ΠΟΣΟ ΘΑ ΚΡΑΤΗΣΕΙ Η περιπέτεια με τον κορωνοϊό; Μάλλον σύντομα θα τον αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά. Μήπως όμως τον ακολουθήσουν άλλοι; Μήπως τα 8 δισ. πληθυσμού του πλανήτη αποτελούν ένα κατώφλι πυκνότητας ανθρώπων και έντασης δραστηριοτήτων που, αφού ξεπεράστηκε, μπορεί η μετάδοση να γίνεται ευκολότερα, άρα οι ιοί να επιβιώνουν;
Ο πλανήτης αλλάζει. Η κλιματική κρίση αποτελεί απόδειξη. Ίσως δεν σημαίνει μόνο υπερθέρμανση, ξηρασία, πλημμύρες κ.λπ. αλλά να σηματοδοτεί και τον σχηματισμό ενός νέου ενδιαιτήματος, κατάλληλου για πρωτόγνωρους ιούς, ισχυρούς αντίπαλους της ανθρώπινης ζωής.
Ανθρώπινο ενδιαίτημα γινόταν, όλο και περισσότερο, η πόλη. Βασικό χαρακτηριστικό της είναι η υψηλή πυκνότητα. Είναι συνώνυμη με συγκέντρωση πληθυσμού και δραστηριοτήτων. Στο παρελθόν η υψηλή πυκνότητα την έκανε πιο ασφαλή. Η υψηλή πυκνότητα σήμερα είναι επίσης σημαντική, διότι εγγυάται οικονομία και ποιότητα περιβάλλοντος. Πράγματι, ο μεν χώρος είναι πολύτιμος ‒αυτό εξηγεί το γιατί τα κτίρια ψηλώνουν‒, οι δε μικρές αποστάσεις τής επιτρέπουν να λειτουργεί με περισσότερο περπάτημα, ποδήλατο και δημόσια συγκοινωνία.
Ως αντίδοτο στον κορωνοϊό προβάλλει σήμερα η απομάκρυνση, αντί της συγκέντρωσης. Όμως οι πόλεις ούτε γκρεμίζονται ούτε εγκαταλείπονται. Θα ήταν τραγική απώλεια πολιτισμού.
Περιορίζεται έτσι η παραγωγή αερίων του θερμοκηπίου, προϋπόθεση για την αντιμετώπιση της κλιματικής απορρύθμισης και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής. Το κοινωνικό περιβάλλον της πυκνής πόλης αποδεικνύεται επίσης πιο συνεκτικό, γιατί οι ευκαιρίες συνάντησης αυξάνουν. Η ψηφιακή επικοινωνία δεν τις υποκαθιστά.
Ως αντίδοτο στον κορωνοϊό προβάλλει σήμερα η απομάκρυνση, αντί της συγκέντρωσης. Όμως οι πόλεις ούτε γκρεμίζονται ούτε εγκαταλείπονται. Θα ήταν τραγική απώλεια πολιτισμού. Φιλοξενούν σήμερα περισσότερο από τον μισό πληθυσμό του πλανήτη. Τα αραιοκατοικημένα προάστια των πόλεων δίνουν την εντύπωση ότι πλεονεκτούν, αλλά το ποσοστό των κρουσμάτων επί του πληθυσμού ακόμα και σε πόλεις-προάστια, π.χ. στις ΗΠΑ, είναι τεράστιο.
Προφανώς, όσο μειώνεται η συγκέντρωση κτιρίων τόσο αυξάνουν οι αποστάσεις και η συγκέντρωση ανθρώπων στα μέσα μεταφοράς, άρα η μετάδοση του κορωνοϊού. Η τηλεργασία και οι τηλεαγορές ναι μεν καταργούν μετακινήσεις, όμως ενισχύουν την ανάγκη για κάποια, έστω σύντομη, αλλά επικίνδυνη για τη μετάδοση, κοινωνική δραστηριότητα.
Δεν είναι εύκολο να προδικάσουμε ποια θα είναι η σχέση μας με τις πόλεις που χτίσαμε. Σίγουρα θα ψάξουμε τρόπους ώστε να τις ζήσουμε αλλιώς. Η τηλεργασία και οι τηλεαγορές αναπτύσσονταν ταχύτατα και προ κορωνοϊού. Θα συνεχίσουν. Θα επιταχυνθεί η δημιουργία δημόσιων ανοιχτών χώρων. Θα δοθεί έμφαση στις αυτόνομες, λιγότερο επικίνδυνες, μετακινήσεις, όπως το περπάτημα, το ποδήλατο και τα άλλα μέσα μικροκινητικότητας, ιδίως τα ηλεκτρικά. Συγχρόνως, θα εκδηλωθεί μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τα χωριά ώστε να διαχυθούμε, χάρη στην τηλεργασία, κάπως πιο ισόρροπα στην επικράτεια.
*Ο Θάνος Βλαστός είναι καθηγητής ΕΜΠ, συγκοινωνιολόγος-πολεοδόμος.
σχόλια