Το LIFO.gr συναντά στην Αβάνα τον συγγραφέα Πέδρο Χουάν Γκουτιέρεζ

 Του Κωστή Πιερίδη

Facebook Twitter

«Μπήκα μέσα στο σπίτι. Έβαλα το ‘Red House’ του Τζίμι Χέντριξ στη διαπασών, ξεχείλισα το ποτήρι με ρούμι, χωρίς πάγο και γύρισα πίσω στην ταράτσα. Για να ατενίσω τη νύχτα και την σκοτεινή θάλασσα μέσα στη νύχτα».

Η ακόρεστη αράχνη, Πέδρο Χουάν Γκουτιέρεζ. 

Αιρετικός. Σκληρός και πραγματιστής. Περιγραφικός. Αναμφίβολα ερωτικός. Σαν ένα μυθιστορηματικό εκκρεμές ο Πέδρο Χουάν Γκουτιέρεζ ακροβατεί ανάμεσα σε θέσφατα και δίπολα. Κυνικός και ρομαντικός. Ρεαλιστής και Σουρεαλιστής. Διανοούμενος και λούμπεν. Επαναστάτης και αντεπαναστάτης. 50άρης και έφηβος. Ακροβατεί συνειδητά, αγνοώντας επιδεικτικά το διακύβευμα τις ισορροπίας. Στην Κούβα (του) εξάλλου υπάρχει χώρος για υπερβολές. 

Τον αποκαλούν Μπουκόφσκι της Καραϊβικής. Δεν το ξέρει, αλλά φαίνεται να του αρέσει. Τουλάχιστον στο βαθμό του αλήτικου «carpe diem». Της μέρας που ξημερώνει χωρίς πλάνο. Της ζωής που σημαίνει απρόβλεπτο. Της συνειδητής απόφασης διαμονής στην Αβάνα των δυσκολιών που περιγράφει. Ο Πέδρο Χουάν έχει χτίσει πάνω σε αυτό το «ίσως». Το δύσκολο ίσως. Το έχει ιχνηλατήσει. Το έχει αποδεχτεί. Και το αφήνει να τον οδηγήσει.

Αποφεύγει να απαντήσει κάθε πολιτική ερώτηση. Ξεγλιστράει έντεχνα. Δεν επιμένω ευθέως όσο και να θέλω να πάρω απάντηση. Είναι αλλιώς να ζεις εκεί. Ως συνειδητός habanero ξέρει κάτι παραπάνω. Φέρνω την πολιτική απ’ το πλάι. Μιλάει για τον Χέμινγουεϊ, όχι για τον Τσε. Δε θυμάται το 1959 (ήταν μικρός) αλλά θυμάται και περιγράφει τα δύσκολα χρόνια του 1990 (κατάρρευση ΕΣΣΔ). Είναι αντικαθεστωτικός; Είναι αντισοσιαλιστής; Αυτό το χαρτί πρέπει να μείνει κρυφό.   

Μιλήσαμε λοιπόν για σχεδόν όλα όσο ήθελα να ακούσω από εκείνον. Την επανάσταση, τον σοσιαλισμό, την δική του Αβάνα, το ρούμι, τα πούρα, τις χώρες που θα ήθελε να ταξιδεύσει, την λογοτεχνία. Τις επιρροές του και τα μελλοντικά του σχέδια. Απάντησε σε κάθε ένα από αυτά σαν ένας άνθρωπος που προσπαθεί να περάσει από την ταραχή στην ηρεμία. Αυτή η μετάβαση θέλει να τον περιγράφει σήμερα.

Σήμερα ο Πέδρο Χουάν δεν έχει καμιά πίστη στο 1959; Είναι κάτι που απέτυχε;

Κοίτα, τότε εγώ ήμουν 9 χρονών. Καιμέχρι σήμερα έχει περάσει πολύς χρόνος. Για την ακρίβεια 55 ολόκληρα χρόνια. Μέσα σε όλο αυτό το διάστημα άλλαξαν πολλά. Άλλαξαν όλα. Πραγματικά όλα, περισσότερο όμως οι ιδέες και η πίστη.

Στην Αβάνα βλέπεις παντού τον Τσε και τον Χεμινγουέι. Τι σημαίνει ο κάθε ένας από αυτούς για σένα;

Ο Χέμινγουεϊ είναι πολύ σημαντικός για μένα.Πάνω απ’ όλα τα διηγήματά του σημαίνουν πάρα πολλά για μένα.

 Ας μιλήσουμε για τα βιβλία σου. Θυμάσαι την πρώτη σου αφήγηση; Πόσο πιστεύεις ότι έχεις αλλάξει από τότε;

Ναι, φυσικά τη θυμάμαι. Αναφέρεσαι στο πρώτο μου διήγημα την«Βρώμικη Τριλογία της Αβάνα».Το έγραψα το 1994. Πολύ δύσκολη εποχή.Πάλι έχουν περάσει χρόνια.Σχεδόν 20. Έγραψα αυτό το βιβλίο με μεγάλη μανία και ανταρσία. Σήμερα είμαι πιο ήρεμος και γράφω με άλλο τρόπο.

Κυνισμός ή ρομαντισμός; Τελικά υπάρχει διαφορά;

Ναι υπάρχει. Φυσικά και υπάρχει.  Εγώ θα έλεγα είμαι ένας ρομαντικός. Ένας ιδεαλιστής, ένας αισιόδοξος. 

Μίλα μου λίγο για τα βιβλία σου. Τι άλλο θα ήθελες να γράψεις;

Έχω γράψει περίπου 17 βιβλία. Από αυτά τα 10 είναι λογοτεχνία και τα 7 ποίηση. Υπάρχουν όλα σε μια σελίδα που έχω στο Amazon.es. Και νομίζω είμαι ικανοποιημένος με αυτά τα βιβλία. Θα ήθελα να γράψω και άλλα και στο τέλος να καταλήξω ήρεμος.

Στα βιβλία σου περιγράφεις τη σαντερία (ορίσας) με μια μυσταγωγία. Σαν να σε μαγεύει. Εσύ πιστεύεις στο θεό και βασικά σε ποιόν απ’ όλους;

Πιστεύω τόσο στο θεό όσο και στον διάβολο που υπάρχουν μέσα μου. Προσπαθώ να ενδυναμώσω τον θεό μέσα μου και να αφήσω ήσυχο τον διάβολο που έχει ήδη αρκετά διαταράξει τη ζωή μου. 

Στο τελευταίο σου βιβλίο (η μελαγχολία των λιονταριών) εγκαταλείπεις τον ρεαλισμό. Δεν θα ξαναδιαβάσουμε ιστορίες της καθημερινότητας από τον Πέδρο Χουάν;

Κοίτα, αυτό το βιβλίο το έγραψα πριν γράψω τη «Βρώμικη Τριλογία». Το έγραψα σε μια βαρετή εποχή της ζωής μου. Νομίζω είναι αρκετά Καφκικό.

Η ζωή για σένα δεν έχει δίπολα; Κάτι σαν ‘Γκλόρια και Ανιέτα’ (από το βιβλίο ‘ο έρωτας νοστάλγησε την Κούβα’);

Έχω περάσει όλη μου τη ζωή προσπαθώντας να καταλάβω ότι η ζωή είναι ένα ποτάμι που κυλάει. Μερικές φορές τα νερά είναι διαυγή και καθαρά και άλλες είναι βρώμικα, λασπώδη και δύσοσμα. Όμως, συνεχίζουν να είναι το ίδιο ποτάμι που κυλάει. Ισχυρό και δυνατό. Έτσι είναι για μένα.

Τι είναι για τον Πέδρο Χουάν η ελευθερία; Κατακτιέται;

Η ελευθερία κατασκευάζεται κάθε μέρα, με το να μιλάς, να σκέφτεσαι, να γράφεις. Κανείς δεν μπορεί να σου δώσει την ελευθερία. Μόνο οι ίδιοι μας οι εαυτοί.

Υπάρχει κάτι που να σε φοβίζει; Ο θάνατος ας πούμε;

Όχι ο θάνατος. Η μακρά αρρώστια, επίπονη και βρώμικη. Αυτό ναι με φοβίζει πολύ. Ο θάνατος είναι κάτι το τέλειο το οποίο και έρχεται στη δική του στιγμή και θα προσπαθήσω να τον αποδεχτώ με ειρήνη μαζί με τον εαυτό μου. Ειδικά αν έρθει γρήγορα και χωρίς πόνο.

Μια χώρα που θα ήθελες να ταξιδέψεις; Και έναν λόγο για αυτό.

Η Ινδία ίσως. Ταξιδεύω πολύ και νομίζω ότι ήδη έχω γνωρίσει αρκετά. Θα ήθελα να γνωρίσω κάτι από την Ασία, ή τη βόρειο Αφρική. Ο Έλληνας εκδότης μου με έχει καλέσει και στην Ελλάδα πολλές φορές. Συνέχεια θέλει να με καλεί αλλά νομίζω ότι δεν με ενδιαφέρει. Τουλάχιστον ακόμα.

Αν σου έλεγαν να διαλέξεις ένα πούρο ποιο θα ήταν αυτό; Και με τι ποτό θα το συνόδευες;

Καπνίζω φτηνά πούρα  και κυρίως όχι μάρκες. Και πάνω από όλα που αρέσει το ρούμι ‘ronañejo 7años reserva’.

Από τις επαρχίες τις Κούβας ποια σου αρέσει περισσότερο και γιατί; Σε ρωτάω μπας και καταφέρουμε να σταματήσουμε να είμαστε όλοι τουρίστες όπως έχεις πει για όσους έρχονται εδώ.

Πάνω απ’ όλα μ’ αρέσει η Αβάνα. Το κέντρο αυτής της πόλης. Μετά θα έλεγα ότι μου αρέσει η επαρχία στα δυτικά το Pinar delRío. Καθαρή φύση με  πανέμορφα τοπία.

Πες μας δυο λόγια για το βιβλίο που ετοιμάζεις τώρα. Αν θες φυσικά...

Είναι ένα διήγημα αυτοβιογραφικό που εκτυλίσσεται γύρω στα 1970. Για περισσότερο από 20 χρόνια σκέφτομαι αυτό το διήγημα. Θα το βγάλω μέσα στο 2014. Έχει έρθει η ώρα του.