Kρυφά κατατόπια της μαγικής Αθήνας

Kρυφά κατατόπια της μαγικής Αθήνας Facebook Twitter
Οι στυλίτες του Ολυμπιείου. Πηγή: Le Roy, 1758
1

Δεν υπάρχει περιοχή και σημείο της Αθήνας που να μη σχετίζεται με προλήψεις, δοξασίες και δεισιδαιμονίες, θρύλους και παράδοξες ιστορίες που διαδόθηκαν από στόμα σε στόμα και ξεχάστηκαν με τα χρόνια. Διηγήσεις και παράδοξα συμβάντα που συνδέονται με την ιστορία της πόλης σε χρόνους αλλιώτικους, «τότε που μεταξύ θεών και ανθρώπων δεν υπήρχε τόσο χαώδης απόσταση», όπως γράφει και ο Βαγγέλης Ζήσης στο βιβλίο του «Η μαγική τοπογραφία της Αθήνας».

Ακολουθούν πέντε ιστορίες από σημεία του κέντρου της Αθήνας που, αν τα επισκεφτείς ξανά, θα τα δεις σίγουρα με διαφορετικό μάτι!

Όταν μία από τις κολόνες του ναού του Ολυμπίου Διός που είχαν απομείνει γκρεμίστηκε, οι ραγιάδες που είχαν τριγύρω τις καλύβες τους πίστευαν ότι άκουγαν κάθε βράδυ έναν μακρόσυρτο θρήνο να βγαίνει από αυτά τα μάρμαρα. Αυτό το ποιητικό παράπονο έγινε τόσο έντονο ώστε οι τουρκικές Αρχές υποχρεώθηκαν να θυσιάσουν σ' αυτήν τον βοεβόδα (αρχηγό του στρατού) που είχε επιτρέψει να ανατραπεί αυτή η κολόνα.

Η Καμαρότρυπα του Παναθηναϊκού Σταδίου

Kρυφά κατατόπια της μαγικής Αθήνας Facebook Twitter
Η καμαρότρυπα του Παναθηναϊκού Σταδίου. Πηγή: Ziller, 1870

Αυτό που κάποτε οι Αθηναίοι ονόμαζαν «Καμαρότρυπα» είναι μια θολωτή στοά στην ανατολική πλευρά του ημικυκλίου του Παναθηναϊκού Σταδίου που σήμερα οδηγεί στο Μουσείο των Ολυμπιακών Αγώνων και στα αποδυτήρια των αθλητών τα οποία βρίσκονται πλάι στην οδό Αρχιμήδους.

Στην αρχαιότητα, από αυτό το υπόγειο πέρασμα έμπαιναν στο στάδιο τα ζώα που προορίζονταν για θυσία αλλά και οι διαγωνιζόμενοι αθλητές και οι κριτές, ανάλογα με το αν το στάδιο χρησίμευε για πομπές προς τιμήν των θεών ή για τέλεση αγωνισμάτων.

Το βιβλίο του Βαγγέλη Ζήση «Η μαγική τοπογραφία των Αθηνών» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Mundus
Το βιβλίο του Βαγγέλη Ζήση «Η μαγική τοπογραφία των Αθηνών» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Mundus.

Κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους, από κει εισέρχονταν τα ζώα και οι μονομάχοι που πρωταγωνιστούσαν στα βάρβαρα θεάματα, τους αιματηρούς διαγωνισμούς και τις θηριομαχίες. Μάλιστα, σε μία από αυτές, η οποία οργανώθηκε επί Αδριανού, συμμετείχαν περισσότερα από χίλια άγρια θηρία.

Τα επόμενα χρόνια ήταν ο ιδιωτικός δρόμος απ' όπου έμπαιναν στο στάδιο οι άρχοντες των αγώνων, οι ειρηνοδίκες και οι ιερείς, μόλις τακτοποιούνταν στις θέσεις τους οι θεατές. Ωστόσο, μόλις ο Θεοδόσιος Α' απαγόρευσε να γίνονται στο στάδιο αγώνες, το Καλλιμάρμαρο καταστράφηκε ολοσχερώς κι έχασε τη μαρμάρινη επένδυσή του (που χρησιμοποιήθηκε για κατασκευαστούν νεότερα κτίρια).

Σταδιακά επιχωματώθηκε αφήνοντας ένα κενό ανάμεσα σε δύο λόφους, μέχρι που ο Γερμανός αρχιτέκτονας Ernst Ziller άρχισε τις ανασκαφές το 1869. Τότε ξεκίνησε η αποκατάσταση του σταδίου και αποκαλύφθηκε και το στόμιο της «σπηλιάς», μιας διαμπερούς στοάς με μήκος 57 μέτρα και πλάτος 4.

Kρυφά κατατόπια της μαγικής Αθήνας Facebook Twitter
Η καμαρότρυπα του Παναθηναϊκού Σταδίου. Πηγή: Lanza, τέλη του 19ου αιώνα

Κατά τη διάρκεια των χρόνων που μεσολάβησαν από τη ρωμαϊκή περίοδο μέχρι και τις ανασκαφές του Ziller, η πρωταρχική χρήση της σήραγγας ξεχάστηκε και ο χώρος συνδέθηκε με δεισιδαιμονίες κάθε είδους. Οι Αθηναίοι πίστεψαν ότι εκεί εισέβαλαν και εγκαταστάθηκαν οι τρεις Μοίρες και άλλα πλάσματα του υπερφυσικού βασιλείου και για χρόνια γίνονταν εκεί τα «μαντολόγια», μαγικές τελετουργίες και προσφορές κυρίως από γυναίκες, για να έχουν τη βοήθεια των αόρατων δυνάμεων.

Η υπόγεια σήραγγα ονομάστηκε «Τρύπα της Μοίρας», «Καμαρότρυπα» αλλά και «Τρύπιο Λιθάρι» και μέσα στα βαθιά μεσάνυχτα συναθροίζονταν εκεί γερόντισσες των Αθηνών, οι «μάγισσες», για να εξασκήσουν την απόκρυφη τέχνη τους. Αφού επικαλούνταν τις Μοίρες και ζητούσαν να έχει μια γυναίκα ευτυχισμένο γάμο, να επιστρέψει ο σύζυγός της, να καταφέρει να κάνει ένα παιδί ή να είναι υγιές αυτό που έχει, άφηναν αφιερώματα για να εξευμενίσουν τα πονηρά πνεύματα: τεμάχια από ράκη διαφόρων χρωμάτων, σπασμένα γυαλιά, αλεύρι, μέλι, αμύγδαλα, ξερά μπιζέλια, νομίσματα δεμένα με κόκκινη κλωστή μέσα σε κεντημένα μαντίλια.

Ο Ιταλός ζωγράφος Simone Pomardi που περιηγήθηκε στην Ελλάδα μαζί με τον Άγγλο Edward Dodwell από το 1804 μέχρι το 1806 αναφέρει ότι «οι παρευρισκόμενες, χωρίς φόβο, έκαναν τις κατάλληλες προσφορές και ύστερα έστηναν χορό γυμνές, πιασμένες χέρι-χέρι γύρω από μία μεγάλη φωτιά που φώτιζε το μεγαλύτερο μέρος της σπηλιάς. Προς διαφύλαξη της μυστικότητας της ιεροπραξίας, οι δύο είσοδοι της σπηλιάς φυλάσσονταν από δύο ηλικιωμένα μέλη της ομάδας, τα οποία ειδοποιούσαν στην περίπτωση που εμφανιζόταν κάποιος περαστικός».

Οι στυλίτες του Ολυμπιείου

Kρυφά κατατόπια της μαγικής Αθήνας Facebook Twitter
Οι στυλίτες του Ολυμπιείου. Πηγή: Robertson, 1853

Μεγάλος υπήρξε ο αριθμός των θρύλων και των παράξενων θεωριών που συνδέθηκαν με το Ολυμπιείο (τους Στύλους του Ολυμπίου Διός). Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας πίστευαν ότι σε ένα εσωτερικό επιστύλιο του ναού του Διός σκαρφάλωσε και έστησε το κατάλυμά του ένας ερημίτης, αφού θεώρησε ότι στη γη δεν μπορούσε να νεκρώσει αρκετά το αμαρτωλό του σώμα.

Μιμούμενος, λοιπόν, τον βίο του Αγίου Συμεών του Στυλίτη, ο εναερίτης ασκητής «δεν κατέβηκε ούτε μία φορά επί είκοσι ολόκληρα χρόνια», όπως πληροφορήθηκε το 1786 η Αγγλίδα συγγραφέας Elizabeth Craven! Λεγόταν ότι ανεβοκατέβαζε μονάχα ένα καλαθάκι δεμένο με σχοινί δύο φορές την ημέρα, μέσα στο οποίο οι ευλαβείς Χριστιανοί εναπόθεταν όσα τρόφιμα προαιρούνταν. Με αυτά τα λιγοστά αγαθά ο ασκητής κατάφερνε να επιβιώνει.

Kρυφά κατατόπια της μαγικής Αθήνας Facebook Twitter
Οι στυλίτες του Ολυμπιείου. Πηγή: Pomardi, 1820

Ο Γάλλος ταξιδιώτης Louis Jacques Lacour αναφέρει ότι ο ερημίτης είχε ζήσει για δεκαοκτώ χρόνια στο επιστύλιο του πέμπτου και του έκτου από τους κίονες του ανατολικού μετώπου. Σύμφωνα με τον Lacour, ο ασκητής χρησιμοποιούσε μια ανεμόσκαλα από την οποία του έστελναν τις προμήθειες της εβδομάδας, δίχως ο ίδιος να έχει χρειαστεί να κατέβει για έξι συνεχόμενα χρόνια. Υπήρξαν αρκετοί στυλίτες, που διαδέχονταν ο ένας τον άλλον μέχρι το τέλος των οθωμανικών χρόνων και δεν ήταν μόνο Χριστιανοί αλλά και μουσουλμάνοι.

Κάποιος Τούρκος μιμήθηκε τους Έλληνες στυλίτες κατά την περίοδο του ελληνικού ξεσηκωμού. Πολύ γρήγορα όμως ήρθε το τέλος του, οι Έλληνες επαναστάτες τον δολοφόνησαν, γιατί θεώρησαν ότι κατασκόπευε τις κινήσεις τους και τις πρόδιδε στους ομοεθνείς του. Ο Proust Antonin, στο Ένας χειμώνας στην Αθήνα του 1857, γράφει τη μαρτυρία ενός στυλίτη για τις συνθήκες εκεί πάνω: «Ήμουν τόσο καμένος από το φοβερό ψύχος, ώστε πολύ συχνά έπεφταν τα νύχια των ποδιών και το κρυσταλλιασμένο νερό κρεμόταν από τα γένια σαν σταλακτίτες».

Ο «θρήνος των στύλων» και ο «καιρός της Κολόνας»

Όταν μία από τις κολόνες του ναού του Ολυμπίου Διός που είχαν απομείνει γκρεμίστηκε, οι ραγιάδες που είχαν τριγύρω τις καλύβες τους πίστευαν ότι άκουγαν κάθε βράδυ έναν μακρόσυρτο θρήνο να βγαίνει από αυτά τα μάρμαρα. Αυτό το ποιητικό παράπονο έγινε τόσο έντονο ώστε οι τουρκικές Αρχές υποχρεώθηκαν να θυσιάσουν σ' αυτήν τον βοεβόδα (αρχηγό του στρατού) που είχε επιτρέψει να ανατραπεί αυτή η κολόνα.

Στη Νεότερη Ιστορία έχει καταγραφεί η πτώση του 16ου στύλου στις 14 Οκτωβρίου 1852 από σφοδρό τυφώνα που έπληξε την Αθήνα. Τις τρομακτικές καταστροφές που έφερε το ακραίο καιρικό φαινόμενο περιγράφει στο ημερολόγιό του ο Φινλανδός ακαδημαϊκός Wilhelm Lagus: «Έτριζαν τα πάντα, ακόμα και στο διαμέρισμά μας, που ήταν εσωτερικό. Ο άερας έπαιρνε τις καμινάδες, τα παράθυρα γίνονταν θρύψαλα και η φοβερή καταιγίδα μαινόταν όλα τη νύχτα με όλη της τη δύναμη».

Το επόμενο πρωινό η καταιγίδα είχε κοπάσει, όμως οι πληγές που είχε προκαλέσει ήταν έκδηλες: «Και τι δεν είδα πηγαίνοντας στο ταχυδρομείο. Σπίτια χωρίς σκεπές, μεγάλα δέντρα πεσμένα το ένα πάνω στο άλλο, όλος ο Βασιλικός Κήπος διαλυμένος, τα κιόσκια, τα ωραιότερα κυπαρίσσια, οι ακακίες. Απερίγραπτος θρήνος και οδυρμός στην πόλη ολόκληρη. Και το θλιβερότερο απ' όλα, ένας κίονας του Ολυμπιείου είχε πέσει!».

Kρυφά κατατόπια της μαγικής Αθήνας Facebook Twitter
Ο καιρός της Κολώνας (η ιστορία της καταιγίδας). Πηγή: Schiffer, 1859

Μαζί του έπεσαν και δύο στύλοι του Ερεχθείου. Όπως ιστορεί ο Γεώργιος Τσοκόπουλος, όλος ο αθηναϊκός λαός μετέβη στο Ολυμπιείο και έκλαψε για το δυσάρεστο γεγονός. Μάλιστα τις επόμενες μέρες ενέσκυψε ένα δίλημμα, αν δηλαδή θα έπρεπε να αποκατασταθεί ο πεσμένος στύλος του Ολυμπιείου. Η βασίλισσα Αμαλία ρώτησε την Αρχαιολογική Υπηρεσία τι ήταν καλύτερο να γίνει, όμως οι αρχαιολόγοι Πιττάκης και Ραγκαβής θεώρησαν πως θα ήταν προτιμότερο να μην ανεγερθεί κι έτσι η βασίλισσα δεν επέμεινε.

Πάντως, παρόλες τις φοβερές καταστροφές, μονάχα το ατυχές συμβάν της πτώσης της κολόνας του Ολυμπιείου παρέμεινε ως ανάμνηση για τις επόμενες γενιές. Η αίσθηση που προκάλεσε στο αθηναϊκό κοινό ήταν τόσο μεγάλη που αποτέλεσε ένα ιστορικό ορόσημο για τη συλλογική μνήμη.

Τον «Καιρό της Κολόνας», συνήθιζαν να λένε οι παλιοί Αθηναίοι. Και, όπως και κατά το παρελθόν, οι κάτοικοι απέδωσαν στην πτώση του κίονα όποιο δυσμενές γεγονός και κακοτυχία συνέβη στην περιοχή. Ζωντάνεψε, λοιπόν, η ανάμνηση μιας παλιάς δοξασίας, πως κάθε κολόνα που γκρεμίζεται ξεσκεπάζει θαμμένα «θανατικά» τα οποία ξεχύνονται ελεύθερα στην πόλη. Δύο χρόνια αργότερα μια επιδημία χολέρας απλώθηκε στην Αθήνα...

Η ευγονική «κυλίστρα» ή «ξουλιάστρα»

Kρυφά κατατόπια της μαγικής Αθήνας Facebook Twitter
Η Κυλίστρα ή Ξουλιάστρα. Πηγή: Πολίτης, 1921

Στο πέρασμα των αιώνων, οι Αθηναίοι έδωσαν ιδιαίτερα τοπωνύμια στις γειτονιές που περιβάλλουν τον ιστορικό Λόφο των Νυμφών. Γνωστή είναι η ονομασία «τα σκαλάκια των Πετραλώνων» που σηματοδοτούσε τη βόρεια, προς την Αγία Μαρίνα, κλιτύ του λόφου και προήλθε από τις λαψευμένες πάνω στον βράχο βαθμίδες προς την κορυφή του. Βέβαια, στην πετρώδη περιοχή στα ανατολικά του Αστεροσκοπείου δεν διακρίνονται μόνο σκαλάκια αλλά και πολλοί λείοι βράχοι.

Ένας από αυτούς, επικλινής και ιδιαίτερα στιλπνός, στάθηκε ικανός να ονοματίσει μια συγκεκριμένη θέση της γειτονιάς του Θησείου. Τον αποκαλούσαν «κυλίστρα» ή «ξουλιάστρα», ενώ σε μεταγενέστερες πηγές συναντάμε τα «τσουλίθρια», «τσουλίστρα» ή «τσουλιάστρα». «Τσουλήθρες» αποκαλούνταν γενικότερα όλοι οι ολισθηροί βράχοι των Αθηνών πάνω στους οποίους η νεολαία κυλούσε χάριν παιδιάς, δηλαδή για διασκέδαση. Όμως, συνεχίζει, μονάχα ο συγκεκριμένος ονομάστηκε «ξουλιάστρα» και σχετίστηκε με μια πρωτόγονη ιερουργία της γονιμότητας.

Εκεί ακριβώς, από τους μεσαιωνικούς χρόνους, ή ακόμα παλαιότερα, έως τις τελευταίες δεκαετίες του προηγούμενου αιώνα, συνέβαινε ένα παράξενο μαγικό δρώμενο. Κατά τη διάρκεια κάποιων συγκεκριμένων νυχτών, οι στείρες γυναίκες της πόλης, Χριστιανές αλλά και Μουσουλμάνες, σαν να ήταν μέλη μιας αρχαίας, άρρητης λατρείας, μετάβαιναν μυστικά και ολομόναχες στον συγκεκριμένο βράχο. Κάθονταν στην κορυφή και τσουλούσαν μέχρι τη βάση του, συνοδεύοντας την ιεροπραξία με λόγια μαγικά, γητειές που χάθηκαν στη δίνη του χρόνου.

Kρυφά κατατόπια της μαγικής Αθήνας Facebook Twitter
Η Κυλίστρα ή Ξουλιάστρα. Πηγή: επιστολικό δελτάριο, αρχές 20ου αιώνα.

Κρυφή τους επιθυμία ήταν να τεκνοποιήσουν και, αληθινά, πίστευαν πως σε λίγες μόνο ημέρες ο βράχος θα έκανε το θαύμα του, χαρίζοντάς τους την ευτυχία να γίνουν μητέρες. Από αυτή την εθιμική πράξη, που σίγουρα επαναλήφθηκε εκατοντάδες φορές ανά τους αιώνες, προήλθε και η έντονη λείανση της κατηφορικής πέτρας.

Η Δανέζα Christiana Lüth, σύζυγος του ιερέα του βασιλιά Όθωνα, περιγράφει στο ημερολόγιό της αυτό που γινόταν σε κάποιον βράχο στην Πνύκα: «Σύμφωνα με μια παλιά συνήθεια, το κάθε κορίτσι που πρόκειται να παντρευτεί πρέπει το προηγούμενο βράδυ του γάμου του να πάει να καθίσει πάνω σε αυτόν τον βράχο, φορώντας λιγοστά ρούχα, και να τσουλήσει μέχρι κάτω. Με αυτό τον τρόπο θα αποκτήσει πολλούς απογόνους. Η γυαλάδα της τσουλήθρας δείχνει ότι η χρήση της είναι συχνή. Φαίνεται ότι μπορεί να φέρει καλύτερο αποτέλεσμα όταν είναι πιο τραχιά, γι' αυτό έχει αρχίσει να χρησιμοποιείται μια άλλη, δίπλα σε αυτή. Το μέρος αυτό του λόφου λέγεται Νυμφαίον».

Στους νεότερους αιώνες, η κατολίσθηση στη μαγική «ξουλιάστρα» δεν εξασφάλιζε μόνο γονιμότητα αλλά ήταν ο χώρος όπου απευθύνονταν οι έγκυες γυναίκες, θεωρώντας ότι με αυτό τον τρόπο θα διευκόλυναν τον τοκετό τους. Όταν, δε, το κύλισμα της εγκύου γινόταν Μεγάλη Τρίτη, θεωρούνταν ιδανική συνθήκη.

Ο Άγιος Ιωάννης της Κολόνας, ο Θερμαστής

Kρυφά κατατόπια της μαγικής Αθήνας Facebook Twitter
Ο Άγιος Ιωάννης της Κολώνας ή Θερμαστής. Πηγή: Πολίτης, γύρω στα 1900

Σε ένα απόμερο σημείο της Αθήνας, στην οδό Ευριπίδου, υπάρχει μια παλιά εκκλησία, απλή μονόκλιτη βασιλική, πλαισιωμένη από έναν μικρό, αλλά όμορφο κήπο. Αν και στριμωγμένος ανάμεσα σε πολυώροφες πολυκατοικίες, είναι ένας ναός ξεχωριστός, στον οποίο συνυπάρχουν με έναν ιδιόρρυθμο τρόπο η αρχαιότητα με την παλαιότητα, αφού ένα στοιχείο του αρχαίου κόσμου ξεφυτρώνει με τον πιο κυριολεκτικό τρόπο μέσα από χριστιανικό οικοδόμημα.

Στο εσωτερικό του ναού βρίσκεται ένας επιβλητικός μονολιθικός κίονας που διαπερνάει όλο το ιερό και εξέχει μερικά μέτρα από τα κεραμίδια της στέγης. Το κορινθιακό κιονόκρανο που τον στέφει συμπληρώνει την αναπάντεχη εικόνα της Αθήνας. Παρόλο που ήταν κοινή πρακτική, η προσθήκη της εκκλησίας του Αγίου Ιωάννη της Κολόνας γύρω από τα κατάλοιπα ενός αρχαίου οικοδομήματος υποκρύπτει μεταφυσικά αίτια, τα οποία ανάγονται σε μια παλιά λαϊκή λατρεία που επιβίωσε αδιάπτωτη και ντυμένη με χριστιανικό μανδύα.

Σε αυτό το εκκλησάκι προσέρχονταν οι χριστιανοί για να αναρρώσουν οι ίδιοι ή άλλα οικεία τους πρόσωπα, τα οποία βασανίζονταν από τη θέρμη ή τον πυρετό (η ελονοσία, κατά τους προηγούμενους αιώνες αποτελούσε πανελλήνια μάστιγα). Σε αυτές τις δύσκολες συνθήκες στις οποίες υποβάλλονταν οι απλοί άνθρωποι, ο συνδυασμός μαγείας και θρησκείας ερχόταν να υποκαταστήσει τη δυσεύρετη, τότε, ιατρική βοήθεια. Βέβαια, στην περίπτωση του Αγίου Ιωάννη της Κολόνας η θεραπεία δεν επιτυγχανόταν με μια απλή δέηση στον θαυματουργό άγιο αλλά απαιτούσε το μαγικό «δέσιμο» της ασθένειας, το οποίο περιλάμβανε μια σειρά ιδιαίτερων γητειών που κινούνταν στις παρυφές της ορθόδοξης θρησκείας.

Kρυφά κατατόπια της μαγικής Αθήνας Facebook Twitter
Ο Άγιος Ιωάννης της Κολώνας ή Θερμαστής. Πηγή: Stilling, 1853

Συγκεκριμένα, οι παλιοί Αθηναίοι έκαναν τάμα στον άγιο κι έδεναν συμβολικά πάνω στον θαυματουργό αρχαίο κίονα της εκκλησίας την αρρώστια τους, χρησιμοποιώντας τρίχες από τα μαλλιά τους, κορδέλες ή νήματα, τα οποία στη συνέχεια κέρωναν. Λόγω αυτής της πρακτικής ο κίονας «ήταν καλυμμένος από νήματα βαμβακερά ή επίχρυσα», όπως επισημαίνει το 1902 ο Θεμιστοκλής Φιλαδελφεύς

Μάλιστα, κάποιοι πιστοί περιέζωναν με νήμα ολόκληρη την εκκλησία. Άλλοι, πάλι, έφερναν μια στάμνα γεμάτη νερό κάθε 29η Αυγούστου, ημέρα που γιόρταζε ο Άγιος Ιωάννης της Κολόνας, το οποίο, αφού το ευλογούσε ιερέας, φυλασσόταν ως φάρμακο σε περίπτωση που κάποιο μέλος της οικογένειας ασθενούσε.

Η συνήθεια αυτή τηρήθηκε τουλάχιστον μέχρι την πρώτη δεκαετία του 20ού αιώνα. Εκτός των γητειών, ο αρχαίος στύλος του Άι-Γιάννη λειτουργούσε και ως ένα είδος ιδιότυπου μαντείου. Ο ενδιαφερόμενος εφάρμοζε ένα νόμισμα πάνω του, συλλογιζόμενος ταυτόχρονα το πρόσωπο που ασθενούσε. Το νόμισμα έμενε προσκολλημένο, αν ο άρρωστος επρόκειτο να θεραπευτεί, αλλιώς έπεφτε.

Το βιβλίο του Βαγγέλη Ζήση «Η μαγική τοπογραφία των Αθηνών» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Mundus.

ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΑΥΤΟ ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΓΙΑ ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΣΤΙΣ 6.8.2018

Βιβλίο
1

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Αυτή ήταν η Ελλάδα το 1898 μέσα από 28 σπάνιες φωτογραφίες

Retronaut / Αυτή ήταν η Ελλάδα το 1898 μέσα από 28 σπάνιες φωτογραφίες

Οι φωτογραφίες του Ολλανδού ερασιτέχνη φωτογράφου L. Heldring, που ταξίδεψε στην Ελλάδα και στη Μέση Ανατολή στα τέλη του 19ου αιώνα, ανήκουν στη συλλογή του Rijksmuseum και αποτελούν μια σημαντική μαρτυρία για την κατάσταση της χώρας μας εκείνη την εποχή.
THE LIFO TEAM
Η Αθήνα του χθες και του σήμερα μέσα από ακριβείς συνθέσεις διπλών φωτογραφιών

Φωτογραφία / Η Αθήνα του χθες και του σήμερα μέσα από ακριβείς συνθέσεις διπλών φωτογραφιών

Διάδραση παρελθόντος και παρόντος στην έκθεση «Athens Twice Seen» του Αμερικανού φωτογράφου Richard Moore, που εγκαινιάζεται στην Γκαλερί Χατζηκυριάκος-Γκίκας της Ελληνοαμερικανικής Ένωσης
Η πολύπλοκη σχέση των Αθηναίων με το νερό: Δημόσιες βρύσες, υδραγωγεία κ.λπ.

Αρχαιολογία & Ιστορία / Η πολύπλοκη σχέση των Αθηναίων με το νερό: Δημόσιες βρύσες, υδραγωγεία κ.λπ.

Στο πρώτο μέρος του αφιερώματος μιλάμε για τις δημόσιες βρύσες, τα υδραγωγεία και λοιπούς τρόπους με τους οποίους οι Αθηναίοι του 19ου αι. κάλυπταν τις ανάγκες τους για νερό
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΥΡΙΑΖΗΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ο ντετέκτιβ της Σεβίλλης και οι πλαστοί πίνακες του Ελ Γκρέκο

Ρεπορτάζ / Ο ντετέκτιβ της Σεβίλλης και οι πλαστοί πίνακες του Ελ Γκρέκο

Στο βιβλίο του «Ο πλαστογράφος του Φράνκο», ένας ντετέκτιβ από τη Σεβίλλη ισχυρίζεται πως μεγάλα μουσεία, μεταξύ των οποίων και η ελληνική Εθνική Πινακοθήκη, έχουν αγοράσει πιστά αντίγραφα έργων του Ελ Γκρέκο.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
«Μικρή μου, ας τους αφήσουμε αυτούς τους κερατάδες τους καλόγερους»

Lifo Videos / «Μικρή μου, ας τους αφήσουμε αυτούς τους κερατάδες τους καλόγερους»

Η Αγλαΐα Παππά διαβάζει ένα απόσπασμα από τις βέβηλες και αμφιλεγόμενες «120 Μέρες των Σοδόμων» του Μαρκησίου ντε Σαντ, ένα βιβλίο αναγνωρισμένο πλέον ως αξεπέραστο λογοτεχνικό αριστούργημα και χαρακτηρισμένο ως «εθνικός θησαυρός» της Γαλλίας.
THE LIFO TEAM
Το «προπατορικό αμάρτημα» του Τζο Μπάιντεν

Βιβλίο / Ποιο ήταν το θανάσιμο σφάλμα του Τζο Μπάιντεν;

Ένα νέο βιβλίο για τον πρώην Πρόεδρο αποτελεί καταπέλτη τόσο για τον ίδιο όσο και για τη δουλοπρεπή κλίκα πιστών και μελών της οικογένειάς του, που έκαναν το παν για να συγκαλύψουν τον ραγδαίο εκφυλισμό της γνωστικής του ικανότητας.
THE LIFO TEAM
ΕΠΕΞ Συγγραφείς/ Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου

Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου / 8 Έλληνες συγγραφείς ξαναγράφουν τους μύθους και τις παραδόσεις

Η Λυσιστράτη ερμηνεύει τις ερωτικές σχέσεις του σήμερα, η Ιφιγένεια διαλογίζεται στην παραλία και μια Τρωαδίτισσα δούλα γίνεται πρωταγωνίστρια: 8 σύγχρονοι δημιουργοί, που συμμετέχουν με τα έργα τους στο φετινό Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, συνομιλούν με τα αρχαία κείμενα και συνδέουν το παρελθόν με επίκαιρα ζητήματα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τζούντιθ Μπάτλερ: «Θέλουμε να ζήσουμε με ανοιχτή ή με κλειστή καρδιά;»

Τζούντιθ Μπάτλερ / «Θέλουμε να ζήσουμε με ανοιχτή ή με κλειστή καρδιά;»

Μια κορυφαία προσωπικότητα της σύγχρονης παγκόσμιας διανόησης μιλά στη LiFO για τo «φάντασμα» της λεγόμενης ιδεολογίας του φύλου, για το όραμα μιας «ανοιχτόκαρδης κοινωνίας» και για τις εμπειρίες ζωής που της έμαθαν να είναι «ένας άνθρωπος ταπεινός και ταυτόχρονα θαρραλέος».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Ντίνος Κονόμος

Βιβλίο / «Ο κύριος διευθυντής (καλό κουμάσι) έχει αποφασίσει την εξόντωσή μου…»

Ο Ντίνος Κονόμος, λόγιος, ιστοριοδίφης και συγγραφέας, υπήρξε συνεχιστής της ζακυνθινής πνευματικής παράδοσης στον 20ό αιώνα. Ο συγγραφέας Φίλιππος Δ. Δρακονταειδής παρουσιάζει έργα και ημέρες ενός ανθρώπου που «δεν ήταν του κόσμου τούτου».
ΦΙΛΙΠΠΟΣ Δ. ΔΡΑΚΟΝΤΑΕΙΔΗΣ
Η ζωή του Καζαντζάκη σε graphic novel από τον Αλέν Γκλικός

Βιβλίο / Ο Νίκος Καζαντζάκης όπως δεν τον είχαμε ξαναδεί σε ένα νέο graphic novel

Ο ελληνικής καταγωγής Γάλλος συγγραφέας Αλέν Γκλικός καταγράφει την πορεία του Έλληνα στοχαστή στο graphic novel «Καζαντζάκης», όπου ο περιπετειώδης και αντιφατικός φιλόσοφος και μυθιστοριογράφος ψυχαναλύεται για πρώτη φορά και συστήνεται εκ νέου στο ελληνικό κοινό.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πετρίτης»: Το πιο γρήγορο πουλί στον κόσμο και η άγρια, αδάμαστη ομορφιά του

Ηχητικά Άρθρα / Πετρίτης: Το πιο γρήγορο πουλί στον κόσμο και η άγρια, αδάμαστη ομορφιά του

Ο Τζoν Άλεκ Μπέικερ αφιέρωσε δέκα χρόνια από τη ζωή του στην παρατήρηση ενός πετρίτη και έγραψε ένα από τα πιο ιδιαίτερα βιβλία της αγγλικής λογοτεχνίας – μια από τις σημαντικότερες καταγραφές της άγριας ζωής που κινδυνεύει να χαθεί για πάντα. Κυκλοφόρησε το 1967 αλλά μόλις τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια οι κριτικοί και το κοινό το ανακάλυψαν ξανά.
M. HULOT
Μπενχαμίν Λαμπατούτ: «Ας μην αφήνουμε τον Θεό στους πιστούς» 

Βιβλίο / Μπενχαμίν Λαμπατούτ: «Αν αξίζει ένα πράγμα στη ζωή, αυτό είναι η ομορφιά»

Εν όψει της εμφάνισής του στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, στις 21 Μαΐου, ο Λατινοαμερικανός συγγραφέας-φαινόμενο Μπενχαμίν Λαμπατούτ μιλά στη LiFO για τον ρόλο της τρέλας στη συγγραφή, τη σχέση επιστήμης και λογοτεχνίας και το μεγαλείο της ήττας – και δηλώνει ακόμα φανατικός κηπουρός και εραστής της φύσης.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το πίσω ράφι/ Άντονι Μπέρτζες: «Έρνεστ Χέμινγουεϊ»

Το Πίσω Ράφι / Ο Χέμινγουεϊ ήταν ένας φωνακλάς νταής αλλά κι ένας σπουδαίος συγγραφέας του 20ού αιώνα

Η βιογραφία «Έρνεστ Χέμινγουεϊ - Μια ζωή σαν μυθοπλασία» του Βρετανού συγγραφέα Άντονι Μπέρτζες αποτυπώνει όχι μόνο την έντονη και περιπετειώδη ζωή του κορυφαίου Αμερικανού ομοτέχνου του αλλά και όλο το εύρος της αντιφατικής προσωπικότητάς του.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
21η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης

Βιβλίο / 21η ΔΕΒΘ: Εξωστρέφεια και καλύτερη οργάνωση αλλά μένουν ακόμα πολλά να γίνουν

Απολογισμός της 21ης ΔΕΒΘ που πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά υπό την αιγίδα του νεοσύστατου ΕΛΙΒΙΠ. Σε ποιο βαθμό πέτυχε τους στόχους της και ποια στοιχήματα μένει ακόμα να κερδίσει;
ΚΟΡΙΝΑ ΦΑΡΜΑΚΟΡΗ
Η ποίηση όχι μόνο αλλάζει τον κόσμο, τον δημιουργεί» ​​​​​​/Μια νέα ανθολογία ελληνικής queer ποίησης μόλις κυκλοφόρησε στα ισπανικά /11 Έλληνες ποιητές σε μια νέα ισπανική queer ανθολογία /Queer ελληνική ποίηση σε μια νέα δίγλωσση ισπανική ανθολογία

Βιβλίο / Μια Ισπανίδα καθηγήτρια μεταφράζει ελληνική queer ποίηση

Η María López Villalba, καθηγήτρια Νέων Ελληνικών στο Πανεπιστήμιο της Μάλαγα, μετέφρασε 11 ελληνικά ποιήματα, σε μια πρόσφατη ανθολογία που προσφέρει στο ισπανόφωνο κοινό την ευκαιρία να γνωρίσει τη σύγχρονη ελληνική queer –και όχι μόνο– ποίηση.
M. HULOT
«Κανείς δεν μας επέβαλε να έχουμε όλοι μια μονστέρα στο σαλόνι»

Βιντσέντζο Λατρόνικο / «Κανείς δεν μας επέβαλε να έχουμε όλοι μια μονστέρα στο σαλόνι»

Ο Ιταλός συγγραφέας και υποψήφιος για το βραβείο Booker, Βιντσέντζο Λατρόνικο, μιλά στη LIFO για το πολυσυζητημένο βιβλίο του «Τελειότητα», στο οποίο αποτυπώνει την αψεγάδιαστη αλλά ψεύτικη ζωή μιας ολόκληρης γενιάς ψηφιακών νομάδων στην Ευρώπη, καθώς και τη μάταιη αναζήτηση της ευτυχίας στην ψηφιακή εποχή.
M. HULOT
Μεσσαλίνα: Ακόλαστη μέγαιρα ή πολύ έξυπνη για την εποχή της;

Ηχητικά Άρθρα / Μεσσαλίνα: Ακόλαστη μέγαιρα ή πολύ έξυπνη για την εποχή της;

Το όνομά της έχει συνδεθεί με την εικόνα μιας αδίστακτης, σεξουαλικά ακόρεστης και επικίνδυνης γυναίκας. Ένα νέο βιβλίο, όμως, έρχεται να αμφισβητήσει αυτή τη στερεοτυπική αφήγηση και να φωτίσει μια διαφορετική εκδοχή της ιστορίας της.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Rene Karabash

Βιβλίο / Rene Karabash: «Θέλω πίσω τη γυναικεία δύναμη που μου στέρησαν οι άνδρες»

Η Βουλγάρα συγγραφέας Rene Karabash μιλά για το μυθιστόρημά της «Ορκισμένη», που τιμήθηκε με το βραβείο Ελίας Κανέτι, και στο οποίο εστιάζει στην ιστορία των «ορκισμένων παρθένων» γυναικών των Βαλκανίων που επέλεξαν να ζήσουν ως άνδρες.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ