Ένα φανταστικό νησί, προϊόν θρύλων και ελλιπών γεωγραφικών γνώσεων, απεικονιζόταν σταθερά σε χάρτες και άτλαντες επί 500 χρόνια πριν εξαφανιστεί από προσώπου γης.
FacebookTwitterΣχηματική απεικόνιση του κόσμου από τον HeinrichBünting στο βιβλίο ''Itinerarium Sacrae Scriptura ...'' που τυπώθηκε το 1581 στο Μαγδεμβούργο.
Οι άγνωστες θάλασσες και οι μυστηριώδεις τόποι διαχρονικά εξήπταν την φαντασία των ανθρώπων. Η ύπαρξη τους συνοδευόταν πάντα από ιστορίες για παράξενα τέρατα, γίγαντες, ξωτικά, παράξενα ήθη και έθιμα άγριων φυλών και εξελιγμένες κοινωνίες προηγμένων ανθρώπων και άλλους θρύλους. Η Ατλαντίδα του Πλάτωνα, οι Νήσοι των Μακάρων, τα Ηλύσια Πεδία, οι Εσπερίδες, η Νήσος Μέϊντα και η Μπουγιάν ήταν ορισμένα από αυτά τα φανταστικά μέρη που οι άνθρωποι επιδίωκαν να ανακαλύψουν και να επισκεφθούν.
Το 1325 έκανε την εμφάνιση του σε έναν ναυτικό χάρτη, κάπου κοντά στη νοτιοδυτική ακτή της Ιρλανδίας ένα νησί. Ένα μυστηριώδες νησί που ο μύθος το ήθελε να είναι μόνιμα καλυμμένο από ομίχλη και να εμφανίζεται ως δια μαγείας στους ταξιδιώτες μία ημέρα κάθε επτά έτη, όταν τα νέφη διαλύονταν Λεγόταν πως κατοικούνταν από μια εξελιγμένη φυλή ανθρώπων την οποία δεν άγγιζαν οι ασθένειες και το γήρας. Αυτός ο μυθικός τόπος αποκαλούνταν με διάφορα ονόματα όπως Brasil, Brazil, Breasil, Hy-Brasil, O'Brasil (ποτέ δεν ταυτίστηκε με τη Βραζιλία) και έμελλε να απεικονιστεί σε πολλούς χάρτες τους επόμενους πέντε αιώνες. Η τοποθεσία της νήσου αυτής άλλαξε αρκετές φορές, και δεν ήταν λίγοι οι εξερευνητές που περιπλανήθηκαν μάταια στον Βόρειο Ατλαντικό Ωκεανό με σκοπό να την εντοπίσουν. Κάποιοι ναυτικοί μάλιστα ισχυρίστηκαν πως ανακάλυψαν το θρυλικό αυτό νησί και ανέφεραν πως την κατοικούσαν άγνωστα πλάσματα, μαύροι τεράστιοι λαγοί και μάγοι. Οι παράξενες αυτές περιγραφές εν καιρώ θεωρήθηκαν αποκυήματα της φαντασίας των ταξιδευτών και ξεχάστηκαν.
Θεωρείται πως αρχικά ο θρύλος της Hy-Brasil προέκυψε από τους προφορικούς θρύλους και την λογοτεχνία των παράκτιων περιοχών της Ιρλανδίας σε συνδυασμό με τις γεωγραφικές γνώσεις των πρώιμων εξερευνήσεων. Η ιστορία της Hy-Brasil και της Χώρας της Νεότητας αποτελεί μέρος της ιρλανδικής μυθολογίας της Tír na nÓg, της χώρας της αιώνιας νεότητας που βρίσκεται πίσω από την θάλασσα.
Η Δημόσια Βιβλιοθήκη της Βοστώνης σε συνεργασία με το Χαρτογραφικό Ίδρυμα της Βοστώνης παρουσιάζουν ως τα τέλη Οκτωβρίου μία online έκθεση σαράντα χαρτών που ανήκουν στη συλλογή του Κέντρου Χαρτών Norman B. Leventhal. Η έκθεση επιτρέπει στους επισκέπτες να παρακολουθήσουν την εξέλιξη της Hy-Brasil σε ένα διάστημα πέντε αιώνων από υπαρκτό νησί και προορισμό των θαλασσοπόρων σε "φανταστικό" τόπο και τέλος έναν απλό βράχο που έπαιζε παιχνίδια στο μυαλό των ανθρώπων πριν "εξαφανιστεί" τόσο από προσώπου γης όσο και από τους χάρτες στα τέλη του 19ου αιώνα.
FacebookTwitter Angellino Dulcert (1339)Carte marine de la mer Baltique, de la mer du Nord, de l’océan Atlantique Est, de la mer Méditerranée, de la mer Noire et de la mer Rouge[Ναυτικός χάρτης της Βαλτικής, της Βορείου Θαλάσσης, του Ανατολικού Ατλαντικού Ωκεανού, της Μεσογείου, της Μαύρης Θαλάσσης και της Ερυθράς Θαλάσσης]Αντίγραφο του 1890
FacebookTwitter Η νήσος Hy-Brasil κάνει για πρώτη φορά την εμφάνιση της σε έναν ναυτικό χάρτη εν έτει 1325. Ο χάρτης αυτός, του χαρτογράφου Angelino Dulcert από τη Μαγιόρκα, απεικόνιζε την Hy-Brasil ως μία μεγάλη, κυκλική μάζα γης ανοιχτά της δυτικής ακτής της Ιρλανδίας. Εδώ πρόκειται για ένα αντίγραφο του 19ου αιώνα του πρωτότυπου χάρτη του Dulcert του 1339 – δεκατέσσερα έτη από την αρχική εμφάνιση της νήσυ σε χάρτη. Οι πρώιμες απεικονίσεις της Hy-Brasil σε χάρτες την τοποθετούν στο γεωγραφικό πλάτος της Νοτίου Ιρλανδίας. Ωστόσο καθώς κυλούσαν τα χρόνια και οι θαλάσσιες εξερευνήσεις των Ευρωπαίων άλλαζαν τα όρια του γνωστού κόσμου, άλλαζε και η θέση της νήσου.
FacebookTwitter Κλαύδιος Πτολεμαίος (2ος αιώνας μ.Χ.)Oceani Occidetalis seu Terre Nove TabulaΣτρασβούργο, Γαλλία, 1525.
FacebookTwitter Η έκδοση της Γεωγραφίας του Πτολεμαίου που τυπώθηκε το 1525 στο Στρασβούργο συμπεριλαμβάνει μία απεικόνιση της νήσου Hy-Brasil στον χάρτη του Ατλαντικού ή "δυτικού" Ωκεανού. Η "Γεωγραφία" συμπεριλάμβανε χάρτες του αρχαίου κόσμου του Πτολεμαίου καθώς και σύγχρονους χάρτες που ήταν το αποτέλεσμα των πρόσφατων εξερευνήσεων. Αυτός ο χάρτης του Ατλαντικού είναι παράδειγμα σύγχρονου ένθετου χάρτη στον Άτλαντα του Πτολεμαίου. Η νήσος εδώ αναφέρεται ως “Brazil” και απεικονίζεται ως δύο τριγωνικές μορφές με κενό ενδιάμεσα. Παρότι εξακολουθεί να τοποθετείται κοντά στην νοτιοδυτική ακτή της Ιρλανδίας, το σχήμα της έχει αλλάξει σε σχέση με προηγούμενους χάρτες. Μεταγενέστεροι χάρτες του 16ου αιώνα τοποθετούν την Hy-Brasil κοντά στα αμερικανικά ύδατα, κυρίως κοντά στις ανατολικές ακτές της Νέας Γης.
FacebookTwitter Paolo Forlani (περ.1560-1571)Il Desegno del Discoperto della Noua Franza …Βενετία, 1566. Αντίγραφο, 1892.
FacebookTwitter Στα 1566, η Hy-Brasil είχε πλέον μεταφερθεί στη νότια ακτή του Λαμπραντόρ στη Βόρειο Αμερική. Στον χάρτη του “Noua Franza” ή αλλιώς Νέα Γαλλία, ο Ιταλός χαρτογράφος Πάολο Φορλάνι την τοποθετεί νοτιοανατολικά της ακτής του Λάμπραντορ (σημερινός Καναδάς).
FacebookTwitter Abraham Ortelius (1527-1598)“Typus Orbis Terrarum,” από τον άτλαντα Theatrum Orbis TerrarumΑμβέρσα, Βέλγιο, 1570.
FacebookTwitter Ο άτλας του Abraham Ortelius "Theatrum Orbis Terrarum" ή "Θέατρον της Υδρογείου" θεωρείται ο πρώτος σύγχρονος άτλας. Ήταν η πρώτη φορά που ένα σύνολο χαρτών, σύγχρονων με την εποχή της δημοσίευσης τους, σχεδιάστηκαν, χαράχθηκαν και τυπώθηκαν με την πρόθεση να κυκλοφορήσουν σε έναν δεμένο τόμο. Ο Ortelius συμπεριλαμβάνει την νήσο Hy-Brasil σε τρεις χάρτες του Άτλαντα του: στον παγκόσμιο χάρτη, τον χάρτη της Ευρώπης και της Βορείου Ευρώπης, και την τοποθετεί ανοικτά της Ιρλανδίας. Οι χαρτογράφοι του 16ου αιώνα πριν από τον Ortelius την τοποθετούσαν σε αμερικανικά ύδατα, ωστόσο εδώ ο Ortelius "επιστρέφει" το μυθικό αυτό νησί στην αρχική του θέση.
FacebookTwitter Abraham Ortelius (1527-1598)“Europae,” από τον άτλαντα Theatrum Orbis TerrarumΑμβέρσα, Βέλγιο, 1570.
FacebookTwitter Στον χάρτη της Ευρώπης ο Ortelius τοποθετεί την Hy-Brasil στο βορειοδυτικά των Ιρλανδικών ακτών, σε μία αρκετά διαφορετική θέση από εκείνη που της αποδίδει στον παγκόσμιο χάρτη του ίδιου Άτλαντα.
FacebookTwitter Abraham Ortelius (1527-1598)“Septentrionalium Regionum Descrip.,” από τον Άτλαντα Theatrum Orbis TerrarumΑμβέρσα, Βέλγιο, 1570.
FacebookTwitter Ο Ortelius συμπεριλαμβάνει την Hy-Brasil και σε έναν τρίτο χάρτη του Άτλαντα του, στον οποίον μάλιστα τοποθετεί και την έτερη μυθική νήσο, τη νήσο St. Brendan. Ο μύθος της νήσου αυτής επίσης προκύπτει από τους ιρλανδικούς λαογραφικούς θρύλους αλλά η απεικόνιση της σε χάρτες διήρκεσε σαφώς λιγότερο από εκείνης της Hy-Brasil.
FacebookTwitter Petrus Plancius (1552-1622)Orbis Terrarum Typus de Integro Multis in Locis EmendatusΆμστερνταμ, 1594.Συλλογή του Χαρτογραφικού Ιδρύματος της Βοστώνης.
FacebookTwitter Σε αυτόν τον παγκόσμιο χάρτη δύο ημισφαιρίων του Petrus Plancius η Hy-Brasil ανακτά την αρχική της θέση στα ανοιχτά της Ιρλανδίας. Οι χάρτες αυτής της μορφής τοποθετούν την Hy-Brasil στο δυτικό ημισφαίριο κοντά στην Ιρλανδία.
FacebookTwitter Jodocus Hondius (1563-1612)AmericaΆμστερνταμ, [μεταξύ 1609 και 1633]
FacebookTwitter Οι χάρτες της Αμερικής των αρχών του 17ου αιώνα επίσης συμπεριλάμβαναν την Hy-Brasil. Σε αυτόν τον χάρτη της Αμερικής που χρονολογείται γύρω στα 1609 ο Jodocus Hondius χρησιμοποιεί ως σημεία αναφοράς τα άπω δυτικά τμήματα της ευρωπαϊκής ηπείρου συμπεριλαμβάνοντας την Ιρλανδία, την Αγγλία και την Πορτογαλία. Ο Hondius μάλιστα σχεδιάζει έναν ναυσιπλόο από τη Γροιλανδία κοντά στη φανταστική νήσο και περιγράφει το σκάφος και τον εξοπλισμό του ενώ η τρίαινα του στοχεύει ένα θαλασσοπούλι κοντά στις ακτές της Σκωτίας.
FacebookTwitter Matthaeus Merian (1593-1650)America Nouiter DelineataΦρανκφούρτη, Γερμανία, 1634Οι παγκόσμιοι χάρτες του 17ου αιώνα που εκπονούνταν βάσει της μερκατορικής προβολής επίσης συμπεριλάμβαναν την Hy-Brasil, όπως σε αυτόν εδώ τον χάρτη του 1634 από τον Ελβετό χαρτογράφο Matthaeus Merian. Η Hy-Brasil και εδώ, και στον παγκόσμιο χάρτη του Blaeu τοποθετείται στην αρχική της θέση κοντά στην Ιρλανδία.
FacebookTwitter Willem Janszoon Blaeu (1571-1638)Nova Totius Terrarum Orbis Geographica ac Hydrographica TabulaΆμστερνταμ, 1638.Συλλογή του Χαρτογραφικού Ιδρύματος της Βοστώνης
FacebookTwitter Robert Dudley (1574-1649)Carta Particolare dell Mare di Ierlandia é Parte di Inghilterr é della Iscotia, από τον Άτλαντα "Dell’arcano del Mare"Φλωρεντία, 1646-47.
FacebookTwitter Ο άτλας ναυσιπλοϊας του Robert Dudley "Dell’arcano del Mare" ήταν ο πρώτος θαλάσσιος άτλαντας που περιείχε χάρτες από όλο τον τότε γνωστό κόσμος. Στον χάρτη της Ιρλανδίας και τη δυτικής ακτής της Αγγλίας περιλαμβάνει την Hy-Brasil μαζί με την ακόλουθη περιγραφή: “I.O Brasil è Isola disabitata è incerta secietal’ Isola ò no.” Η φράση αυτή μεταφράζεται ως εξής: "Η Νήσος της Ο Μπραζίλ. Η νήσος είναι ακατοίκητη. Αβέβαιο αν είναι φιλική ή όχι." Εδώ ο Dudley δηλώνει μεν πως η Hy-Brasil βρίσκεται πράγματι στον Βόρειο Ατλαντικό Ωκεανό και πως δεν κατοικείται αλλά δεν είναι βέβαιος αν υπάρχει κάποια "φιλική κοινωνία" που να βρίσκεται στο νησί. Για άλλη μία φορά αλλάζει το σχήμα της νήσου κι απεικονίζεται πια σε σχήμα πετάλου ή ατόλλης. Η πρώτη φορά που συναντούμε την Hy-Brasil με το σχήμα αυτό ήταν σε έναν καταλανικό χάρτη του 1375.
FacebookTwitter John Green, [γεννηθείς Bradock Mead] (γύρω στα 1685-1757)Χάρτης του Ατλαντικού Ωκεανού με τις Βρετανικές, Γαλλικές και Ισπανικές αποικίες στη Βόρειο Αμερική και τις Δυτικές Ινδίες, καθώς και στις Ακτές της Αφρικής.Λονδίνο, 1753.Συλλογή Πολεμικών Χαρτών της Επανάστασης Richard H. Brown
FacebookTwitter Στα μέσα του 18ου αιώνα η τέως "υπαρκτή" νήσος Hy-Brasil είχε πλέον μετατραπεί σε θρύλο. Το 1753 ο Ιρλανδός χαρτογράφος John Green, γεννηθείς ως Bradock Mead, συμπεριλαμβάνει την νήσο στον χάρτη του Ατλαντικού Ωκεανού. Ωστόσο στην περίπτωση αυτή ο Green χρησιμοποιεί την εξής περιγραφή "Φανταστική Νήσος O Brazil.” Ο Green, μαζί με τον Άγγλο χαρτογράφο Thomas Jefferys, εκπόνησαν σημαντικό αριθμό χαρτών στις δεκαετίες του 1750 και του 1760. Αυτοί οι εξαιρετικά λεπτομερείς χάρτες βασίστηκαν στις νεοαποκτηθείσες γνώσεις από τις πρόσφατες αποστολές εξερεύνησης και τους διάπλους του Ατλαντικού Ωκεανού. Στα μέσα του 19ου αιώνα πια οι ναυτικοί ήταν βέβαιοι πως δεν υπήρχε η Hy-Brasil παρότι αναφερόταν σε χάρτες ήδη περί τα 400 χρόνια. Παρά τη βεβαιότητα αυτή, το νησί θα εξακολουθήσει να εμφανίζεται σε μερικούς χάρτες και τον επόμενο αιώνα.
σχόλια