Ένας ψάλτης μού πρωτομίλησε γι’ αυτήν, διαβεβαιώνοντάς με: «Θα σε ενδιαφέρει, σίγουρα». Και είχε δίκιο. Τη συνάντησα ένα βράδυ και κάτσαμε κάπου στην πλατεία της γειτονιάς της. Πάνω στην κουβέντα τής ζήτησα να μου πει κάτι α καπέλα. Το τραγούδι της ακούστηκε σαν ησυχία μέσα στο μόλις ξανακερδισμένο βουητό της πόλης. Μια συνταρακτική ησυχία. Αν είχαμε τρόπο να μετράμε την ηλικία μιας φωνής, τη δική της σίγουρα δεν θα τη βρίσκαμε μόνο είκοσι ενός. Κι ας βγαίνει απ’ τα χείλη ενός φρέσκου κοριτσιού.
— Ριμπάλ, τι σε έφερε στην Αθήνα;
Είμαι από ένα προάστιο της Βηρυτού. Εκεί έκανα για δύο χρόνια μαθήματα βυζαντινής μουσικής στην εκκλησία της ενορίας μου, έχοντας πάντα μέντορά μου τον αδερφό μου Ζορζ, που είναι επίσης εξαιρετικός ψάλτης και τραγουδιστής.
Ήθελα όμως να συνεχίσω, να πάρω το δίπλωμα και πήρα υποτροφία από το Ίδρυμα της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών ‒ και θα ήθελα να ευχαριστήσω τον πατέρα Ειρηναίο Νάκο για τη χορήγηση της υποτροφίας. Κάνω μαθήματα με τον κ. Φώτη Γιαννακάκη, Άρχοντα Πρωτοψάλτη της Αρχιεπισκοπής Κωνσταντινουπόλεως, που τον είχα ακούσει από το Ίντερνετ πριν τον γνωρίσω και είχα ερωτευτεί τη φωνή του. Ήταν όνειρό μου να έρθω στην Ελλάδα, που είναι η Μέκκα της βυζαντινής μουσικής.
Υπάρχουν ψάλτες χωρίς πίστη, αλλά αυτοί δεν εκφράζουν το κείμενο με τον ίδιο τρόπο που το κάνει κάποιος που πιστεύει. Η μουσική είναι το ένδυμα των λέξεων. Όταν δεν πιστεύεις τις λέξεις, δεν μπορείς να τις εκφράσεις.
— Διαφέρει η βυζαντινή μουσική στις δύο χώρες;
Οι ήχοι είναι ίδιοι, αλλά εμείς έχουμε κάποιες συνθέσεις από Άραβες συνθέτες που έχουν το οριεντάλ στοιχείο.
— Ψάλλουν οι γυναίκες στον Λίβανο;
Ναι, έχουμε πολλές γυναικείες ψαλτικές φωνές. Αρκετές εκκλησίες στη Βηρυτό δεν έχουν πρόβλημα να έχουν ψάλτριες. Μόνο σε μερικά μοναστήρια και κάποιες εκκλησίες στα βουνά, που είναι παλαιών αρχών, είναι πιο αυστηροί και δεν δέχονται γυναίκες.
— Πώς ήταν τα παιδικά σου χρόνια εκεί; Σε αντιμετώπισαν ποτέ ως παιδί-θαύμα;
Πριν από δεκατρία χρόνια, όταν ήμουν οκτώ, πήρα μέρος σε μια συναυλία της χορωδίας SEM και ήμουν η μικρότερη που συμμετείχε. Μάλιστα, μου είχαν ζητήσει να βάλω μπροστά μου χαρτιά, να προσποιηθώ ότι διαβάζω. Όταν κάναμε μουσικές παραστάσεις στο σχολείο, στο τέλος της χρονιάς, οι γονείς των άλλων παιδιών έλεγαν στους δικούς μου, χαριτολογώντας: «Δεν ερχόμαστε να ακούσουμε τα δικά μας παιδιά, ερχόμαστε ν’ ακούσουμε τη Ριμπάλ».
— Ήταν βάρος αυτό για σένα;
Τότε δεν μπορούσα να το καταλάβω. Σε πολλές παραστάσεις οι γονείς μου είχαν άγχος, εγώ όχι. Τώρα όμως έχω εγώ το άγχος.
— Ίσως επειδή τώρα νιώθεις τις προσδοκίες των άλλων από σένα.
Πρέπει να δουλεύω παραπάνω, να παρουσιάζω κάθε φορά καινούργια πράγματα και πιο δύσκολα. Υπάρχουν πολλές φορές που νιώθω πίεση, δεν κοιμάμαι, σκέφτομαι πώς θα παρουσιαστώ, πώς θα ερμηνεύσω τα κομμάτια σε μια συναυλία που μπορεί να έχω. Και επειδή είμαι τελειομανής, θέλω να προσέχω την παραμικρή λεπτομέρεια. Γι’ αυτό πρέπει να σπουδάσω.
— Από τη στιγμή που έχεις το χάρισμα της φωνής, τι τις θες τις σπουδές;
Το ταλέντο πρέπει να το δουλέψεις. Είναι πολύ σημαντικό να το φτάσεις σε ακαδημαϊκό επίπεδο.
— Δεν φοβάσαι μήπως οι σπουδές σού χαλάσουν την ψυχή;
Όχι, ίσα-ίσα που ολοκληρώνουν το ταλέντο. Μεγάλωσα σε μια οικογένεια που αγαπάει πολύ την εκπαίδευση. Ο αδελφός μου είναι γιατρός στο Βέλγιο, η αδελφή μου, Λαγιάλ, έχει διδακτορικό στη Μοριακή Βιολογία και εργάζεται στο Παρίσι και η άλλη μου αδελφή, η Μανάλ, έχει πτυχίο Νοσηλευτικής με μεταπτυχιακό στη Δημόσια Υγεία και μένει στο Λίβανο. Κι εγώ έχω πτυχίο στη Μουσικολογία, ξεκίνησα πιάνο στα εννιά, παίζω ούτι και σπούδασα και οριεντάλ τραγούδι.
— Νιώθεις περισσότερο ψάλτρια ή τραγουδίστρια;
Αγαπώ πολύ και το οριεντάλ τραγούδι και την ψαλτική. Το ένα βοηθάει το άλλο, γιατί η θεωρία και των δύο έχει πολλές ομοιότητες. Μεγάλωσα ακούγοντας οριεντάλ και βυζαντινή μουσική, επειδή οι γονείς μου είχαν αγάπη και στα δύο και σε αυτούς οφείλω την ενασχόλησή μου και με τα δύο είδη. Με πήγαιναν στα μαθήματα και με περίμεναν με τις ώρες.
— Χρειάζεται να ’χεις πίστη για να ψάλεις;
Φυσικά.
— Για να πεις ένα τραγούδι αγάπης, δεν είναι ανάγκη να είσαι ερωτευμένη.
Όχι, είναι κάτι εντελώς διαφορετικό. Υπάρχουν ψάλτες χωρίς πίστη, αλλά αυτοί δεν εκφράζουν το κείμενο με τον ίδιο τρόπο που το κάνει κάποιος που πιστεύει. Η μουσική είναι το ένδυμα των λέξεων. Όταν δεν πιστεύεις τις λέξεις, δεν μπορείς να τις εκφράσεις.
— Στον Λίβανο έψαλλες μόνο ή τραγουδούσες κιόλας;
Έχω τραγουδήσει σε πολλούς γάμους. Πρώτα ως ψάλτρια στην εκκλησία και μετά ως τραγουδίστρια στο γλέντι. Να και μια αστεία ιστορία: ένας καλεσμένος με είδε πρώτα στην εκκλησία με ψαλτικό ράσο και μετά να τραγουδάω στο γλέντι, με άλλα ρούχα, και με ρώτησε: «Εσύ δεν είσαι η Ριμπάλ;». Δεν με είχε αναγνωρίσει πριν, όταν έψαλλα.
— Πώς είναι η κατάσταση στον χώρο τής βυζαντινής μουσικής; Υπάρχει ανταγωνισμός, αξιοκρατία;
Περισσότερο είναι θέμα τύχης. Υπάρχουν πολλές όμορφες φωνές που δεν τις ξέρουμε καν. Και είναι πολύ σημαντικό να είναι κανείς θαρραλέος, να μη φοβάται να εκθέσει τον εαυτό του και να φανεί.
— Εσύ είσαι θαρραλέα;
Δεν φοβάμαι να κάνω συναυλίες και να εκθέτω τον εαυτό μου μπροστά σε κόσμο.
— Στο κανάλι σου στο YouTube, όμως, έχεις μόνο ένα κομμάτι.
Είναι από το CD μου «O my soul». Πριν από δύο χρόνια έγινε μια συναυλία στη Ρουμανία, όπου συμμετείχα ως σολίστρια. Απ’ αυτήν τη συναυλία ανέβηκαν πολλά βίντεο στο YouTube, από άλλα κανάλια, και έγιναν αμέσως viral. Οι άνθρωποι ξεκίνησαν σιγά-σιγά να με ψάχνουν και να με μαθαίνουν. Μετά μου έγινε πρόταση να κάνω το CD με αυτόν τον τίτλο, που ήταν και ο τίτλος ενός κομματιού μου. Εδώ στην Ελλάδα έγινα πιο γνωστή από ένα βίντεο που ανέβασε ο Ευάγγελος Γκίκας, όπου ψάλλω το «Τη Υπερμάχω» στα αραβικά.
— Σχεδιάζεις κάποια συναυλία στο άμεσο μέλλον;
Έχω αρκετά σχέδια. Μέσα στο καλοκαίρι θα συμμετάσχω σε συναυλίες με τη MusicAeterna, όπου χοράρχης είναι ο μεγάλος Έλληνας μαέστρος Θεόδωρος Κουρεντζής. Και έχω και κάποια άλλα πρότζεκτ για την Ελλάδα.
— Αν και πολύ μικρή, απευθύνεσαι ήδη σε ένα διεθνές κοινό. Ο Λίβανος έχει βγάλει έναν παγκόσμιο μύθο, τη Φεϊρούζ. Αυτό πώς λειτουργεί για σένα; Ως ευλογία ή ως κατάρα;
Είναι σίγουρα ευλογία. Ως Λιβανέζα είμαι πολύ περήφανη που μεγάλωσα ακούγοντας Φεϊρούζ, μαθαίνοντας απ’ αυτήν. Δίδαξε γενιές. Ήταν και η ίδια ψάλτρια. Είμαι πολύ περήφανη που ένα μέλος της οικογένειάς μου, θείος του πατέρα μου, ο Φιλεμό Oυέχμπε, ήταν ένας από τους συνθέτες πολλών επιτυχιών της Φεϊρούζ. Χαίρομαι όταν λένε ότι έρχομαι από τη χώρα της Φεϊρούζ. Όταν με ακούνε, καταλαβαίνουν πόσο έχω επηρεαστεί απ’ αυτήν.
— Έχετε βρεθεί ποτέ;
Επειδή έχει αποσυρθεί από τα φώτα της δημοσιότητας, είναι δύσκολο πλέον να τη συναντήσει κανείς.
— Τόσους μήνες στην Αθήνα, έχεις ακούσει κανένα άλλο είδος ελληνικής μουσικής, εκτός της βυζαντινής;
Η ελληνική παραδοσιακή μουσική είναι κάτι ιδιαίτερο και μοναδικό. Δεν είχα ακούσει ποτέ κάτι παρόμοιο.
— Κάτι πιο σύγχρονο;
Ο Νίκος Βέρτης. Μου αρέσουν πολύ τα τραγούδια του και η φωνή του, κι ας μην καταλαβαίνω τους στίχους. Ήταν ο πρώτος που άκουσα όταν ήρθα στην Ελλάδα. Επίσης, μου αρέσει πολύ ο Βασίλης Καρράς, γιατί έχει κάτι ιδιαίτερο η φωνή του.
— Πώς σου ακούγεται η ελληνική γλώσσα;
Την αγαπάω, είναι πολύ μουσική.
— Η Αθήνα πώς σου φαίνεται; Ανατολίτικη; Δυτική;
Και τα δύο. Οι άνθρωποι στην εμφάνιση και στον τρόπο που μιλάνε και σκέφτονται μοιάζουν μ’ εμάς. Οι δρόμοι, όμως, και τα κτίρια διαφέρουν.
— Πώς είναι η ζωή σου εδώ;
Μέχρι τώρα, λόγω της καραντίνας, η ζωή μου ήταν πολύ κλειστή. Δεν έχω προλάβει να ζήσω την Αθήνα. Αλλά μου αρέσει η παραλία και ο καιρός είναι πολύ καλός. Θέλω να κάνω εκδρομές και να γνωρίσω την Ελλάδα.
— Μέχρι να κάνεις την πρώτη σου συναυλία στην Αθήνα, μπορούμε να σε ακούσουμε πουθενά;
Στον Άγιο Κωνσταντίνο, στη Λένορμαν, στον Κολωνό. Σχεδόν κάθε Κυριακή εκεί ψάλλω.
