«Κοινωνικά Απόβλητα» : μια μνημειώδης έκδοση για την αθηναϊκή πανκ σκηνή από το ’79 μέχρι σήμερα

«Κοινωνικά Απόβλητα» : μια μνημειώδης έκδοση για την αθηναϊκή πανκ σκηνή από το ’79 μέχρι σήμερα Facebook Twitter
1

 

 

Ήμουνα μαθές λυκειόπαιδο σαν πρωτοαντίκρισα τα μυστήρια παιδιά με τα χρωματιστά λοφία, τα σκισμένα δερμάτινα, τα καρφιά και τις παραμάνες να περιφέρονται στην Πλάκα ανάμεσα Mad και Remember, νιώθοντας δέος, περιέργεια και θαυμασμό μαζί. Ήταν τα τελευταία τους σουλάτσα εκεί - την επόμενη χρονιά η Μελίνα «σφράγιζε» την Πλάκα και τα πανκιά της Αθήνας μετακόμιζαν στα Εξάρχεια όπου, επίδοξο οργισμένο νιάτο κι ελόγου μου άρχισα να τα συναναστρέφομαι, υιοθετώντας τα χάρντκορ ακούσματα κι όλους εκείνους τους κώδικες εμφάνισης και συμπεριφοράς που φρίκαραν όχι μόνο τους καθώς πρέπει νοικοκυραίους αλλά ακόμα και τους πιο συμβατικούς (παλαιο)ροκάδες.

Μια συνυφασμένη με το πανκ «φτιάξ΄το μόνος σου» κουλτούρα άνθισε – σε ντύσιμο, φαγητό, διαμονή, στο «στήσιμο» μιας συναυλίας, μιας εκδήλωσης, μιας ανεξάρτητης δισκογραφικής - και μια νέα, φιλόδοξη «σκηνή» προέκυψε με «ομφαλό» τη θρυλική αναρχοπάνκ κατάληψη της villa Amalias. Η οποία έμελλε, στην πορεία, να δοκιμαστεί από το «σχίσμα» μεταξύ όσων θέλησαν να πάνε το πράγμα κάπως παραπέρα κι όσων επέμεναν στον αυστηρά αντιεμπορευματικό, εξωσυστημικό χαρακτήρα της φάσης

Λίγο αργότερα, οι δαιμονοποιημένοι ως έκφυλοι, βίαιοι, λέτσοι, βλάσφημοι, «χαπάκηδες» κ.λπ. από τα λαϊκά ΜΜΕ της εποχής πάνκηδες, έγιναν πρόφαση των πρώτων «επιχειρήσεων αρετής» στην πλατεία Εξαρχείων («διά χειρός» σοσιαλιστικού ΠΑΣΟΚ), πολιτικοποιώντας έτσι μια νεολαιίστικη υποκουλτούρα που ως τότε είχε πιο «δρομίσια» χαρακτηριστικά: «Είμαι 21 ετών. Γεννήθηκα στην Αμερική. Δεν δουλεύω, δεν κάνω τίποτα. Το μόνο που θέλω είναι να πίνω από το πρωί ως το βράδυ... Στο φέρετρο θα φορέσω άσπρα, να με δει η μάνα μου που στεναχωριέται με τα μαύρα. Αλλά το μαλλί όρθιο... εκεί!», εξομολογούνταν μια Μαρία στην Οδό Πανός το '87. Σταδιακά όμως οι πάνκηδες αποκτούν πολιτική συνείδηση, όπως συμβαίνει αντίστοιχα στο εξωτερικό την ίδια περίπου εποχή. Στηρίζουν τον πυρηνικό αφοπλισμό, τις καταλήψεις, τα δικαιώματα όχι μόνο τα ανθρώπινα αλλά και των ζώων, αρκετοί εντάσσονται κυρίως στον Α/Α χώρο αλλά και την εξωκοινοβουλευτική Αριστερά. Η «σπίθα» εξάλλου είχε ανάψει από νωρίς: «Δικαιώματα που ξέρατε, τώρα δεν υπάρχουν/υπάρχει μια σκατοζωή και μια τυφλή υπακοή/με την εκμετάλλευση και τον ηλίθιο φόβο οι μαλάκες αρχηγοί, σου γαμάνε την ψυχή/δεν είν' δημοκρατία/δεν είν' ελευθερία/είναι μόνο μία/μπασταρδοκρατία!» (Γενιά του Χάους, «Μπασταρδοκρατία» 1982).

«Κοινωνικά Απόβλητα» : μια μνημειώδης έκδοση για την αθηναϊκή πανκ σκηνή από το ’79 μέχρι σήμερα Facebook Twitter
Οι Despite Everything στο Καταραμένο Σύνδρομο (2010). Φωτογραφία: Γιάννης Κολοβός.


Ταυτόχρονα, το πανκ φαινόμενο διαχεόταν: Σκάσανε οι πρώτες εγχώριες μπάντες (Ex Ηumans, Panx Romana, Sharp Ties, Αδιέξοδο, Γενιά του Χάους, Χαοτική Απειλή κλ.π.), τα πρώτα "punk friendly" κλαμπ (Πήγασος-Φαέθων, Vitovski, Αλιγάτορας, Αν), τα πρώτα ξένα live (Infa Riot, Disorder, οι Chaos UK που... δεν έφτασαν ποτέ λόγω προβλημάτων του μπασίστα με τις βρετανικές αρχές), τα πρώτα φανζίν (Το Κτήνος, Β-23, Risky Business κ.ά.), Bauhaus και Birthday Party στον Σπόρτινγκ (1983), Clash και Stranglers live στο αλησμόνητο Rock in Athens του Καλλιμάρμαρου (1985). Μια συνυφασμένη με το πανκ «φτιάξ΄το μόνος σου» κουλτούρα άνθισε – σε ντύσιμο, φαγητό, διαμονή, στο «στήσιμο» μιας συναυλίας, μιας εκδήλωσης, μιας ανεξάρτητης δισκογραφικής - και μια νέα, φιλόδοξη «σκηνή» προέκυψε με «ομφαλό» τη θρυλική αναρχοπάνκ κατάληψη της villa Amalias. Η οποία έμελλε, στην πορεία, να δοκιμαστεί από το «σχίσμα» μεταξύ όσων θέλησαν να πάνε το πράγμα κάπως παραπέρα κι όσων επέμεναν στον αυστηρά αντιεμπορευματικό, εξωσυστημικό χαρακτήρα της φάσης – γεγονός είναι πως στην Ελλάδα ειδικά, κανείς πανκ καλλιτέχνης δεν έκανε (ή «δεν αφέθηκε» να κάνει) "mainstream" εμπορική καριέρα. Σημεία αναφοράς των πανκ υπήρξαν ακόμα κατά καιρούς η Γκράβα, πανεπιστημιακά κτίρια όπου πραγματοποιούνταν συναυλίες (Φοιτητική Εστία Πατησίων κι αργότερα Ζωγράφου, Πολυτεχνείο, ΑΣΟΕΕ), το καφενείο Ελλάς στο Παγκράτι, τα Προπύλαια, ο λόφος του Στρέφη που φιλοξένησε πολλά punk events, η πλατεία Μαβίλη κ.λπ.

«Κοινωνικά Απόβλητα» : μια μνημειώδης έκδοση για την αθηναϊκή πανκ σκηνή από το ’79 μέχρι σήμερα Facebook Twitter
Panx romana: Aφίσα από μία συναυλία των Panx Romana και των Αντί σε μία παμπ του Νέου Κόσμου (1987).


Αυτά και πολλά άλλα (από τις αρβύλες-φετίχ που φοριούνταν μέχρι και στην παραλία κατακαλόκαιρο, το απορρυπαντικό αντί ζελέ στο μαλλί, τη «θεσμοθετημένη» αυθάδεια και τους τσαμπουκάδες με Κνίτες, λαϊκούς και σκινάδες μέχρι την αυστηρή, για πολλούς, χορτοφαγία, την πολιτική «στράτευση» και το γενικότερο αντικομφορμιστικό πρόταγμα ήταν το ελληνικό πανκ που εξακολουθεί να έχει κοινό εμφανίζοντας, μάλιστα, σημεία επανάκαμψης. Αυτό το στόρι επιχείρησε να αποτυπώσει ο Γιάννης Κολοβός στο βιβλίο του «Κοινωνικά Απόβλητα; – Η ιστορία της πανκ σκηνής στην Αθήνα 1979-2015» (εκδόσεις Απρόβλεπτες). Ένα εγχείρημα αξιέπαινο αφού συνδυάζει μεθοδικά το εγκυκλοπαιδικό (με εκτεταμένες αναφορές στην εγχώρια αλλά και τη διεθνή πανκ σκηνή και το κοινωνικό-πολιτισμικό της υπόβαθρο) με το βιωματικό στοιχείο, εφόσον ο ίδιος ο συγγραφέας-ερευνητής υπήρξε δραστήριο μέλος της πανκ σκηνής: Εξέδιδε το φανζίν B-23 (1986-1995, από τα πιο αξιόλογα του είδους), έπαιζε ντραμς στην μπάντα Κοινωνικά Απόβλητα που «ονομάτισε» και το βιβλίο, υπήρξε μέχρι ανταποκριτής του Maximum Rock 'n' Roll. Παράλληλα, τον λόγο παίρνουν όσοι – παλιοί ή εν ενεργεία – πρωταγωνιστές ή απλά «αυτόπτες μάρτυρες» συνέδραμαν στην έρευνα, κάποιοι κιόλα γνωστοί απ' τα παλιά – συγκινείσαι διαβάζοντας ώριμος πια μια αφήγηση που ζούσες καθώς φτιαχνόταν!

«Κοινωνικά Απόβλητα» : μια μνημειώδης έκδοση για την αθηναϊκή πανκ σκηνή από το ’79 μέχρι σήμερα Facebook Twitter
Οι Stress στο Σκιάχτρο της Καστέλλας (1985). Φωτογραφία: Γιώργος Τουρκοβασίλης.

Μέσα σε 600 σελίδες «ζωντανεύουν» το κοινωνικό, πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο που «γέννησε» το πανκ, η σημειολογία, η αντικουλτούρα και ο πολιτικός ακτιβισμός που συνδέθηκαν μαζί του, οι πανκ παρέες, μπάντες και συλλογικότητες της πρωτεύουσας, διάφορες εμβληματικές φυσιογνωμίες, συναυλίες, στέκια, δράσεις, καταστάσεις και σκηνικά συνοδευόμενα με πλούσιο γραφιστικό και φωτογραφικό υλικό (μεγάλο μέρος του τελευταίου παραχώρησε ο Γιώργος Τουρκοβασίλης), βιβλιογραφία, δισκογραφία, πίνακες και γλωσσάρι. Ο Γιάννης Κολοβός «το'χει», το δούλευε κοντά δεκαετία έχοντας «αρωγούς» τη δημοσιογραφική του εμπειρία (Οζ, Οξύ, Βήμα, Δίφωνο, Echo & Artists, Ποντίκι, "K") και τις ιστορικές σπουδές του στο Καποδιστριακό. Εύχεται δε να εκδοθούν περισσότερα βιβλία για τη νεολαιίστικη υποκουλτούρα και τα κινήματα αμφισβήτησης – μουσικά και μη – στη μεταπολιτευτική Ελλάδα, ένα γνωστικό πεδίο ιδιαίτερα πλούσιο αλλά που ελάχιστα έχει μέχρι στιγμής προσεγγιστεί.

«Κοινωνικά Απόβλητα» : μια μνημειώδης έκδοση για την αθηναϊκή πανκ σκηνή από το ’79 μέχρι σήμερα Facebook Twitter
Lunatix

Ιδιαίτερη μνεία αξίζουν τα κεφάλαια για τους έμφυλους ρόλους και τη θέση της γυναίκας στο πανκ, που υπήρξε μάλλον περιθωριακή. Παρότι εξαρχής αμφισβητούσε πρότυπα και ταυτότητες, το κίνημα βασικά ανδροκρατούνταν όχι μόνο αριθμητικά (τα αγόρια ήταν αισθητά περισσότερα) αλλά και σε προσλαμβάνουσες. Προοδευτικά ωστόσο τα κορίτσια κατέκτησαν σεβασμό και «ζωτικό χώρο», όπως και τα queer άτομα. Για την προσωπική κι επαγγελματική πορεία των πρώτων πανκ: Άλλοι εντάχθηκαν λίγο-πολύ στην παραγωγή αλλάζοντας συχνά τελείως τρόπο ζωής (φαντάζεσαι το αφεντικό σου αγριεμένο πιτσιρικά με μαλλί «ανατίναξη», μπλουζάκι Exploited και μπότες Dc Martins;), κάποιοι παρέμειναν "underground" και συνέχισαν να ζουν «λαθραία» ή αξιοποίησαν επαγγελματικά τις εμπειρίες που απέκτησαν δραστηριοποιούμενοι στη «σκηνή». Η κρίση όμως έφερε τα πάνω κάτω και αρκετοί ανέτρεξαν, λέει, στα χρόνια εκείνα για να αντλήσουν αντοχές κι ιδέες. Για τις οικογένειες που δημιούργησαν, τα όνειρα, τις διαψεύσεις, το πώς την παλεύουν τώρα, το τι σημαίνει πια το πανκ γι' αυτούς – «μια φορά πανκ, πάντα πανκ» ή μήπως όχι; -, στοιχεία βασισμένα κύρια σε προσωπικές μαρτυρίες αλλά και βιώματα: «Έχω περάσει τα 40, είμαι πια κι εγώ οικογενειάρχης, έχω μια "καθώς πρέπει" δουλειά (διδάσκει σε λύκειο), ήταν οπότε και για μένα πρόκληση να καταπιαστώ με μια εποχή που με καθόρισε, να εξετάσω πώς με επηρέασε, τι μου έδωσε, πού με πήγε, εμένα κι όσο κόσμο πορευτήκαμε τρόπον τινά μαζί τότε», μου λέει, συμπληρώνοντας ότι ναι, συζητά για πανκ και με τους μαθητές του! Αλλά και για τη σταδιακή «ένταξη» του πανκ στιλ στο κυρίαρχο θέαμα – ένας «Μοϊκανός» σε σίριαλ υψηλής τηλεθέασης (ο Άρης Σερβετάλης στο «Είσαι το Ταίρι μου») κάποτε θα σόκαρε, τώρα είναι "cool". Από την άλλη, ένας πανκ γονιός, όσο αντιαυταρχικά κι αν μεγαλώνει το παιδί του, είναι προετοιμασμένος για το... χειρότερο: «Το περιμένω ότι όταν φτάσει στην εφηβεία της θα επαναστατήσει , περιμένω να ακούσω και "κωλόγερε" και "άντε γαμήσου" και "άσε με ήσυχη, εγώ θα κάνω αυτό που θέλω!"», λέει για την κόρη του πρώην μέλος της «σκηνής».

«Κοινωνικά Απόβλητα» : μια μνημειώδης έκδοση για την αθηναϊκή πανκ σκηνή από το ’79 μέχρι σήμερα Facebook Twitter
Xαμένα ιδανικά: Η αφίσα μιας συναυλίας που έγινε στο μπαρ Swing (Θεμιστοκλέους και Μεταξά) των Εξαρχείων, το 1987.


Εκείνο, ωστόσο, που έμεινε περισσότερο σε όλον αυτόν τον κόσμο που ανακατεύτηκε στη φάση είναι μια «ενστικτώδης» αλλεργία απέναντι σε εξουσίες και κανόνες, μια «χύμα» πλην ειλικρινής αμεσότητα και το υπέροχο συναίσθημα τού πόσα θαυμαστά πράγματα μπορούν να καταφέρουν ο αυθορμητισμός, η αυτοοργάνωση, το μεράκι και η συλλογική δράση. Γι' αυτό άλλωστε punk's not dead, motherf***ers!

Υ.Γ. Λίγο αφότου έλαβα το βιβλίο, που το κουβαλούσα μαζί να το ξεφυλλίζω όταν μπορώ, έπεσα σε μπουρίνι και παρότι σε σάκο αδιάβροχο έγινε μούσκεμα, ξέφτισε, γδάρθηκε... Αρχικά στενοχωρήθηκα, ύστερα όμως χαμογέλασα – καινούργιο, «κυριλέ» κι ατσάκιστο, τι σόι πανκ θα 'τανε;

Info: «Κοινωνικά Απόβλητα; - Η ιστορία της πανκ σκηνής στην Αθήνα 1979-2015», εκδόσεις Απρόβλεπτες

1

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Λάσλο Κρασναχορκάι: ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης βραβεύεται με Νόμπελ

Βιβλίο / Ο Λάσλο Κρασναχορκάι, ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης, κέρδισε το Νόμπελ

Φέτος, το βραβείο δόθηκε στον συγγραφέα που κατά τη Σουηδική Ακαδημία αποτελεί ένα ελπιδοφόρο βήμα προς τον χαμένο ανθρωπισμό, την υψηλή λογοτεχνία και τη στοχαστική ακρίβεια, στοιχεία που ποτέ άλλοτε δεν είχαμε τόσο πολύ ανάγκη.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Βιβλίο / Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Σε ένα απόσπασμα από το βιβλίο του που έχει τίτλο “House of Cards”, ο Σουηδός πρώην διεθνής Γιόνας Έρικσον περιγράφει τις ταπεινωτικές μετρήσεις βάρους στα σεμινάρια διαιτητών της UEFA
THE LIFO TEAM
Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Το Πίσω Ράφι / Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Ο Έλληνας σκηνοθέτης μάζεψε από «το καλάθι των αχρήστων» όλες τις εμπειρίες του κι έφτιαξε την αυτοβιογραφία του, μια ζωντανή αφήγηση γεμάτη ιστορίες, συναντήσεις, αποφθέγματα και κρίσεις, λογοτεχνικές και σινεφίλ αναφορές.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: η ιστορία του underground περιοδικού «Ανοιχτή Πόλη»

Βιβλίο / «Ανοιχτή Πόλη»: Ένα από τα πιο επιδραστικά εναλλακτικά έντυπα της Ελλάδας

Οι δημιουργοί του Κώστας Μανδηλάς και Βλάσσης Ρασσιάς, καταγράφουν την πορεία του στο βιβλίο «Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: Η ιστορία του περιοδικού “Ανοιχτή Πόλη”».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η Ράνια Οικονομίδου διαβάζει το διήγημα «Η μεγαλύτερη λεία του Μινγκ» της Πατρίσια Χάισμιθ

Lifo Videos / Η Ράνια Οικονομίδου διαβάζει ένα διήγημα της Πατρίσια Χάισμιθ

«Η μεγαλύτερη λεία του Μινγκ»: Μια ιστορία έρωτα, αγάπης, αφοσίωσης, ανταγωνισμού, μίσους και φόνου μεταξύ ενός ζευγαριού και ενός σιαμέζικου γάτου, ένα μυστηριώδες διήγημα της δημιουργού των πιο σαγηνευτικών αντιηρώων.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Οι μικρές αριστουργηματικές σειρές των εκδοτών

Βιβλίο / Οι μικρές αριστουργηματικές σειρές των εκδοτών

Ολοένα περισσότερο διευρύνεται η τάση έκδοσης κλασικών και σπάνιων κειμένων σε μικρό μέγεθος που τοποθετούνται δίπλα στο ταμείο και συνιστούν την προσπάθεια ενός εκδοτικού οίκου να φέρει σπουδαία έργα στο ευρύ αναγνωστικό κοινό.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
I love Dick: Eίναι το βιβλίο της Κρις Κράους το πιο τολμηρό του αιώνα μας;

Βιβλίο / I love Dick: Eίναι το βιβλίο της Κρις Κράους το πιο τολμηρό του αιώνα μας;

Η θεωρητικός, εικαστικός, κριτικός, συγγραφέας και εκδότρια Κρις Κράους μπορεί να μην άλλαξε τα δεδομένα στον αγγλόφωνο κόσμο εκδίδοντας τα βιβλία των Γάλλων θεωρητικών αλλά προκάλεσε άπειρες συζητήσεις με το πρωτότυπο φεμινιστικό βιβλίο της.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Η αρχή της ηδονής: Μια σουρεαλιστική, σέξι ιστορία στην καλοκαιρινή Ανάφη 

Βιβλίο / Η αρχή της ηδονής: Μια σουρεαλιστική, σέξι ιστορία στην καλοκαιρινή Ανάφη 

Ένα τολμηρό καλλιτεχνικό project έγινε η αφορμή για να κάνει ο εικαστικός René Habermacher ένα ταξίδι στη θάλασσα με πλήρωμα έξι ναύτες κι έναν καπετάνιο, απαθανατίζοντας μια σουρεαλιστική εμπειρία που κατέληξε σε ναυάγιο. Το βιβλίο «The Pleasure Principle» καταγράφει αυτό το ταξίδι μέσα από φωτογραφίες του René, κείμενα και εικαστικά έργα, σε μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα έκδοση.
M. HULOT
Νίκος Μάντης «Το χιόνι του καλοκαιριού»

Το πίσω ράφι / Για τις απουσίες που μας κάνουν αργούς στα αισθήματα

Καλοκαίρι στην Πελοπόννησο, στη σκιά της δεκαετίας του ’80: ένα πληγωμένο παιδί, μια μητέρα που επιστρέφει αλλαγμένη και μυστικά που βαραίνουν τη σιωπή των ενηλίκων - αυτά ξετυλίγει ο Νίκος Α. Μαντής στο πρώτο του μυθιστόρημα.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ

σχόλια

1 σχόλια