«To χέρι που σκοτώνει»: Ξύπνημα στον εφιάλτη του Άλφρεντ Χίτσκοκ

«To χέρι που σκοτώνει»: Ένα ξύπνημα στον εφιάλτη από τον Άλφρεντ Χίτσκοκ Facebook Twitter
Το Κακό δεν είναι φανταστικό, είναι υπαρκτό και δεν είναι απαραίτητα εξωτερικό, έχει φωλιάσει σε ένα μέλος της ίδιας της οικογένειας, όπως μας λένε ο Χίτσκοκ και ο θεατρικός συγγραφέας Θόρντον Γουάιλντερ, που έγραψε το σενάριο.
0

Το χιτσκοκικό «Shadow of a doubt» ξεκινά με σκηνές αστικής ευδαιμονίας και ένα εμβόλιμο απόσπασμα από σκηνή όπου χορεύουν βαλς, το οποίο επανέρχεται στη συνέχεια και έχει άλλη λειτουργία, αλλά προς το παρόν συμβολίζει απλώς την επανάληψη. Η μουσική του Ντιμίτρι Τιόμκιν ηχεί χαρμόσυνα και ευφορικά, μέχρι που μεταφερόμαστε κάπου μακριά και βλέπουμε τον Τζόζεφ Κότεν ξαπλωμένο στο κρεβάτι του. Τότε το score γίνεται δυσοίωνο, αν όχι απειλητικό.

Από αυτό και μόνο αντιλαμβανόμαστε πέραν πάσης αμφιβολίας ότι ο χαρακτήρας είναι κακός – και το καταλαβαίνουμε επειδή ο Χίτσκοκ θέλει να το καταλάβουμε, αλλιώς δεν θα έκανε ταινίες αγωνίας αλλά ταινίες μυστηρίου. Κι όμως, όταν δυο άντρες τον κυνηγούν, ενδόμυχα θέλουμε να ξεφύγει. Γιατί αν τον πιάσουν, τότε το Καλό θα θριαμβεύσει άμεσα και θα τελειώσει η ταινία και δεν θα συμβούν τα φοβερά και τρομερά πράγματα που χρειαζόμαστε για να ψυχαγωγηθούμε.

Το «Shadow of a Doubt», αν και ουδεμία σχέση έχει με μαγικό ρεαλισμό, ίσως να έχει κάτι ονειρικό. Η Τσάρλι μοιάζει να επικοινωνεί με τον θείο Τσάρλι τηλεπαθητικά, οι πιο παρατηρητικοί θα προσέξουν και τους παραλληλισμούς ‒ υπάρχουν φορές μέσα στην ταινία που οι δυο χαρακτήρες κάνουν το ίδιο πράγμα, έστω και με διαφορά χρόνου.

Αντίστοιχα με εμάς, και η Τσάρλι, μια νεαρή γυναίκα που ζει στην επαρχιακή πόλη της εισαγωγής και έχει μπουχτίσει με τη ρουτίνα της, θέλει απεγνωσμένα να συμβεί κάτι συνταρακτικό. Για να αλλάξουν τα πράγματα, εύχεται να επέστρεφε στο σπίτι ο αγαπημένος της θείος Τσάρλι ‒ και έτσι συμβαίνει. Μόνο που ο θείος Τσάρλι είναι ο άντρας που είδαμε να καταδιώκεται. Και όταν έρχεται στην πόλη και κατεβαίνει από το τρένο μόνος, έχουμε κάθε λόγο για να υποψιαζόμαστε ότι σύντομα θα ταράξει τα νερά – ή τουλάχιστον τον κόσμο της Τσάρλι.

«To χέρι που σκοτώνει»: Ένα ξύπνημα στον εφιάλτη από τον Άλφρεντ Χίτσκοκ Facebook Twitter
Αντίστοιχα με εμάς, και η Τσάρλι, μια νεαρή γυναίκα που ζει στην επαρχιακή πόλη της εισαγωγής και έχει μπουχτίσει με τη ρουτίνα της, θέλει απεγνωσμένα να συμβεί κάτι συνταρακτικό. Για να αλλάξουν τα πράγματα, εύχεται να επέστρεφε στο σπίτι ο αγαπημένος της θείος Τσάρλι ‒ και έτσι συμβαίνει.

Από τον Τζόζεφ Κότεν, που τον υποδύεται, ο Χίτσκοκ χρειάζεται πρωτίστως την ψηλόλιγνη φιγούρα του, ώστε να μας δείξει με κινηματογραφικό τρόπο την απειλή, να καταστήσει σαφές ότι κάτι κακό ήρθε στην πόλη. Δεν είναι τυχαίο ότι το υπόλοιπο καστ είναι κατά πολύ κοντύτερο από τον τακτικό συνεργάτη και φίλο του, Όρσον Γουέλς.

Μια θρυλική ατάκα του τελευταίου ήταν ότι προσέλαβε τον Κότεν στον θίασό του επειδή είχε το ταλέντο να μη σκοντάφτει στα έπιπλα πάνω στη σκηνή. Ήταν ένας από εκείνους τους διασκεδαστικούς –αν δεν βρισκόσουν στο στόχαστρό τους– αφορισμούς του Γουέλς, ο οποίος θεωρούσε ότι ο Κότεν είχε στόφα σταρ. Γι ’αυτό τον έβαζε να παίξει στα έργα του, άλλωστε, και δικαιώθηκε τελικά, άλλο αν αυτό συνέβη όταν ο Κότεν τα βρήκε με τον παραγωγό Ντέιβιντ Ο. Σέλζνικ.

Τον αδικούσε όμως λίγο, είχε παραπάνω υποκριτικό απόθεμα στα μπαγκάζια του ο Κότεν από εκείνο που φανταζόταν και το εμφάνισε πρωτίστως στον σύνθετο ρόλο του θείου Τσάρλι, ο οποίος από την ευγένεια και την (φαινομενική) έγνοια περνά εντός δευτερολέπτων στην αγένεια και στη μισανθρωπία και, δευτερευόντως, στον κόντρα ρόλο ενός μποέμ καλλιτέχνη στο «Portrait of Jennie» του Ντίτερλε, ένα υπόδειγμα μαγικού ρεαλισμού που αξίζει να αναζητήσετε. Και το «Shadow of a Doubt», αν και ουδεμία σχέση έχει με μαγικό ρεαλισμό, ίσως να έχει κάτι ονειρικό. Η Τσάρλι μοιάζει να επικοινωνεί με τον θείο Τσάρλι τηλεπαθητικά, οι πιο παρατηρητικοί θα προσέξουν και τους παραλληλισμούς ‒ υπάρχουν φορές μέσα στην ταινία που οι δυο χαρακτήρες κάνουν το ίδιο πράγμα, έστω και με διαφορά χρόνου.

Ταυτόχρονα, σε μια σειρά από ιντερλούδια, ο πατέρας της Τσάρλι και ο γείτονας συζητούν μέσα στην ταινία για τον τρόπο που θα έκαναν τον τέλειο φόνο. Μιλούν γι’ αυτό το ζήτημα με πλήρως αποστασιοποιημένο τρόπο, λες και η πιθανότητα να τους σκοτώσει κανείς ή να σκοτώσουν εκείνοι κάποιον υπάγεται εξ ολοκλήρου στη σφαίρα της φαντασίας.

Παρατηρούμε εδώ ένα παιχνίδι με το κοινό, καθώς και θεματικές που ο Χίτσκοκ θα εξερευνούσε μεταγενέστερα (και πληρέστερα) σε ταινίες όπως η «Θηλιά» και, βέβαια, στο απόλυτο αριστούργημά του, τον «Σιωπηλό Μάρτυρα». Στο «Χέρι που σκοτώνει» αυτές οι συζητήσεις έρχονται κυρίως για να υπογραμμίσουν κι άλλο τη φούσκα στην οποία ζουν οι άνθρωποι της πόλης, την αποκοπή τους από τους κινδύνους της πραγματικότητας.

«To χέρι που σκοτώνει»: Ένα ξύπνημα στον εφιάλτη από τον Άλφρεντ Χίτσκοκ Facebook Twitter
Η Τσάρλι γνωρίζει ότι κάτι δεν πάει καλά με τον θείο Τσάρλι, αλλά άπειρη και γοητευμένη όπως είναι από αυτόν δεν μπορεί να πιστέψει ότι θα μπορούσε ποτέ να βλάψει την ίδια, έχουν το ίδιο αίμα άλλωστε.

Το Κακό, όμως, δεν είναι φανταστικό, είναι υπαρκτό και δεν είναι απαραίτητα εξωτερικό, έχει φωλιάσει σε ένα μέλος της ίδιας της οικογένειας, όπως μας λένε ο Χίτσκοκ και ο θεατρικός συγγραφέας Θόρντον Γουάιλντερ, που έγραψε το σενάριο. Η Τσάρλι γνωρίζει ότι κάτι δεν πάει καλά με τον θείο Τσάρλι, αλλά άπειρη και γοητευμένη όπως είναι από αυτόν ‒ναι, ΚΑΙ με τον τρόπο που φαντάζεστε, κάτι που καθιστά την ταινία τολμηρότατη και για τα σημερινά δεδομένα‒ δεν μπορεί να πιστέψει ότι θα μπορούσε ποτέ να βλάψει την ίδια, έχουν το ίδιο αίμα άλλωστε.

Φυσικά, η συνενοχή της Τσάρλι έχει ένα ταβάνι, εκτείνεται μέχρι εκεί που φτάνουν η αφέλεια και η αθωότητά της, χαρακτηριστικά που θα χάσει όταν μάθει το μυστικό του θείου Τσάρλι και διαπιστώσει έμπρακτα τις αληθινές, δυνητικά θανατηφόρες συνέπειες του Κακού.

Αυτή η διαπίστωση, αυτό το βίαιο ξύπνημα στην πραγματικότητα συμπίπτει με την ερωτική της αφύπνιση – κρίμα που για να το ξεκαθαρίσουν ο Χίτσκοκ και ο Γουάιλντερ χρειάστηκε να εφεύρουν μια ελαφρώς αχρείαστη ρομαντική υποπλοκή με έναν ντετέκτιβ που υποψιάζεται τον θείο Τσάρλι, αν και ίσως να το έκαναν για να απαλύνουν τα αιμομικτικά υπονοούμενα.

«To χέρι που σκοτώνει»: Ένα ξύπνημα στον εφιάλτη από τον Άλφρεντ Χίτσκοκ Facebook Twitter
Στο φινάλε η πόλη επιλέγει να συνεχίσει να ζει στην παιδική χαρά της φούσκας της επειδή έτσι βολεύει, μα η Τσάρλι γνωρίζει πια την αλήθεια, έχει περάσει στον κόσμο των ενηλίκων.

Στο φινάλε η πόλη επιλέγει να συνεχίσει να ζει στην παιδική χαρά της φούσκας της επειδή έτσι βολεύει, μα η Τσάρλι γνωρίζει πια την αλήθεια, έχει περάσει στον κόσμο των ενηλίκων. Κι αν, όπως είπαμε, στις φλέβες της κυλά το ίδιο αίμα με του θείου Τσάρλι, αυτό δεν σημαίνει ότι το μήλο θα πέσει κάτω από τη μηλιά. Όχι, όχι, ούτε τη θεωρία περί βιολογικού Κακού υιοθετούν ο Χίτσκοκ και ο Γουάιλντερ ούτε, φυσικά, τη χριστιανική μετακύλιση της αμαρτίας από γενιά σε γενιά. Περισσότερο σε μια φροϊδικού τύπου ενδογενή συνύπαρξη Καλού και Κακού φαίνεται να θέλουν να παραπέμψουν, δηλαδή σε ικανότητα (και ουχί σε βεβαιότητα) για το Κακό.

Ακόμα και ο θείος Τσάρλι δεν είναι ο Σατανάς επί γης, είναι ένας άνθρωπος θυμωμένος (ίσως και απογοητευμένος) με τον κόσμο. Μέσα από τον διαστρεβλωμένο ηθικό του κώδικα θεωρεί ότι κάνει το σωστό για να τον διορθώσει, ότι τιμωρεί όσους, μες στο διαταραγμένο του μυαλό, ευθύνονται για την κατάντια του. Το επιμύθιο του έργου, στα μάτια μας τουλάχιστον, είναι σαφές: αν δεν είμαστε σε επιφυλακή, αν δεν υπάρξει αναγνώριση, επισήμανση και κατανόηση των σκοτεινότερων στοιχείων γύρω μας και αν συνεχιστεί η εθελοτυφλία, θα προκύπτουν διαρκώς περισσότεροι «θείοι Τσάρλι». Και ίσως μια μέρα γίνουμε κι εμείς τέτοιοι, δίχως να το καταλάβουμε.

Οθόνες
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

ΒΟΥΓΟΝΙΑ

Ανταπόκριση από τη Βενετία / «Βουγονία»: Κριτική για τη νέα ταινία του Γιώργου Λάνθιμου

«Είναι περιπέτεια η "Βουγονία", fun και πιο περίπλοκη απ’ ότι δείχνει» - Ο Θοδωρής Κουτσογιαννόπουλος καταγράφει τις εντυπώσεις του από την παγκόσμια πρεμιέρα της ταινίας στο 82ο Φεστιβάλ Βενετίας.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Terence Stamp (1938-2025): Ο μάγκας του Λονδίνου που θα γινόταν Τζέιμς Μποντ

Οθόνες / Terence Stamp (1938-2025): Ο μάγκας του Λονδίνου που θα γινόταν Τζέιμς Μποντ

«Το άτακτο αγόρι του βρετανικού σινεμά βρήκε τον δρόμο του σε ώριμες επιλογές, είτε παίζοντας κάποιον αδυσώπητο κακό είτε αφήνοντας τα λακωνικά του διακριτικά σαν στάμπα, όνομα και πράγμα, σε σύντομες εμφανίσεις – εννοείται πως έχει υποδυθεί και τον διάβολο!»
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
The Karate Kid: Πώς η «ταινιούλα που δεν θα έβλεπε κανείς» εξελίχθηκε σε παγκόσμιο φαινόμενο

Οθόνες / The Karate Kid: Πώς η «ταινιούλα που δεν θα έβλεπε κανείς» εξελίχθηκε σε παγκόσμιο φαινόμενο

Η ταινία σημάδεψε μια γενιά εφήβων που φαντασιώνονταν ότι θα αντιστεκόντουσαν ηρωικά στους νταήδες που τους κακοποιούσαν καθημερινά. Και τώρα, ο μύθος επιστρέφει για έκτη φορά στην οθόνη, με πρωταγωνιστές τον Τζάκι Τσαν και τον Ραλφ Μάτσιο
THE LIFO TEAM
Ο άνθρωπος που έφερε την μαύρη μουσική κουλτούρα στο σαλόνι εκατομμυρίων σπιτιών

Daily / Ο άνθρωπος που έφερε τη μαύρη μουσική κουλτούρα στο σαλόνι εκατομμυρίων σπιτιών

Το ντοκιμαντέρ «Sunday Best: The untold story of Ed Sullivan» αναδεικνύει τη συμβολή του Εντ Σάλιβαν και της δημοφιλέστατης τηλεοπτικής εκπομπής του στην ανάδειξη τεράστιων μορφών της μαύρης μουσικής, από τη Nίνα Σιμόν και τον Τζέιμς Μπράουν μέχρι την Tίνα Τέρνερ και τον Στίβι Γουόντερ.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Έντουαρντ Νόρτον: Γεννημένος σε λάθος εποχή

Οθόνες / Έντουαρντ Νόρτον: Γεννημένος σε λάθος εποχή

Με αφορμή τα σημερινά του γενέθλια, ανατρέχουμε στην καριέρα ενός ηθοποιού με την ερμηνευτική στόφα των μεγάλων ονομάτων του New Hollywood, μα καταδικασμένου να εργάζεται σε καιρούς που η κινηματογραφική βιομηχανία δεν ξέρει τι να κάνει μαζί του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Ana Kokkinos: «Αν ήμουν ένας στρέιτ, Άγγλος άντρας, η ζωή θα ήταν ευκολότερη»

Οθόνες / Ana Kokkinos: «Αν ήμουν ένας στρέιτ, Άγγλος άντρας, η ζωή θα ήταν ευκολότερη»

Η ελληνικής καταγωγής Αυστραλή σκηνοθέτιδα πίσω από το «Ten Pound Poms» μιλά στη LiFO για τη στάση των Αυστραλών απέναντι στους μετανάστες, την ταινία της που εξόργισε την ομογένεια, και το πώς είναι να νιώθεις παρείσακτος ακόμη κι όταν το έργο σου έχει δει πολύς κόσμος.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μιχάλης Ρέππας: «Θέλω να διασκεδάζω. Πέρασα τα 65 και έχει αρχίσει να μη με νοιάζει»

Οι Αθηναίοι / Μιχάλης Ρέππας: «Θέλω να διασκεδάζω. Πέρασα τα 65 και έχει αρχίσει να μη με νοιάζει»

«Τρεις Χάριτες», «Βίρα τις Άγκυρες», «Δις εξαμαρτείν», «Safe Sex», «Το Κλάμα βγήκε από τον Παράδεισο», «Μπαμπάδες με ρούμι». Λίγοι μας έχουν κάνει να γελάσουμε τόσο τα τελευταία 30 χρόνια όσο ο Μιχάλης Ρέππας. Ο ηθοποιός, συγγραφέας και σκηνοθέτης που εξαιτίας του «το Τζέλα Δέλτα δεν είχε φουγάρα» αφηγείται τη ζωή του στη LifO.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Το τρίο Πασκάλ-Τζόνσον-Έβανς και 9 ακόμα λόγοι να πάτε σινεμά

Οθόνες / Το τρίο Πασκάλ-Τζόνσον-Έβανς και 9 ακόμα λόγοι να πάτε σινεμά

Μια ταινία που η Τζέιν Όστιν θα ήταν περήφανη να είχε σκηνοθετήσει, η Λίντσεϊ Λόχαν ανταλλάζει σώμα με την Τζέιμι Λι Κέρτις ξανά μετά από 22 χρόνια κι ένας μεταλλαγμένος Μπάμπι εκδικείται για τον θάνατο της μαμάς του. – Τι παίζει από σήμερα σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.
THE LIFO TEAM
«Νεαρές μητέρες»: Είναι καλοκαιρινή επιλογή μία ταινία των αδελφών Νταρντέν; 

The Review / «Νεαρές μητέρες»: Tα κατάφεραν πάλι οι αδελφοί Νταρντέν; 

Τι κάνει τις «νεαρές μητέρες» να ξεχωρίζουν από τις προηγούμενες δουλειές των Βέλγων δημιουργών; Ο Χρήστος Παρίδης και η Βένα Γεωργακοπούλου συζητάνε για τη βραβευμένη ταινία που παίζεται στους θερινούς κινηματογράφους της Αθήνας.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
American Apparel: Τα βρόμικα μυστικά της πιο ανατρεπτικής εταιρείας των ’00s

Οθόνες / American Apparel: Τα βρόμικα μυστικά της πιο ανατρεπτικής εταιρείας των ’00s

Η American Apparel πουλούσε απελευθέρωση, αλλά πίσω από τις βιτρίνες και το φίνο βαμβάκι το brand ήταν βουτηγμένο στα σκάνδαλα: σεξουαλική παρενόχληση, κατάχρηση εξουσίας και ένα εργασιακό κλίμα που κάθε άλλο παρά cool ήταν.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Movies

Οθόνες / Η σπαρταριστή επιστροφή των «Τρελών Σφαιρών» και 9 ακόμα λόγοι για να πάτε σινεμά

Ο Λίαμ Νίσον δείχνει την κωμική στόφα του, η Άλισον Μπρι και ο Ντέιβ Φράνκο πρωταγωνιστούν στην πιο αναμενόμενη ταινία τρόμου της χρονιάς, η νέα ταινία των αδερφών Νταρντέν και 4 επανεκδόσεις – Τι παίζει από σήμερα σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.
THE LIFO TEAM
Είδαμε την ταινία που διασκευάζει ο Γιώργος Λάνθιμος

Οθόνες / Η ταινία στην οποία βασίστηκε ο Λάνθιμος: Ένα κρυμμένο νοτιοκορεατικό διαμάντι

Η επικείμενη κυκλοφορία του «Bugonia» στάθηκε αφορμή για να επισκεφτούμε ξανά την κινηματογραφική του πηγή, το cult «Save the Green Planet!», έναν από τους κρυμμένους θησαυρούς του νοτιοκορεατικού σινεμά.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ