«Κοινωνικά Απόβλητα» : μια μνημειώδης έκδοση για την αθηναϊκή πανκ σκηνή από το ’79 μέχρι σήμερα

«Κοινωνικά Απόβλητα» : μια μνημειώδης έκδοση για την αθηναϊκή πανκ σκηνή από το ’79 μέχρι σήμερα Facebook Twitter
1

 

 

Ήμουνα μαθές λυκειόπαιδο σαν πρωτοαντίκρισα τα μυστήρια παιδιά με τα χρωματιστά λοφία, τα σκισμένα δερμάτινα, τα καρφιά και τις παραμάνες να περιφέρονται στην Πλάκα ανάμεσα Mad και Remember, νιώθοντας δέος, περιέργεια και θαυμασμό μαζί. Ήταν τα τελευταία τους σουλάτσα εκεί - την επόμενη χρονιά η Μελίνα «σφράγιζε» την Πλάκα και τα πανκιά της Αθήνας μετακόμιζαν στα Εξάρχεια όπου, επίδοξο οργισμένο νιάτο κι ελόγου μου άρχισα να τα συναναστρέφομαι, υιοθετώντας τα χάρντκορ ακούσματα κι όλους εκείνους τους κώδικες εμφάνισης και συμπεριφοράς που φρίκαραν όχι μόνο τους καθώς πρέπει νοικοκυραίους αλλά ακόμα και τους πιο συμβατικούς (παλαιο)ροκάδες.

Μια συνυφασμένη με το πανκ «φτιάξ΄το μόνος σου» κουλτούρα άνθισε – σε ντύσιμο, φαγητό, διαμονή, στο «στήσιμο» μιας συναυλίας, μιας εκδήλωσης, μιας ανεξάρτητης δισκογραφικής - και μια νέα, φιλόδοξη «σκηνή» προέκυψε με «ομφαλό» τη θρυλική αναρχοπάνκ κατάληψη της villa Amalias. Η οποία έμελλε, στην πορεία, να δοκιμαστεί από το «σχίσμα» μεταξύ όσων θέλησαν να πάνε το πράγμα κάπως παραπέρα κι όσων επέμεναν στον αυστηρά αντιεμπορευματικό, εξωσυστημικό χαρακτήρα της φάσης

Λίγο αργότερα, οι δαιμονοποιημένοι ως έκφυλοι, βίαιοι, λέτσοι, βλάσφημοι, «χαπάκηδες» κ.λπ. από τα λαϊκά ΜΜΕ της εποχής πάνκηδες, έγιναν πρόφαση των πρώτων «επιχειρήσεων αρετής» στην πλατεία Εξαρχείων («διά χειρός» σοσιαλιστικού ΠΑΣΟΚ), πολιτικοποιώντας έτσι μια νεολαιίστικη υποκουλτούρα που ως τότε είχε πιο «δρομίσια» χαρακτηριστικά: «Είμαι 21 ετών. Γεννήθηκα στην Αμερική. Δεν δουλεύω, δεν κάνω τίποτα. Το μόνο που θέλω είναι να πίνω από το πρωί ως το βράδυ... Στο φέρετρο θα φορέσω άσπρα, να με δει η μάνα μου που στεναχωριέται με τα μαύρα. Αλλά το μαλλί όρθιο... εκεί!», εξομολογούνταν μια Μαρία στην Οδό Πανός το '87. Σταδιακά όμως οι πάνκηδες αποκτούν πολιτική συνείδηση, όπως συμβαίνει αντίστοιχα στο εξωτερικό την ίδια περίπου εποχή. Στηρίζουν τον πυρηνικό αφοπλισμό, τις καταλήψεις, τα δικαιώματα όχι μόνο τα ανθρώπινα αλλά και των ζώων, αρκετοί εντάσσονται κυρίως στον Α/Α χώρο αλλά και την εξωκοινοβουλευτική Αριστερά. Η «σπίθα» εξάλλου είχε ανάψει από νωρίς: «Δικαιώματα που ξέρατε, τώρα δεν υπάρχουν/υπάρχει μια σκατοζωή και μια τυφλή υπακοή/με την εκμετάλλευση και τον ηλίθιο φόβο οι μαλάκες αρχηγοί, σου γαμάνε την ψυχή/δεν είν' δημοκρατία/δεν είν' ελευθερία/είναι μόνο μία/μπασταρδοκρατία!» (Γενιά του Χάους, «Μπασταρδοκρατία» 1982).

«Κοινωνικά Απόβλητα» : μια μνημειώδης έκδοση για την αθηναϊκή πανκ σκηνή από το ’79 μέχρι σήμερα Facebook Twitter
Οι Despite Everything στο Καταραμένο Σύνδρομο (2010). Φωτογραφία: Γιάννης Κολοβός.


Ταυτόχρονα, το πανκ φαινόμενο διαχεόταν: Σκάσανε οι πρώτες εγχώριες μπάντες (Ex Ηumans, Panx Romana, Sharp Ties, Αδιέξοδο, Γενιά του Χάους, Χαοτική Απειλή κλ.π.), τα πρώτα "punk friendly" κλαμπ (Πήγασος-Φαέθων, Vitovski, Αλιγάτορας, Αν), τα πρώτα ξένα live (Infa Riot, Disorder, οι Chaos UK που... δεν έφτασαν ποτέ λόγω προβλημάτων του μπασίστα με τις βρετανικές αρχές), τα πρώτα φανζίν (Το Κτήνος, Β-23, Risky Business κ.ά.), Bauhaus και Birthday Party στον Σπόρτινγκ (1983), Clash και Stranglers live στο αλησμόνητο Rock in Athens του Καλλιμάρμαρου (1985). Μια συνυφασμένη με το πανκ «φτιάξ΄το μόνος σου» κουλτούρα άνθισε – σε ντύσιμο, φαγητό, διαμονή, στο «στήσιμο» μιας συναυλίας, μιας εκδήλωσης, μιας ανεξάρτητης δισκογραφικής - και μια νέα, φιλόδοξη «σκηνή» προέκυψε με «ομφαλό» τη θρυλική αναρχοπάνκ κατάληψη της villa Amalias. Η οποία έμελλε, στην πορεία, να δοκιμαστεί από το «σχίσμα» μεταξύ όσων θέλησαν να πάνε το πράγμα κάπως παραπέρα κι όσων επέμεναν στον αυστηρά αντιεμπορευματικό, εξωσυστημικό χαρακτήρα της φάσης – γεγονός είναι πως στην Ελλάδα ειδικά, κανείς πανκ καλλιτέχνης δεν έκανε (ή «δεν αφέθηκε» να κάνει) "mainstream" εμπορική καριέρα. Σημεία αναφοράς των πανκ υπήρξαν ακόμα κατά καιρούς η Γκράβα, πανεπιστημιακά κτίρια όπου πραγματοποιούνταν συναυλίες (Φοιτητική Εστία Πατησίων κι αργότερα Ζωγράφου, Πολυτεχνείο, ΑΣΟΕΕ), το καφενείο Ελλάς στο Παγκράτι, τα Προπύλαια, ο λόφος του Στρέφη που φιλοξένησε πολλά punk events, η πλατεία Μαβίλη κ.λπ.

«Κοινωνικά Απόβλητα» : μια μνημειώδης έκδοση για την αθηναϊκή πανκ σκηνή από το ’79 μέχρι σήμερα Facebook Twitter
Panx romana: Aφίσα από μία συναυλία των Panx Romana και των Αντί σε μία παμπ του Νέου Κόσμου (1987).


Αυτά και πολλά άλλα (από τις αρβύλες-φετίχ που φοριούνταν μέχρι και στην παραλία κατακαλόκαιρο, το απορρυπαντικό αντί ζελέ στο μαλλί, τη «θεσμοθετημένη» αυθάδεια και τους τσαμπουκάδες με Κνίτες, λαϊκούς και σκινάδες μέχρι την αυστηρή, για πολλούς, χορτοφαγία, την πολιτική «στράτευση» και το γενικότερο αντικομφορμιστικό πρόταγμα ήταν το ελληνικό πανκ που εξακολουθεί να έχει κοινό εμφανίζοντας, μάλιστα, σημεία επανάκαμψης. Αυτό το στόρι επιχείρησε να αποτυπώσει ο Γιάννης Κολοβός στο βιβλίο του «Κοινωνικά Απόβλητα; – Η ιστορία της πανκ σκηνής στην Αθήνα 1979-2015» (εκδόσεις Απρόβλεπτες). Ένα εγχείρημα αξιέπαινο αφού συνδυάζει μεθοδικά το εγκυκλοπαιδικό (με εκτεταμένες αναφορές στην εγχώρια αλλά και τη διεθνή πανκ σκηνή και το κοινωνικό-πολιτισμικό της υπόβαθρο) με το βιωματικό στοιχείο, εφόσον ο ίδιος ο συγγραφέας-ερευνητής υπήρξε δραστήριο μέλος της πανκ σκηνής: Εξέδιδε το φανζίν B-23 (1986-1995, από τα πιο αξιόλογα του είδους), έπαιζε ντραμς στην μπάντα Κοινωνικά Απόβλητα που «ονομάτισε» και το βιβλίο, υπήρξε μέχρι ανταποκριτής του Maximum Rock 'n' Roll. Παράλληλα, τον λόγο παίρνουν όσοι – παλιοί ή εν ενεργεία – πρωταγωνιστές ή απλά «αυτόπτες μάρτυρες» συνέδραμαν στην έρευνα, κάποιοι κιόλα γνωστοί απ' τα παλιά – συγκινείσαι διαβάζοντας ώριμος πια μια αφήγηση που ζούσες καθώς φτιαχνόταν!

«Κοινωνικά Απόβλητα» : μια μνημειώδης έκδοση για την αθηναϊκή πανκ σκηνή από το ’79 μέχρι σήμερα Facebook Twitter
Οι Stress στο Σκιάχτρο της Καστέλλας (1985). Φωτογραφία: Γιώργος Τουρκοβασίλης.

Μέσα σε 600 σελίδες «ζωντανεύουν» το κοινωνικό, πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο που «γέννησε» το πανκ, η σημειολογία, η αντικουλτούρα και ο πολιτικός ακτιβισμός που συνδέθηκαν μαζί του, οι πανκ παρέες, μπάντες και συλλογικότητες της πρωτεύουσας, διάφορες εμβληματικές φυσιογνωμίες, συναυλίες, στέκια, δράσεις, καταστάσεις και σκηνικά συνοδευόμενα με πλούσιο γραφιστικό και φωτογραφικό υλικό (μεγάλο μέρος του τελευταίου παραχώρησε ο Γιώργος Τουρκοβασίλης), βιβλιογραφία, δισκογραφία, πίνακες και γλωσσάρι. Ο Γιάννης Κολοβός «το'χει», το δούλευε κοντά δεκαετία έχοντας «αρωγούς» τη δημοσιογραφική του εμπειρία (Οζ, Οξύ, Βήμα, Δίφωνο, Echo & Artists, Ποντίκι, "K") και τις ιστορικές σπουδές του στο Καποδιστριακό. Εύχεται δε να εκδοθούν περισσότερα βιβλία για τη νεολαιίστικη υποκουλτούρα και τα κινήματα αμφισβήτησης – μουσικά και μη – στη μεταπολιτευτική Ελλάδα, ένα γνωστικό πεδίο ιδιαίτερα πλούσιο αλλά που ελάχιστα έχει μέχρι στιγμής προσεγγιστεί.

«Κοινωνικά Απόβλητα» : μια μνημειώδης έκδοση για την αθηναϊκή πανκ σκηνή από το ’79 μέχρι σήμερα Facebook Twitter
Lunatix

Ιδιαίτερη μνεία αξίζουν τα κεφάλαια για τους έμφυλους ρόλους και τη θέση της γυναίκας στο πανκ, που υπήρξε μάλλον περιθωριακή. Παρότι εξαρχής αμφισβητούσε πρότυπα και ταυτότητες, το κίνημα βασικά ανδροκρατούνταν όχι μόνο αριθμητικά (τα αγόρια ήταν αισθητά περισσότερα) αλλά και σε προσλαμβάνουσες. Προοδευτικά ωστόσο τα κορίτσια κατέκτησαν σεβασμό και «ζωτικό χώρο», όπως και τα queer άτομα. Για την προσωπική κι επαγγελματική πορεία των πρώτων πανκ: Άλλοι εντάχθηκαν λίγο-πολύ στην παραγωγή αλλάζοντας συχνά τελείως τρόπο ζωής (φαντάζεσαι το αφεντικό σου αγριεμένο πιτσιρικά με μαλλί «ανατίναξη», μπλουζάκι Exploited και μπότες Dc Martins;), κάποιοι παρέμειναν "underground" και συνέχισαν να ζουν «λαθραία» ή αξιοποίησαν επαγγελματικά τις εμπειρίες που απέκτησαν δραστηριοποιούμενοι στη «σκηνή». Η κρίση όμως έφερε τα πάνω κάτω και αρκετοί ανέτρεξαν, λέει, στα χρόνια εκείνα για να αντλήσουν αντοχές κι ιδέες. Για τις οικογένειες που δημιούργησαν, τα όνειρα, τις διαψεύσεις, το πώς την παλεύουν τώρα, το τι σημαίνει πια το πανκ γι' αυτούς – «μια φορά πανκ, πάντα πανκ» ή μήπως όχι; -, στοιχεία βασισμένα κύρια σε προσωπικές μαρτυρίες αλλά και βιώματα: «Έχω περάσει τα 40, είμαι πια κι εγώ οικογενειάρχης, έχω μια "καθώς πρέπει" δουλειά (διδάσκει σε λύκειο), ήταν οπότε και για μένα πρόκληση να καταπιαστώ με μια εποχή που με καθόρισε, να εξετάσω πώς με επηρέασε, τι μου έδωσε, πού με πήγε, εμένα κι όσο κόσμο πορευτήκαμε τρόπον τινά μαζί τότε», μου λέει, συμπληρώνοντας ότι ναι, συζητά για πανκ και με τους μαθητές του! Αλλά και για τη σταδιακή «ένταξη» του πανκ στιλ στο κυρίαρχο θέαμα – ένας «Μοϊκανός» σε σίριαλ υψηλής τηλεθέασης (ο Άρης Σερβετάλης στο «Είσαι το Ταίρι μου») κάποτε θα σόκαρε, τώρα είναι "cool". Από την άλλη, ένας πανκ γονιός, όσο αντιαυταρχικά κι αν μεγαλώνει το παιδί του, είναι προετοιμασμένος για το... χειρότερο: «Το περιμένω ότι όταν φτάσει στην εφηβεία της θα επαναστατήσει , περιμένω να ακούσω και "κωλόγερε" και "άντε γαμήσου" και "άσε με ήσυχη, εγώ θα κάνω αυτό που θέλω!"», λέει για την κόρη του πρώην μέλος της «σκηνής».

«Κοινωνικά Απόβλητα» : μια μνημειώδης έκδοση για την αθηναϊκή πανκ σκηνή από το ’79 μέχρι σήμερα Facebook Twitter
Xαμένα ιδανικά: Η αφίσα μιας συναυλίας που έγινε στο μπαρ Swing (Θεμιστοκλέους και Μεταξά) των Εξαρχείων, το 1987.


Εκείνο, ωστόσο, που έμεινε περισσότερο σε όλον αυτόν τον κόσμο που ανακατεύτηκε στη φάση είναι μια «ενστικτώδης» αλλεργία απέναντι σε εξουσίες και κανόνες, μια «χύμα» πλην ειλικρινής αμεσότητα και το υπέροχο συναίσθημα τού πόσα θαυμαστά πράγματα μπορούν να καταφέρουν ο αυθορμητισμός, η αυτοοργάνωση, το μεράκι και η συλλογική δράση. Γι' αυτό άλλωστε punk's not dead, motherf***ers!

Υ.Γ. Λίγο αφότου έλαβα το βιβλίο, που το κουβαλούσα μαζί να το ξεφυλλίζω όταν μπορώ, έπεσα σε μπουρίνι και παρότι σε σάκο αδιάβροχο έγινε μούσκεμα, ξέφτισε, γδάρθηκε... Αρχικά στενοχωρήθηκα, ύστερα όμως χαμογέλασα – καινούργιο, «κυριλέ» κι ατσάκιστο, τι σόι πανκ θα 'τανε;

Info: «Κοινωνικά Απόβλητα; - Η ιστορία της πανκ σκηνής στην Αθήνα 1979-2015», εκδόσεις Απρόβλεπτες

1

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ανί Ερνό: «Όπως η σεξουαλική επιθυμία, έτσι και η μνήμη δεν σταματά ποτέ»

Βιβλίο / Ανί Ερνό: «Όπως η σεξουαλική επιθυμία, έτσι και η μνήμη δεν σταματά ποτέ»

Η Γαλλίδα συγγραφέας που τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας γεφυρώνει, με τη μυθιστορηματοποίηση της μνήμης, τη μεγάλη λογοτεχνία, από τον Μαρσέλ Προυστ μέχρι τον σύγχρονό μας Εντουάρ Λουί. Γεννήθηκε σαν σήμερα το 1940.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
ΕΠΕΞΕΡΓ. Παύλος Μεθενίτης «Αμανίτα μουσκάρια»

Το πίσω ράφι / Όταν μια ολόκληρη διμοιρία ανταρτών ξεκληρίστηκε από παραισθησιογόνα μανιτάρια

Στηριγμένο σε πραγματικά γεγονότα, το μυθιστόρημα «Αμανίτα μουσκάρια» του Παύλου Μεθενίτη εξερευνά το ζήτημα των ουσιών ως καταφύγιο αλλά και ως καταστροφή, και μας παρασύρει σ’ ένα ταξίδι ποτισμένο από την ελληνική πραγματικότητα, παραμονές της οικονομικής κρίσης.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Arsenale: Το πιο απρόσμενο βιβλιοπωλείο των Κυκλάδων φτιάχτηκε στην Ανάφη

Βιβλίο / Arsenale: Το πιο απρόσμενο βιβλιοπωλείο των Κυκλάδων φτιάχτηκε στην Ανάφη

Σε ένα νησί που μετρά λιγότερους από 300 μόνιμους κατοίκους, ένα παλιό καραβόσπιτο μεταμορφώθηκε σε ένα καταφύγιο πολιτισμού γεμάτο βιβλία, μουσικές και μικρούς θησαυρούς.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μαρκ Τουέιν, «Οι περιπέτειες του Χακ Φιν»

Το πίσω ράφι / Το μυθιστόρημα του Μαρκ Τουέιν που έθαψαν οι κριτικοί και το αποθέωσε ο Χέμινγουεϊ

Στις «Περιπέτειες του Χακ Φιν» ο Μαρκ Τουέιν έπλασε τον πιο ελεύθερο ήρωα της αμερικανικής λογοτεχνίας, που αρνήθηκε τους κανόνες της κοινωνίας του και ένωσε την τύχη του με έναν σκλάβο δραπέτη.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Ο Σάχης του Ιράν και η Αμερική που δεν μπορούσε να φανταστεί την ζωή χωρίς αυτόν

Βιβλίο / Ο Σάχης του Ιράν και η Αμερική που δεν μπορούσε να φανταστεί τη ζωή χωρίς αυτόν

Ένα νέο βιβλίο με τίτλο «Βασιλεύς των Βασιλέων», όπως αποκαλούσε τον εαυτό του ο Ρεζά Παχλαβί, εστιάζει στις διαδοχικές κυβερνήσεις των ΗΠΑ που «αποδέχτηκαν πρόθυμα τις φαντασιώσεις του, τόσο για τον εαυτό του όσο και για τη χώρα του».
THE LIFO TEAM
Γωγώ Ατζολετάκη: «Οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας δεν είναι “ληγμένα προϊόντα”»

Βιβλίο / Γωγώ Ατζολετάκη: «Οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας δεν είναι “ληγμένα προϊόντα”»

Σταρ Ελλάς στα νιάτα της, διακρίθηκε ως ηθοποιός, θιασάρχης, ραδιοφωνική παραγωγός, δοκιμάστηκε επίσης στη συγγραφή έχοντας κυκλοφορήσει μέχρι τώρα επτά βιβλία μαζί με το πρόσφατο «Η τρίτη άνοιξη» (εκδ. Επίμετρο), που έδωσε και το έναυσμα γι’ αυτήν τη συνέντευξη.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
O Δημήτρης Γκιώνης, οι ένδοξες μέρες της «Ελευθεροτυπίας» και το σημερινό μιντιακό σούπερ μάρκετ

Οι Αθηναίοι / O Δημήτρης Γκιώνης, οι ένδοξες μέρες της «Ελευθεροτυπίας» και το σημερινό μιντιακό σούπερ μάρκετ

Ο 81χρονος δημοσιογράφος και συγγραφέας που για δεκαετίες διηύθηνε τις πολιτιστικές σελίδες της Ελευθεροτυπίας, αφηγείται τη συναρπαστική καριέρα του στη LiFO
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Κλαίρη Μιτσοτάκη: «Η αξιοπρέπεια και η φιλία είναι τα θεμέλια της ζωής μας»

Βιβλίο / Κλαίρη Μιτσοτάκη: «Η αξιοπρέπεια και η φιλία είναι τα θεμέλια της ζωής μας»

Η σπουδαία μεταφράστρια, που έχει αφιερώσει μεγάλο μέρος της δουλειάς της στον Μαρσέλ Προυστ, μας ξεναγεί στον πολύπλοκο κόσμο του και εκφράζει τον θυμό της για την πανταχού παρούσα απάτη της εποχής μας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Η αλήθεια για τον «Συνταγματάρχη» Πάρκερ, τον διαβόητο μάνατζερ του Έλβις Πρίσλεϊ

Βιβλίο / Η αλήθεια για τον «Συνταγματάρχη» Πάρκερ, τον διαβόητο μάνατζερ του Έλβις Πρίσλεϊ

Ένα νέο βιβλίο με τίτλο «Ο Συνταγματάρχης και ο Βασιλιάς» εξερευνά τη συναρπαστική ζωή ενός ακούραστου κομπιναδόρου που προσπαθούσε απεγνωσμένα να ανακαλύψει εκ νέου τον εαυτό του.
THE LIFO TEAM
Γνώριζαν ή όχι οι Γερμανοί για τα εγκλήματα του Χίτλερ;

Βιβλίο / Γνώριζαν ή όχι οι Γερμανοί για τα εγκλήματα του Χίτλερ;

Πότε ακριβώς χάθηκε ο πόλεμος για τον Άξονα; Ποια ήταν η πιο σημαντική μάχη του πολέμου; Πόσο «συμμέτοχος» ήταν ο Γερμανικός λαός στο ολοκαύτωμα; Σ’ αυτά τα ερωτήματα επιχειρεί να απαντήσει μια νέα ογκώδης έκδοση με τίτλο «Η συνολική ιστορία του Β' Παγκοσμίου Πολέμου».
THE LIFO TEAM
Αudiobooks: Αντί να διαβάσεις το νέο βιβλίο της Σάλι Ρούνεϊ, το ακούς

Βιβλίο / Αudiobooks: Αντί να διαβάσεις το νέο βιβλίο της Σάλι Ρούνεϊ, το ακούς

Είναι νωρίς να πούμε πως αυτά τα ηχητικά λογοτεχνικά αρχεία μπορούν να αντικαταστήσουν το βιβλίο. Είναι όμως μια υπέροχη λύση για όσους θέλουν να διαβάσουν αλλά δεν έχουν χρόνο ή έχουν μπλοκάρει με το κανονικό διάβασμα.
ΙΩΑΝΝΑ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΥ

σχόλια

1 σχόλια