«Ρατσιστής, αντιδραστικός, τσαρλατάνος, clickbait φιλόσοφος»: Ένα δριμύ κατηγορητήριο για τον Ζίζεκ

«Ρατσιστής, αντιδραστικός, τσαρλατάνος, clickbait φιλόσοφος»: Ένα δριμύ κατηγορητήριο για τον Ζίζεκ Facebook Twitter
Ένας τόσο επιφανής διανοούμενος - προβοκάτορας όπως ο Ζίζεκ δεν θα μπορούσε να μην έχει και τους δριμείς επικριτές του, συχνά μάλιστα από το ευρύτερο φάσμα της αριστερής θεωρίας και σκέψης, όπου υποτίθεται ότι ανήκει.
3

Όπως περιγράφει ο ίδιος τον εαυτό του στα εξώφυλλα των βιβλίων και στις περιοδείες του, ο Σλάβοϊ Ζίζεκ είναι «Εγελιανός φιλόσοφος, Λακανικός ψυχαναλυτής, πολιτικός ακτιβιστής και ριζοσπάστης αριστεριστής». Είναι επίσης ο μοναδικός εν ζωή διανοούμενος που έχει ένα ολόκληρο ακαδημαϊκό περιοδικό (International Journal of Žižek Studies) αφιερωμένο στο έργο και τις ιδέες του. Τα έγκυρα mainstream μέσα τον έχουν αποκαλέσει «celebrity φιλόσοφο» με «δημοτικότητα ροκ σταρ» και «φανατικό παγκόσμιο κοινό», «Έλβις της πολιτισμικής θεωρίας», αλλά και «τον πιο επικίνδυνο φιλόσοφο στη Δύση». Εκατομμύρια άνθρωποι έχουν παρακολουθήσει τις διαλέξεις, τις ταινίες και τα βίντεο του στο YouTube, εκατοντάδες χιλιάδες έχουν αγοράσει τα βιβλία του ενώ πρόσφατα 3.000 άτομα γέμισαν ασφυκτικά το Sony Centre στο Τορόντο (πληρώνοντας μέχρι και 1.500 δολάρια το εισιτήριο) για να παρακολουθήσουν το debate του με τον επίσης γνωστό, συντηρητικό διανοούμενο Τζόρνταν Πίτερσον.

Ένας τόσο επιφανής διανοούμενος - προβοκάτορας όπως ο Ζίζεκ δεν θα μπορούσε να μην έχει και τους δριμείς επικριτές του, συχνά μάλιστα από το ευρύτερο φάσμα της αριστερής θεωρίας και σκέψης, όπου υποτίθεται ότι ανήκει. Σε μια από τις πιο γνωστές «επιθέσεις» ενάντια στον 70χρονο Σλοβένο στοχαστή, ο Βρετανός πολιτικός φιλόσοφος Τζον Γκρέι είχε γράψει πριν μερικά χρόνια στο New York Review of Books ότι το έργο του Ζίζεκ στην καλύτερη περίπτωση, «αγγίζει μόνο μια παραπλανητική επιφάνεια» και ότι εν τέλει, «το άθροισμα της σκέψης του είναι λιγότερο από τίποτα». Ο ψυχολόγος και επίσης επιφανής "δημόσιος διανοούμενος" Στίβεν Πίνκερ τον είχε αποκαλέσει στο Τwitter «τσαρλατάνο», ενώ ο Νόαμ Τσόμσκι είχε δηλώσει ότι το έργο του Ζίζεκ επί της ουσίας «στερείται περιεχομένου...πέρα από το επίπεδο πραγμάτων που μπορείς να εξηγήσεις σε ένα δωδεκάχρονο μέσα σε πέντε λεπτά».

Ο Τόμας Μόλερ-Νίλσεν κατηγορεί τον «εξπέρ στην ανακύκλωση του εαυτού του» Ζίζεκ ότι παρά τις διαρκείς αναφορές του σε πρόσωπα και τάσεις της σύγχρονης ποπ/μαζικής κουλτούρας, ουσιαστικά επαναλαμβάνει ξανά και ξανά τα ίδια πράγματα.

Μια από τις πιο δριμείες (και μακροσκελείς) κριτικές στην προσωπικότητα και το έργο του Ζίζεκ καταγράφηκε πριν από μερικές μέρες στο άρθρο "What is Žižek for?" του συγγραφέα και ακαδημαϊκού (στην Οξφόρδη) Τόμας Μόλερ-Νίλσεν, που δημοσιεύτηκε στην πολιτική επιθεώρηση Current Affairs. Σύμφωνα με τον συγγραφέα του άρθρου (που έγινε "viral" στους θεωρητικούς κύκλους) «ο διάσημος "αριστεριστής φιλόσοφος" είναι ένας ρατσιστής αντιδραστικός και η Αριστερά δεν έχει καμιά δουλειά μαζί του». Μέσα από πλήθος - αντικρουόμενων συχνά μεταξύ τους – αναφορών στο έργο και στις δηλώσεις του Ζίζεκ, ο Μόλερ-Νίλσεν επιχειρεί να στοιχειοθετήσει μια σειρά από βαρύτατους χαρακτηρισμούς εις βάρος του αμφιλεγόμενου στοχαστή: «ρατσιστής», «αντιδραστικός», «(αυτο)λογοκλόπος», «τσαρλατάνος», «φιλόσοφος του clickbait»...

«Ρατσιστής, αντιδραστικός, τσαρλατάνος, clickbait φιλόσοφος»: Ένα δριμύ κατηγορητήριο για τον Ζίζεκ Facebook Twitter
Από την εικονογράφηση του άρθρου "What is Zizek for?" σττην πολιτική επιθεώρηση Current Affairs

Ρατσιστής

Στο άρθρο τονίζεται, μεταξύ (πολλών) άλλων, η δημόσια στήριξη (σε διάφορες περιστάσεις) από τον Ζίζεκ της περιβόητη θέσης του Σάμιουελ Χάντιγκτον περί της σύγχρονης «σύγκρουσης των πολιτισμών ανάμεσα στο Ισλάμ και στην Δύση». Όσο για τα αυθεντικά λεγόμενα του ίδιου του Ζίζεκ, σημειώνεται η άποψη του πως «είναι απλά γεγονός το ότι οι περισσότεροι από τους πρόσφυγες προέρχονται από μια κουλτούρα εντελώς ασύμβατη με τις δυτικοευρωπαϊκές αντιλήψεις περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων», ενώ αλλού φαίνεται να υποστηρίζει ότι ακόμα και οι πιο μετριοπαθείς εκδοχές του πολιτικού Ισλάμ ισοδυναμούν με τον φασισμό. Αναγνωρίζεται πάντως στον Ζίζεκ ότι είναι σαφώς υπέρμαχος της άποψης ότι η Ευρώπη - «παρ' όλα αυτά» - οφείλει να διατηρήσει τις πόρτες της ανοιχτές και να εγγυηθεί την «αξιοπρεπή επιβίωση» των προσφύγων.

Αντιδραστικός

Εκτός του ότι ο Ζίζεκ είχε υποστηρίξει ανοιχτά και επιδεικτικά τον Ντόναλντ Τραμπ (για τον οποίον είχε δηλώσει ότι είναι «κεντρώος φιλελεύθερος στην πραγματικότητα»), είχε επίσης προτείνει στους Γάλλους ψηφοφόρους να απέχουν από τον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών το 2017 στη Γαλλία, επειδή, όπως είχε πει, η επιλογή ανάμεσα στον υπέρ της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ, νεοφιλελεύθερο Εμανουέλ Μακρόν και στην ενάντια στην Ε.Ε. και στο ΝΑΤΟ νεοφασίστρια Μαρίν Λεπέν, ήταν μια «ψευδής επιλογή».

Επίσης έχει τακτικά εκφράσει την περιφρόνησή του στο πλήθος των απλών ανθρώπων («το 99% είναι βαρετοί ηλίθιοι»), φτάνοντας μέχρι και να δηλώσει ότι δεν πιστεύει ότι υπάρχει κάτι «πραγματικά αυθεντικό στις πραγματικές έγνοιες των κανονικών ανθρώπων», ενώ συγχρόνως έχει δηλώσει κατ' επανάληψη ότι προτιμά σαφώς «την χειρότερη εκδοχή του Σταλινισμό από την καλύτερη εκδοχή του φιλελεύθερου-καπιταλιστικού κράτους πρόνοιας».

 

Λογοκλόπος του εαυτού του

Συνεχίζοντας το δριμύ κατηγορώ του, ο Τόμας Μόλερ-Νίλσεν αναρωτιέται πώς γίνεται να έχει καταφέρει από το 1989 που ξεκίνησε να γράφει στα αγγλικά, 48 βιβλία μόνο στην αγγλική γλώσσα και άλλα 16 στα σλοβενικά και μάλιστα εν μέσω πλήθους άλλων δραστηριοτήτων; Την απάντηση την δίνει ο ίδιος, κατηγορώντας τον «εξπέρ στην ανακύκλωση του εαυτού του» Ζίζεκ ότι παρά τις διαρκείς αναφορές του σε πρόσωπα και τάσεις της σύγχρονης ποπ / μαζικής κουλτούρας, ουσιαστικά επαναλαμβάνει ξανά και ξανά τα ίδια πράγματα με τα ίδια τοτέμ (Χέγκελ, Λακάν, Φρόιντ, Μαρξ) και τον ίδιο θίασο (Λένιν, Στάλιν, Χίτλερ) - ασχέτως αν το θέμα του είναι ο καπιταλισμός, ο κομμουνισμός, ο χριστιανισμός, η Κίνα, ο αντισημιτισμός, οι μετανάστες, το Ισλάμ και, όπως σημειώνεται στο άρθρο, αυτό που φαίνεται να τον απασχολεί περισσότερο απ' όλα: το σεξ.

Τσαρλατάνος

Το πιο έντονο όμως (αρνητικό) χαρακτηριστικό του Ζίζεκ, σύμφωνα με το άρθρο, είναι η αμετροέπεια και ο καθ΄ έξιν «τσαρλατανισμός» που διακρίνει την σκέψη του και ως υπόδειγμα γι΄ αυτό αναφέρεται το πρόσφατο βιβλίο του με τίτλο Like a Thief in Broad Daylight (Σαν τον κλέφτη στο φως της ημέρας) και υπότιτλο Power in the era of post-humanity (Η εξουσία στην εποχή της μετα-ανθρωπότητας), το οποίο περιλαμβάνει στην οπισθόφυλλό του την θερμή επιδοκιμασία του Γιάνη Βαρουφάκη: «Το εξαιρετικό νέο βιβλίο του Ζίζεκ υπηρετεί την ανθρωπότητα με τον τρόπο που μόνο η αυθεντική φιλοσοφία μπορεί να το κάνει».

Ο Μόλερ-Νίλσεν πάντως μετά την ανάγνωση του βιβλίου καταλήγει ότι η συγκεκριμένη έκδοση δεν έχει να κάνει ούτε με την τεχνολογία, ούτε με την επιστήμη, ούτε με την «εξουσία στην εποχή της μετα-ανθρωπότητας», αλλά κυρίως έχει να κάνει με το σεξ, αφιερώνοντας μεγάλα τμήματα του στην υπεράσπιση λόγου χάρη του κωμικού Louis CK – οι πράξεις του οποίου, σύμφωνα με τον Ζίζεκ, μπορεί να είναι κατακριτέες αλλά δεν συνιστούν σεξουαλική βία – ή σε μια λακανική ανάγνωση της ταινίας La La Land, η οποία μας διδάσκει την βαθιά ματαιότητα των σεξουαλικών σχέσεων ή, τέλος, σε μια εντελώς παράξενη σύγκριση που επιχειρεί στο βιβλίο ανάμεσα στην σεξουαλική ζωή του Προέδρου Κένεντι και στην αντίστοιχη του Προέδρου Τραμπ.

Clickbait φιλόσοφος

Από πολλές απόψεις πάντως, όπως παραδέχεται ο συγγραφέας του άρθρου, ο Ζίζεκ είναι ο ιδανικός φιλόσοφος για μια εποχή σαν αυτή που ζούμε στην οποία η διάρκεια της προσοχής μας στενεύει διαρκώς χάρη στην αυξημένη χρήση των social media και πρέπει να ακούσουμε τα ίδια πράγματα πολλές φορές μέχρι να τα εμπεδώσουμε (ενώ συγχρόνως διαβάζουμε όλο και λιγότερα βιβλία). Αν ο Ντόναλν Τραμπ είναι ο ιδανικός «clickbait πολιτικός», τότε ο Σλάβοϊ Ζίζεκ είναι ο ιδανικός «clickbait φιλόσοφος», καταλήγει.

Ιδέες
3

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Σλάβοϊ Ζίζεκ: «Γιατί τώρα τον Ασάνζ; Δύο λέξεις μόνο - Cambridge Analytica»

Ιδέες / Σλάβοϊ Ζίζεκ: «Γιατί τώρα τον Ασάνζ; Δύο λέξεις μόνο - Cambridge Analytica»

Ο γνωστός θεωρητικός και φιλόσοφος γράφει στον Independent για τη σύλληψη του Τζούλιαν Ασάνζ καλώντας σε αντίσταση ενάντια στο σύστημα ελέγχου και χειραγώγησης εκ μέρους τεχνολογικών κολοσσών και μυστικών υπηρεσιών

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η γυναίκα που ανακάλυψε από τι είναι φτιαγμένα τα αστέρια

Ιδέες / Η γυναίκα που ανακάλυψε από τι είναι φτιαγμένα τα αστέρια

Η περίπτωση της αστροφυσικού Σεσίλια Πέιν-Γκαπόσκιν που επέλυσε μόνη της ένα από ένα από τα πιο πιεστικά επιστημονικά ζητήματα αλλά η έρευνά της «καπελώθηκε» από το κατεστημένο της εποχής
EΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
π. Αλέξανδρος: «Ο Χριστός δεν ασχολήθηκε καθόλου με τα κρεβάτια των ανθρώπων»

Ένα ανοιχτό μυαλό / π. Αλέξανδρος: «Ο Χριστός δεν ασχολήθηκε καθόλου με τα κρεβάτια των ανθρώπων»

Ο π. Αλέξανδρος, πρώην καθηγητής Θεολογίας που έγινε παπάς στα 66 του και λειτουργεί στη δημοτική, στον Άγιο Νικόλαο Ραγκαβά στην Πλάκα, είναι από τους ιερωμένους που ξεχωρίζουν για την προοδευτικότητα, την ανοιχτοσύνη και το καινοτόμο πνεύμα τους.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Tι κάνει την αγάπη τόσο δύσκολη;

Βιβλίο / Tι κάνει την αγάπη τόσο δύσκολη;

Γνωστός από το αιρετικό βιβλίο του "Έρωτος Φύσις", ο πατέρας Φιλόθεος αναγνωρίζει τις ομοιότητες μεταξύ ψυχοθεραπείας και θρησκείας και τις προσπάθειες της επίσημης Εκκλησίας να προσεκλύσει "νέα πελατεία". Τονίζει, όμως, πάντα ότι το μέτρο της αληθινής πίστης είναι μόνο η αγάπη.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: ΑΡΙΑΝ ΛΑΖΑΡΙΔΗ
«Δεν υπάρχει ελεύθερη βούληση, τελεία και παύλα», σύμφωνα με επιφανή Αμερικανό νευροεπιστήμονα

Ιδέες / «Δεν υπάρχει ελεύθερη βούληση, τελεία και παύλα», σύμφωνα με επιφανή Αμερικανό νευροεπιστήμονα

Ο Robert Sapolsky, καθηγητής Νευρολογίας και Νευροχειρουργικής στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ, έχει καταλήξει στο συμπέρασμα ότι σχεδόν όλη η ανθρώπινη συμπεριφορά είναι πέρα από τον συνειδητό μας έλεγχο.
THE LIFO TEAM
Μικαέλ Φεσέλ: «Η αμφισβήτηση του κατεστημένου είναι αδιαχώριστη από μια νέα οικονομία των σωμάτων και των ηδονών»

Βιβλίο / Μικαέλ Φεσέλ: «Η αμφισβήτηση του κατεστημένου είναι αδιαχώριστη από μια νέα οικονομία σωμάτων και ηδονών»

Μπορούμε, άραγε, ζώντας σε έναν άδικο κόσμο, να απολαμβάνουμε απενοχοποιημένα και δίχως να συναινούμε έστω αθέλητα στην ανισότητα και στην εκμετάλλευση; Είναι η ηδονοθηρία καθαρά ατομική, και ατομικιστική, υπόθεση ή μπορεί να ενταχθεί οργανικά στις πολιτικές της επιθυμίας και των σωμάτων; Πόσο επίκαιρα είναι σήμερα συνθήματα όπως το «επανάσταση για την καύλα της»; Ιδού πώς το φιλοσοφεί το θέμα ο συγγραφέας του βιβλίου «Κόκκινα Φανάρια – Η ηδονή και η αριστερά» (εκδ. Πόλις).
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ

σχόλια

3 σχόλια
Ρατσιστης: διαφορετικες κουλτουρες είναι διαφορετικες.......η διαστρεβλωση των εννοιων για δολοφονια χαρακτηρα σε ολο της το μεγαλειο.Ο ρατσισμος είναι αχρειαστα επικινδυνος διοτι κρινει με κριτηριο την "ρατσα" η οποια όχι μονο δεν είναι επιλογη ή αποψη που προερχεται απο κατηχηση αλλα το κυριοτερο δεν επιρεαζει ποιοτικα τιποτα. Η κουτλουρα ειναι είτε επιλογη είτε κατηχηση και επιρεαζει ξεκαθαρα και ποιοτικα διαφορες, ομοιοτητες και ναι δυναται να αξιολογηθει ως προοδευτικη/αναχρονιστικη, ανωτερη/κατωτερη (ενας λευκος/μαυρος κτλ θρησκοληπτος ουγκανος είναι πολιτισμικα κατωτερος ενος λευκου/μαυρου κτλ δημοκρατικου που πιστευει στις επιστημες ,δεν είναι η "ρατσα" το ποιοτικο χαρακτηριστικο αλλα η κουλτουρα!) . Το Ισλαμ είναι θρησκεια όχι "ρατσα" κατ'επεκταση ΝΑΙ επιρεαζει ποιοτικα (όπως και ο Χριστιανισμος) είναι εξ ορισμου ανηκει ξεκαθαρα εντος του μετα-διαφωτισμου δυτικης ελευθερης σκεψης πεδιου όχι μονο της κρισης αλλα και του αφορισμου ακομα και της βλαστημιας (όπως και ο Χριστιανισμος).Η ακαδημαικη αριστερα εχει ξεφτιλισει καθε σοβαρη εννοια που εχει ταλαιπωρισει εως θανατωσει εκατομυρια ανθρωπους για μια φτηνη ιδοληπτικα συναισθηματικη χειραγωγιση μαζων....Ο Ζιζεκ είναι ενας γοερος φανφαρας εμπορος....όχι ρατσιστης.Επισης σχετικα με την "αμεροληπτη" γραφη του αρθρου.... συχνά μάλιστα από το ευρύτερο φάσμα της αριστερής θεωρίας και σκέψης, όπου υποτίθεται ότι ανήκει Πηγή: www.lifo.gr Το "υποτιθεται" είναι passive agressive πολιτικοποιημενη κριση και όχι αμεροληπτη ενημερωση.Ενας δυσλεκτικος τειτζης κατανοει καλυτερα και σε βαθος φιλοσοφικες και κοινωνικες εννοιες απο ότι η αριστερη ακαδημαικη κοινωτητα....δεν είμαι εγω "γαματος" οι αλλοι είναι για τα κλαματα (ή ιδεολογικα κυνικοι). Τελικα η Συριζικοπαθεια είναι πανδυτικη παθηση.Συνεχιστε ετσι καμαρια μου να ξαναθυμηθητε το 3%.
Στον σημερινο κοσμο οπου τιποτα δεν ειναι αυτο που φαινεται,οπου το ψεμα φορα καθε στιγμη την προβεια της αληθειας ο καθενας μπορει να δηλωσει το οτιδηποτε και να γινει οποιος θελησει.Αυτος ειναι και ο Ζιζεκ.Οποιαδηποτε μπαρουφα του οποιουδηποτε μεγαλοσχημονα μπορει να εκλειφθει σαν απιστευτη σοφια και αυτη η λουπα καταντα αυτοτροφοδοτουμενη.Μεσα στις στρατιες των ηλιθιων ανηκει και ο ιδιος απλα δεν του το εχουν πει αρκετοι ωστε να το πιστεψει.