«Η Θεά»: Μια ταινία του Σατγιαζίτ Ρέι για πρώτη φορά στα ελληνικά σινεμά

«Η Θεά»: Μια πολύ καλή και προσιτή ταινία του Σατγιαζίτ Ρέι για πρώτη φορά στα ελληνικά σινεμά Facebook Twitter
Η Θεά είναι αναμφίβολα μια ταινία για τη θέση της γυναίκας σε μια κατά βάση πατριαρχική κοινωνία και έχει, επίσης, έντονη πολιτική χροιά.
0

Δυσκολευόμαστε να μιλήσουμε σε νεότερες γενιές σινεφίλ για ένα σινεμά γυρισμένο πριν από τα ’70s, και ειδικότερα για δημιουργούς της Ανατολής. Εν μέρει αυτό οφείλεται και στο γεγονός ότι οι άνθρωποι που υπηρετούμε το σινεμά και έχουμε χρέος να το συστήσουμε δεν ακολουθούμε τον αγαπητικό τρόπο του Σκορσέζε –μα δείτε πόσο γλυκά αναφέρεται στις ταινίες στο «Personal journey through american movies»‒ αλλά θα μιλήσουμε π.χ. για τον Ινδό Σατγιαζίτ Ρέι από ένα βάθρο αυτοεπιβεβαίωσης, απευθυνόμενοι προς μια «τσογλανοπαρέα που κάνει κριτική χωρίς να έχει δει ποτέ της Σατγιαζίτ Ρέι», αντί να ξεκινήσουμε από το μηδέν, κοιτώντας τους από το ύψος του βλέμματος.

Εν προκειμένω, ο Ρέι αγαπούσε το δυτικό σινεμά και γενικότερα τη δυτική τέχνη και κουλτούρα ‒μέχρι και Ίψεν διασκεύασε στην πολυετή καριέρα του‒, οπότε είναι σίγουρα φιλικός προς ένα δυτικό κοινό. Το σινεμά του Ντε Σίκα, άλλωστε, υπήρξε καταλύτης στην απόφασή του να μεταγράψει το ιδίωμα του ιταλικού νεορεαλισμού στην Ινδία και να γυρίσει την Τριλογία του Απού σε πείσμα των ανθρώπων της ινδικής κινηματογραφίας που αναρωτιόντουσαν ποιος είναι αυτός ο τρελός που θέλει να βγει έξω στους δρόμους και να κάνει γυρίσματα σε φυσικούς χώρους με καθημερινούς ανθρώπους.

Χωρίς ο Ρέι να αντιτίθεται στη θρησκεία ή να απορρίπτει πλήρως το ενδεχόμενο ύπαρξης του μεταφυσικού στοιχείου, αναγνωρίζει και εντοπίζει στη θρησκοληψία μια καταστροφική δύναμη υπέρτερη της υποτιθέμενης εκδικητικής φύσης της θεάς Κάλι.

Για να μη γενικολογούμε όμως, η Θεά (Devi, 1960), που προβάλλεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα και στέκεται αφορμή για την παρούσα κριτική, είναι μια ταινία διόλου δύστροπη στον ρυθμό της, εντελώς αφηγηματική, με πλοκή, δραματικές συγκρούσεις και σύνθετα σκιαγραφημένους χαρακτήρες. Κοινώς, ένας μέσος Δυτικός θεατής μπορεί να την παρακολουθήσει χωρίς κανένα απολύτως πρόβλημα, δεν χρειάζεται καν να διαθέτει στοιχειώδεις γνώσεις ινδουισμού.

Στο φιλμ, που ο Ρέι γύρισε ακριβώς μετά την ολοκλήρωση της προαναφερθείσας τριλογίας, η δράση τοποθετείται σε ένα ινδικό παραθαλάσσιο χωριό του 19ου αιώνα. Μια νεαρή γυναίκα, η Ντογιαμί, βρίσκεται στο μέσο μιας σύγκρουσης αντιλήψεων, μεταξύ του συζύγου της, που υποστηρίζει εκσυγχρονιστικές τάσεις, και του πεθερού της, ενός φεουδάρχη και εκφραστή της θρησκευτικής παράδοσης. Όχι τυχαία, όταν ο σύζυγός της πηγαίνει στην Καλκούτα για να διδαχτεί αγγλικά, ο πατέρας του, που την παινεύει για τη χάρη της, νιώθει τον κόσμο του να απειλείται.

Η «λύση» θα δοθεί σε ένα όνειρο –μια νότα σουρεαλισμού στο συνήθως ρεαλιστικό σύμπαν του Ρέι‒ με τον άνδρα να αποφασίζει ότι η νύφη του είναι η ενσάρκωση της θεάς Κάλι. Σύντομα οι κάτοικοι θα συμμεριστούν το όραμα του φεουδάρχη, ενώ τα λοιπά μέλη της οικογένειας θα το ανεχτούν, πλην της κουνιάδας της Ντογιαμί –μόνο μια άλλη γυναίκα θα στηρίξει τη δοκιμαζόμενη γυναίκα– που θα ενημερώσει τον αδελφό της ότι πρέπει να επιστρέψει στο σπίτι εσπευσμένα.

«Η Θεά»: Μια πολύ καλή και προσιτή ταινία του Σατγιαζίτ Ρέι για πρώτη φορά στα ελληνικά σινεμά Facebook Twitter

Τόσο ο πατέρας όσο και ο σύζυγος βγάζουν αυθόρμητα συμπεράσματα και πασχίζουν να πάρουν με το μέρος τους την Ντογιαμί, αντιμετωπίζοντάς την, καθένας με τον τρόπο του, όχι ως άνθρωπο αλλά ως αντικείμενο της δικής τους προβολής πάνω της, δηλαδή περίπου όπως το άγαλμα της Μητέρας Θεάς στο αρχικό πλάνο της ταινίας του Ρέι. Η θέση της γυναίκας είναι μία από τις σταθερά επανερχόμενες θεματικές στο σινεμά του Ινδού δημιουργού και υποθέτουμε ότι εδώ έπαιξε έναν ρόλο το γεγονός ότι μεγάλωσε με τη χήρα μητέρα του.

Η Θεά είναι αναμφίβολα μια ταινία για τη θέση της γυναίκας σε μια κατά βάση πατριαρχική κοινωνία, αν και όχι με τον έκδηλο τρόπο της Μοναχικής Γυναίκας που ακολούθησε τέσσερα χρόνια μετά. Έχει, επίσης, έντονη πολιτική χροιά, παρατηρούμε ότι η παλιά τάξη, που υποστηρίζει φανατικά και ευλαβικά τη (βολική για εκείνη) ινδική παράδοση, όταν νιώθει την απειλή του εκσυγχρονισμού, στρέφεται στη θρησκεία για να διατηρήσει τα κεκτημένα της.

Τέλος, χωρίς ο Ρέι να αντιτίθεται στη θρησκεία ή να απορρίπτει πλήρως το ενδεχόμενο ύπαρξης του μεταφυσικού στοιχείου –δεν θα έφερνε την ομίχλη στο τέλος, αν ίσχυε το αντίθετο‒, αναγνωρίζει και εντοπίζει στη θρησκοληψία μια καταστροφική δύναμη υπέρτερη της υποτιθέμενης εκδικητικής φύσης της θεάς Κάλι. Ας μη γελιόμαστε, δεν οφείλεται στη Θεά η τελική τραγωδία.

Οθόνες
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Τζόυς Ευείδη

Οι Αθηναίοι / Τζόυς Ευείδη: «Φαίνομαι πολύ κουλ; Μπα, ρόλος είναι»

Αν της είχαν κάνει στο θέατρο όσες επαγγελματικές προτάσεις είχε ως σερβιτόρα, θα ήταν η Βουγιουκλάκη – όπως λέει. Κι αν και συχνά αυτολογοκρίνεται, δεν κρύβεται πίσω από τις λέξεις. Είναι μια αγαπητή κωμική ηθοποιός, που κάποτε ήθελε να παίξει δραματικούς ρόλους. Και είναι η Αθηναία της εβδομάδας.
ΖΩΗ ΠΑΡΑΣΙΔΗ
Sonny boy: Ο Αλ Πατσίνο με τα δικά του λόγια

Pulp Fiction / Sonny boy: Ο Αλ Πατσίνο με τα δικά του λόγια

Mε αφορμή την βιογραφία του που μόλις κυκλοφόρησε στα Ελληνικά, ανατρέχουμε στη ζωή και την καριέρα του κορυφαίου σταρ, που προσπάθησε πολύ να αποφύγει τη διασημότητα, αλλά, ευτυχώς για εμάς, απέτυχε.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Είναι «καταραμένη» η κινηματογραφική βιογραφία του Μάικλ Τζάκσον;

Οθόνες / Είναι «καταραμένη» η κινηματογραφική βιογραφία του Μάικλ Τζάκσον;

Νέα αναβολή πήρε η ταινία «Michael» ενώ η παραγωγή ανακοίνωσε την έναρξη επιπλέον γυρισμάτων, τα οποία ενδεχομένως θα επιχειρήσουν να ασχοληθούν με τις βαριές κατηγορίες εις βάρος του αείμνηστου «Βασιλιά της ποπ».
THE LIFO TEAM
Τι είναι το IMAX που, μετά τη Θεσσαλονίκη, έρχεται και στην Αθήνα

Οθόνες / Τι είναι το IMAX που, μετά τη Θεσσαλονίκη, έρχεται και στην Αθήνα

Η ανακοίνωση των Village Cinemas γεμίζει χαρά τους Αθηναίους σινεφίλ που πρόκειται να αποκτήσουν τη δική τους αίθουσα IMAX. Τι είναι, όμως, η τεχνολογία IMAX και γιατί μέχρι πρότινος είχε μόνο η Θεσσαλονίκη πιστοποιημένη αίθουσα;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Ερωτικές ιστορίες κάτω από τα αστέρια στο Cine Paris

Οθόνες / Ερωτικές ιστορίες κάτω από τα αστέρια στο Cine Paris

Ένα υπέροχο κινηματογραφικό αφιέρωμα στο στέκι της Πλάκας, με παλιές δόξες, όπως το «Brief Encounter» και το «Roman Holiday» αλλά και πιο σύγχρονες, όπως το κομψοτέχνημα «In the Mood for Love» και το σπαραχτικό «Cold War».
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Βασίλη και Δάφνη, πώς γυρίσατε την πιο αφοπλιστική ερωτική σκηνή του ελληνικού σινεμά;

Lifo Videos / Βασίλη και Δάφνη, πώς γυρίσατε την πιο αφοπλιστική ερωτική σκηνή του ελληνικού σινεμά;

Ο βραβευμένος σκηνοθέτης και σεναριογράφος Βασίλης Κεκάτος, μαζί με την πρωταγωνίστριά του, Δάφνη Πατακιά, μιλούν για όσα έζησαν στα γυρίσματα της ταινίας «Οι άγριες μέρες μας» – μιας ιστορίας με χαρακτήρες που είναι «γλυκά τσογλανάκια».
ΖΩΗ ΠΑΡΑΣΙΔΗ
«Made in Vain»: Γιατί ένας άνθρωπος θέλει να γίνει bodybuilder;

Οθόνες / «Made in Vain»: Γιατί ένας άνθρωπος θέλει να γίνει bodybuilder;

Ένα αποκαλυπτικό ελληνικό ντοκιμαντέρ που αποτυπώνει την ωμή αλήθεια για το άθλημα του bodybuilding –έναν κόσμο όπου δοκιμάζονται τα όρια σώματος και πνεύματος– έρχεται στις αίθουσες την Πέμπτη 29 Μαΐου.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Είναι η «Κιούκα» η «ελληνική ταινία της χρονιάς»;

The Review / Τι είναι αυτό που κάνει την ταινία «Κιούκα» να συζητιέται τόσο;

O Χρήστος Παρίδης συνομιλεί με τη Βένα Γεωργακοπούλου για την ταινία «Κιούκα: Πριν το τέλος του καλοκαιριού» του 31χρονου Κωστή Χαραμουντάνη. Πώς καταφέρνει το όραμα ενός millennial σκηνοθέτη να ξεχωρίζει στο σύγχρονο ελληνικό σινεμά — και γιατί αξίζει την προσοχή μας;
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ρίτσαρντ Γκιρ: Η αβάσταχτη γοητεία της σεμνότητας 

Οθόνες / Ρίτσαρντ Γκιρ: Η αβάσταχτη γοητεία της σεμνότητας 

Με αφορμή την έξοδο του «Oh, Canada» στις εγχώριες αίθουσες, ανατρέχουμε στο σύνολο της καριέρας ενός σταρ που οι περισσότεροι θεωρούμε δεδομένο, ίσως επειδή όσα κάνει στην οθόνη φαντάζουν τόσο ανεπιτήδευτα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ