Το κινηματογραφικό δοκίμιο του Νεριτάν Ζιντζιρία για το Άγιο Όρος

ΝΕΡΙΤΑΝ ΖΙΝΤΖΙΡΙΑ-ΦΩΣ ΕΚ ΦΩΤΟΣ Facebook Twitter
Στο Άγιο Όρος έχει τρομερό ενδιαφέρον το ότι ο χρόνος τελικά σε εμποτίζει και καταλήγεις να είσαι ο χρονικογράφος της ανθρώπινης εξέλιξης.
0

Ένα ψάρι που ψυχορραγεί ανάμεσα στα δέντρα, μια σκοτεινή ανδρική φιγούρα πίσω από ένα θολό παραπέτασμα, η πρωινή πάχνη σε ένα δάσος με πυκνή βλάστηση, η θέα του ανταριασμένου Αιγαίου από το μπαλκόνι μιας μονής, ο ξύλινος ήχος του τάλαντου που καλεί για προσευχή, ένα ελάφι, πρόσωπα ενός άλλου αιώνα, ασκητές σε χειρωνακτικές εργασίες, μια κοπιαστική ανάβαση σε μια χιονισμένη πλαγιά. Δεκατρία λεπτά ασπρόμαυρου λυρισμού χωρίς λόγια, μια καταβύθιση σε έναν κόσμο αρχέγονο, μυστηριακό, αποκομμένο και αναλλοίωτο από τις αρχές του 20ού αιώνα μέχρι σήμερα. Η ταινία «Φῶς ἐκ Φωτός» του Νεριτάν Ζιντζιρία, που έντεκα χρόνια πριν εξέπληξε με τη μικρού μήκους ταινία του «Χαμομήλι», κέρδισε όχι μόνο το Βραβείο Καλύτερου Ντοκιμαντέρ στο 46ο Διεθνές Φεστιβάλ Δράμας αλλά και μια θέση στην καρδιά όλων. 

— Θέλεις να μου πεις πώς ξεκίνησε η ιδέα να κάνεις μια ταινία για το Άγιο Όρος;
Ήρθα σε επαφή με την αγιορείτικη φωτογραφία το 2017, κατά τη διάρκεια ενός διερευνητικού ταξιδιού. Είχα πάρει μια ανάθεση από τον γνωστό αρχιτέκτονα Στέλιο Κόη, που είναι γεννημένος στην Ουρανούπολη, του οποίου όλη η εργασία έχει επηρεαστεί από τη μοναστηριακή αρχιτεκτονική. Όταν ετοιμάζαμε ένα βίντεο για να παρουσιάσουμε στο γραφείο του, του είπα ότι ήθελα να επισκεφθώ το Άγιο Όρος για να έχω πλήρη εικόνα του αντικειμένου.

Ήθελα να αποδώσω μια συγκεκριμένη αίσθηση, πέρα από την ωδή στο φιλμ, να μιλήσω για το τι σημαίνει η συνύπαρξη και να γίνεσαι κομμάτι ενός κόσμου. Ότι φτάνεις σε ένα σημείο απόλυτης ταύτισης με τον περιβάλλοντα χώρο.

Μπήκα μαζί με τον συνεργάτη μου στον ήχο, Λέανδρο Ντούνη, για να πάρουμε κάποια ηχοτοπία, με σεβασμό, γιατί δεν επιτρέπεται να φωτογραφίζεις χωρίς άδεια, αλλά είχα στο μυαλό μου τη χερτζοκική αντίληψη, ότι, αν σε πιάσουν, ζητάς συγγνώμη. Μέχρι που την τελευταία μέρα όντως με έπιασαν, αλλά με πολύ ευγενικό τρόπο, και με ρώτησαν τι τραβούσα. Είχα μαζί μου μια αναλογική και μια ψηφιακή κάμερα και τους έδειξα τι είχα τραβήξει. Oι φωτογραφίες άρεσαν και με ρώτησαν αν θα με ενδιέφερε να δω αυτές που έχει τραβήξει ένας αδελφός μοναχός. Έτσι πρωτοήρθα σε επαφή με αυτές τις φωτογραφίες.

Ο μοναχός που με ρώτησε, ο πατέρας Νήφωνας, ήταν εκείνος που είχε βρει τις φωτογραφικές γυάλινες πλάκες που ο ίδιος φρόντισε να αποκαταστήσει και να τις σαρώσει – σήμερα φυλάσσονται στη Μονή της Σίμωνος Πέτρας. Χάρη σε αυτόν έμαθα τα πάντα για την αγιορείτικη φωτογραφία. Επειδή εν τέλει επικεντρώθηκα στο έργο ενός συγκεκριμένου μοναχού, του ιεροδιάκονου Προκόπιου, είδα την ομορφιά του να είσαι αυτοδίδακτος, του να μαθαίνεις την τέχνη με αυτόν τον τρόπο. Όχι απαραίτητα για να εκφραστείς και να αναγνωριστείς καλλιτεχνικά αλλά για να διαφυλάξεις στο πέρασμα του χρόνου το όνομα και το πρόσωπο  των συνασκητών σου, των αδελφών μοναχών. 

ΝΕΡΙΤΑΝ ΖΙΝΤΖΙΡΙΑ-ΦΩΣ ΕΚ ΦΩΤΟΣ Facebook Twitter
Ξεκίνησα εντελώς διαισθητικά, καθώς, έχοντας προέλθει από τη μυθοπλασία, δεν ήξερα πώς να διαχειριστώ αυτόν τον κόσμο.

— Μια στάση ζωής που απέχει πάρα πολύ από τη σύγχρονη εποχή. Αυτό ήταν που σε έκανε να αποφασίσεις να το μεταφέρεις σε φιλμ; 
Εκείνο που με κράτησε τα πέντε χρόνια που διήρκεσε το όλο εγχείρημα και με έκανε να ξεκινήσω ήταν ότι κατά πάσα πιθανότητα ο Προκόπιος δεν είχε δει πολλές φωτογραφίες στη ζωή του, αλλά είχε στην κατοχή του κάμερα. Η φωτογραφία φτάνει στο Άγιο Όρος από Ρώσους εξερευνητές το 1845, οι οποίοι, φεύγοντας, άφησαν πίσω τους εξοπλισμό, ο οποίος όμως είχε πάθει ζημιά. Οι ντόπιοι μοναχοί βρήκαν αυτόν τον εξοπλισμό, τον αποκατέστησαν και ξεκίνησαν αλληλογραφία με την Κωνσταντινούπολη ώστε να μάθουν όλα τα σχετικά με τα χημικά και τη χρήση του.

— Τι γνωρίζεις για τον Προκόπιο; 
Ο ιεροδιάκονος Προκόπιος Καρυώτης, κατά κόσμον Παραδείσης Γαγάς, γεννήθηκε στον Πολύγυρο Χαλκιδικής και μπήκε στις Καρυές περίπου το 1863, σε ηλικία 20 ετών. Το ερώτημα που με απασχολούσε στην περίπτωσή του ήταν τι φωτογραφίζεις αν δεν έχεις δει φωτογραφίες, αλλά έχεις στην κατοχή σου κάμερα.

— Σε ποια εποχή ανήκουν οι φωτογραφίες που παρουσιάζεις; 
Η έντονη σειριακή φωτογραφική δράση ξεκινάει γύρω στο 1910. Η φωτογραφία αποτελούσε για εκείνον ένα κομμάτι της διακονίας του, ήταν όπως η ψαλτική και η αγιογραφία. 

— Αποκλείεται να είδε φωτογραφίες σε κάποιο ταξίδι του στη Θεσσαλονίκη;
Μην ξεχνάμε ότι δεν ήταν εύκολες οι μετακινήσεις, όπως σήμερα. Πιθανολογώ ότι δεν είχε έρθει σε επαφή με φωτογραφίες παρά μόνο μέσω αλληλογραφίας. Προσωπικά, για να ξεκινήσω ένα εγχείρημα, πρέπει να με διεγείρει και να ερεθίσει ορισμένα νευραλγικά σημεία. Αυτή ήταν, λοιπόν, η αφετηρία μου, μια αναζήτηση ενός πρώτου βλέμματος.

ΝΕΡΙΤΑΝ ΖΙΝΤΖΙΡΙΑ-ΦΩΣ ΕΚ ΦΩΤΟΣ Facebook Twitter
Ουσιαστικά, είναι ένα κινηματογραφικό δοκίμιο, υβρίδιο μυθοπλασίας και ντοκιμαντέρ.

— Βλέπουμε και κινηματογραφημένα στιγμιότυπα. Από πού προέρχονται; 
Αυτά είναι δικά μου, γυρισμένα ειδικά για την ταινία, αλλά και αρχειακό υλικό από το 1933 που μου εμπιστεύτηκε η Γερμανική Ταινιοθήκη. Αυτό προέκυψε από έρευνά μου για την κινούμενη εικόνα του ιεροδιακόνου Προκόπιου. Πέθανε το 1932 και έψαχνα οτιδήποτε μπορούσε να βρεθεί, έτσι εντόπισα κάποια σημεία στα αρχεία τους τα οποία λειτούργησαν σαν μαγιά για το υπόλοιπο υλικό.

ΦΩΣ
Η αφίσα του ντοκιμαντέρ

— Μας αποκαλύπτεται ένας κόσμος παράλληλος με τα ιστορικά γεγονότα και τις κοινωνικές διαστάσεις της περιόδου πριν από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Παρατηρούμε πρόσωπα μιας άλλης εποχής.
Με τον μοντέρ μου, Γιώργο Αλεξίου, είχαμε τη διάθεση οι φωτογραφίες να κινούνται ακόμα πιο γρήγορα ώστε να φτάσουμε στο σημείο να υπάρχει η αίσθηση της ανωνυμίας, ότι όλοι είμαστε ένα, δηλαδή ότι δεν έχει σημασία ποιος αλλά το εκτόπισμά του. Ξεκίνησα εντελώς διαισθητικά, καθώς, έχοντας προέλθει από τη μυθοπλασία, δεν ήξερα πώς να διαχειριστώ αυτόν τον κόσμο. Ήθελα να αποδώσω μια συγκεκριμένη αίσθηση, πέρα από την ωδή στο φιλμ, να μιλήσω για το τι σημαίνει η συνύπαρξη και να γίνεσαι κομμάτι ενός κόσμου. Ότι φτάνεις σε ένα σημείο απόλυτης ταύτισης με τον περιβάλλοντα χώρο. 

— Το θεωρείς ντοκιμαντέρ ή μια πιο προσωπική κατάθεση; 
Ουσιαστικά, είναι ένα κινηματογραφικό δοκίμιο, υβρίδιο μυθοπλασίας και ντοκιμαντέρ. Εμπεριέχει σεκάνς που γυρίστηκαν εκτός Άγιου Όρους, την ανάβαση των μοναχών, που γυρίστηκαν εν μέσω πανδημίας και ήταν μια δύσκολη εμπειρία. Ήταν μια πλήρης παραγωγή με ηθοποιούς και κοστούμια. 

ΝΕΡΙΤΑΝ ΖΙΝΤΖΙΡΙΑ-ΦΩΣ ΕΚ ΦΩΤΟΣ Facebook Twitter
Εμένα με συγκίνησε το ότι με βοήθησε να πάψω να είμαι ο δημιουργός που ήμουν μέχρι τότε.

— Τι κοινό στοιχείο θα έλεγες ότι έχει με τις προηγούμενες ταινίες σου;
Μου αρέσει να βλέπω ανθρώπους που βρίσκονται σε καταστάσεις οι οποίες ορίζουν απόλυτα τη ζωή τους. Μου αρέσει να ρίχνω το βλέμμα μου σε αυτό που κάποιοι χαρακτηρίζουν περιθώριο, στα όρια της κοινωνικής πραγματικότητας. Η συγκεκριμένη ταινία μπορεί να μην έχει απόλυτη σχέση, αλλά ουσιαστικά έχει να κάνει με τον χρόνο και τις φιγούρες. Στο Άγιο Όρος έχει τρομερό ενδιαφέρον το ότι ο χρόνος σε εμποτίζει τελικά και έτσι γίνεσαι ο χρονικογράφος της ανθρώπινης εξέλιξης, το όργανο που καταγράφει ό,τι συμβαίνει. Εμένα με συγκίνησε το ότι με βοήθησε να πάψω να είμαι ο δημιουργός που ήμουν μέχρι τότε. Είχα στη διάθεσή μου επτά ώρες φιλμ. Μου πήρε πέντε χρόνια να το ολοκληρώσω, δεν είναι δυνατό να ασχοληθείς με κάτι που διέπεται από τον χρόνο και να μην αφήσεις τον χρόνο να σε διαπεράσει. 

— Από πόσες φωτογραφίες είχες να επιλέξεις;
Το αρχείο περιέχει 3.000 φωτογραφίες και κράτησα εν τέλει 73. Η τελική επιλογή έγινε με τη βοήθεια του πατρός Νήφωνα. Πρέπει να πω ότι έχουν βγάλει βιβλία, έχουν γίνει εκθέσεις, όπως αυτή πρόσφατα στον Έβρο και λίγο παλιότερα στη Φινλανδία. Είναι γνωστή και η αγιορείτικη φωτογραφία, όπως και ο ιεροδιάκονος Προκόπιος. 

— Οπότε δεν ήταν κρυφό υλικό.
Δεν έχει να κάνει με το αν κάτι είναι κρυφό αλλά με το πώς εγώ συναντήθηκα με αυτό. Είναι η σύζευξη με έναν άνθρωπο και ένα βλέμμα. Σχετίζεται με τη συνύπαρξη, είναι μια υπόθεση ουμανιστική. Στο Φεστιβάλ του Ρότερνταμ, όπου έκανε πρεμιέρα, με πλησίαζαν Ασιάτες, που έχουν εντελώς άλλες θρησκευτικές καταβολές, αλλά τους μίλησε η ταινία, το οντολογικό ζήτημα της ύπαρξης. Οπότε, από ένα σημείο και μετά, σημασία έχει πώς βλέπει εσένα η ταινία και πώς ανταποκρίνεσαι εσύ οργανικά σε κάτι τέτοιο. Εμένα μου συνέβη, ενώ δεν έχω ιδιαίτερη σχέση με την υπόθεση «αρχείο». Ένας φίλος χαρακτήρισε την ταινία ως «αρχαιολογία του βλέμματος», κάτι που βρήκα πολύ κολακευτικό. Το αρχείο, όταν αναμετρηθεί με τον χρόνο, αποκτάει μια άλλη ταυτότητα, γίνεται αφήγημα. 


 

Τρέιλερ του ντοκιμαντέρ

Οθόνες
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Athos» στο Netflix: Από πού πάνε για το Άγιο Όρος;

Daily / «Athos» στο Netflix: Από πού πάνε για το Άγιο Όρος;

Παρά τις σκιές που έχουν κυκλώσει κατά καιρούς την Αθωνική Πολιτεία, είναι αναμφισβήτητη η έλξη που ασκεί στην κοινή συνείδηση το «άβατο» του Αγίου Όρους, που παρουσιάζεται με διακριτικό και ελκυστικό τρόπο στο γερμανικό ντοκιμαντέρ που βρίσκεται σταθερά στο top10 του ελληνικού Netflix.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η μακρά αποκαθήλωση του Kanye West

Οθόνες / Η μακρά αποκαθήλωση του Kanye West

Το νέο ντοκιμαντέρ με τίτλο «In whose name?» παρουσιάζει τον Kanye West ως μια ιδιοφυΐα εγκλωβισμένη στο σώμα ενός παιδιού που βρίσκεται πάντα στα πρόθυρα ενός ακόμα κακομαθημένου ξεσπάσματος. Αρκεί αυτό για να αγνοήσουμε τα σφάλματά του;
THE LIFO TEAM
10 ταινίες για να μπείτε σε φθινοπωρινή διάθεση

Οθόνες / 10 ταινίες που θέλεις να βλέπεις και να είναι φθινόπωρο

Είναι τα κίτρινα φύλλα του Central Park; Η μελοδραματική ατμόσφαιρα; Αγγλικά τοπία στη βροχή; Κάτι πάντως ενώνει αυτές τις δέκα ταινίες και όταν τις βλέπεις θες να είναι και ο καιρός αλλιώτικος.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Steve: Η μοναξιά του δασκάλου μεγάλων αποστάσεων

Daily / Steve: Η μοναξιά του δασκάλου μεγάλων αποστάσεων

Ένα κρίσιμο και «μανιοκαταθλιπτικό» 24ωρο στη ζωή ενός εκπαιδευτικού σε ένα σχολείο για προβληματικούς εφήβους αποτελεί τον καμβά για το υπερκινητικό δράμα του Netflix με πρωταγωνιστή τον Κίλιαν Μέρφι.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Νεριτάν Ζιντζιρία: «Η Ελλάδα έχει φετίχ να βαφτίζει τους νέους "φαινόμενα"»

Οθόνες / Νεριτάν Ζιντζιρία: «Η Ελλάδα έχει φετίχ να βαφτίζει τους νέους "φαινόμενα"»

Όταν αποφάσισε να γίνει κινηματογραφιστής, του είπαν ότι θα πεινάσει, αλλά με έναν πολύ δημιουργικό τρόπο. Έκανε τις πρώτες του ταινίες κυριολεκτικά με χώμα και νερό, αλλά πλέον τρέχει παράλληλα οκτώ πρότζεκτ. Κάνει σινεμά συνομιλώντας με το σινεμά του Γιάνναρη, του Δαμιανού, του Παπατάκη. Ο Νεριτάν Ζιντζιρία αφηγείται τη ζωή του στη LifO.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
When Nobody’s Watching: Πριν κλωτσήσουν τη μπάλα, πρέπει να νικήσουν την προκατάληψη

Οθόνες / When Nobody’s Watching: Πριν κλωτσήσουν τη μπάλα, πρέπει να νικήσουν την προκατάληψη

Η Ελλάδα κάνει τα πρώτα της σοβαρά βήματα για να σταθεί ισότιμα στο ευρωπαϊκό γήπεδο του γυναικείου ποδοσφαίρου - Το νέο ντοκιμαντέρ του ΠΣΑΠΠ, “When Nobody’s Watching”, ρίχνει φως στις ζωές των αθλητριών που παλεύουν μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας.
ΣΩΤΗΡΗΣ ΒΑΛΑΡΗΣ
Η δραματική στροφή του The Rock και άλλοι 3 λόγοι να πάτε σινεμά

Οθόνες / Η δραματική στροφή του The Rock και άλλοι 3 λόγοι να πάτε σινεμά

Ακόμα μια κινηματογραφική μεταφορά του Δράκουλα, ένα κινέζικο animation που είναι η πέμπτη εμπορικότερη ταινία όλων των εποχών αλλά και η επανακυκλοφορία του «Avatar: The Way of Water» - Τι παίζει από σήμερα σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη
THE LIFO TEAM
«Good Boy»: Ναι, ο σκύλος σας βλέπει φαντάσματα» ΟΙ ΥΠΟΛΟΙΠΟΙ ΤΙΤΛΟΙ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

Οθόνες / «Good Boy»: Ναι, ο σκύλος σας βλέπει φαντάσματα

Η πολυσυζητημένη ταινία τρόμου του Μπεν Λέονμπεργκ δίνει σάρκα και οστά σε έναν από τους μεγαλύτερους φόβους των ιδιοκτητών σκύλου και αντλεί τη συγκίνησή της από τον αρραγή δεσμό ανθρώπου και ζώου.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Χρόνια Πολλά Πέδρο! 20 χρόνια τώρα βλέπουμε τις ταινίες σου.

Οθόνες / Χρόνια Πολλά Πέδρο! 20 χρόνια τώρα βλέπουμε τις ταινίες σου.

Ο Πέδρο Αλμοδοβάρ που έχει σήμερα γενέθλια παραμένει διαχρονικά ένας από τους αγαπημένους μας σκηνοθέτες. Μαζέψαμε σε ένα αφιέρωμα ό, τι έχουμε γράψει για τις ταινίες του αλλά και κάποια ενδιαφέροντα θέματα για το έργο του που αξίζει να τα διαβάσετε!
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η Αθηνά Ραχήλ Τσαγγάρη γύρισε μια πανκ αλληγορία για όσα βιώνουμε σήμερα

Οθόνες / Η Αθηνά Ραχήλ Τσαγγάρη γύρισε μια πανκ αλληγορία για όσα βιώνουμε σήμερα

Η περιπετειώδης δημιουργία του «Harvest», της εντυπωσιακής πρώτης αγγλόφωνης ταινίας της ταλαντούχας σκηνοθέτιδας, ζωντανεύει την ονειρική και σκληρή ατμόσφαιρα ενός μεσαιωνικού σκωτσέζικου χωριού καθώς αυτό εξαφανίζεται από τον χάρτη.  
M. HULOT
CHECK 10 τηλεοπτικές σειρές που θα δούμε μέχρι το τέλος του έτους

Οθόνες / 10 σειρές που θα δούμε μέχρι το τέλος του έτους

Από τη νέα σεζόν του «Slow Horses» στο μεγάλο φινάλε του «Stranger Things» κι από ένα φιλόδοξο πορτρέτο του Σκορσέζε στο νέο στοίχημα του δημιουργού του «Breaking Bad», διαλέγουμε δέκα σειρές που αναμένεται να μονοπωλήσουν το ενδιαφέρον μας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ