ΑΠΟ ΤΟ ΝΙΚΟ Δ. ΠΛΑΤΗ
Καστέλ(λ)α, η (εν γένει). Οι ανατολικές παρυφές του λόφου της Μουνιχίας (συμπεριλαμβανομένου και του Τουρκολίμανου). Χάρη στις ψευδείς αγγελίες των real estate, τείνει πλέον να απορροφήσει... τη μισή πόλη του Πειραιά (μέχρι το Γηροκομείο και τη Γούβα του Βάβουλα έφτασαν πλέον να αποκαλούν «Καστέλλα»). Στην πραγματικότητα, η Καστέλλα δεν είναι παρά η περιοχή που βρίσκεται πάνω και κάτω από τη λεωφόρο Βασιλέως Παύλου (νυν Παπαναστασίου), από την Τζαβέλλα μέχρι και την πλατεία Αλεξάνδρας.
Εδώ είχαν τις πολυτελείς επαύλεις τους οι εργοστασιάρχες, οι μεγαλέμποροι και οι άλλοι επιφανείς (οικονομικά και κοινωνικά) «Πειραιώτες», όταν ο Πειραιάς ήταν μια σημαντική βιομηχανική πόλη, γνωστή με το προσωνύμιο «Μάντσεστερ της Ανατολής» (τέλη 19ου με αρχές 20ού αιώνα). Εδώ και το «σπίτι του Λαμπίρη» (νυν «Παπάκια»), το ιταλικό προξενείο (σε περίφημο κτίσμα του Τσίλερ), όπου η πολιτική ηγεσία του τόπου ακροάζετο με κατάνυξη τη συναυλία με μουσική του Πουτσίνι (τη στιγμή που η Ιταλία μας κήρυξε τον πόλεμο). Εδώ, στην Καστέλλα, και το ξακουστό καφενείο σκακιστών του Καραντάση (στο ισόγειο του προξενείου), η σπουδαία βίλα Ζαχαρία (όπου, σήμερα, το χουντικό γιαπί του Πολιτιστικού Κέντρου στο Τουρκολίμανο) και η αχανής σπηλιά του Παρασκευά (την μπάζωσε με το έτσι θέλω ο Σκυλίτσης, διότι ήταν, λέει, άντρο κακοποιών και χασισοποτών ρεμπεσκέδων, καθώς και γυναικών αμφιβόλου ηθικής).
Στα χρόνια του '50, όταν εγώ ήμουν μικρό αγόρι, ήταν κάτι σαν το παλαιό Ψυχικό του Πειραιά στα μάτια του πολύ κόσμου. Το καλοκαίρι, το τρόλεϊ άδειαζε σχεδόν όλο στα Βοτσαλάκια, στη βαθιά Καστέλλα κατέληγαν μόνο οι έχοντες τον αέρα και την υπεροψία του περιττού πλούτου (μας κοίταζαν αφ' υψηλού και κάπως διαγωνίως, με τα χείλη ελαφρώς ανασηκωμένα σε ένα τάχα χαμόγελο).
Το όνομά της η Καστέλλα το έλκει, μάλλον, από τα καστέλια (μικρά φρούρια), πίσω από τα οποία οχυρώθηκαν ένας αυτοδημιούργητος και αυτοχειροτόνητος καπιτάνος των Αγράφων (πρώην κλέφτης του Κατσαντώνη) και οι περί αυτόν (τον Καραϊσκάκη δηλαδή), όταν ο Κιουταχής πολιορκούσε την Αθήνα και τον Πειραιά (το καστέλια έγινε με τον καιρό Καστέλλα, με κεφαλαίο Κ και δύο λάμδα).
Στα χρόνια του '50, όταν εγώ ήμουν μικρό αγόρι, ήταν κάτι σαν το παλαιό Ψυχικό του Πειραιά στα μάτια του πολύ κόσμου. Το καλοκαίρι, το τρόλεϊ άδειαζε σχεδόν όλο στα Βοτσαλάκια, στη βαθιά Καστέλλα κατέληγαν μόνο οι έχοντες τον αέρα και την υπεροψία του περιττού πλούτου (μας κοίταζαν αφ' υψηλού και κάπως διαγωνίως, με τα χείλη ελαφρώς ανασηκωμένα σε ένα τάχα χαμόγελο).
Τη δεκαετία του '70 που την κατοίκησα (τη... βαθιά Καστέλλα) ήταν μακράν η ομορφότερη περιοχή του Πειραιά. Δεν ήταν πια η συνοικία των μπουρζουά Πειραιωτών, ήταν περιοχή μικροαστική, κατά το μάλλον. Μπορούσες να την περπατήσεις άνετα απ' άκρη σ' άκρη, στο τρόλεϊ (γραμμή Πειραιεύς-Καστέλλα) συναντούσες μόνο γείτονες, γνωστούς και φίλους (ακόμα και οι ζητιάνοι ήσαν γηγενείς και οικείοι), ενώ το καλοκαίρι μπορούσες να πας στο ομορφότερο θερινό σινεμά του Λεκανοπεδίου («σινέ Καστέλλα» το όνομά του το μικρό και το μεγάλο). Είχε δε η Καστέλλα μικρά βουνάκια βράχους (που γέμιζαν παπαρούνες και μαργαρίτες κάθε άνοιξη), πολλές και φτηνές μονοκατοικίες, μαγαζάκια ωραία με νόστιμο και φτηνό μενού, πουλιά πετάμενα που τιτίβιζαν ολημερίς, μέχρι και αυτοφυείς μαριχουάνες στις ρωγμές των πεζοδρομίων (από τους σπόρους κάνναβης που ξέπεφταν από τα κλουβιά με τις καρδερίνες).
Στα χρόνια της πασοκικής αποθέωσης του «σοσιαλιστικού ιδεώδους» η Καστέλλα κατελήφθη εξαπίνης από τους lifestyle Αθηναίους, όλη η λεωφόρος Βασιλέως Παύλου (Παπαναστασίου) και οι γειτνιάζοντες δρόμοι και δρομίσκοι γέμισαν με δεκάδες μπαράκια, καφετέριες και λογής-λογής νυχτομάγαζα, ενώ τα πεζοδρόμιά της κατακλύστηκαν από τζιπ Καγιέν και μεθυσμένους άεργους με επώνυμα ρούχα (οπότε και έπαψε πλέον να είναι η Καστέλλα τόπος αναψυχής και βόλτας για τους γηγενείς, δεν ήξερες πού να πατήσεις). Ευτυχώς, ήρθε η κρίση και τα... μάζεψαν και πήγαν από 'κει που 'ρθαν. Σήμερα, εν μέσω της οικονομικής κρίσης και ελέω ενός (αμοραλιστή) δημάρχου της κακιάς ώρας (και τάχατες φανατικού Ολυμπιακού), η Καστέλλα, παρατημένη στην τύχη της, αποσυντίθεται μέρα τη μέρα στα εξ ων συνετέθη, ενώ στους κάδους της αλλοφερμένοι ζητιάνοι ψωνίζουν τα σκουπίδια (με την ίδια άνεση που οι καταναλωτικές κυρίες κάνουν τα ψώνια τους στο σούπερ μάρκετ). Δεν είναι παρά άλλη μια εξαθλιωμένη πειραϊκή συνοικία, απτή απόδειξη του έργου των αθλίων δημάρχων που κυβέρνησαν την πόλη του Πειραιά για μισό αιώνα περίπου.
Όταν, όμως, τη λούζει το φως του ήλιου (ειδικότερα τις Κυριακές, γύρω στις δέκα), είναι πάντα τόσο όμορφη. Μα, τόσο όμορφη! Η Καστέλλα! Τα καστέλια του Καραϊσκάκη! Όταν, δε, γυρίζω από την Αθήνα με τον Ηλεκτρικό (μετρό) και βλέπω την καμπύλη του λόφου της Καστέλλας, με πιάνει αυτό το χαρακτηριστικό χτυποκάρδι του... μετανάστη που γυρίζει στον τόπο του, στο σπίτι του...
σχόλια