Explainer: Πώς η αυτοκτονία έφτασε να αποτελεί τη δεύτερη αιτία θανάτου στους νέους κάτω των 20 ετών;

«Η αυτοκτονία αποτελεί τη δεύτερη αιτία θανάτου στους νέους κάτω των 20 ετών» Facebook Twitter
Η αυτοκτονία αποτελεί τη δεύτερη αιτία θανάτου στους νέους κάτω των είκοσι ετών, ενώ εκείνοι που κάνουν ανεπιτυχείς απόπειρες να τερματίσουν τη ζωή τους είναι αμέτρητοι. Φυσικά, κανένα γεγονός δεν είναι αρκετό από μόνο του για να απαντηθεί το διαταρακτικό «γιατί». Αθροιστικά, όμως, φαίνεται ότι τα χρόνια και δυσεπίλυτα προβλήματα της πρώιμης οικογένειας αυξάνουν την πιθανότητα αυτοκτονίας για ένα ευάλωτο ψυχικά έφηβο... Εικονογράφηση: Bianka/LIFO
0

— Γιατί αυξάνεται η βία;  

Tα τελευταία δύο χρόνια η βία αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς μας. Με τον όρο «βία» αναφερόμαστε και στη βία απέναντι στον άλλον (bullying, παραβατικές, εγκληματικές πράξεις) και στη βία απέναντι στον ίδιο μας τον εαυτό (αυτοκαταστροφικότητα, κατάθλιψη, αυτοκτονικότητα). Η συχνότητα και η αγριότητα της έκφραση της βίας τρομάζουν. Κυριαρχεί μια ανελέητη έκφραση οργής, θυμού, η απουσία ενσυναίσθησης και συμπόνιας που κάποτε αποτελούσαν τα βασικά συστατικά της ανθρώπινης κοινωνίας. Σε αυτό εμπλέκονται παράγοντες όπως η αποδόμηση του κοινωνικού ιστού, η οικονομική κρίση και το αναπόφευκτο αίσθημα αναξιότητας του εαυτού ως προς την επιβίωση, οι παρενέργειες της πανδημίας στον ψυχισμό του παγκόσμιου πληθυσμού (απομόνωση, αίσθημα απειλής, φόβος θανάτου, καθημερινή εξοικείωση με την έννοια της απώλειας), ενώ η μιντιακή εποχή και η συναφής μοναξιά μοιάζει να επιτρέπουν τη μείωση των αναγκαίων αναστολών απέναντι στη βία. Το γενικευμένο αίσθημα πίεσης και το αίσθημα αδιεξόδου ως ψυχικές διεργασίες επιτρέπουν επίσης την έκφραση μιας βίας.

— Γιατί ένα παιδί γίνεται θύμα bullying;

Το θύμα της βίας μπορεί να μη διαφέρει σε τίποτα από τα υπόλοιπα παιδιά της ομάδας, όμως συχνά χαρακτηρίζεται από εσωστρέφεια, βαθιά ριζωμένα αισθήματα ντροπής, τάσεις απομόνωσης, συναισθηματική αναστολή και χαμηλή αυτοεκτίμηση (η οποία υποβαθμίζεται ολοένα και περισσότερο μέσα από την βία που υφίσταται). Ενδεχομένως να έχει ένα ανεπιθύμητο φυσικό χαρακτηριστικό, ή να μοιάζει αδύναμο, ή να ντύνεται και να μιλάει με έναν μη αποδεκτό από τα άλλα παιδιά τρόπο. Χαρακτηριστικά, οι ομοφυλόφιλοι ή αμφιφυλόφιλοι έφηβοι γίνονται θύματα bullying δύο με τρεις φορές συχνότερα απ’ ό,τι οι ετεροφυλόφιλοι συμμαθητές τους. Οι ντροπαλοί, με χαμηλή αυτοεκτίμηση και κοινωνικά αποσυρμένοι έφηβοι επίσης αποτελούν εύκολους στόχους σχολικού εκφοβισμού, ενώ οι έφηβοι με μαθησιακές και συναισθηματικές δυσκολίες στοχοποιούνται συχνά. Το παιδί-θύμα συχνά δείχνει μια φαινομενική ανοχή στη βία που υφίσταται λόγω μιας εγγενούς παθητικότητας που δυστυχώς το καθιστά εύκολο στόχο. Η ανοχή αυτή όμως δεν είναι αληθινή, καθότι αποτελεί παρενέργεια της ολοένα και πιο αποδυναμωμένης εικόνας του εαυτού του, καθώς και του φόβου που νιώθει, που το καθιστούν ανήμπορο να αντιδράσει. Το παιδί σταδιακά στιγματίζεται, φοβάται ολοένα και περισσότερο, με αποτέλεσμα να κλείνεται στον εαυτό του και να βυθίζεται σε μια επίπονη απομόνωση. Η σιωπή του παιδιού-θύματος είναι ο σημαντικότερος λόγος που συντηρεί τον σχολικό εκφοβισμό.

— Γιατί ένα παιδί αυτοκτονεί;

«Δεν υπάρχει παρά μονάχα ένα φιλοσοφικό πρόβλημα πραγματικά σοβαρό, το πρόβλημα της αυτοκτονίας. Τη στιγμή που αποφασίζεις πως η ζωή αξίζει ή δεν αξίζει τον κόπο να τη ζήσεις απαντάς στο βασικό ερώτημα της φιλοσοφίας», έγραφε ο Αλμπέρ Καμί. Η αυτοκτονία αποτελεί τη δεύτερη αιτία θανάτου στους νέους κάτω των είκοσι ετών, ενώ εκείνοι που κάνουν ανεπιτυχείς απόπειρες να τερματίσουν τη ζωή τους είναι αμέτρητοι. Φυσικά, κανένα γεγονός δεν είναι αρκετό από μόνο του για να απαντηθεί το διαταρακτικό «γιατί». Αθροιστικά, όμως, φαίνεται ότι τα χρόνια και δυσεπίλυτα προβλήματα της πρώιμης οικογένειας αυξάνουν την πιθανότητα αυτοκτονίας για ένα ευάλωτο ψυχικά έφηβο. Όταν ο έφηβος περιστοιχίζεται από βία μαθαίνει ότι η (αυτο)επιθετικότητα αποτελεί λύση στα προβλήματα της ζωής. Επιπλέον, το χρόνιο παθολογικό άγχος, οι βαθιά εδραιωμένες υπαρξιακές καταθλιπτικές πεποιθήσεις (π.χ. «Γιατί να ζει κανείς;», «Η ζωή δεν αξίζει), το βίωμα χρόνιου bullying, η έντονη αίσθηση ανημποριάς, απόγνωσης και αδυναμίας προβολής στο μέλλον και η ύπαρξη κατάθλιψης αποτελούν μερικές αιτίες. Επιπρόσθετοι αθροιστικά παράγοντες ρίσκου μπορεί να είναι οι προηγούμενες απόπειρες αυτοκτονίας, το οικογενειακό ιστορικό αυτοκτονίας, η ισχυρή πρόθεση και το σχέδιο του εφήβου να δώσει τέλος στη ζωή του, οι καταχρήσεις, η παρορμητικότητα, η ψυχιατρικές διαταραχές (π.χ. κατάθλιψη) αλλά και οι πρόσφατες απώλειες (αγαπημένων προσώπων, σχέσεις).

— Πώς μπορεί ένας έφηβος να αντιμετωπίσει το bullying που δέχεται; Να σπάσει το απόστημα του σχολικού εκφοβισμού;

Το σπάσιμο της σιωπής είναι το πρώτο βήμα για την εξάλειψη του σχολικού εκφοβισμού και τον πρώτο λόγο εδώ πρέπει να έχουν οι γονείς, οι οποίοι πρέπει, και οφείλουν, να είναι ιδιαίτερα ανοιχτοί, παρατηρητικοί και έτοιμοι να διαβάσουν τα παρακάτω συμπτώματα στο παιδί τους: ανεξήγητα σημάδια και μώλωπες, ξαφνική διέγερση και ανησυχία, αδυναμία συγκέντρωσης, παρατεταμένη θλίψη, αλλαγές στη συμπεριφορά, π.χ. ξεσπάσματα θυμού ή επιθετικότητα, αίσθημα ξαφνιάσματος, κοινωνική απομόνωση, διαταραχές στον ύπνο, την όρεξη και τη λήψη τροφής. Επίσης, σημαντική ένδειξη σχολικού εκφοβισμού είναι όταν το παιδί γυρνάει από το σχολείο φοβισμένο και απελπισμένο, έχοντας χάσει σημαντικά προσωπικά του αντικείμενα, αν τα ρούχα του είναι σκισμένα, αν παρουσιάζει μείωση της σχολικής του απόδοσης, αν αποφεύγει να συμμετέχει στα σχολικά δρώμενα και στις δραστηριότητες, αν φοβάται κάθε πρωί να πάει στο σχολείο, αν εκδηλώνει ψυχοσωματικά συμπτώματα (πόνο στο στομάχι, ημικρανίες, ζαλάδες). Αν δεν υπάρχει σοβαρός λόγος στον οποίο μπορούν να αποδοθούν τα παραπάνω συμπτώματα (π.χ. ένταση στο σπίτι, απώλειες, ασθένεια στην οικογένεια, κάποια πρόσφατη αλλαγή ή μια φυσιολογική αναπτυξιακή φάση του παιδιού) και το παιδί εμφανίζει μια γενικότερη ψυχολογία φόβου και αποφυγής, τότε ενδέχεται να είναι θύμα σχολικού εκφοβισμού. Οφείλουν εδώ οι γονείς να το προτρέψουν να μιλήσει, να το κινητοποιήσουν να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων, να κοινοποιήσει το πρόβλημα στο σχολείο, έχοντας συμμάχους τους δασκάλους, τους φίλους και την οικογένεια.

— Τα social media έχουν ενισχύσει το bullying, αφού τα βίντεο γίνονται viral και ενισχύεται η ψυχολογία της ομάδας;

Μυρσίνη Κωστοπούλου
Η κλινική ψυχολόγος και ψυχοθεραπεύτρια Μυρσίνη Κωστοπούλου

Η φυσικοποίηση της βίας είναι μια παρενέργεια της κοινωνίας των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Η διάχυση της πληροφορίας και η ευκολία πρόσβασης σε εικόνες αγριότητας υπό μια έννοια την νομιμοποιούν. Γίνονται αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής των ανηλίκων και μέσα από μηχανισμούς μίμησης, αναπαραγωγής και ταύτισης εύκολα ενισχύουν την όποια ροπή προς τη βία (είτε από την πλευρά του θύτη είτε του θύματος). Στο διαδίκτυο, επίσης, ο δυνάμει θύτης νιώθει την ασφάλεια να κυριαρχήσει στο θύμα του μέσα από την προστασία του σπιτιού του, χωρίς να εκτίθεται. Το cyber bullying εδώ έχει την τιμητική του. Βέβαια, πρόσβαση στην πληροφορία σημαίνει ότι ένας νέος που είναι θύμα bullying μπορεί να ανατρέξει σε ιστότοπους που θα του δώσουν λύσεις και μέτρα διαχείρισης της βίας που υφίσταται.

— Τι οδηγεί έναν μαθητή στη βία; Η επιβεβαίωση;

Αρχικά, το πρώιμο οικογενειακό περιβάλλον. Πολλοί θύτες αποτελούν οι ίδιοι θύματα ενδοοικογενειακής βίας, ψυχολογικής η σωματικής. Συχνά πρόκειται για παραμελημένα παιδιά με ανεπαρκή γονεϊκή κηδεμονία, απουσία αληθινής αγάπης και υποστήριξης στο σπίτι και έλλειψη βασικής οριοθέτησης και κατεύθυνσης ως προς τη θεμιτή κοινωνική συμπεριφορά. Τα παιδιά αυτά συχνά δεν ξέρουν πώς να νιώσουν, πώς να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους, πώς να φερθούν, πώς να συναισθανθούν, μπορεί κανείς ποτέ να μην τους έχει δείξει τον τρόπο. Τα παιδιά αυτά μιμούνται και αντιγράφουν από τους γονείς τους απαξιωτικές και βίαιες συμπεριφορές που στη συνέχεια υιοθετούν απέναντι σε άτομα με χαρακτηριστικά που διαφέρουν. Η αναισθησία, η έλλειψη κοινωνικής συνείδησης και «ηθικού χάρτη», η απουσία δυνατότητας ενσυναίσθησης, κυριαρχούν στα σπίτια των «νταήδων». Πρόκειται για παιδιά που τα ίδια και συχνά οι γονείς τους αδυνατούν να διαβάσουν τη συναισθηματική καταπόνηση που μπορεί να βιώνει ένα άλλο άτομο. Πρόκειται για ένα είδος συναισθηματικής αναπηρίας. Η αδιαφορία οδηγεί σε συσσώρευση θυμού και παρορμητικές εκφορτίσεις επιθετικότητας. Να αναφέρουμε εδώ ότι πολλοί γονείς αγοριών προσπαθούν να μάθουν στους γιους τους να είναι σκληροί και ανάλγητοι με αποτέλεσμα να προτείνουν τη βία ως θεμιτό μέσο επιβεβαίωσης του ανδρισμού. Η προσωπικότητα είναι άλλη μια αιτία που ένας μαθητής οδηγείται στη βία. Η επιθετικότητα, η παρορμητικότητα, το χρόνιο γενικευμένο άγχος, η απουσία ενσυναίσθησης, η έλλειψη κοινωνικών δεξιοτήτων, τα ναρκισσιστικά στοιχεία, η αδυναμία διαχείρισης των συναισθημάτων, αποτελούν χαρακτηριστικά της προσωπικότητας που ευνοούν την έκφραση της βίας που μπορεί να προσφέρει μια ψευδαίσθηση ελέγχου και εξουσίας σε έναν έφηβο, ο οποίος αναζητά να νιώσει ότι αξίζει και ότι είναι δυνατός.

Θέματα
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Πώς η Αθήνα έφτασε να έχει παγκόσμια πρωτιά στα άδεια και εγκαταλελειμμένα σπίτια

Radio Lifo / Πώς η Αθήνα έφτασε να έχει παγκόσμια πρωτιά στα άδεια και εγκαταλελειμμένα σπίτια

Την ώρα που ένας στους πέντε πολίτες της χώρας ζει υπό τον μόνιμο φόβο της απώλειας της στέγης του, η Αθήνα κατέχει ένα τρομακτικό ρεκόρ. Η Ντίνα Καράτζιου συζητά με τον οικονομολόγο και συγγραφέα Δημήτρη Ιωάννου.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Παύλος Τσίμας: «H σύγκρουση στη Μέση Ανατολή ευνοεί τον ρόλο της Τουρκίας»

Lifo Videos / Παύλος Τσίμας: «H σύγκρουση στη Μέση Ανατολή ευνοεί τον ρόλο της Τουρκίας»

Ποια είναι τα βασικά συμπεράσματα της νέας σύγκρουσης Ισραήλ–Ιράν; Πόσο επηρεάζεται η Ελλάδα από τις εξελίξεις; Και γιατί βγαίνει κερδισμένος ο Ερντογάν; Ο Παύλος Τσίμας συζητά με τον Γιάννη Πανταζόπουλο.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ο Καβάφης μέσα από το βλέμμα των καλλιτεχνών

Ο Καβάφης ανάμεσά μας / Ο Καβάφης μέσα από το βλέμμα των καλλιτεχνών

Τι μπορεί να σημαίνει σήμερα ο Καβάφης για έναν σκηνοθέτη και μια εικαστικό; Πώς «διαβάζεται» η μορφή του μέσα από το βλέμμα δύο σύγχρονων δημιουργών με διαφορετικές διαδρομές; Ο σκηνοθέτης Αριστοτέλης Μαραγκός, με διεθνή εμπειρία, και η εικαστικός Farida El Gazzar, με κοσμοπολίτικη πορεία, αντλούν έμπνευση από τον ποιητή, τη σχέση τους με την Αλεξάνδρεια και τα ευρήματα του Αρχείου Καβάφη του Ιδρύματος Ωνάση.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ανδρέας Τετέι: «Πονάει πολύ το να σε αποκαλούν “μαϊμού” στο γήπεδο»

Οι Άλλοι / Ανδρέας Τετέι: «Πονάει πολύ το να σε αποκαλούν “μαϊμού” στο γήπεδο»

Ο παίκτης της Κηφισιάς θυμάται την καθημερινότητά του στη Φωκίωνος Νέγρη, εξηγεί γιατί μπήκε στο ποδόσφαιρο και περιγράφει την εμπειρία του από τον ρατσισμό που επικρατεί στα γήπεδα.
ΣΩΤΗΡΗΣ ΒΑΛΑΡΗΣ
Πόσα νέα σπίτια και πόσους τουρίστε αντέχουν ακόμα τα νησιά;

Radio Lifo / Πόσα νέα σπίτια και πόσους τουρίστες αντέχουν ακόμα τα νησιά;

Στην Ελλάδα –και ιδιαίτερα στα νησιά– τα τελευταία χρόνια παρατηρείται συχνά το φαινόμενο πολίτες και οργανώσεις να προσφεύγουν στο ΣτΕ προκειμένου να σταματήσουν ιδιωτικές επενδύσεις ή σχέδια δόμησης που απειλούν τοπία και οικοσυστήματα. Τι μας λέει αυτό για το θεσμικό μας σύστημα;
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Γιάννης Παντελάκης: Το «πατρίς-θρησκεία-οικογένεια» πουλάει

Lifo Videos / Γιάννης Παντελάκης: Το «πατρίς-θρησκεία-οικογένεια» πουλάει

Ο αρθρογράφος της LIFO σχολιάζει στον Γιάννη Πανταζόπουλο τις κινήσεις του Αντώνη Σαμαρά και του Αλέξη Τσίπρα για τη δημιουργία νέων κομμάτων και εξηγεί γιατί «οι ικανοί δεν μπαίνουν πια στην πολιτική».
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Γιώργος Αυγερόπουλος: Στη Γάζα είδα ανθρώπους που έχουν συμφιλιωθεί με τον θάνατο»

Γιώργος Αυγερόπουλος / «Στη Γάζα είδα ανθρώπους που έχουν συμφιλιωθεί με τον θάνατο»

O βραβευμένος πολεμικός ανταποκριτής περιγράφει στον Γιάννη Πανταζόπουλο τις πιο σκληρές μνήμες του από τη Γάζα και εξηγεί γιατί η παρούσα κρίση δεν έχει καμία σχέση με τις προηγούμενες.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Παιδικά πάρτι, αυτή η μάστιγα!

Ψυχή & Σώμα / Παιδικά πάρτι, αυτή η μάστιγα!

Πώς θα βγουν αλώβητοι οι γονείς από τον «οδοστρωτήρα» που λέγεται παιδικά πάρτι; Η Τζούλη Αγοράκη συζητά με τον εικαστικό Αλέξανδρο Γεωργίου, μπαμπά του οκτάχρονου Παναγιώτη, και τη Νινέττα Γιακιντζή, μαμά του εφτάχρονου Ιάσονα.
ΤΖΟΥΛΗ ΑΓΟΡΑΚΗ
Pan Pan: «Πάντα αναζητάω να βλέπω την πόλη από ψηλά»

Lifo Videos / Pan Pan: «Μ' αρέσει πάντα να βλέπω την πόλη από ψηλά»

O Pan Pan δεν είναι μόνο μουσικός ή κομίστας· ό,τι δημιουργεί μοιάζει συχνά με μια προσωπική ξενάγηση στην Αθήνα των ’90s και των ΄00s, μέσα από το βλέμμα ενός παιδιού που μεγάλωσε στην «κρυμμένη» γειτονιά του Πολυγώνου.
Είναι η μακροζωία μια νέα μορφή θρησκείας;

Άκου την επιστήμη / Είναι η μακροζωία μια νέα μορφή θρησκείας;

Μπορούμε να νικήσουμε τον χρόνο και τη φθορά; Είναι εφικτό να «χακάρουμε» το βιολογικό μας ρολόι ώστε να ζήσουμε περισσότερο χωρίς να γεράσουμε νωρίτερα; Ο Καθηγητής Βιολογίας και Γενετικής στην Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ, Αριστείδης Ηλιόπουλος, μιλά στον Γιάννη Πανταζόπουλο.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Η λαχτάρα μου ήταν να είμαι αληθινός»

Lifo Videos / «Η λαχτάρα μου ήταν να είμαι αληθινός»

Σχεδόν 100 χρόνια ζωής δεν θόλωσαν ούτε στιγμή το βλέμμα του Γιάννη Βογιατζή πάνω στην τέχνη και την αλήθεια της. Με αφοπλιστική διαύγεια και χιούμορ, ο θρυλικός ηθοποιός του παλιού ελληνικού κινηματογράφου μιλά για τη Ρένα Βλαχοπούλου, την Αλίκη Βουγιουκλάκη, τον Φίνο και για την ευτυχία που του χάρισε η υποκριτική.
ΣΩΤΗΡΗΣ ΒΑΛΑΡΗΣ
Σεξουαλική διαπαιδαγώγηση: Μπορεί να προστατεύσει από τη σεξουαλική κακοποίηση;

Ψυχή & Σώμα / Σεξουαλική διαπαιδαγώγηση: Μπορεί να προστατεύσει από τη σεξουαλική κακοποίηση;

Πώς και πότε μιλάμε στα παιδιά μας για το σεξ; Πώς βοηθά το μάθημα της σεξουαλικής αγωγής στην πρόληψη της σεξουαλικής κακοποίησης; Ποια σημάδια πρέπει να προσέξουν οι γονείς; Η Τζούλη Αγοράκη συζητά με την ψυχοθεραπεύτρια Σοφιάνα Μηλιωρίτσα.
ΤΖΟΥΛΗ ΑΓΟΡΑΚΗ