ΤΟΝ ΠΕΡΑΣΜΕΝΟ ΜΗΝΑ, ενώ ο Ντόναλντ Τραμπ βρισκόταν στη Μέση Ανατολή και δεχόταν ως δώρο από το Κατάρ ένα πολυτελές τζετ αξίας 400 εκατομμυρίων δολαρίων, ο Μπαράκ Ομπάμα έκανε τη δική του εξόρμηση στο εξωτερικό: ένα ταξίδι στη Νορβηγία, με ένα πολύ μικρότερο και πιο καλαίσθητο τζετ, για να επισκεφθεί την θερινή κατοικία του παλιού του φίλου, Βασιλιά Χάραλντ Ε'. Εκεί συζήτησαν για διάφορα ζητήματα απολαμβάνοντας τον φρεσκότατο τοπικό σολομό, ο οποίος είχε καπνιστεί στις εγκαταστάσεις της έπαυλης και είχε καρυκευτεί με βότανα από τον βασιλικό κήπο.
Ο Τραμπ έχει ξεκινήσει τη δεύτερη θητεία του με ένα διαρκές όργιο δράσεων που κλονίζουν τη δημοκρατία, υπονομεύουν την οικονομία και καταργούν τους κανόνες. Και ο Ομπάμα, πιστός στις αρχές του, παρέμεινε υπεράνω όλων αυτών, επιλέγοντας προσεκτικά τις δημόσιες παρεμβάσεις του, οι οποίες σπάνια περιλαμβάνουν τον Τραμπ. Τον Μάρτιο, δημοσίευσε τις ετήσιες προβλέψεις του για το κολεγιακό πρωτάθλημα μπάσκετ (NCAA). Τον Απρίλιο έστειλε ένα πασχαλινό μήνυμα και θρήνησε τον θάνατο του Πάπα Φραγκίσκου. Τον Μάιο, καλωσόρισε τον νέο Πάπα Λέοντα ΙΔ' («έναν συμπολίτη μου από το Σικάγο») και έστειλε προσευχές στον Τζο Μπάιντεν μετά τη διάγνωση καρκίνου του προστάτη. Όσο θρασύς κι αν γίνεται ο Τραμπ, ο πιο αποτελεσματικός επικοινωνιολόγος του Δημοκρατικού Κόμματος συνεχίζει να επιλέγει την ελάχιστη επικοινωνία. Η προεδρία του που έφερε τον τίτλο «η τόλμη της ελπίδας» έχει δώσει τη θέση της στον λήθαργο της ημι-συνταξιοδότησης.
Η αποστασιοποίηση του Ομπάμα μοιάζει συγκλονιστικά αταίριαστη με την απελπισία που έχει κατακλύσει τους μακροχρόνιους θαυμαστές του – ακόμη περισσότερο, λόγω των επιθέσεων του Τραμπ σε όσα πέτυχε ο Ομπάμα κατά τη διάρκεια της θητείας του.
Ο Ομπάμα κάνει περιστασιακές βουτιές στην πολιτική σκηνή με σύντομες και μη αξιομνημόνευτες δηλώσεις ή με σποραδικά e-mails που έχουν να κάνουν με κάποιο crowdfunding. Όταν του ζητηθεί, μπορεί ακόμα να απευθύνει μια κορυφαία προεκλογική ομιλία, μια έκκληση για δωρεά, μια παρουσίαση σε ένα συνέδριο ή έναν επικήδειο λόγο. Πέρα από αυτό, ο Ομπάμα εμφανίζεται κυρίως με τις τακτικές λίστες βιβλίων, δίσκων και ταινιών που προτείνει κάθε καλοκαίρι και κάθε τέλος του έτους. Πρόσφατα ανέδειξε με αναρτήσεις του κάποια άρθρα για την τεχνητή νοημοσύνη και έκανε retweet ένα διαφημιστικό σποτ για το Air Force Elite: Thunderbirds, ένα νέο ντοκιμαντέρ του Netflix από την εταιρεία παραγωγής του ίδιου και της Μισέλ Ομπάμα. (Η Μισέλ έχει έτοιμο επίσης ένα βιβλίο μόδας που θα κυκλοφορήσει αργότερα φέτος: «μια γιορτή της αυτοπεποίθησης, της ταυτότητας και της αυθεντικότητας», όπως το αποκαλεί).
Σε φυσιολογικούς καιρούς, κανείς δεν θα αρνιόταν στον Ομπάμα τέτοιου είδους αντιπερισπασμούς. Έκανε για οκτώ χρόνια την πιο αγχωτική ίσως δουλειά στον κόσμο, υπηρέτησε τη χώρα του, έγραψε την ιστορία του και του άξιζε να χαλαρώσει και να κάνει τα συνηθισμένα πράγματα που κάνουν οι πρώην πρόεδροι: να στήσει ένα ίδρυμα, να φτιάξει μια βιβλιοθήκη, να βγάλει πάρα πολλά λεφτά. Αλλά οι καιροί που ζούμε μόνο φυσιολογικοί δεν είναι. Και η αποστασιοποίηση του Ομπάμα μοιάζει συγκλονιστικά αταίριαστη με την απελπισία που έχει κατακλύσει τους μακροχρόνιους θαυμαστές του – ακόμη περισσότερο, λόγω των επιθέσεων του Τραμπ σε όσα πέτυχε ο Ομπάμα κατά τη διάρκεια της θητείας του. Θα ήταν άλλο πράγμα αν ο Ομπάμα είχε εξαφανιστεί μετά την αποχώρησή του από τον Λευκό Οίκο, αρχίζοντας ίσως να ζωγραφίζει όπως ο Τζορτζ Μπους ο νεότερος. Το πρόβλημα είναι ότι ο Ομπάμα εξακολουθεί να διατηρεί σε μεγάλο βαθμό ένα δημόσιο προφίλ – ένα προφίλ που κραυγάζει άνεση και ανεμελιά σε μια εποχή που τόσοι πολλοί Αμερικανοί είναι τρομοκρατημένοι.
Άνθρωποι που έχουν συνεργαστεί με τον Ομπάμα από τότε που έφυγε από το αξίωμα λένε ότι είναι εξαιρετικά συνετός και προσεκτικός στο πότε παίρνει θέση. «Προσπαθούμε να διατηρήσουμε τη φωνή του, έτσι ώστε όταν μιλάει να έχει αντίκτυπο», λέει ο Έρικ Σουλτς, στενός σύμβουλος του Ομπάμα μετά την προεδρία του. «Υπάρχει ένας διαλυτικός παράγοντας που υπεισέρχεται με την υπερβολική έκθεση, τον οποίο γνωρίζουμε πολύ καλά». Οι σύμβουλοι του Ομπάμα λένε επίσης ότι ο ίδιος δεν επιθυμεί να επισκιάσει την επόμενη γενιά Δημοκρατικών ηγετών. Τονίζουν ότι ξοδεύει πολύ χρόνο μιλώντας κατ' ιδίαν με υποψηφίους και αξιωματούχους που ζητούν τη συμβουλή του. Αλλά δυστυχώς για τους Δημοκρατικούς, ακόμα δεν έχει βρεθεί ο εμπνευσμένος ηγέτης της επόμενης γενιάς από τότε που εξελέγη ο Ομπάμα πριν από 17 χρόνια.
Ο Ομπάμα παραμένει ο πιο δημοφιλής εν ζωή Δημοκρατικός σε μια εποχή ιστορικής αντιδημοτικότητας για το κόμμα του. Σε αντίθεση με τον Μπάιντεν, δεν φαίνεται να έχει χάσει τα βήματά του. Σε αντίθεση με τον Μπιλ Κλίντον, η φωνή του παραμένει ισχυρή και το αρνητικό του βάρος ελάχιστο. Σε αντίθεση τόσο με τον Μπάιντεν όσο και με τον Κλίντον, είναι ακόμα σχετικά νέος και έχει ένα μεγάλο εκλογικό σώμα Αμερικανών που εξακολουθούν να θέλουν να τον ακούσουν, συμπεριλαμβανομένων των μαύρων Αμερικανών, των νέων ψηφοφόρων και άλλων παραδοσιακών «μπλοκ» των Δημοκρατικών που στράφηκαν προς τον Τραμπ τον Νοέμβριο.
Η εμφανής απουσία του Ομπάμα την ώρα που ο Τραμπ προκαλεί τέτοια ζημιά, δεν είναι απλώς μια κακή εικόνα. Είναι μια εγκατάλειψη του μηνύματος πάνω στο οποίο έχτισε την καριέρα του. Όταν ο Ομπάμα έβαλε για πρώτη φορά υποψηφιότητα για πρόεδρος το 2008, η προηγούμενη ζωή του ως οργανωτής κοινοτήτων ήταν κεντρικό στοιχείο του μηνύματός του. Η εκστρατεία του δεν ήταν μόνο για εκείνον, αλλά για την ίδια την ιδέα της πολιτικής δράση – την ιδέα ότι οι Αμερικανοί επενδύουν ως πολίτες στη δική τους αλλαγή. Καθ' όλη τη διάρκεια της θητείας του στον Λευκό Οίκο, τόνιζε ότι ο όρος «πολίτης» ήταν ο πιο σημαντικός τίτλος του. Αφού εγκατέλειψε το αξίωμά του το 2017, ο Ομπάμα δήλωσε ότι θα εργαστεί για να εμπνεύσει και να αναπτύξει την επόμενη ομάδα ηγετών, κάτι που αποτελεί ουσιαστικά την αποστολή του ιδρύματός του. Θα φαινόταν αντιφατικό για τον ίδιο να λέει ότι αφιερώνει μεγάλο μέρος της μετα-προεδρικής του θητείας στην προώθηση της συμμετοχής των πολιτών, όταν ο ίδιος φαίνεται τόσο αμέτοχος.
Με στοιχεία από The Atlantic
