Δώδεκα μυστηριώδη διαστημόπλοια με εξωγήινους επιβάτες προσγειώνονται σε διάφορα σημεία του πλανήτη μας. Μια ομάδα ειδικών επιστημόνων συστήνεται για να ερευνήσει το συμβάν. Ανάμεσά τους η Λουίζ Μπανκς, μια γλωσσολόγος που καλείται να βοηθήσει στην επικοινωνία με τους εξωγήινους, ενώ ο χρόνος πιέζει και ο κόσμος απειλείται με έναν παγκόσμιο πόλεμο. Η Λουίζ θα πρέπει να πάρει μια απόφαση που θα θέσει σε κίνδυνο όχι μόνο τη ζωή της αλλά και ολόκληρη την ανθρωπότητα.

 

Η επιστημονική φαντασία του Καναδού σκηνοθέτη Ντενί Βιλνέβ ξεκινά με αισθηματική διάθεση και παίρνει φιλοσοφική τροπή στο Arrival, την προθέρμανσή του στο sci-fi πριν αναμετρηθεί με ένα ιερό τέρας του είδους στο sequel του Blade Runner. Η πρωταγωνίστρια, μια γλωσσολόγος (καταπληκτική η Έιμι Άνταμς, επείγουσα, ανεπιτήδευτη, χωρίς ίχνος επίδειξης) που έχει χάσει τη μονάκριβη κόρη της, καλείται να μεταφράσει τους ακαταλαβίστικους ήχους που εκπέμπουν οι εξωγήινοι, μια μικρή ομάδα ντροπαλών επτάποδων (φτυστά χταπόδια, αλλά με ένα πλοκάμι λιγότερο, ικανά να πετάξουν το μαύρο ζουμί τους με νόημα, σαν σπουδαγμένες σουπιές) που πάρκαραν λίγο πάνω από το έδαφος τα κατάμαυρα, σαν ωοειδείς μονόλιθους, διαστημόπλοιά τους, σε 12, φαινομενικά τυχαία επιλεγμένα, σημεία της Γης. Μετά τους πρώτους αναγνωριστικούς γύρους, η Λουίζ, με τη μικρή βοήθεια ενός στρατολογημένου επιστήμονα, του μαθηματικού Ίαν, ο οποίος θα αποκαλυφθεί προς το φινάλε, θα αποσπάσει σημεία γραφής από τα πλάσματα, μια μελάνη, που ως άλλο μελάνι θα την οδηγήσει σε μια σειρά από οράματα που σχετίζονται με θραύσματα της δικής της ζωής και θα την παραπέμψουν σε μια, πώς να το πω, ετεροχρονισμένη συνειδητοποίηση – με τη γραφή να ισορροπεί την ηχητική ερμηνεία και να αποστομώνει τους πολεμοχαρείς γήινους που βλέπουν μόνο εχθρούς.

 

Η δραματική παρεξήγηση της ταινίας κινείται γύρω από το αν τα μυστηριώδη όντα είναι φιλικά ή όχι, εξού και οι στρατιωτικές μονάδες ανά τον κόσμο που βρίσκονται επί ποδός και με το χέρι στη σκανδάλη, αλλά και γύρω από το αν αυτό που επιθυμούν να προσφέρουν είναι δώρο (εργαλείο) ή όπλο, ανάλογα με τη λεπτή ερμηνεία των συμβόλων που αποκωδικοποιούνται με πολύ κόπο μέσα στην ασάφειά τους. Πρόφαση είναι η δράση στην ταινία και ως πρόσχημα λειτουργεί με έναν βαθμό αφαίρεσης που δεν πείθει, ένα «σαν να μην έγινε και τίποτα συνταρακτικό», που κοντράρει τον πυρετώδη πανικό που σπέρνουν τα περιπετειώδη science fiction του σωρού. Την έξυπνη χρήση της εισβολής των εξωγήινων στο ξεκίνημα, που η Λουίζ αντιμετωπίζει σαν είδηση της σειράς στην τηλεόραση, μια και η απώλεια του παιδιού την έχει νεκρώσει εσωτερικά, διαδέχεται μια συνεχιζόμενη αδιαφορία ως προς το πρόδηλο μέγεθος του φαινομένου: άλλο το ότι δεν υπάρχει μείζον γεγονός (που υπάρχει φυσικά), κι άλλο να κάνουμε σαν να μην υπάρχει, για να μη μας μπερδέψουν με την Ημέρα Ανεξαρτησίας.

 

Το ζητούμενο εδώ είναι ο χρόνος, η μη γραμμική εφαρμογή του και ο συσχετισμός του μηχανισμού της μνήμης με τη γέννηση και τον θάνατο. Ωστόσο, μετά τα πρώτα τρία τέταρτα κλιμάκωσης (την τεχνική του ατμοσφαιρικού χτισίματος που έχουμε δει σε όλες τις ταινίες του), ο Βιλνέβ φαίνεται να έχει αποφασίσει να ασχοληθεί με την αυτογνωσία και όχι με μια εντυπωσιακή απάντηση για το αν υπάρχει ζωή έξω από δω, δίνοντας μια ανακουφιστικά τελεολογική λύση. Μπορεί η ανάβαση των γήινων εθελοντών στη μελανή άκατο, όπως και το θέμα της γλωσσικής επικοινωνίας, να θυμίζει το Στενές επαφές τρίτου τύπου, ο μονόλιθος να κλείνει το μάτι στην Οδύσσεια του Κιούμπρικ, αλλά ο λώρος συνδέεται μέσω της νουβέλας του Τεντ Τσιάνγκ, Story of your life, στην οποία βασίζεται, με το σύμπαν των αιτίων ως απάντηση στα βασικά ερωτήματα, του Τέρενς Μάλικ και την υπολογισμένη, μονοχρωμική επιφάνεια του Κρίστοφερ Νόλαν.

 

Μόνο που το Arrival στο τέλος (της γραφής) εν μέρει απογοητεύει, γιατί δεν έχει ούτε την ποιητική στόφα του Μάλικ, στις εμπνευσμένες του στιγμές, ούτε την καθηλωτική, αναρριχητική αφήγηση του Νόλαν. Ας μην ξεχνάμε πως πριν ο Μάλικ καταλήξει στο Δέντρο της Ζωής και ο Νόλαν στο Interstellar, είχαν κάνει εξαντλητικές πρόβες για να βρουν και να τελειοποιήσουν τον ιδιότυπο λόγο και τη διακριτή εικόνα τους. Το Arrival πιστοποιεί το βαθύ χάσμα μεταξύ της επιστημονικής φαντασίας για σκεπτόμενους και των επιστημονικοφανών περιπετειών για παιδιά. Ο Πόλεμος των Άστρων και οι Στενές Επαφές, που βγήκαν στις αίθουσες την ίδια χρονιά, προέβλεψαν την εξέλιξη, με διαφορετικό εισπρακτικό σκορ – ο Λούκας απόρησε γιατί θριάμβευσε τόσο καθαρά, ενώ ο Σπίλμπεργκ αναρωτήθηκε γιατί ηττήθηκε στα ταμεία. Έκτοτε, η φαντασία που προσφέρει τη δράση στο πιάτο και δεν καίγεται για απαντήσεις κυριαρχεί, ενώ τα διαστημικά διανοήματα τώρα αρχίζουν να πληθαίνουν, αξιοποιώντας την τεχνολογία, με την εικαστική αρτιότητα να συνοδεύει τον προβληματισμό. Ο Ντενί Βιλνέβ αναφέρεται ευπειθώς στους ανήσυχους προκατόχους του, διατηρεί τη στιλπνότητα και τα εργαλεία του και επαναλαμβάνει με καλό γούστο θέματα και εικόνες που ήδη γνωρίζουμε.