Γιατί θα προτιμούσα να κοιτάω εσένα πάρα όλα τα πορτρέτα του κόσμου
Tο θρυλικό ποίημα του Frank O’Hara «Having a Coke with You» μιλά για τον έρωτα και την ολοκληρωτική ηλιθιότητα της –κάθε– τέχνης μπροστά του. Ή η καλύτερη διαφήμιση στην Coca-Cola.
O Frank O’Hara διαβάζει το ποίημα του, «Having a Coke with You».
ΓΝΩΣΤΟΣ ΩΣ ο «ποιητής ανάμεσα σε ζωγράφους», ο Frank (Francis Russell) O’Hara γεννήθηκε στο Μέριλαντ, στις 27 Μαρτίου 1926 και μεγάλωσε στη Μασαχουσέτη. Μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, έφτασε για σπουδές στο Harvard, μέσω μιας υποτροφίας που δόθηκε στους βετεράνους του πολέμου, αλλά ενώ ακολούθησε αρχικά το παιδικό του όνειρο να γίνει επαγγελματίας πιανίστας, εγκατέλειψε, μετά τη γνωριμία του με τον ποιητή John Ashbery, τις σπουδές του στη μουσική, για να πάρει τελικά πτυχίο Φιλολογίας, αποφασισμένος να γίνει συγγραφέας.
Ήδη από τις πρώτες του επισκέψεις στη Νέα Υόρκη θα γνωριστεί με τους ποιητές Kenneth Koch και James Schuyler, καθώς και με μερικούς από τους ζωγράφους που θα καθορίσουν την εικαστική σκηνή της εποχής αλλά και τη νέα αμερικανική ζωγραφική εν γένει, συγκεκριμένα τους Larry Rivers, Jane Freilicher, Fairfield Porter, Grace Hartigan, Joan Mitchell, Michael Goldberg, Willem de Kooning, Franz Kline και Jackson Pollock. Από το 1953 έως το 1955, κριτικές τέχνης και σπανιότερα άρθρα του θα δημοσιευτούν στο περιοδικό «Art News», ενώ ήδη από εκείνη την περίοδο, παρότι η ποίησή του παρέμενε σχετικά άγνωστη, η περσόνα του θα αποκτήσει μυθικό χαρακτήρα, κάνοντας τον γνωστό ως έναν ανατρεπτικό διανοούμενο, με απότομους και ανορθόδοξους συνειρμούς, ένα άτομο δηλαδή «το οποίο όλοι θέλουν να γνωρίσουν» στο πάρτι.
Ο O'Hara θα περάσει τις περισσότερες βραδιές της δεκαετίας του '50 και του '60 σε λογοτεχνικές συναντήσεις, εκθέσεις, ατελιέ, δείπνα ή στο θρυλικό εστιατόριο Cedar Tavern, δειπνώντας με μερικές από τις πιο επιδραστικές φιγούρες της εποχής. Τις καθημερινές του τις περνούσε ανάμεσα σε πίνακες, αρχικά εργαζόμενος στην υποδοχή και στη συνέχεια καταφέρνοντας να ενταχθεί στην ομάδα επιμελητών του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης, σε μια περίοδο κατά την οποία θα γράψει και την ίσως δημοφιλέστερη συλλογή του, με τίτλο «Lunch Poems», που περιλαμβάνει μερικά από τα ποιήματα που έγραφε βιαστικά κατά το μεσημεριανό διάλειμμα της δουλειάς του.
Για τον τρόπο γραφής του, θα πει: «Με απασχολεί κυρίως ο κόσμος όπως τον βιώνω, και σε στιγμές που θα προτιμούσα να είμαι νεκρός, η σκέψη ότι δεν θα μπορέσω να γράψω ακόμη ένα ποίημα με σταματά πάντα. Νομίζω βέβαια ότι αυτή είναι μια αναξιοπρεπής στάση. Θα προτιμούσα να πέθαινα για την αγάπη, αλλά δεν το έχω κάνει. Δεν σκέφτομαι τη φήμη ή την υστεροφημία (όπως έκανε τόσο μεγαλόπνοα και γνήσια ο Keats), ούτε ενδιαφέρομαι να αποσαφηνίσω τις εμπειρίες για κανέναν ή να βελτιώσω (παρά κατά τύχη) την κατάσταση ή τις κοινωνικές σχέσεις κάποιου, ούτε είμαι υπέρ κάποιας συγκεκριμένης εξέλιξης της αμερικανικής γλώσσας – απλώς και μόνο επειδή τη θεωρώ εγώ απαραίτητη. Αυτό ακριβώς που μου συμβαίνει, μπλεγμένο με ψέματα και υπερβολές –που προσπαθώ βέβαια να αποφεύγω– μπαίνει στα ποιήματά μου. Δεν νομίζω ότι οι εμπειρίες μου αποσαφηνίζονται ή γίνονται όμορφες ούτε για μένα ούτε για οποιονδήποτε άλλον, βρίσκονται απλώς εκεί [...]».
Το ξάφνιασμα που προκύπτει από ένα γεγονός εντελώς μπανάλ φέρνει και το ποίημά του «Η Lana Turner κατέρρευσε», που μιλά για ένα πραγματικό περιστατικό, κατά το οποίο η γνωστή ηθοποιός εισήχθη στο νοσοκομείο λίγο αφότου λιποθύμησε στο πάρτι για τα 42α γενέθλια της:
[...] και ξαφνικά βλέπω ένα πρωτοσέλιδο
Η LANA TURNER ΚΑΤΕΡΡΕΥΣΕ!
Δεν υπάρχει χιόνι στο Χόλιγουντ
δεν υπάρχει βροχή στην Καλιφόρνια.
έχω πάει σε πολλά πάρτι
και συμπεριφερθεί εντελώς εξευτελιστικά
αλλά ποτέ μου δεν κατέρρευσα.
Lana Turner, σε αγαπάμε, σήκω όρθια
Και τον Απρίλιο του 1960, τέσσερις ημέρες μετά την επιστροφή του από ένα ερευνητικό ταξίδι στην Ισπανία, για μια επερχόμενη έκθεση του ΜοΜΑ, ο Frank O'Hara γράφει το ποίημα «Having a Coke with You».
Having A Coke With You
is even more fun than going to San Sebastian, Irún, Hendaye, Biarritz, Bayonne
or being sick to my stomach on the Travesera de Gracia in Barcelona
partly because in your orange shirt you look like a better happier St. Sebastian
partly because of my love for you, partly because of your love for yoghurt
partly because of the fluorescent orange tulips around the birches
partly because of the secrecy our smiles take on before people and statuary
it is hard to believe when I’m with you that there can be anything as still
as solemn as unpleasantly definitive as statuary when right in front of it
in the warm New York 4 o’clock light we are drifting back and forth
between each other like a tree breathing through its spectacles
and the portrait show seems to have no faces in it at all, just paint
you suddenly wonder why in the world anyone ever did them
I look
at you and I would rather look at you than all the portraits in the world
except possibly for the Polish Rider occasionally and anyway it’s in the Frick
which thank heavens you haven’t gone to yet so we can go together for the first time
and the fact that you move so beautifully more or less takes care of Futurism
just as at home I never think of the Nude Descending a Staircase or
at a rehearsal a single drawing of Leonardo or Michelangelo that used to wow me
and what good does all the research of the Impressionists do them
when they never got the right person to stand near the tree when the sun sank
or for that matter Marino Marini when he didn’t pick the rider as carefully
as the horse
it seems they were all cheated of some marvelous experience
which is not going to go wasted on me which is why I’m telling you about it
and the fact that you move so beautifully more or less takes care of Futurism...
Ποιος λοιπόν θα μπορούσε να κινηθεί τόσο όμορφα ώστε να καταστήσει τον Λεονάρντο, τον Duchamp και ολόκληρο το κίνημα του φουτουρισμού περιττό;
Στα μάτια του O'Hara, αυτός ήταν ο εικοσάχρονος χορευτής Vincent Warren. Κι όπως είναι φυσικό, για έναν ποιητή ο οποίος έμπλεκε την τέχνη με τη ζωή ασταμάτητα, από το καλοκαίρι του 1959, όταν ο O'Hara και ο Warren γνωρίστηκαν, ο χορός ως μορφή τέχνης, αλλά και η πάντα διακριτική παρουσία του –καθώς δεν ήθελε καμία αναφορά στο όνομά του μέσα στα ποιήματα, φοβούμενος πως η μητέρα του θα ανακαλύψει την ομοφυλοφιλία του– γίνονται σταθερά στο έργο του O'Hara. Tο 1959 θεωρείται το annus mirabilis του και σηματοδοτεί την έναρξη της «Vincent Warren period», η οποία θα διαρκέσει έως το 1961 και περιλαμβάνει τα έργα του αυτά που χαρακτηρίζονται ως τα ερωτικά του ποιήματα.
Για τον Joe LeSueur, συγκάτοικο και εραστή του, ο οποίος διέθετε την εμπειρία της καθημερινής τριβής μαζί του: «Αυτά τα θαυμάσια ποιήματα μαρτυρούν αυτό που επιτέλους ήρθε στη ζωή του Frank, αυτό που επιτέλους κατάφερε να βιώσει, την αγάπη και την ανταπόδοσή της, φυσική, σεξουαλική, ρομαντική αγάπη, απόλυτη και βαθιά συνειδητή». Ενώ ο Warren, ο οποίος ήταν μονάχα 20 εκείνη την εποχή, θα πει αργότερα: «Η πραγματική τραγωδία ανάμεσα σε εμένα και τον Frank... είναι πως εκείνος με αγαπούσε. Κι εγώ δεν ήξερα πώς να αγαπήσω σε εκείνη την ηλικία. Τρόμαζα. Μου έδινε τα ποιήματά του και ποτέ δεν ήξερα τι να απαντήσω».
Κάπως έτσι διαβάζω κι εγώ σήμερα αυτό το ποίημα που μου αφιερώνουν κάτι χρόνια πριν, ούτε θυμάμαι ακριβώς πώς και γιατί. Με λίγη από τη μεταμέλεια τού να έχεις υπάρξει εσύ αυτός που αγαπά πιο λίγο, με λίγη από τη θλίψη του να αλλάζει η διανομή. Και το βράδυ των γενεθλίων του O'Hara, χαμένος στο X, ακολουθώντας τυφλά τον ιδιόρρυθμο αλγόριθμό του, κάπου ανάμεσα σε βίντεο με σεξ και άλλα από δημιουργούς ΟnlyFans σε διάφορα στάδια γδυσίματος, πέφτω πάνω στο παρακάτω ποίημα-απάντηση:
Having “Having a Coke with You” with You
του Mark Leidner
You asked me if I knew the poem “Having a Coke with You”
I said I vaguely remembered it but didn’t really
so you recited it in its entirety. We were walking
from somewhere up by City Hall down toward South Street
and the whole time you were reciting it I was wondering
“Was that the last line of the poem?” after each line
and each time I thought that, I thought it even more
because as the poem got longer the fact that you were reciting it
from memory became incrementally harder to believe
until about two-thirds of the way through the poem
I stopped thinking about how long it was and just started listening
which I had been, but only a little, because of all that. Anyway
then I started listening to it completely, believing
the poem itself to be the sole reason you were reciting it
but as soon as you finished you started to talk about how
you used to think that that poem was just about how
liberatingly banal being in love with someone was
but then you said you’d started to think more recently
it was more about the idiocy of caring about art at all
when you could spend all that energy caring about someone
you loved instead, and you said you were wondering where
I stood on that question now that I had heard the poem
and I was as struck by the question as I was stunned
that you could so casually recite such a long good poem
and that you hadn't even recited it primarily to solicit
appreciation for your recitation so much as to ask
what I thought about what you had thought about it
then, versus how you thought about it now, and this was
when I knew I wanted to be with you forever.
—Από τη συλλογή Returning the Sword to the Stone, εκδόσεις Fonograf, 2021.
O Mark Leidner γράφει σχετικά:
«Περπατούσα στη Φιλαδέλφεια με τη μελλοντική μου σύζυγο και τα γεγονότα του ποιήματος εκτυλίχθηκαν περίπου όπως περιγράφονται. Αρραβωνιαστήκαμε αργότερα εκείνη την ημέρα, ενώ παρακολουθούσαμε το ντέρμπι του Κεντάκι. Βάλαμε στοίχημα ότι αν και τα δύο άλογά μας έπαιρναν την 1η και τη 2η θέση, θα παντρευόμασταν την επόμενη μέρα. Προς μεγάλη μας έκπληξη, το έκαναν. Στις αγωνιώδεις στιγμές αμέσως μετά την κούρσα, έπρεπε να αποφασίσουμε αν το στοίχημα ήταν αληθινό ή μια πλάκα. Για να καλμάρουμε την ανασφάλειά μας, ψάξαμε στο Google τι χρειαζόταν πραγματικά για να παντρευτούμε τόσο γρήγορα. Μάθαμε ότι θα ήταν μεγάλος λογιστικός μπελάς, οπότε αποφασίσαμε να σεβαστούμε το στοίχημα, καθυστερώντας το όμως μέχρι να μπορέσουμε να το κάνουμε χωρίς τόσες φασαρίες, έναν μήνα αργότερα. Εκείνη την εποχή, ζούσαμε σε διαφορετικές πόλεις και σχεδιάζαμε και οι δύο να μετακομίσουμε σε διαφορετικές ακτές. Άλλαξα τα σχέδιά μου. Μετακομίσαμε δυτικά. Παντρευτήκαμε εν κινήσει και έπειτα γνωρίσαμε ο ένας την οικογένεια του άλλου. Όταν συνάντησα την πεθερά μου για πρώτη φορά, με ρώτησε στα ίσα γιατί παντρεύτηκα την κόρη της. Δεν ήξερα πώς να εκφράσω το γιατί χωρίς να ακουστώ σαν φλύαρος βλάκας. Μετά θυμήθηκα εκείνη ακριβώς τη στιγμή, περπατώντας στη Φιλαδέλφεια, και της είπα την ιστορία που αφηγείται το ποίημα. Φάνηκε να τη βοήθησε να καταλάβει, και το γεγονός ότι το έκανε σφράγισε τη σημασία του περιστατικού αυτού ακόμη περισσότερο στη μνήμη μου».
Και για το τέλος μια άλλου είδους αγάπη.
Old news, αλλά αξίζει κάπως να φυλαχτεί αυτό το βίντεο.
