταν απλώς κοινωνικό σύμπτωμα αλλά μια βαθιά πληγή για την παραγωγική βάση και τις αναπτυξιακές δυνατότητες της Ελλάδας.
Σήμερα, σύμφωνα με τη Eurostat, από τους σχεδόν 660.000 που μετανάστευσαν, έχουν επιστρέψει 422.688 – ποσοστό 64%. Η κυβέρνηση επιχειρεί να κεφαλαιοποιήσει αυτήν τη δυναμική, μετατρέποντας το brain drain σε brain gain, μια θετική κινητικότητα που συνδέει την επιστροφή εξειδικευμένων επαγγελματιών με τις ανάγκες της ελληνικής οικονομίας. Στο πλαίσιο αυτό, οι εκδηλώσεις Rebrain Greece και Ημέρα Καριέρας λειτουργούν ως δίαυλος μεταξύ των επιχειρήσεων και της ελληνικής διασποράς, παρουσιάζοντας αλλαγές στο εργασιακό περιβάλλον, φορολογικά κίνητρα και νέες ευκαιρίες απασχόλησης.
Οι πρώτες επιστροφές και το προφίλ των ενδιαφερόμενων
Παρότι οι διαδικασίες παραμένουν χρονοβόρες και πολύπλοκες –καθώς οι ενδιαφερόμενοι έχουν επαγγελματικές και οικογενειακές υποχρεώσεις στο εξωτερικό–, ήδη καταγράφονται οι πρώτες προσλήψεις. Στελέχη από τον χώρο της τεχνολογίας, μηχανικοί με εμπειρία σε μεγάλους διεθνείς ομίλους, επαγγελματίες υγείας και οικονομολόγοι είναι μεταξύ όσων έχουν ξεκινήσει να εργάζονται σε ελληνικές επιχειρήσεις, έπειτα από επαφές που πραγματοποιήθηκαν μέσω του Rebrain Greece.
Πηγές από εταιρείες που συμμετείχαν στις εκδηλώσεις αναφέρουν ότι πρόκειται για μια σταδιακή διαδικασία, που απαιτεί προσεκτική προετοιμασία. Όπως σημειώνουν, η απόφαση ενός στελέχους να επιστρέψει στη χώρα δεν λαμβάνεται σε μία ημέρα, καθώς προϋποθέτει μετακόμιση της οικογένειας, ολοκλήρωση συμβολαίων, προσαρμογή σε νέα δεδομένα και διασφάλιση των συνθηκών εργασίας. Ωστόσο, αρκετές δεκάδες εργαζόμενοι έχουν ήδη ολοκληρώσει ή βρίσκονται στο τελικό στάδιο μιας συμφωνίας με ελληνικές επιχειρήσεις.
Η μεγάλη «διαρροή εγκεφάλων» της περιόδου 2010–2018 αποτελεί μια από τις πιο έντονες κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες της κρίσης.
Το φορολογικό κίνητρο: Έκπτωση 50% για 7 χρόνια
Ένα από τα κεντρικά μέτρα που παρουσιάζονται σε όλες τις εκδηλώσεις της πρωτοβουλίας αφορά το καθεστώς φορολόγησης για όσους επιλέξουν να μετοικήσουν στην Ελλάδα. Η διάταξη προβλέπει: Απαλλαγή από τον φόρο εισοδήματος και την εισφορά αλληλεγγύης για το 50% του εισοδήματος που προκύπτει από μισθωτή εργασία ή επιχειρηματική δραστηριότητα στην Ελλάδα, για επτά έτη, προσφέροντας σημαντική σταθερότητα.
Μη συνυπολογισμό των τεκμηρίων κατοικίας και Ι.Χ. στον προσδιορισμό του τεκμαρτού εισοδήματος
Για την πρόσβαση στο κίνητρο ενεργοποιήθηκε νέα ψηφιακή πλατφόρμα στην ΑΑΔΕ, μέσω της οποίας οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να υποβάλουν ηλεκτρονικά την αίτηση και τα δικαιολογητικά τους. Σύμφωνα με το υπουργείο Οικονομικών, ο αριθμός των εργαζομένων που εντάχθηκαν στο καθεστώς έχει τετραπλασιαστεί από τον Ιούνιο του 2022, ενώ χιλιάδες αιτήσεις βρίσκονται σε εκκρεμότητα.
Τι ζητούν οι επιχειρήσεις – Ελλείψεις προσωπικού και ανάγκες της οικονομίας
Η ενεργή συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα θεωρείται κρίσιμη για την επιτυχία της στρατηγικής επαναπατρισμού. Στελέχη επιχειρήσεων που συμμετείχαν στις εκδηλώσεις επισημαίνουν ότι η ελληνική αγορά εργασίας αντιμετωπίζει ελλείψεις σε ειδικότητες υψηλής και μεσαίας εξειδίκευσης, γεγονός που καθιστά την επιστροφή Ελλήνων του εξωτερικού μια στρατηγική επιλογή.
Οι ειδικότητες που παρουσιάζουν υψηλή ζήτηση περιλαμβάνουν:
• μηχανικούς όλων των ειδικοτήτων (πολιτικούς μηχανικούς, μηχανολόγους, ηλεκτρολόγους, αυτοματιστές),
• επαγγελματίες υγείας (γιατρούς και νοσηλευτές),
• στελέχη πληροφορικής και data specialists,
• οικονομολόγους και στελέχη λογιστηρίου,
• στελέχη marketing, πωλήσεων και διοίκησης,
• προσωπικό με ψηφιακές ή τεχνολογικές δεξιότητες,
• εργαζόμενους σε ξενοδοχειακά και τουριστικά επαγγέλματα.
Πρόκειται για θέσεις που προέρχονται από κλάδους υψηλής δυναμικής, όπως ενέργεια, υγεία, υποδομές, εκπαίδευση, βιομηχανία, τράπεζες, πληροφορική και τουρισμός.
Κατά μέσο όρο, σύμφωνα με στοιχεία των διοργανωτών, κάθε εταιρεία συγκεντρώνει γύρω στα 310 βιογραφικά σε κάθε εκδήλωση, ενώ πραγματοποιεί περίπου 120 συνεντεύξεις με υποψηφίους των οποίων το προφίλ ταιριάζει με τις ανάγκες της.
Οι επιχειρήσεις που συμμετέχουν στη στρατηγική
Μεταξύ των εταιρειών που έχουν ενταχθεί στην πρωτοβουλία συγκαταλέγονται μεγάλοι και μεσαίοι όμιλοι της ελληνικής οικονομίας, όπως: Α. Χατζόπουλος Α.Ε., ΑΒΑΞ Α.Ε., Αντισέλ-Αφοί Σελίδη Α.Ε., Αρτοβιομηχανία Καραμολέγκος, Ελληνικός Χρυσός, Ελληνοαμερικανικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα, Ξενοδοχεία Χανδρή, ΔΕΗ, ΙΑΣΩ, Σφακιανάκης, Aegean, Aktor, Alpha Bank, Choose, Cisco, Costa Navarino, Deloitte, Eurobank, EY, HELLENiQ Energy, Lamda Development, Lidl Ελλάς, Melissa Kikizas, Motor Oil, Papastratos, Prisma Electronics, Sunlight Group, Cenergy Holdings, Cosmote, ElvalHalcor, J.P. Morgan, Kaizen Gaming, Metlen, Mitsis, Novibet, Pfizer, Τράπεζα Πειραιώς, Prominence Maritime, PwC, Titan και Vodafone.
Πρόκειται για επιχειρήσεις που, σύμφωνα με τους εκπροσώπους τους, έχουν κάνει συστηματική προεργασία πριν από τις εκδηλώσεις, αξιολογώντας ανάγκες, διαθέσιμες θέσεις και επίπεδα μισθοδοσίας για εξειδικευμένα στελέχη.
Μισθολογικά δεδομένα – Τι προσφέρεται στους Έλληνες του εξωτερικού
Τα πρώτα στοιχεία από συμβάσεις που έχουν υπογραφεί δίνουν και μια εικόνα της μισθολογικής πραγματικότητας που διαμορφώνεται για όσους ενδιαφέρονται να επιστρέψουν. Σε μεγάλη κατασκευαστική εταιρεία, πολιτικός μηχανικός με 4-5 χρόνια εμπειρίας προσλαμβάνεται με αποδοχές που ξεκινούν από 3.000 ευρώ. Μηχανολόγοι μηχανικοί, αυτοματιστές και ηλεκτρολόγοι με εμπειρία άνω της πενταετίας λαμβάνουν μισθούς 2.500-3.500 ευρώ, ενώ εταιρεία ενέργειας προσφέρει καθαρές αποδοχές τουλάχιστον 2.500 ευρώ για εξειδικευμένους μηχανικούς.
Παρότι οι μισθοί αυτοί συχνά υπολείπονται των αντίστοιχων στο εξωτερικό, στελέχη επιχειρήσεων επισημαίνουν ότι το φορολογικό κίνητρο της επταετίας και το χαμηλότερο κόστος ζωής λειτουργούν εξισορροπητικά.
Μια στρατηγική με προοπτικές, αλλά και προκλήσεις
Το Rebrain Greece καταγράφει θετικά πρώτα αποτελέσματα, με υψηλή συμμετοχή και αυξημένο ενδιαφέρον. Οι επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν σημαντικά κενά σε θέσεις υψηλής εξειδίκευσης και βλέπουν στο ανθρώπινο δυναμικό της διασποράς μια πολύτιμη δεξαμενή. Η κυβέρνηση επιχειρεί να ενισχύσει αυτήν τη γέφυρα, αξιοποιώντας φορολογικά κίνητρα και διεθνείς δράσεις εξωστρέφειας.
Παράλληλα, όμως, ο δρόμος δεν είναι χωρίς δυσκολίες. Η απόφαση επιστροφής συνδέεται με οικογενειακούς παράγοντες, το ύψος της αμοιβής, τις σταθερές προοπτικές και την ποιότητα των υπηρεσιών στην Ελλάδα. Απαιτείται επίσης σταθερό θεσμικό πλαίσιο, βελτίωση της γραφειοκρατίας και συνέχιση της προσπάθειας αναβάθμισης των μισθολογικών απολαβών σε κρίσιμους κλάδους.
Σε κάθε περίπτωση, το πρόγραμμα φαίνεται να κερδίζει έδαφος και να ανοίγει έναν νέο κύκλο επαφών με τους Έλληνες του εξωτερικού – έναν κύκλο που, εφόσον διατηρηθεί, μπορεί να αποτελέσει μοχλό αναβάθμισης του ανθρώπινου δυναμικού της χώρας και να συμβάλει στη μετάβαση από το brain drain στο brain gain με ουσιαστικούς όρους.
