«Ο Δράκος»: Το συμβολικό δράμα του Νίκου Κούνδουρου επιστρέφει στα σινεμά

«Ο Δράκος»: Το συμβολικό δράμα του Νίκου Κούνδουρου επιστρέφει στη μεγάλη οθόνη Facebook Twitter
Ο Ντίνος Ηλιόπουλος και η Μαργαρίτα Παπαγεωργίου σε σκηνή της ταινίας.
0

ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΗΝ ΕΠΑΝΕΚΔΟΣΗ του «Δράκου» του Νίκου Κούνδουρου, θα θέλαμε να κάνουμε μια επισήμανση. Βλέπουμε συχνά να αναφέρουν την ερμηνεία του Ντίνου Ηλιόπουλου στο φιλμ ως την καλύτερη της καριέρας του. Βρίσκουμε τρομερά στενόχωρο να ρωτάς ανθρώπους ποια είναι η αγαπημένη τους ταινία του Θανάση Βέγγου και να σου απαντούν το «Βλέμμα του Οδυσσέα» και το «Όλα είναι δρόμος» ή να τους ακούς να αναρωτιούνται γιατί ο Τζιμ Κάρεϊ δεν παίζει σε όλες τις ταινίες του «τόσο ωραία» όσο στην «Αιώνια λιακάδα ενός καθαρού μυαλού».

Υπάρχει μια γενικότερη πεποίθηση, δυστυχώς εγκατεστημένη σε αρκετούς θεατές αλλά και σε μερίδα της κριτικής, ότι η κωμωδία είναι υποδεέστερο είδος. Υπάρχει, δε, και μια υποτίμηση της κωμικής ερμηνείας, τους ακούς να λένε «δεν ήξερα ότι είναι τόσο καλός ηθοποιός», «δεν φανταζόμουν ότι μπορεί να παίξει» όταν βλέπουν έναν κωμικό να υποδύεται δραματικό ρόλο, λες και στην κωμωδία οι ηθοποιοί δεν «παίζουν». Μα και ο ηθοποιός που δίνει μια κωμική ερμηνεία, συνήθως κάνει κωμωδία το δράμα του – πίσω από τις σλάπστικ παλαβομάρες του Τζέρι Λιούις π.χ. βρίσκεται ένας άνθρωπος σε σύγκρουση με το περιβάλλον του και τα αντικείμενα γύρω του, κάποιος που αδυνατεί να φέρει εις πέρας ακόμα και την πιο συνηθισμένη ενέργεια της καθημερινότητας για τους περισσότερους από εμάς. Και έπειτα, και τα σχετικά δράματα συνήθως παίρνουν την περσόνα του κωμικού και χτίζουν ένα δράμα γύρω της.

Δεν λέμε, φυσικά, ότι δεν είναι σπουδαίος ο Ηλιόπουλος στον «Δράκο», μια σπουδαιότητα που ανακαλύφθηκε μεταγενέστερα, καθώς, όταν η ταινία βγήκε στις αίθουσες, κατέβηκε σχεδόν αμέσως, επειδή δεν πατούσε ψυχή. Είχε να αντιμετωπίσει και κάποιες εχθρικές κριτικές, ακόμα και από τον αριστερό Τύπο – θα μας επιτρέψετε να μη μεταφέρουμε τα όσα θλιβερά έγραψε ο Άδωνις Κύρου για τον «Δράκο» στην «Εστία», μια αναζήτηση στο Google θα σας διαφωτίσει.

Ουσιαστικά την περσόνα του συνεσταλμένου ανθρωπάκου, που είχε χτίσει στο θέατρο και είχε αρχίσει σιγά σιγά να χτίζει και στο σινεμά, αξιοποιεί ο Κούνδουρος και υπό το πρίσμα αυτής εξετάζουν την ερμηνεία του και οι θεατές και οι κριτικοί, ασχέτως του αν τη γνώρισαν κυρίως από τις μεταγενέστερες δουλειές του.

Είναι ένα συμβολικό δράμα –η πλούσια σημειολογία του σεναρίου του Καμπανέλλη επανορθώνει για την περιστασιακή θεατρικότητα των διαλόγων‒, με τον ήρωα να συμβολίζει την καλοσύνη, η οποία, όχι τυχαία, θα φύγει την πρώτη μέρα του νέου έτους, σε ένα από τα πιο μαυρόψυχα φινάλε στην ιστορία του ελληνικού σινεμά.

Αν θέλετε το πιο εξόφθαλμο δείγμα του μεγαλείου της ερμηνείας του ηθοποιού στην ταινία, θα το βρείτε στη μεγάλη, από πολλές απόψεις, σκηνή του ζεϊμπέκικου, όπου σηκώνεται για να χορέψει κι εκείνος μαζί με τους υπόλοιπους. Ο Ηλιόπουλος ήταν εξαιρετικός χορευτής, μας το έχει δείξει σε πολλές ταινίες του, λέγεται, μάλιστα, ότι οι συνάδελφοί του ζήλευαν τις χορευτικές του ικανότητες.

Φυσικά, ο Ηλιόπουλος ήξερε πώς να χορέψει ένα ζεϊμπέκικο βαρύ κι ασήκωτο, σαν των υπολοίπων. Εδώ, όμως, υποδύεται κάποιον που δεν ανήκει εκεί, μα θέλει να ταιριάξει με τους άλλους, να γίνει ένα με τη μάζα –κρατήστε το αυτό‒, κι έτσι πασχίζει να υιοθετήσει τις φιγούρες τους. Η κινησιολογία του έχει την αμηχανία ενός ανθρώπου που δεν ξέρει τον χορό, αλλά βλέπει γύρω του και μιμείται, με τις κινήσεις του από σπασμωδικές να γίνονται σταδιακά πιο φυσικές – σχεδόν η μισή ταινία βρίσκεται εκεί.

«Ο Δράκος»: Το συμβολικό δράμα του Νίκου Κούνδουρου επιστρέφει στη μεγάλη οθόνη Facebook Twitter
Στον «Δράκο», η δράση του οποίου τοποθετείται παραμονή Πρωτοχρονιάς στη μετεμφυλιακή Ελλάδα, ο Ηλιόπουλος υποδύεται τον Θωμά.

Στον «Δράκο», η δράση του οποίου τοποθετείται παραμονή Πρωτοχρονιάς στη μετεμφυλιακή Ελλάδα, ο Ηλιόπουλος υποδύεται τον Θωμά, έναν ταπεινό δημόσιο υπάλληλο που δεν έχει κανέναν στον κόσμο, μοναδικό του όνειρο είναι να αγοράσει ένα καινούργιο παλτό και μεγαλύτερος φόβος του ότι θα τον διώξουν από το σπίτι του. Στο λεωφορείο της επιστροφής παρατηρεί ότι η αστυνομία έχει δημοσιεύσει στις εφημερίδες τη φωτογραφία του Δράκου, ενός εγκληματία που σκορπά τον φόβο και τον τρόμο, και διαπιστώνει ότι έχει αρκετή ομοιότητα με αυτόν. Η καταδίωξη της αστυνομίας –το σχετικό μουσικό θέμα του Χατζιδάκι θα το ζήλευε και ο Μπέρναρντ Χέρμαν‒ θα τον οδηγήσει σε ένα νυχτερινό μαγαζί, όπου για πρώτη φορά θα δει τους γύρω του να τον αντιμετωπίζουν με σεβασμό (και φόβο), θα δει τις γυναίκες να χορεύουν για εκείνον, θα νιώσει ότι είναι κάποιος. Γι’ αυτόν τον λόγο, θα αφήσει τον ιδιοκτήτη του μαγαζιού –επιβλητικός ο Γιάννης Αργύρης– και αρχηγό συμμορίας που σχεδιάζει να κλέψει έναν από τους Στύλους του Ολυμπίου Διός για λογαριασμό Αμερικανών αρχαιοκάπηλων να πιστεύει ότι είναι ο Δράκος.   

Νωρίτερα, ο Κούνδουρος, και ο Καμπανέλλης που υπογράφει το σενάριο, μας έχουν δείξει ένα περιβάλλον κρατικής καταστολής και ανέχειας, με τον ελληνικό λαό να φέρει ακόμα ανεπούλωτες τις εμφυλιακές πληγές, να ανησυχεί για τις Μεγάλες Δυνάμεις, τον Ψυχρό Πόλεμο, τις πληθωριστικές πιέσεις που τον συνόδευαν, την αβεβαιότητα, τη διαρκή απειλή μιας νέας παγκόσμιας πολεμικής σύρραξης – «υδρογόνο ο Αμερικάνος, οξυγόνο ο Ρώσος, για να εξασφαλίσουνε, λέει, την παγκόσμια ειρήνη και όσο για τον κακομοίρη τον Ρωμιό, δεν τον αφήνουν να βγάλει ήσυχος το ψωμάκι του», ακούγεται να λέει ένας χαρακτήρας με τη φωνή του Διονύση Παπαγιαννόπουλου. Θυμίζουμε ότι η Ελλάδα είχε μπει ήδη στο ΝΑΤΟ από το 1952, ενώ τη χρονιά παραγωγής του «Δράκου» είχε εκλεγεί ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, που θα επιχειρούσε περαιτέρω σύσφιξη των σχέσεων με τις ΗΠΑ.

«Ο Δράκος»: Το συμβολικό δράμα του Νίκου Κούνδουρου επιστρέφει στη μεγάλη οθόνη Facebook Twitter
Ο Γιάννης Αργύρης και η Μαργαρίτα Παπαγεωργίου σε σκηνή της ταινίας.

Εμφανώς ο Κούνδουρος και ο Καμπανέλλης δεν έβλεπαν με καλό μάτι αυτή την εξέλιξη, τη συνδύαζαν με μια πτώση ηθών και αξιών, όπως γίνεται σαφές και από τη σκηνογραφία ‒ το μαγαζί είναι γεμάτο από εικόνες χολιγουντιανών σταρ στους τοίχους και λέξεις όπως «Welcome», «Drinks», «Girls», «Martini» κ.λπ. Αυτό έκανε μερίδα της ξένης, κυρίως, κριτικής να παραλληλίσει το έργο με εκείνα Γιαπωνέζων δημιουργών της εποχής, που διατύπωναν αντίστοιχες ανησυχίες για τη διαρκώς αυξανόμενη αμερικανική επιρροή και την κοινωνικοπολιτική μεταβολή που τη συνόδευε, ενώ ο χαρακτηρισμός του από μερικούς ως νουάρ μάλλον σχετίζεται με τη δουλειά του Κώστα Θεοδωρίδη στη φωτογραφία και στον τρόπο που χρησιμοποιεί τη σκιά για να δηλώσει την αμφισημία, παρά με βασικά μοτίβα του είδους, τα οποία απουσιάζουν.

«Ο Δράκος»: Το συμβολικό δράμα του Νίκου Κούνδουρου επιστρέφει στη μεγάλη οθόνη Facebook Twitter
Ο Θανάσης Βέγγος και η Μαρίκα Λεκάκη.

Η ταινία είναι πέρα για πέρα ελληνική, αλλά δεν μοιάζει σχεδόν με καμία από αυτές που παρήγαγε η εγχώρια φιλμογραφία εκείνη την περίοδο, είναι μια ταινία δημιουργού, πιο arthouse, όπως θα την αποκαλούσαμε σήμερα. Είναι ένα συμβολικό δράμα –η πλούσια σημειολογία του σεναρίου του Καμπανέλλη επανορθώνει για την περιστασιακή θεατρικότητα των διαλόγων‒, με τον ήρωα να συμβολίζει την καλοσύνη, η οποία, όχι τυχαία, θα φύγει την πρώτη μέρα του νέου έτους, σε ένα από τα πιο μαυρόψυχα φινάλε στην ιστορία του ελληνικού σινεμά. Για μας ο θάνατος είναι πρωτίστως συμβολικός και δευτερευόντως κυριολεκτικός, ανεξάρτητα από την ερμηνεία του έργου που θα επιλέξει κανείς – και σηκώνει αρκετές. Μια ανάγνωσή της π.χ. είναι αυτή μιας ταινίας-σπουδής πάνω στον εκφασισμό του μέσου (μικρο)αστού, ο οποίος, μπρος στην ανέχεια, στην ανασφάλεια, στη ρουτίνα και στην κρατική καταστολή, βρίσκει καταφύγιο σε ακραίες ομάδες, σε ιδεολογίες που τον τοποθετούν σε μια θέση ανωτερότητας ως προς τους (μέχρι πρότινος) ομοίους, εξίσου «ασήμαντους» με αυτόν», απλώς για να τον αφομοιώσουν με τη συναίνεσή του –το βλέπουμε στο ζεϊμπέκικό του, για το οποίο μιλούσαμε παραπάνω‒ και να κατασπαράξουν όση ανθρωπιά τού έχει απομείνει, χρησιμοποιώντας τον για τους ιδιοτελείς, πάντα βλαβερούς σκοπούς τους.

Όποια ανάγνωση και αν προτιμήσεις –και, είπαμε, σηκώνει αρκετές‒, ένα είναι το βέβαιο. Για τον Κούνδουρο και τον Καμπανέλλη, στην επόμενη σελίδα της ιστορίας του πολύπαθου, μετεμφυλιακού ελληνικού κράτους, ο Θωμάς θα πέθαινε για πάντα και τη θέση του θα έπαιρνε ο Δράκος. Ίσως και να μην έπεσαν εντελώς έξω, τελικά.

Η ταινία «Ο Δράκος» κυκλοφορεί σε επανέκδοση στα θερινά σινεμά από την Πέμπτη 31 Αυγούστου.

Οθόνες
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η Ιζαμπέλ Ιπέρ έπαιξε σε 120 ταινίες. Σε αυτές τις 10 ξεπέρασε τον εαυτό της

Οθόνες / Η Ιζαμπέλ Ιπέρ έπαιξε σε 120 ταινίες. Σε αυτές τις 10 ξεπέρασε τον εαυτό της

Με αφορμή το αφιέρωμα που ετοίμασε το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης για μία από τις σπουδαιότερες ηθοποιούς της εποχής μας, επιλέγουμε 10 ταινίες της, στις οποίες έχει αποτυπωθεί η τεράστια υποκριτική της δυναμική και η ικανότητά της να μεταμορφώνεται εσωτερικά με κάθε ρόλο.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Βιμ Βέντερς: Τι θα δούμε στο μεγάλο αφιέρωμα που έρχεται στη Στέγη

Οθόνες / Βιμ Βέντερς: Τι θα δούμε στο μεγάλο αφιέρωμα που έρχεται στη Στέγη

Ένα μοναδικό μεγάλο αφιέρωμα στον σπουδαίο δημιουργό για ένα τριήμερο σε όλους τους χώρους της Στέγης, με προβολές των ταινιών του, ένα masterclass και μια συζήτησή του με την Αφροδίτη Παναγιωτάκου στην Κεντρική Σκηνή.
M. HULOT
Steve Blame: «Το σημαντικότερο πράγμα στη ζωή είναι να παραμένεις καλός άνθρωπος»

Οθόνες / Steve Blame: «Το σημαντικότερο πράγμα στη ζωή είναι η καλοσύνη»

Υπήρξε από τις πιο αναγνωρίσιμες διεθνώς τηλεοπτικές περσόνες, όντας ο κεντρικός παρουσιαστής του MTV. Σήμερα ο 66χρονος τηλεοπτικός παραγωγός, συγγραφέας και σεναριογράφος ζει πλέον μόνιμα στην Αθήνα, όμως ο έρωτας με την Ελλάδα κρατάει από πολύ παλιά. Ο Steve Blame αφηγείται τη ζωή του στη LifO.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Oι 10 Καλύτερες Ελληνικές Ταινίες των ‘20s μέχρι τώρα

Η λίστα / Oι 10 καλύτερες ελληνικές ταινίες των '20s μέχρι τώρα

Ποιες ελληνικές ταινίες της τρέχουσας δεκαετίας έχουν ξεχωρίσει μέχρι στιγμής; Ρωτήσαμε 20 κριτικούς κινηματογράφου, ανθρώπους του ευρύτερου κινηματογραφικού χώρου και αθεράπευτους σινεφίλ και σας παρουσιάζουμε το top 10 που προέκυψε μέσα από το συναρπαστικό, σύνθετο μωσαϊκό του σύγχρονου ελληνικού σινεμά.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
«Η αλήθεια είναι πως δεν μπορώ να εξηγήσω απόλυτα γιατί επιστρέφω διαρκώς εκεί»

Γειτονιές της Ελλάδας / «Επιστρέφοντας, μπορεί να πιάσουμε πάλι το νήμα»

Ο σκηνοθέτης Δημήτρης Κουτσιαμπασάκος μας μιλά για το χωριό όπου γεννήθηκε, το Αρματολικό στη νότια Πίνδο, αλλά και για το νέο του ντοκιμαντέρ, «Τα τέρματα του Αυγούστου», που διαδραματίζεται εκεί.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΥΡΙΑΖΗΣ
Το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης έχει τα πιο ψαγμένα αφιερώματα

Οθόνες / Το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης έχει τα πιο ψαγμένα αφιερώματα

Από μια ρετροσπεκτίβα στην Ιζαμπέλ Ιπέρ μέχρι έναν πλήρη οδηγό του έργου του Γιώργου Τσεμπερόπουλου και από το spotlight στον Μαρσέλ Πανιόλ μέχρι μια ανατρεπτική ματιά στην έννοια του plot twist, οι θεματικές ενότητες του φεστιβάλ διατηρούν αμείωτο το ενδιαφέρον μας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Γιούλη Τσαγκαράκη: «Κάθε σπίτι έχει τον δικό του Νετανιάχου, τον δικό του Τραμπ»

Οθόνες / Γιούλη Τσαγκαράκη: Η θεία Σταματίνα από τις «Σέρρες» του Γιώργου Καπουτζίδη μιλά στη LifO

Η ταλαντούχα ηθοποιός με τον ρόλο της ίντερσεξ θείας έσπασε ταμπού και άνοιξε ξανά μια σειρά συζητήσεων για το φύλο, την LGBTQI+ κοινότητα, τα ανθρώπινα δικαιώματα. Πώς ετοιμάστηκε για το ρόλο; Πώς βλέπει τις αντιδράσεις;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Τι θα δούμε στο 66ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης

Σινεμά / Τι θα δούμε στο 66ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης

Η νέα ταινία της Ιζαμπέλ Ιπέρ, φιλμ που έρχονται από τις Κάννες, πρεμιέρες, οι μικρού μήκους του Γιώργου Τσεμπερόπουλου και οι ελληνικές συμμετοχές των διαγωνιστικών τμημάτων είναι μερικοί από τους λόγους που θα μας στείλουν και φέτος στις αίθουσες του αγαπημένου κινηματογραφικού θεσμού.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Το αμερικανικό σινεμά δίνει τη μία μάχη μετά την άλλη

Pulp Fiction / Το αμερικανικό σινεμά δίνει τη μία μάχη μετά την άλλη

Προτροπή για αντίσταση ή παραίνεση για τρομοκρατία; Το αριστούργημα του Πολ Τόμας Άντερσον «Μια μάχη μετά την άλλη», οι εξαιρετικές πρόσφατες αλληγορίες «Weapons» και «Eddington», αλλά και οι αξέχαστες κινηματογραφικές αναφορές τους απασχολούν τον Θοδωρή Κουτσογιαννόπουλο και τον αρχισυντάκτη της LiFO Γιάννη Πανταζόπουλο.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Επιτρέπεται να θαυμάζουμε σήμερα τη Λένι Ρίφενσταλ;

Ιδέες / Επιτρέπεται να θαυμάζουμε σήμερα τη Λένι Ρίφενσταλ;

Με αφορμή το νέο ντοκιμαντέρ για μια από τις πιο αμφιλεγόμενες προσωπικότητες του 20ού αιώνα, ξαναθυμόμαστε τι είχαν απαντήσει στη LiFO οι Πέπη Ρηγοπούλου, Θωμάς Μοσχόπουλος, Δημήτρης Στεφανάκης, Θάνος Παπακωνσταντίνου, Πάνος Κούτρας και Θεόφιλος Τραμπούλης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«Boots»: Μια σειρά για το τι σημαίνει «να είσαι gay στον στρατό»

Οθόνες / «Boots»: Kάτι καλό θα κάνει αυτή η σειρά για να την αποκαλούν «woke σκουπίδι»

H τηλεοπτική σειρά οκτώ επεισοδίων του Netflix, που έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις, προσεγγίζει με μοναδικό και συγκινητικό τρόπο το θέμα της ομοφοβίας στον στρατό. 
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Η Ειρήνη Παπά μέσα από 9 ταινίες και 1 ντοκιμαντέρ

Οθόνες / Ειρήνη Παπά: Οι σημαντικότερες ταινίες της για ένα πενθήμερο στην Ταινιοθήκη

Την αποκάλεσαν «Καρυάτιδα», συνέβαλε στο να φτάσει το αρχαίο δράμα στο Χόλιγουντ, υπήρξε μια αληθινή σταρ. Αυτή την εβδομάδα μπορούμε να δούμε ξανά την «Αντιγόνη», τις «Τρωάδες», το «Ζ» και άλλες ταινίες που η Ειρήνη Παπά σφράγισε με την ερμηνεία της.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Η αιώνια και οικουμενική θεία Μπεμπέκα

Daily / Η αιώνια και οικουμενική θεία Μπεμπέκα

Η αναγγελία του θανάτου της Άννας Κυριακού προκάλεσε βαθιά συγκίνηση και θλίψη καθώς πολλοί έμοιαζαν να πενθούν όχι τόσο την απώλεια της ίδιας της ηθοποιού όσο του χαρακτήρα της στις «Tρεις Χάριτες», κι ας έχουν περάσει τρεις δεκαετίες από τότε.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Ανδρέας Αποστολίδης, συγγραφέας, σκηνοθέτης

Οι Αθηναίοι / Ανδρέας Αποστολίδης: «Πλέον το αστυνομικό μυθιστόρημα ανθεί ως παραγωγή, αλλά δεν ανανεώνεται»

Επί δικτατορίας σχετιζόταν με παράνομες οργανώσεις και έφτασε να κατηγορηθεί ως ηθικός αυτουργός της κατάληψης του Πολυτεχνείου. To ταξίδι του με την αστυνομική λογοτεχνια ξεκίνησε με μια μετάφραση του Ρέιμοντ Τσάντλερ. Σειρά πήραν η Χάισμιθ, ο Ελρόι και άλλοι σπουδαίοι συγγραφείς. Μετά, έγραψε τα δικά του μυθιστορήματα, ασχολήθηκε με την αρχαιοκαπηλία και το ντοκιμαντέρ. O Ανδρέας Αποστολίδης αφηγείται τη ζωή του στη LiFO.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ