Ηταν δεν ήταν δεκάξι χρονών όταν βρέθηκε, συνοδευόμενη από τον δημοσιογράφο Δημήτρη Λυμπερόπουλο, στα γυρίσματα της Ψεύτρας του Γιάννη Δαλιανίδη με την Αλίκη Βουγιουκλάκη.
Ο σκηνοθέτης, απόλυτος άρχοντας των στούντιο του Φίνου, με το που την είδε, έμεινε άναυδος με την ομορφιά του έφηβου κοριτσιού, όπως άλλωστε οι πάντες εκείνη την εποχή. Η αντίδρασή του ήταν ακαριαία: «Δεν έχεις δουλειά πίσω από τις κάμερες, αλλά μπροστά από αυτές, σε περιμένει από αύριο συμβόλαιο με το όνομά σου στα γραφεία της Φίνος Φιλμ, Χίου 53. Ποιο είναι, αλήθεια, το όνομα σου;». «Δεληβασίλη» απάντησε εκείνη. «Της μητέρας σου;». «Ναθαναήλ». «Ε, μ' αυτό, σε περιμένει ένας ρόλος στην επόμενή μου ταινία».
Η μητέρα της Λίνα εξέφρασε από την πρώτη στιγμή την αντίθεσή της, όχι για ηθικούς λόγους, ήταν μια sui generis γυναίκα, από τις ωραιότερες της κοσμικής Αθήνας, κόρη βιομηχάνου, χωρισμένη με δύο κόρες.
Αλλά πάλι, δεν ήθελε να σταθεί εμπόδιο στο μέλλον της Έλενας και προς στιγμήν συμφώνησε. Ο πατέρας, υπέροχος μποέμ, φευγάτος στη Σαντορίνη, δεν είχε λόγο ν' ανησυχεί για την κόρη του. Από κείνον είχε το ελεύθερο να κάνει ό,τι ήθελε.
Το αλαβάστρινο σχεδόν πρόσωπό της, η ευγένειά της και βέβαια τα μεγάλα, εκφραστικά και μελαγχολικά μάτια της τους κατακτούσαν όλους, άντρες-γυναίκες.
Έτσι, εν έτει 1963, πρωταγωνιστούσε δίπλα στον Ηλιόπουλο, τη Βλαχοπούλου, τον Βουτσά, την Καραγιάννη, στο πρώτο έγχρωμο σινεμασκόπ του ελληνικού κινηματογράφου, το μιούζικαλ Κάτι να Καίει.
Το αλαβάστρινο σχεδόν πρόσωπό της, η ευγένειά της και βέβαια τα μεγάλα, εκφραστικά και μελαγχολικά μάτια της τους κατακτούσαν όλους, άντρες-γυναίκες.
Όπως κατέκτησαν, χάρη στο πρώτο της εξώφυλλο στις «Εικόνες», και τον σημαντικό Γερμανό σκηνοθέτη Ραλφ Τίλερ, που την κάλεσε να πρωταγωνιστήσει στο Αίμα των Βελσβούγκεν, βασισμένο σε μια «σκοτεινή» αιμομικτική νουβέλα του Τόμας Μαν!
Πίσω στην Ελλάδα, ο άρτι αφιχθείς από την Πράγα Γιώργος Σκαλενάκης την επέλεξε για το ασπρόμαυρο, καλλιτεχνικών προδιαγραφών Ντάμα Σπαθί.
Γυρισμένο στο εκτυφλωτικό Ναύπλιο, με τον Σπύρο Φωκά και τη Δέσπω Διαμαντίδου, ταξίδεψε σε πολλά διεθνή φεστιβάλ και έπεισε Σουηδούς παραγωγούς να εμπιστευτούν στο σκηνοθέτη τη ρομαντική κομεντί και τουριστικών προθέσεων Επιχείρηση Απόλλων, με πρωταγωνίστρια πάλι την Έλενα, που ήδη φωτογραφιζόταν για μερικά από τα μεγαλύτερα περιοδικά μόδας της Ευρώπης.
Nightwalk - Rolla Scape / Video / Album:Rolla Scape,Undo records 2011 /video footage from the greek film(Dama Spathi)1966 by George Skalenakis, Actors : Helena Nathanael,Spyros Fokas.
Σε μια από τις συγκλονιστικότερες ελληνικές ταινίες, στο Φόβο, δίπλα σε «ιερά τέρατα» όπως ο Αλέξης Δαμιανός και η Μαίρη Χρονοπούλου, ο σκηνοθέτης Κώστας Μανουσάκης εκμεταλλεύεται μοναδικά το πρόσωπό της και σκηνές όπως εκείνη ανάμεσα στα στάχια και η άλλη με τη συνωμοτική σιωπή στο τραπέζι έχουν καταγραφεί στην ανθολογία του ελληνικού σινεμά.
Ακριβώς την ίδια χρονιά γύρισε και τον ιδιαίτερα τολμηρό Δραπέτη, αψηφώντας τα ήθη της εποχής.
Με τον Βασίλη Γεωργιάδη έκανε το Ραντεβού με μια άγνωστη, με το οποίο πήρε και βραβείο καλύτερης ερμηνείας στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης το 1968 και την πιο «προσωπική» της ταινία και τεράστια επιτυχία, το Εκείνο το καλοκαίρι, την ελληνική βερσιόν του Love Story με συμπρωταγωνιστή τον Λάκη Κομνηνό και την αξέχαστη μουσική του Γιάννη Σπανού, που στοίχειωσε όλα τα εφηβικά πάρτι της δεκαετίας του '70.
Με τον Δαλιανίδη ξανασυναντήθηκαν στην κινηματογραφική μεταφορά του θεατρικού έργου του Δημήτρη Ψαθά Ξύπνα, Βασίλη, το οποίο είχε ήδη παίξει σε περιοδεία με τον Γιώργο Κωσταντίνου, με τον οποίο διατηρούσε δεσμό για ένα διάστημα. Καθώς ο εμπορικός κινηματογράφος με την έλευση της τηλεόρασης έφθινε, τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά, η Ναθαναήλ στράφηκε στο θέατρο.
Με πτυχίο από τη σχολή του Πέλου Κατσέλη και την πείρα των ταινιών, έπαιξε σε παραστάσεις ελάσσονος σημασίας, επιθεωρήσεις με τον Βουτσά και άλλα τρανταχτά ονόματα, αντιμετωπίζοντας το επάγγελμά της σαν όλα τα άλλα.
Αυτοσαρκαζόταν, είχε άλλωστε αστείρευτο χιούμορ, δεν έπαιρνε καθόλου σοβαρά το σταριλίκι, το οποίο σχεδόν απέρριπτε, όπως και την ομορφιά της! Έκανε σαν να μην την αφορούσαν, αλλά πετύχαινε χάρη στον Αλέξη Σολομό και το Προσκήνιό του μερικές αξιομνημόνευτες ερμηνείες: Στη διασκευή του Ο Γύρος του κόσμου σε ογδόντα ημέρες και σε δύο έργα του Μαγιακόφσκι, τον Κοριό και το Λουτρό, την περίοδο 1978-79.
Δέκα χρόνια μετά θα έχανε την ευκαιρία για μια ακόμα αξιοζήλευτη παράσταση, καθώς, ενώ είχε ξεκινήσει πρόβες με τον Γιάννη Τσαρούχη για την Ηλέκτρα του, ο ζωγράφος, σκηνογράφος και σκηνοθέτης πέθανε προτού ολοκληρώσει το εγχείρημά του.
Η Έλενα Ναθαναήλ υπήρξε ένας άνθρωπος σοβαρός, συνεπής στις αρχές του, ανεξάρτητος. Δεν προκάλεσε ποτέ σκάνδαλα, επιλέγοντας να μείνει στην αθέατη πλευρά της show business, όπως όταν γέννησε το 1973 την κόρη της Ίνκα, καρπό του σύντομου δεσμού της με τον εκπάγλου καλλονής Γιώργο Τσαγκάρη, χωρίς να τον παντρευτεί.
Ορκισμένη εχθρός του γάμου, δεν θέλησε να δεσμευτεί με τα «ιερά» δεσμά του, ούτε καν με τον μεγάλο και παθιασμένο έρωτα της ζωής της -έναν έρωτα που κράτησε εικοσιεννέα χρόνια κι έγινε μέχρι και στίχος σε τραγούδι του Σαββόπουλου-, τον σούπερ σταρ του Ολυμπιακού Τάσο Μητρόπουλο.
Το 1979, αφού περνάει κάποιο καιρό κάνοντας παρέα και διαβάζοντας βιβλία σε τυφλά παιδιά ενός ιδρύματος, γράφει και εκδίδει το εξομολογητικό και καταγγελτικό για την αναλγησία και εκμετάλλευση των υπευθύνων βιβλίο Πώς έμαθα να βλέπω. Εκείνη την περίοδο αρχίζει να συνδέεται όλο και πιο στενά με ανθρώπους των γραμμάτων, διανοούμενους, συγγραφείς, ποιητές, εικαστικούς.
Η όλο και μεγαλύτερη απόσταση που παίρνει από τα δρώμενα της καλλιτεχνικής ζωής τα χρόνια που ακολουθούν, η θρυλούμενη στάση ζωής της, ο διαχρονικός ερωτισμός της της προσδίδουν διαστάσεις μύθου οι οποίες μεγαλώνουν όταν τη δεκαετία του '90 αποτραβιέται σε ένα κτήμα στη βόρεια Εύβοια, μια αχανή έκταση που αγοράζει για να καταπιαστεί με τις αγροτικές δουλειές.
Σώζει από θανάτωση άλογα του ιππόδρομου, οραματίζεται μια μονάδα βιολογικών προϊόντων, φτιάχνει το δικό της κρασί, το οποίο κυκλοφορεί με το όνομα της!
Στην Αθήνα κατεβαίνει αραιά, στο επάγγελμα επιστρέφει μόνο όταν θέλει να κερδίσει κάποια χρήματα για να χρηματοδοτήσει τις εργασίες της στο κτήμα.
Έτσι τη μαθαίνουν οι νεότεροι από την τηλεόραση, σε σαπουνόπερες όπως το Γαλάζιο Διαμάντι, για το οποίο παραχωρεί ένα από τα σπίτια του και τη Roles Royce του ο στενός της φίλος Δημήτρης Πιερίδης.
Ακολούθησαν το Άγγιγμα Ψυχής του Μανούσου Μανουσάκη και το πλέον πρόσφατο Γοργόνες. Οι σινεφίλ θα τη θυμούνται από ταινίες όπως οι Απουσίες του Κατακουζηνού, η Παταγονία του Γιαννακάκη, το Στη σκιά του Lemmy Caution του Ζερβού, δίπλα σε παλιούς συμπρωταγωνιστές της όπως ο Λάκης Κομνηνός και ο Σπύρος Φωκάς.
Ο ξαφνικός θάνατός της από καρκίνο στις 4 Μαρτίου συγκλόνισε τόσο τους παλιούς συνεργάτες και τους φίλους της όσο και τους θαυμαστές της.
Είχε φροντίσει για μια ακόμα φορά να μην απασχολήσει τον Τύπο και να αντιμετωπίσει το προσωπικό της δράμα μόνη, με τον αφοσιωμένο σύντροφο της και τη λατρεμένη της κόρη.
«Ως άνθρωποι, έχουμε δικαίωμα στην αρρώστια και στο θάνατο» είχε πει σε μία από τις τελευταίες συνεντεύξεις της...
― Χρήστος Παρίδης
BONUS
ΕΛΕΝΑ ΝΑΘΑΝΑΗΛ ...until the end
Από τον Φώντα Τρούσα
"Δεν ξέρω τι με οδηγεί, αλλά ορισμένες ταινίες του παλαιού ελληνικού σινεμά τις βλέπω πάντα σαν υπνωτισμένος.
Ενώ ξέρω ότι είναι καρικατούρες, κακέκτυπα των, πολύ περισσότερο hip, αντίστοιχων ιταλο-γαλλικών με την Laura Antonelli ή την Edwige Fenech, ενώ βλέπω ότι λειτουργούν με σχήματα και προφάσεις καλλιτεχνίας, αγγίζοντας συχνά τα όρια ενός κάκιστου γούστου, εντούτοις με «εξαναγκάζουν» να στήνομαι κάθε φορά στην οθόνη και να τις χαζεύω.
Μία τέτοια είναι η «Αναζήτησις» του Ερρίκου Ανδρέου. Μου αρέσει να τη βλέπω και να τη ξαναβλέπω στην τηλεόραση (και όχι στο βίντεο, ας πούμε), επειδή νομίζω ότι έτσι συμμετέχω κι εγώ κάπου, ότι μεθώ μαζί με άλλους και πως, όλοι μαζί, σε «ανοικτή» θέαση και ακρόαση (Σπανός γαρ), τα δίνουμε όλα στο... μόνον της ζωής μας το πάρτυ. Ψάχνοντας την Έλενα...
Παρακολουθώντας, για πολλοστή φορά, την «αναζήτηση» δεν γίνεται παρά να σκέφθομαι το προφανές. Η Έλενα Ναθαναήλ μπορεί να ήταν πολλά ενδεχομένως, μα, πάνω απ' όλα, ήταν οι ρόλοι της.
Η Έλενα Ναθαναήλ ήταν η αιώνια κερένια κούκλα, μέσα στην οποία φούντωνε διαρκώς η ίδια παγωμένη φλόγα.
Είναι οι φιγούρες που έβγαλαν στον αφρό τη δική μας εφηβεία στην ασπρόμαυρη TV, όταν, μαθητές ακόμη, πέφταμε από το... μπαλκόνι, στην προσπάθεια να διακρίνουμε το μαρμαρένιο στήθος της στη λίμνη, σ' εκείνη την απίθανη υποβρύχια λήψη από το «Φόβο» του Κώστα Μανουσάκη. Ή εκείνο το άχραντο σώμα, στη σκηνή του μπάνιου στην «Ντάμα Σπαθί» του Γιώργου Σκαλενάκη· που τέντωνε τις αρτηρίες μας, κάνοντας τους σφυγμούς να σπάνε...
Ακόμη και δίπλα στον δικαστικό Δημήτρη Μυράτ στο «Ραντεβού Με Μιαν Άγνωστη» η Έλενα Ναθαναήλ ήταν η αιώνια κερένια κούκλα, μέσα στην οποία φούντωνε διαρκώς η ίδια παγωμένη φλόγα. Υπήρξαν κι άλλα φιλμ, όπως το αγροτικό – ένα είδος ελληνικού sexploitation – «Ο Δραπέτης» του Στέλιου Ζωγραφάκη, με την Έλενα να στέκεται αγέρωχη στο κέντρο ενός τριγώνου (ο Σπύρος Φωκάς, ο σκληροτράχηλος αντίζηλος Τάκης Εμμανουήλ, ο άνδρας της Μάνος Κατράκης).
Μα ακόμη κι... Εκείνο Το Καλοκαίρι προσέφερε ορισμένες θαυμάσιες πόζες, ελέω Βασίλη Γεωργιάδη, έχοντας δίπλα της, ιδανικό παρτενέρ, τον Λάκη Κομνηνό και ανάμεσά τους τα euro-breaks του λυκόφωτος του «Γάλλου» Γιάννη Σπανού.
Εμφανίστηκε και σε κωμωδίες η Έλενα Ναθαναήλ· κοντά στον Βουτσά, τον Ηλιόπουλο, τον Κωνσταντίνου, απ' όσο θυμάμαι, αν και πάντα, είχα την αίσθηση πως ήταν «αλλού».
Πρέπει να ήταν «αλλού»... αφού έπαιζε μονίμως με μιαν έμφυτη αυτοσυγκράτηση, μετρώντας τα λόγια της, τις «αποστάσεις».
Έμοιαζε σαν να αρνιόταν, ώρες-ώρες, ακόμη και τον ίδιον της τον εαυτό. Όχι «τσαλακώνοντάς» τον – η φύση τής είχε παράσχει μία πιεστική αυτογνωσία, που ξεπερνούσε το υποκριτικό πλαφόν –, αλλά πείθοντάς τον πως ήταν κάτι άλλο, πέραν της απαμοιβής των ρόλων της.
Ντυμένη ή γυμνή. Μέχρι το τέλος... Και απ' την αρχή..."
ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΑΥΤΟ ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΓΙΑ ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΣΤΙΣ 23.2.2019
