Sylvia Klingberg
(1948-2019)
Η ισραηλινή επαναστάτρια
Μία νεκρολογία στην ισραηλινή εφημερίδα Haaretz τράβηξε πριν λίγες μέρες την προσοχή μου. Μου θύμισε μία παλιά κατασκοπευτική ιστορία που αφορούσε τον πατέρα της Sylvia Klingberg και ταυτόχρονα φώτισε ένα βαθύ πηγάδι, εκεί όπου προσωπικές διαδρομές είχαν διασταυρωθεί και επικαλυφθεί με άλλες που διατηρούσαν πάντα μία ζηλευτή συνέπεια. Η εποχή της (και η δική μου); 'Ερχεται μετά το Δάκρυ στον Ωκεανό που έγραψε ο Manès Sperber. 'Ερχεται επίσης μετά το "Επαναστατικό Yiddishland", τον εβραϊκό ριζοσπαστισμό των αρχών του 20ου αι., στο οποίο αφιέρωσε ένα βιβλίο συλλέγοντας τις τελευταίες μαρτυρίες μαζί τον τότε γάλλο συντροφό της Alain Brossat:
"Ανέβηκαν σε όλα τα οδοφράγματα του αιώνα, από τις λεωφόρους της Αγίας Πετρούπολης μέχρι τα σοκάκια του γκέτο της Βαρσοβίας, από τον αγώνα κατά του Φράνκο μέχρι την αντιναζιστική αντίσταση: οι επαναστάτες του Yiddishland. Παιδιά οι περισσότεροι της εβραϊκής δυστυχίας της Ανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης, ανατράφηκαν με το φόβο του Θεού και τον σεβασμό των θρησκευτικών παραδόσεων και στη συνέχεια παρασύρθηκαν από το μεγάλο ρεύμα της επαναστατικής Ουτοπίας. Οι σοσιαλιστές αγωνιστές, κομμουνιστές, μέλη του Bund, σιωνιστές, εργάτες, τροτσκιστές ... ενσάρκωναν την πολλαπλή δράση, τον ριζοσπαστισμό μιας Εβραϊκής εργατικής τάξης που έβλεπε τον Μεσσία στις πτυχές της κόκκινης σημαίας.
Σήμερα, το σύμπαν από το οποίο προέρχονταν έχει εξαφανιστεί, εξαρθρωθεί, αφανιστεί από τη ναζιστική γενοκτονία. 'Οπου ο Χίτλερ απέτυχε να φέρει σε πέρας το έργο του θανάτου, ο Στάλιν και οι επιγόνοί του το ολοκλήρωσαν. Πέρα από την ανεπανόρθωτη τομή, υπάρχουν μόνο επιζώντες, και το έργο της μνήμης του κόκκινου Yiddishland.
Αυτό το βιβλίο αφηγείται τους αγώνες, τις μοναδικές πορείες αυτών των αγωνιστών, την αμφιταλάντευση ανάμεσα στις μεγάλες ελπίδες και τις αμφιβολίες, τις χαμένες προσδοκίες. Μια εβραϊκή και κόκκινη ματιά στην ιστορία αυτού του αιώνα."
Alain Brossat - Sylvie Klingberg, Revolutionary Yiddishland: A History of Jewish Radicalism (Le Yiddishland révolutionnaire, 1983), Verso Books, 2016.
Η Ισραηλινή επαναστάτρια παντρεμένη με έναν κατάσκοπο - μέχρι που έμαθε πως ο πατέρας της ήταν κι αυτός ένας.
Η Sylvia Klingberg που πέθανε αυτό το μήνα [18 Οκτωβρίου] στη Γαλλία είχε για πατέρα τον Marcus Klingberg, ο οποίος αποκάλυψε μυστικά στους Ρώσους, και υπήρξε παντρεμένη με τον Udi Adiv, ο οποίος αποκάλυψε μυστικά στους Σύριους.
Ofer Aderet
Haaretz, 29 Οκτωβρίου 2019
*
Η ζωή της Sylvia Klingberg, που πέθανε αυτό το μήνα στη Γαλλία, περιστρεφόταν γύρω από δύο κατασκόπους. Ο ένας από αυτούς ήταν ο πατέρας της, ο Marcus Klingberg, ο οποίος έχει χαρακτηριστεί ως ο μεγαλύτερος προδότης του Ισραήλ, επειδή αποκάλυψε κρατικά μυστικά στην KGB. Ο δεύτερος, ο Ehud "Udi" Adiv, ο εραστής της και για μια σύντομη περίοδο ο σύζυγός της, ήταν ένα σημαίνων μέλος ενός αραβο-εβραϊκού δικτύου κατασκοπείας και τρομοκρατίας.
Για τους φίλους της, ήταν μία "επαναστάτρια καλλονή". Οι εχθροί της όμως την αποκαλούσαν με υβριστικά ονόματα που δεν δημοσιεύονται.
Ο πατέρας της o Marcus, ή Marek στα πολωνικά, γεννήθηκε στη Βαρσοβία. Υπηρέτησε ως γιατρός στο ρωσικό στρατό κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Οι γονείς του, τα αδέλφια του και οι παππούδες του δολοφονήθηκαν στην Treblinka κατά τη διάρκεια του πολέμου. Η μητέρα της Sylvia, η Wanda, επέζησε του Ολοκαυτώματος στην Πολωνία, διαφεύγοντας τον θάνατο με μία ψεύτικη χριστιανική ταυτότητα στη Βαρσοβία. Και οι δικοί της γονείς καθώς και τα αδέλφια της πέθαναν στο Ολοκαύτωμα.
Οι γονείς της Sylvia συναντήθηκαν μετά τον πόλεμο και μετανάστευσαν στη Σουηδία, όπου εκείνη γεννήθηκε το 1947. Περίπου ένα χρόνο αργότερα, μετανάστευσαν και στο Ισραήλ. "Η μητέρα μου δεν ήταν ευχαριστημένη με την απόφαση αυτή", είχε πει παλαιότερα. "Είχε εξαντληθεί από τον πόλεμο και τις μετακινήσεις, αλλά ο πατέρας μου ήθελε να μεταναστεύσει. Ήταν πολύ Εβραίος και ήθελε να συμμετάσχει στον πόλεμο της Ανεξαρτησίας".
Ο πατέρας της στρατολογήθηκε στον ισραηλινό στρατό ως γιατρός και αργότερα εργάστηκε στο νεοσύστατο Ινστιτούτο Βιολογικής Έρευνας στο Nes Tziona, νότια του Τελ Αβίβ. Η μητέρα της εργάστηκε στον ακαδημαϊκό τομέα ως μικροβιολόγος.
Το 1965, η Sylvia αποφοίτησε από το λύκειο Tichon Hadash στο Τελ Αβίβ και άρχισε να εργάζεται για την αριστερή εφημερίδα Haolam Hazeh υπό την διεύθυνση του Uri Avnery. Εκεί, στην οδό Glickson Street του Τελ Αβίβ, συνάντησε κορυφαίες ριζοσπαστικές προσωπικότητες της εποχής και έγινε γνωστή σε αριστερούς κύκλους στο Τελ Αβίβ και στην Ιερουσαλήμ.
Οι γνωστοί της περιέγραφαν τη Sylvia Klingberg ως μία νεαρή γυναίκα με αντίληψη και αποφασιτικότητα. Στα απομνημονεύματά του The Last Spy, που έγραψε με τον δικηγόρο Michael Sfard, ο πατέρας της σημείωνε: "Δεν μπορούσε να δεχθεί την ιδέα του εβραϊκού κράτους και συνειδητοποίησε ότι ο σιωνισμός δημιουργεί αναγκαστικά ένα ρατσιστικό και αντιδημοκρατικό καθεστώς". Αργότερα, προσχώρησε στην αντι-σιωνιστική αριστερή οργάνωση Matzpen, "η οποία έκανε πολύ θόρυβο χωρίς καμία σχέση με την αριθμητική της δύναμη της, και έγινε ένας σημαντικός κοινωνικός πόλος έλξης στο Τελ Αβίβ και στην Ιερουσαλήμ", πρόσθετε ο Marcus Klingberg.
"Η Sylvia έβλεπε στο ισραηλινό κατεστημένο έναν εχθρό, το απόλυτο κακό", έγραψε σε άλλο σημείο. "'Ενα τέτοιο κατεστημένο γελοιοποιεί τις αρχές του σοσιαλισμού. Είναι το κατεστημένο που υποβάλει σε κατοχή έναν άλλον λαό προωθώντας τον φοβερό αποικισμό εδαφών που δεν του ανήκουν. Είναι το κατεστημένο που δημιούργησε ένα ρατσιστικό καθεστώς διακρίσεων εις βάρος των Αράβων πολιτών του."
Το μίσος της για το κατεστημένο διοχετεύτηκε σύντομα και προς τον πατέρα της, τον οποίο θεωρούσε ως μέρος του λόγω της εργασίας του στο Βιολογικό Ινστιτούτο, που ήταν μία κυβερνητική υπηρεσία. "Η Sylvia παρακολούθησε τις συναντήσεις του Matzpen, και μετά τις εγκατέλειψε. Φίλοι της έρχονταν μαζί της σπίτι και απομονώνονταν στο δωμάτιό της ή στο σαλόνι μας", γράφει ο Marcus Klingberg. "Τα βιβλία και τα άρθρα που διάβαζε έκλιναν όλο και περισσότερο προς την κατεύθυνση της επαναστατικής αριστεράς και ξαφνικά βρέθηκα ο ίδιος στην πολύ άβολη θέση ενός αντιπροσώπου του ισραηλινού κατεστημένου. Ξαφνικά συνειδητοποίησα ότι στα μάτια της και σ' εκείνα των φίλων της ανήκα στο μεσαίο κατεστημένο του Maipanik [πρόδρομος του Εργατικού Κόμματος]. Ακόμη χειρότερα, ήμουν ένας άνθρωπος που υπεραμυνόταν του κατεστημένου, μέρος του συστήματος που επέβαλε την κατοχή, την αποκλήρωση και την εκμετάλλευση ».
Την εποχή εκείνη, η Sylvia αγνοούσε το μυστικό που έκρυβε ο πατέρας της: ήταν κατάσκοπος της Σοβιετικής Ένωσης. "Θυμάμαι πως με κοίταζε η Σίλβια, η οποία είχε ωριμάσει και είχε γίνει μία πολύ όμορφη γυναίκα που ακτινοβολούσε τεράστια ιδεολογική δύναμη, και πως μέσα μου έβραζα: Πώς τολμάει; Τι ξέρει; Εγώ; Ένας Mapainik; Και το χειρότερο, δεν ήξερε τι είχα κάνει για χάρη αυτών των αξιών στο όνομα των οποίων μιλούσε."
Η μικρή του εκδίκηση ήταν κάτι που έλεγε καμιά φορά όταν επέστρεφε σπίτι μετά από μια μέρα στο Ινστιτούτο και έβρισκε νέους ανθρώπους "που είχαν μεγάλη ιδέα για τον εαυτό τους και συζητούσαν με πάθος για τους ηγέτες των εργαζομένων". "''Ολο λόγια είστε", τους έλεγε, "αντί να επιχειρηματολογείτε, περάστε λίγο και στη δράση."
Το βιβλίο περιγράφει επίσης πως μία μέρα η Σίλβια έφτασε σπίτι, βρόντηξε την πόρτα πίσω της και κατηγόρησε τους γονείς της: "Εμπλέκεστε στην ανάπτυξη βιολογικών όπλων;" Ο πατέρας της, που ήταν αναπληρωτής διευθυντής του Ινστιτούτου και σοβιετικός κατασκόπος, ανέφερε το συμβάν στους προϊστάμενούς του, ή, με δικά του λόγια του, "ενημέρωσε τις υπηρεσίες ασφαλείας του κράτους του Ισραήλ" για τις συζητήσεις που έκανε η κόρη του με τους φίλους της σχετικά με αυτά που γίνονταν στο Ινστιτούτο μακριά από βλέμματα.
Σε απάντηση, το Ινστιτούτο του έδωσε μια δήλωση εχεμύθειας για να την υπογράψει η κόρη του. Όπως ήταν αναμενόμενο, εκείνη του γέλασε στα μούτρα και συνέχισε τις δραστηριότητές της κατά του κατεστημένου. Το 1968 πήγε μέχρι και στο Παρίσι για να πάρει μέρος στις εκεί τεράστιες φοιτητικές διαδηλώσεις.
Εκείνη την περιόδο συνάντησε τον Udi Adiv, έναν όμορφο αλεξιπτωτιστή από το κιμπούτς Gan Shmue,l ο οποίος ήταν οργανωμένος στο Matzpen προτού εμπλακεί σε μια πιο ακραία οργάνωση, το Κόκκινο Μέτωπο. "Την συνάντησα στις συνεδριάσεις του Matzpen στο Τελ Αβίβ σε μια σοφίτα στην οδό Mapu", είπε αυτή την εβδομάδα. "Αμέσως τράβηξε την προσοχή μου. 'Ηταν μια όμορφη, ελκυστική νεαρή γυναίκα γεμάτη αυτοπεποίθηση."
Το ζευγάρι χώρισε αργότερα εξαιτίας προσωπικών και ιδεολογικών διαφορών. "Ήμουν ένας απλός kibbutznik, και εκείνη ήταν από το Τελ Αβίβ", δήλωσε ο Adiv. Πρόσθεσε ότι υπήρξε επίσης μία πολιτική διάσταση στους τσακωμούς τους: "Ήμουν Μαοϊκός και εκείνη Τροτσκίστρια". Η Σίλβια, που είχε αρχίσει να ενδιαφέρεται για τη φιλοσοφία, πήγε να σπουδάσει στο Λονδίνο και έτσι απομακρύνθηκαν.
Το 1972, η υπηρεσία ασφαλείας Shin Bet συνέλαβε τον Adiv επειδή ήταν μέλος μιας αραβο-εβραϊκής μυστικής οργάνωσης συνδεδεμένης με τη Συρία και συμμετείχε στον σχεδιασμό τρομοκρατικών επιθέσεων και κατασκοπείας κατά του Ισραήλ. Καταδικάστηκε για προδοσία σε 17 χρόνια φυλάκισης.
Αυτή η τροπή των γεγονότων οδήγησε στην ανανέωση της σχέσης με τη Sylvia. "Προς μεγάλη μου έκπληξη άφησε τα πάντα και ήρθε στη δίκη μου, χωρίς να ταυτίζεται μαζί μου", είπε ο Adiv . Το 1975 παντρεύτηκαν. Ο Τύπος κάλυψε τον γάμο, ο οποίος έγινε στη φυλακή Ramle. "Το νεαρό ζευγάρι ενώθηκε για πάντα και χώρισε αμέσως για μία παρατεταμένη περίοδο", ανέφερε η εφημερίδα Maariv. "Υπήρχε μία αόριστη θλίψη σε όλη αυτή τη σύντομη τελετή, επειδή η στιγμή που το νεαρό ζευγάρι ενώθηκε για πάντα ήταν επίσης μια στιγμή παρατεταμένου χωρισμού."
Κάποιοι είδαν τον γάμο αυτόν ως μία πράξη εξέγερσης της ιδιότροπης κόρης κατά του πατέρα. Αλλά κάτω από την επιφάνεια, τόσο ο σύζυγός της όσο και ο πατέρας της ήταν κατάσκοποι. Σύμφωνα με τον Adiv, "είναι πιθανό ότι με τις οξυμένες αισθήσεις της, προσπαθούσε πραγματικά να συμφιλιωθεί με τον πατέρα της μέσω αυτού του γάμου. 'Οπως κι αν ήταν πάντως, το θέαμα ήταν παράξενο: ο Klingberg, ανώτερος υπάλληλος του ισραηλινού μυστικού κατεστημένου, εισήλθε στη φυλακή με ένα καφάσι ποτά για να παραβρεθεί στον γάμο της επαναστάτριας κόρης του με τον κατάσκοπο από το Gan Shmuel".
"Ήταν συμβολικό και λειτουργικό," είπε ο Adiv αυτή την εβδομάδα. "Η Sylvia το είδε σαν μία ευκαιρία να αποδείξει με ποιόν ταυτιζόταν, ποιόν υποστήριζε και βοηθούσε με διάφορους τρόπους." Αλλά ο γάμος δεν κράτησε και μετά από τρια χρόνια πήραν διαζύγιο. Ακόμη και τώρα ο Adiv ισχυρίζεται ότι η σχέση τους βασίστηκε στην ιδεολογία. "Εγώ ταυτίστηκα με τον παλαιστινιακό αγώνα, με την Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης και την ιδέα ενός παλαιστινιακού κράτους. Εκείνη υποστήριξε το Εθνικό Μέτωπο για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης και αρνήθηκε κάθε συμβιβασμό με το Ισραήλ".
Αργότερα έφυγε για το Παρίσι για να κάνει ένα μεταπτυχιακό στην κοινωνιολογία και τη φιλοσοφία. Στο πανεπιστήμιο συνάντησε τον λέκτορα Alain Brossat, έναν μη εβραϊο διανοούμενο. Η Sylvia εργάστηκε ως μεταφράστρια από τα Αγγλικά στα Γαλλικά σε ένα επιστημονικό ερευνητικό ινστιτούτο της Γαλλίας. Ο γιος τους Ian είναι τώρα αντιδήμαρχος του Παρισιού εκπροσωπώντας το Κομμουνιστικό Κόμμα.
Και κάποια στιγμή, το 1983, έλαβε ένα τηλεφώνημα που άλλαξε βαθιά τη ζωή της: οι γονείς της είχαν συλληφθεί κάτω από ασαφείς περιστάσεις. Τελικά, η μητέρα της αφέθηκε ελεύθερη ενώ ο πατέρας της κατηγορήθηκε για προδοσία και καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη. Δεν θύμωσε με τον πατέρα της, αντιθέτως θαύμασε το γεγονός ότι είχε γίνει κατάσκοπος για ιδεολογικούς λόγους και όχι για χρήματα.
"Ήταν μέλος μιας ομάδας επιστημόνων που αντιτάχθηκαν στην ιδέα ότι το πυρηνικό μονοπώλιο ειδικά και το επιστημονικό μονοπώλιο γενικά θα έπρεπε να είναι σε μία πλευρά, την αμερικανική. Πίστευαν ότι αν δεν υπήρχε ισορροπία δυνάμεων δεν θα μπορούσε να επικρατήσει ειρήνη στον κόσμο", ήταν η εξήγηση που έδωσε στον εαυτό της εαυτό της και στα ΜΜΕ. "Αισθάνομαι ότι μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο ανέπτυξε ένα αίσθημα ευγνωμοσύνης προς τη Σοβιετική Ένωση, επειδή, προσφεροντάς του καταφύγιο, όχι μόνο έσωσε τη ζωή του και του επέτρεψε να μελετήσει, αλλά και του έδωσε τη δυνατότητα να πολεμήσει τους Ναζί", δήλωσε αργότερα η Sylvia.
Μέσα στα επόμενα χρόνια, αφιέρωσε τις προσπάθειες της στη βελτίωση των συνθηκών κράτησης του πατέρα της και στην απελευθερωσή του. Το 1998, ο πατέρας της απελευθερώθηκε και έφυγε για το Παρίσι, όπου τον φρόντισε στα τελευταία χρόνια της ζωής του. Μετά το θάνατό του το 2015 στην ηλικία των 97 ετών, αρρώστησε με καρκίνο. "Αντιμετώπισε μόνη της την ασθένεια, αν και ήταν περιτριγυρισμένη από ανθρώπους που θα ήθελαν να είναι στο πλευρό της", δήλωσε ο Adiv.
Ofer Aderet
Μτφ. Σ.Σ.
Δείτε επίσης:
Και τρία κείμενα του Alain Brossat:
