Ο Μίμης Πλέσσας και η τζαζ στη δεκαετία του ’60

Ο Μίμης Πλέσσας και η τζαζ στη δεκαετία του ’60 Facebook Twitter
Μίμης Πλέσσας
0

ΜΠΟΡΕΙ Η ΤΖΑΖ να μην είναι μόνον αισθητική, όμως η αισθητική της ήταν εκείνη που προκαλούσε, σε κάθε χώρα του κόσμου, έξω από την Αμερική. Μαύροι μπορεί να μην είμαστε, αλλά θα νοιώθουμε πάντα το fun, την τέρψη, το blue feeling, γιατί όχι και την ανεμελιά – όλα εκείνα, τέλος πάντων, από τα οποία μπορεί να διαπνέεται ένα τζαζ τραγούδι, έτσι όπως τα αρχέτυπα στοιχεία του θα συμπλέκονταν από πολύ νωρίς με το κλασικό ευρωπαϊκό ελαφρό άσμα, τους λάτιν ρυθμούς, την bossa nova, το soft-rock, το easy listening, τη μικρή ή τη μεγαλύτερη ορχήστρα (ακόμη κι εκείνη του πρώιμων φεστιβάλ του ΕΙΡ ή του Ελαφρού Τραγουδιού της Θεσσαλονίκης).

Στην Ελλάδα τζαζ τραγούδια, με την ευρεία, αλλά και με την πιο στενή έννοια, θα έγραφαν πολλοί συνθέτες, που είχαν εντρυφήσει στο ευρωπαϊκό και το αμερικάνικο τραγούδι (στα στάνταρντ του great american songbook) από πολύ νωρίς, πριν ακόμη και από τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, κι ένας από τους πιο αναγνωρισμένους ανάμεσά τους είναι, οπωσδήποτε, ο (μεταπολεμικός) Μίμης Πλέσσας. Στο οπισθόφυλλο του άλμπουμ του «Το Κουαρτέτο Μίμη Πλέσσα», που θα κυκλοφορούσε το 1981 από την Minos διαβάζουμε:

«Το 1946 πρωτοπαίξαμε σαν κουαρτέτο στο ραδιόφωνο. Ο Μίμης Πλέσσας πιάνο, ο Μιχάλης Οικονόμου κιθάρα, ο συνθέτης Κώστας Σεϊτανίδης μπάσο και ο Ιγκόρ Ράνιετς τύμπανα. Μέχρι το 1949 το κουαρτέτο γίνεται δημοφιλές από τα ραδιοφωνικά προγράμματα.(...) Το 1951, όταν ο Μίμης Πλέσσας γυρίζει από την Αμερική, ξαναμαζεύει το κουαρτέτο, που σύντομα γίνεται κέντρο μουσικής κίνησης. Οι νεότεροι μουσικοί ακούν και μαθαίνουν, οι καθιερωμένοι τραγουδιστές το προτιμούν στις ζωντανές τότε εκπομπές τους, αλλά ανακαλύπτονται και καινούριες φωνές, που ο Μίμης Πλέσσας βρίσκει και προβάλλει μέσα από τις δυνατότητες του συγκροτήματος. Η Ζωή Κουρούκλη, η Νάνα Μούσχουρη, η Τζένη Βάνου, ο Γιάννης Βογιατζής, ο Τζίμης Μακούλης, η Νινή Ζαχά, ο Λέανδρος και τόσοι άλλοι στη συνέχεια ξεκινούν από το κουαρτέτο. Έπαιξαν επίσης με την σπουδαία Δανάη, τη Νίτσα Μόλλυ, την Κάκια Μένδρη και τον Τώνη Μαρούδα. Στα δέκα χρόνια που ακολουθούν η σύνθεση του κουαρτέτου αλλάζει. Ηλεκτρική κιθάρα από το 1952 παίζει ο Τίτος Καλλίρης, μπάσο ο Ανδρέας Ροδουσάκης και ο Νίκος Τσεσμελής, και τύμπανα ο Νίκος Λαβράνος, που κατά καιρούς αντικαθίσταται από τους Βασίλη Τεκνέτζογλου, Σπύρο Λιβιεράτο και Γιώργο Λαβράνο.(...)».

Έχοντας σαν βάση πάντα τα Φεστιβάλ του ΕΙΡ συναντάμε στη δεύτερη διοργάνωση, του 1960, την Τζένη Βάνου να τραγουδά το «Η αγάπη μας» (στίχοι Πρετεντέρης), ένα καταπληκτικό κομμάτι, που όμως δεν θα βραβευόταν.

Φαίνεται λοιπόν, σε πρώτη φάση, πως τα διδάγματα, οι τεχνικές και η αισθητική της τζαζ εύρισκαν διαδρόμους να περάσουν σ’ ένα πλατύτερο κοινό κυρίως μέσω του ελαφρού τραγουδιού της περιόδου, δίχως τούτο να σημαίνει πως το κουαρτέτο δεν θα άφηνε το δικό του στίγμα και μέσα από ορχηστρικά κομμάτια, όπως το «Θέμα» (1956) για παράδειγμα, που θα αποτελούσε τρόπον τινά κι ένα διαχρονικό στάνταρντ του.

Ο Μίμης Πλέσσας και η τζαζ στη δεκαετία του ’60 Facebook Twitter
Το τζαζ κουαρτέτο του Μίμη Πλέσσα με τους Νίκο Τσεσμελή μπάσο, Γιώργο Λαβράνο ντραμς και Τίτο Καλλίρη κιθάρα

Ώθηση στα τζαζ δρώμενα θα έδινε, αναμφισβήτητα, το Α Φεστιβάλ Τραγουδιού του ΕΙΡ (Εθνικόν Ίδρυμα Ραδιοφωνίας) το 1959. Ο Πύρρος Σπυρομήλιος (1913-1961), Έλληνας από την Χειμάρρα της Αλβανίας και γενικός διευθυντής του ΕΙΡ, μπορεί να αντιπαθούσε το σαξόφωνο, ένα όργανο που είχε συνδεθεί στενά με την τζαζ και την ιστορία της, θα ήταν όμως εκείνος που, μέσω του Φεστιβάλ, θα έδινε μεγάλη ώθηση σε μια παράλληλη τζαζ-ομήγυρη, στην οποίαν είχαν θέση συνθέτες όπως οι Μίμης Πλέσσας, Γιάννης Σπάρτακος, Κώστας Καπνίσης, Σπήλιος Μεντής, Κώστας Κλάββας, Αλέκος Σπάθης, Γεράσιμος Λαβράνος, Λυκούργος Μαρκέας και τραγουδίστριες / τραγουδιστές όπως οι Νάνα Μούσχουρη, Γιάννης Βογιατζής, Γιοβάννα, Νάντια Κωνσταντοπούλου, Ζωή Κουρούκλη, Τζένη Βάνου, Μαίρη Λω κ.ά.

Ο Μίμης Πλέσσας και η τζαζ στη δεκαετία του ’60 Facebook Twitter
Δίσκος EP του Μίμη Πλέσσα με την Νάνα Μούσχουρη και το Τρίο Καντσόνε από τον Σεπτέμβριο του 1959, στην εταιρεία Fidelity

Στην εκδήλωση του 1959 ο Πλέσσας συμμετείχε με τρία τραγούδια, το «Ξέρω κάποιο αστέρι» (στίχοι Κώστας Πρετεντέρης), με τη Νάνα Μούσχουρη και το Τρίο Καντσόνε, που θα έφευγε με Β βραβείο, το «Μια συννεφιά» (στίχοι Γιώργος Οικονομίδης) με την Γιοβάννα και το «Λα λα λα» (στίχοι Οικονομίδης) ξανά με Μούσχουρη και Τρίο Καντσόνε, που ήταν το πιο jazzy απ’ όλα. Όμως ακόμη πιο jazzy ήταν το «Σαν παραμύθι σαν ιστορία» (στίχοι Οικονομίδης), πάντα με την Μούσχουρη, που είχε μέρη και για σαξόφωνο, αλλά και για ηλεκτρική κιθάρα στην παρτιτούρα του και βεβαίως «Η βροχούλα» (στίχοι Πρετεντέρης), ένα από τα πρώτα τραγούδια, που θα ηχογραφούσε ποτέ στο βινύλιο η μεγάλη τραγουδίστρια – και το οποίο θα ακουγόταν, σαν στάνταρντ πια, και στο LP «Το Κουαρτέτο Μίμη Πλέσσα» το 1981.

Μίμης Πλέσσας - Η Βροχούλα

Η Γιοβάννα ήταν μια άλλη φωνή, που θα συνδεόταν στενά με τον Πλέσσα εκείνα τα χρόνια. Η κορυφαία στιγμή της συνεργασίας τους ήταν το τραγούδι «Τι κρίμα» (στίχοι Κώστας Κινδύνης), βραβευμένο με πρώτο βραβείο στο περίφημο πολωνικό Sopot International Song Festival (6-8 Ιουλίου 1962). Γιοβάννα και Πλέσσας θα βρίσκονταν μαζί πολλές φορές εκείνα τα χρόνια, ενώ αξέχαστες θα έμεναν οι εμφανίσεις τους με την Συμφωνική Ορχήστρα της Μόσχας τον Ιούλιο-Αύγουστο του 1962.

Έχοντας σαν βάση πάντα τα Φεστιβάλ του ΕΙΡ συναντάμε στη δεύτερη διοργάνωση, του 1960, την Τζένη Βάνου να τραγουδά το «Η αγάπη μας» (στίχοι Πρετεντέρης), ένα καταπληκτικό κομμάτι, που όμως δεν θα βραβευόταν. Την επόμενη χρονιά η Βάνου θα έλεγε (τρίτη στη σειρά) το αθάνατο ελληνικό τζαζ στάνταρντ «Αν σ’ αρνηθώ αγάπη μου» σε στίχους της Δανάης –πρώτη εκτέλεση από τον Φώτη Δήμα και δεύτερη από τον Κώστα Χατζή στην ταινία του Ορέστη Λάσκου «Φτωχαδάκια και Λεφτάδες»–, ενώ top στιγμή της συνεργασίας Πλέσσα-Βάνου θα αποτελούσε το τραγούδι «Θα ρθεις και θα με βρεις» (στίχοι Κινδύνης), βραβευμένο στο φλαμανδικό φεστιβάλ Noordzee. Φυσικά, κανείς δεν μπορεί να υποτιμήσει τραγούδια σαν τα «Μη μου πης τίποτα», «Από σένα αρχίζουν όλα», «Τώρα...» (όλα σε στίχους Πρετεντέρη), «Μαρμάρωσε η θάλασσα» (στίχοι Άκος Δασκαλόπουλος) και άλλα διάφορα, που θα έγραφε ο Πλέσσας για την Τζένη Βάνου εκείνη την περίοδο.

Το 1952 ο Πλέσσας (στα 28 του τότε) και η Ζωή Κουρούκλη (μόλις στα 15 της!) συνεργάζονται για πρώτη φορά στη δισκογραφία σε δύο τζαζ κομμάτια, που θα τα ακούγαμε από το κανάλι tzilivak του YouTube, το 2017. Η Κουρούκλη συμμετείχε στα Φεστιβάλ του Ε.Ι.Ρ. του 1959 και του 1961, ενώ ανάμεσα στα ωραιότερα τραγούδια που θα έλεγε εκείνα τα χρόνια, πριν προσχωρήσει στη «γιεγιέδικη» σκηνή, θα ήταν τα «Εδώ τελειώνει ο ουρανός» (στίχοι Κινδύνης) από το Φεστιβάλ Ελαφρού Τραγουδιού του 1963 (επίσης ερμηνευμένο από την Τζένη Βάνου) και «Πήρες πια τα μάτια σου» (στίχοι Δανάη) από την ίδια χρονιά – τραγούδι εφάμιλλης αξίας με το «Αν σ’ αρνηθώ αγάπη μου».

Ζωή Κουρούκλη - Πήρες τα μάτια σου

Άλλες τραγουδίστριες, που οπωσδήποτε θα έλεγαν και τζαζ κομμάτια του Μίμη Πλέσσα, ήταν η Νίκη Καμπά και η Καίτη Χρυσολωρά, που όμως θα χάνονταν πολύ γρήγορα από το προσκήνιο, και ακόμη η Νινή Ζαχά, που θα ακολουθούσε το δικό της δρόμο στο τραγούδι, και βεβαίως η Νέλλη Μάνου.

Ο Μίμης Πλέσσας και η τζαζ στη δεκαετία του ’60 Facebook Twitter
Το LP του Μίμη Πλέσσα με την Καίτη Χρυσολωρά «Αγάπη μου» [Philips, 1966]

Η Καμπά θα τραγουδούσε την «Ευρυδίκη», στον πολωνικό τελικό του Sopot Festival, τον Αύγουστο του 1965, κατακτώντας τρίτο βραβείο, ενώ η Χρυσολωρά θα έκανε ένα ολόκληρο LP με τον Πλέσσα, το «Αγάπη Μου» [Philips, 1966], που δεν έχει επανεκδοθεί ποτέ από τότε και είναι πλέον σπανιότατο.

Η Χρυσολωρά θα μπορούσε να αποτελέσει το αντίπαλον δέος της Τζένης Βάνου –σε μια εποχή (1966) όπου η Βάνου ήταν χαμένη–, αλλά δυστυχώς και αυτή (η Χρυσολωρά) θα εξαφανιζόταν το ίδιο απότομα, όπως απότομα είχε εμφανισθεί. Πάντως το LP ήταν πολύ καλό, ασυζητητί το καλύτερο τζαζ άλμπουμ, με τραγούδια, που θα έκανε ο Πλέσσας στα σίξτις. Η Χρυσολωρά τραγουδά και μερικά πρωτότυπα, αλλά κυρίως τραγουδά διασκευές συνθέσεων του μαέστρου, που είχαν πρωτοπεί η Γιοβάννα, η Καίτη Μπελίντα, η Τζένη Βάνου, ο Δημήτρης Χορν και ο Γιάννης Βογιατζής. Σαν τραγουδίστρια, η Χρυσολωρά, έβγαζε πολύ δυνατό αίσθημα και μερικές διασκευές της ήταν εφάμιλλες των πρωτότυπων, όπως ας πούμε εκείνη στο «Μη μου πεις τίποτα».

Καίτη Χρυσολωρά - Μη μου τίποτα 

Ένα σπουδαίο τραγούδι του Μίμη Πλέσσα, σε στίχους Τάσου Μαστοράκη, το «Στα δικά σου χέρια», είχε πει τότε (περί το 1963-64) και η Νινή Ζαχά, μια ερμηνεύτρια και συνάμα τραγουδοποιός, που αποτελεί από μόνη της ξεχωριστό κεφάλαιο στην ελληνική μουσική. Όμως και η Νέλλη Μάνου είχε πει μοναδικά, το 1965, σε πρώτη εκτέλεση «Το τραγούδι της Καθαρής Δευτέρας» (στίχοι Νέστορας Μάτσας), που θα έλεγε λίγο πιο μετά, εντυπωσιακά, και η Τζένη Βάνου.

Ο Μίμης Πλέσσας και η τζαζ στη δεκαετία του ’60 Facebook Twitter
Δίσκος single του Μίμη Πλέσσα με την Νινή Ζαχά περί το 1963 ή ’64 στην εταιρεία Polydor

Υπήρχαν όμως και άντρες, που έλεγαν στα σίξτις τζαζ ή περί την τζαζ τραγούδια του Μίμη Πλέσσα. Είπαμε πριν για τον Φώτη Δήμα και τον Κώστα Χατζή, αλλά ήταν και ο Αλέκος Πάντας με το «Θα κλέψω τα τριαντάφυλλα» (στίχοι Πρετεντέρης), τραγούδι που πήρε Β βραβείο στο Φεστιβάλ Βαρκελώνης το 1960, ανοίγοντας διάδρομο για την επιτυχία του ερμηνευτή στην Ιβηρική, βεβαίως ο Τζίμης Μακούλης με το «Ήλιος και βροχή» (στίχοι Τάσος Μαστοράκης) από το 1962 και οπωσδήποτε ο Γιάννης Βογιατζής, που είχε πει το «Κρύψου φεγγάρι μου» (στίχοι Μαστοράκης) και το «Μούπες καθαρά» (στίχοι Κινδύνης), αμφότερα από το 1963, το πασίγνωστο «Νύχτα καλοκαιριού» από το σάουντρακ της ταινίας του Γιάννη Δαλιανίδη «Ραντεβού στον Αέρα» (1966) κ.λπ.

Η τζαζ ορχηστρική διαδρομή του Μίμη Πλέσσα, στη δισκογραφία της δεκαετίας του ’60, θα μας απασχολήσει σε μελλοντικό άρθρο.

Μίμης Πλέσσας - Το Τραγούδι Της Καθαράς Δευτέρας

Μουσική
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Για πρώτη φορά σε βινύλιο 5 έξοχα σάουντρακ του Μίμη Πλέσσα από τα '60s

Φώντας Τρούσας / Για πρώτη φορά σε βινύλιο 5 έξοχα σάουντρακ του Μίμη Πλέσσα από τα '60s

Noir-jazz, latin-jazz, cha-cha, striptease-jazz, blues και λοιπές groovy μουσικές, διαχρονικά αγαπημένες και πάντοτε σε ζήτηση, από τις ταινίες «Έγκλημα στα Παρασκήνια», «Εφιάλτης», «Ίλιγγος», «Εγωισμός» και «Ιστορία μιας Ζωής»
ΦΩΝΤΑΣ ΤΡΟΥΣΑΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

105’ με τον Rack

Μουσική / Rack: «Έχω φάει σφαλιάρες γιατί τις ζήταγα, αλλά η ζωή μου πλέον έχει αλλάξει»

Γιος του Λεκτικού Επεξεργαστή και με καριέρα που εκτοξεύτηκε νωρίς, ο δημοφιλής ράπερ έχει αλλάξει ρότα. Στα 25 του, πιο ήρεμος από ποτέ, απολαμβάνει μια φήμη που έφτασε μέχρι το Χόλιγουντ.
M. HULOT
Στην Κόνιτσα, σε ένα τριήμερο γλέντι με ρουμανικό fusion, ποντιακά και ηπειρώτικα

Μουσική / Στην Κόνιτσα, σε ένα τριήμερο γλέντι με ρουμανικό fusion, ποντιακά και ηπειρώτικα

Το ακριτικό διαβαλκανικό φεστιβάλ του Christopher King και της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση ξεσήκωσε για άλλη μια χρονιά άτομα κάθε ηλικίας και καταγωγής με παραδοσιακή μουσική απρόσμενη και συναρπαστική.
M. HULOT
Η ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη που έγινε λαϊκό ορατόριο από τον Μίκη Θεοδωράκη

Συμφωνική Μουσική - Ιστορίες / Η ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη που έγινε λαϊκό ορατόριο από τον Μίκη Θεοδωράκη

Η Ματούλα Κουστένη διερευνά τη σχέση του ποιητή με τον συνθέτη, την αφετηρία της δημιουργίας του μεγάλου έργου «Άξιον Εστί» και την πορεία του μέχρι την πρώτη ηχογράφηση.
ΜΑΤΟΥΛΑ ΚΟΥΣΤΕΝΗ
Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Βιβλίο / Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Τέτοιες μέρες πριν από πενήντα χρόνια, το γκρουπ έκανε το ντεμπούτο του στην σκηνή του θρυλικού κλαμπ CBGB στη Νέα Υόρκη, κι ένα νέο βιβλίο ακολουθεί την πορεία τους από τις πρώτες τους ημέρες μέχρι το είδος εκείνο της επιτυχίας που συνήθως έρχεται με τα δικά της προβλήματα
THE LIFO TEAM
Νανά Τράντου: «Οι συναυλίες δεν θα πεθάνουν ποτέ, είναι μια εμπειρία»

Μουσική / Νανά Τράντου: «Οι συναυλίες δεν θα πεθάνουν ποτέ, είναι μια εμπειρία»

Η artistic και managing director της High Priority Promotions, η μόνη γυναίκα με αυτήν τη θέση στην Ελλάδα, μιλά για τις συναυλίες, τη μουσική σήμερα, τις αλλαγές σε καλλιτέχνες και κοινό και το Memory Corner με τα ιδιαίτερα vintage ρούχα, την άλλη μεγάλη της αγάπη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Q Lazzarus: Tο τραγικό στόρι του θρυλικού κομματιού «Goodbye Horses».

Μουσική / Q Lazzarus: Tο τραγικό στόρι του θρυλικού κομματιού «Goodbye Horses»

Για χρόνια η Q Lazzarus του «Goodbye Horses», μία από τις πιο αδικημένες ερμηνεύτριες στην ιστορία της ποπ μουσικής, παρέμενε μια μυστηριώδης φιγούρα, τώρα όμως ένα μουσικό ντοκιμαντέρ φωτίζει τη ζωή της.
ΜΑΡΙΑ ΠΑΠΠΑ
Eddie Dark: «Γράφω μουσική επειδή έχω σιχαθεί τα πάντα»

Μουσική / Eddie Dark: «Γράφω μουσική επειδή έχω σιχαθεί τα πάντα»

Από μικρός ένιωθε αποσυνάγωγος. Πιστεύει ότι τα κόμικς είναι η μόνη μορφή τέχνης που είναι τελείως αφιλτράριστη και πιστεύει ότι η γενιά του θα μείνει στην ιστορία ως η γενιά που έχασε τα καλά πράγματα στο τσακ. Ο μουσικός Eddie Dark είναι ο Αθηναίος της εβδομάδας.
M. HULOT
Ερμής

Μουσική / Ermis: «Το τρέμολο του μπουζουκιού ήταν ο αγαπημένος μου ήχος από νιάνιαρο»

O περιζήτητος νέος συνθέτης που έχει συνεργαστεί με τον Good Job Nicky, τη Μαρίνα Σάττι, τη Χάρις Αλεξίου και τον Sidarta επαναπροσδιορίζει τον ήχο του μπουζουκιού και της κλασικής μουσικής με σεβασμό και τόλμη.
M. HULOT
Άξιζαν κάτι καλύτερο τα «100 Χρόνια Ελληνικής Δισκογραφίας»

Daily / Άξιζαν κάτι καλύτερο τα «100 Χρόνια Ελληνικής Δισκογραφίας»

Τα δώδεκα επεισόδια της ομώνυμης σειράς βρίσκονται στο Ertflix, η παρακολούθηση της σειράς όμως υπονομεύεται συχνά από την συμβατική και στεγνή προσέγγιση, και η στημένη παρουσία της Χάρις Αλεξίου στο ρόλο της παρουσιάστριας-αφηγήτριας δεν βοηθάει.  
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ