Όταν η Σ. πέρασε στην Αθήνα κι έψαχνε για διαμέρισμα το 2006, τα ενοίκια στο κέντρο ήταν πανάκριβα και ήταν πολύ δύσκολο να πετύχεις καλό σπίτι. Η ζήτηση ήταν τρελή, πολλοί ενοικιαστές σε αντιμετώπιζαν με υπεροψία κι έπρεπε να έχεις μεγάλη τύχη για να βρεις κάποιο διαμέρισμα της προκοπής. Η Σ. βρήκε ένα πολύ ωραίο τριάρι στον τέταρτο όροφο μιας πολυκατοικίας στα Εξάρχεια, 80 τετραγωνικών, που το νοίκιασε για 450 ευρώ. Χρειαζόταν κάτι ευρύχωρο, γιατί υπολόγιζε ότι θα περάσει σε σχολή της Αθήνας και η μικρότερη αδερφή της, που τότε πήγαινε στην Γ' Λυκείου. Εκείνη την εποχή τα 450 ευρώ ήταν ένα λογικό ποσό για τριάρι, οι μισθοί δεν είχαν πέσει στα τάρταρα και οι γιαγιάδες έπαιρναν ολόκληρη τη σύνταξη και μπορούσαν να πληρώσουν το ενοίκιο των εγγονών τους. Την επόμενη χρονιά που μετακόμισε κι η αδερφή της στην Αθήνα, το ποσό για δύο παιδιά στο ίδιο σπίτι ακουγόταν ακόμα πιο λογικό. Και, από το 2011, ο ιδιοκτήτης τούς κατέβασε το ενοίκιο στα 350 ευρώ.

 

Όπως έχει διαμορφωθεί η κατάσταση το 2013, τα 350 ευρώ είναι πάρα πολλά λεφτά, ο μέσος μισθός έχει γίνει μισθός πείνας και οι γιαγιάδες με τις αστείες πια συντάξεις τους χρειάζονται πια βοήθεια για να τα βγάλουν πέρα. Έτσι, τα τριάρια και τα τεσσάρια μένουν ξενοίκιαστα, γιατί δεν είναι μόνο το ενοίκιο. Βάλε και τους λογαριασμούς που βγαίνουν βάσει τετραγωνικών, βάλε και τις αυξήσεις της ΔΕΗ και το πανάκριβο πετρέλαιο θέρμανσης, τα πάγια έξοδα για ένα τριάρι είναι απαγορευτικά για έναν φοιτητή. Ακόμα και για δύο.

 

Στο κέντρο –και όχι μόνο– αυτήν τη στιγμή η προσφορά διαμερισμάτων είναι πολύ μεγαλύτερη από τη ζήτηση, οι τιμές έχουν πέσει αρκετά, αλλά παραμένουν ακριβά για τον μέσο μισθωτό και απλησίαστα για ανθρώπους που δεν έχουν δουλειά και ζουν με επιδόματα. Μια επίσκεψη σε μεσιτικό γραφείο αρκεί για να καταλάβεις πού έχει φτάσει η κατάσταση. Σε τέτοιο σημείο απελπισίας, ώστε το καλοκαίρι εμφανίστηκαν αγγελίες σε εφημερίδες και sites όπου ιδιοκτήτες κατοικιών και καταστημάτων έδιναν τσάμπα το ακίνητό τους, αρκεί ο ενοικιαστής να πλήρωνε τα χαράτσια και τους λογαριασμούς, καλύπτοντας δηλαδή το χαράτσι μέσω της ΔΕΗ, τα δημοτικά τέλη και τα χαρτόσημα για την ενοικίαση ή ακόμα και τον Φόρο Ακίνητης Περιουσίας. Και τα κοινόχρηστα. Η επιβάρυνση από τον ΦΑΠ (που ακούγεται σαν σφαλιάρα), τον ΕΕΤΗΔΕ και τον Ενιαίο Φόρο Ακινήτων που θα τεθεί σε ισχύ από το 2014 έχει προκαλέσει μια πρωτοφανή κατάσταση: οι ιδιοκτήτες βρέθηκαν με άδεια ακίνητα που δεν μπορούν να συντηρήσουν και οι ενοικιαστές να μην μπορούν να τα νοικιάσουν.

 

Το τσάμπα ήταν μια λύση. Στο μεσιτικό γραφείο που απευθυνθήκαμε δεν είχαν στοιχεία να μας δώσουν, αλλά η «κοινή συναίνεση, μόνο με το χαράτσι» είναι πια κοινό μυστικό και συμβαίνει όλο και σε μεγαλύτερο βαθμό.

 

Η Σ. το επιβεβαιώνει. Οι δύο αδερφές συγκατοίκησαν μέχρι τον περασμένο Ιούλιο και μετά αποφάσισαν να μετακομίσουν σε άλλα διαμερίσματα, για να μείνουν η καθεμία με τον φίλο της. Το τριάρι δεν ήθελε να το κρατήσει καμία από τις δύο γιατί παραήταν ακριβό. Όταν το ανακοίνωσαν στον ιδιοκτήτη, τον έπιασε υστερία, του είπαν ότι αδυνατούν να πληρώνουν τα 350 ευρώ κι αυτός τους πρότεινε την λύση της «κοινής συναίνεσης», να μείνει δηλαδή εκεί η μία με τον φίλο της και να πληρώνουν μόνο το χαράτσι και τους λογαριασμούς. Στην άλλη πρότεινε το τριάρι που είχε άδειο στον δεύτερο, με ίδια προσφορά. Ήταν προτιμότερη λύση από το να πληρώνει τους λογαριασμούς μέχρι να βρει καινούργιους ενοικιαστές. Από τον Αύγουστο η Σ. πληρώνει 87 ευρώ το δίμηνο, συν τα χαρτόσημα, συν τα δημοτικά τέλη, συν τα κοινόχρηστα, που βγαίνουν κάτι λιγότερο από 90 ευρώ τον μήνα, εκτός από τους χειμωνιάτικους μήνες που τα κοινόχρηστα θα αυξηθούν (δεν έχουν ακόμα πληρώσει για να ξέρουν πού θα φτάσουν). Άλλα τόσα θα πληρώνει η αδερφή της. Σίγουρα είναι προτιμότερα από τα 350 ευρώ που πλήρωναν μόνο για ενοίκιο.

 

 

Ο Ν. βρήκε το διαμέρισμά του στον λόφο του Στρέφη από έναν κοινό φίλο που είχε με τον ιδιοκτήτη. Το τεσσάρι ρετιρέ, 130 τετραγωνικών, ήταν σε μεσιτικό γραφείο εδώ και ενάμιση χρόνο και δεν είχε βρεθεί κανείς να το νοικιάσει. Ο Ν. το νοίκιασε τον Οκτώβριο με μηδενικό ενοίκιο και υποχρέωση να πληρώνει μόνο τους φόρους.

 

Κάθε μέρα μαθαίνεις από φίλους και γνωστούς και για διαφορετική περίπτωση κάποιου που βρήκε σπίτι χωρίς ενοίκιο. Τον τελευταίο καιρό έχει γίνει κάτι σαν αστικός μύθος που αφορά πάντα κάποιον άλλο – και ποτέ δεν βρίσκεται μια ευκαιρία και για σένα τον φτωχό. Μόνο που δεν είναι μύθος.

 

Η διαδικασία είναι καθόλα νόμιμη, κάνεις συμβόλαιο για μηδενικό ενοίκιο και πληρώνεις το χαρτόσημο και τον φόρο του ιδιοκτήτη και ισχύει ό,τι και στην περίπτωση που πληρώνεις «κανονικό» ενοίκιο. Αρκεί να είσαι τυχερός και να το πετύχεις!

 

Μόνο, προσοχή! Αν δεν υπογράψεις συμβόλαιο και παρανομήσει ο ιδιοκτήτης, πιθανόν να θεωρηθείς συνυπεύθυνος. Ο νόμος είναι αμείλικτος: αν τον τσακώσουν, θα μπορούσες να διωχθείς κι εσύ για εξαπάτηση, διαφυγή φόρου και άλλα τέτοια που ίσως σου βγάλουν ξινά όσα γλίτωσες από το ενοίκιο.

 

«Για τον νόμο δεν νοείται ενοικίαση χωρίς ενοίκιο. Και δεδομένου ότι οι λογαριασμοί ούτως ή άλλως βαρύνουν τον ενοικιαστή, η εφορία θα θεωρήσει το χαράτσι ως το συμφωνημένο ενοίκιο – στην καλή περίπτωση. Στη χειρότερη, θα κάνει αντικειμενικό υπολογισμό του ενοικίου με βάση την τιμή ζώνης και τα ενοίκια άλλων όμοιων διαμερισμάτων στην περιοχή» λέει ο κύριος Γραμματίδης. «Όλο αυτό συμβαίνει γιατί η εφορία θέλει να υπολογίσει τον οφειλόμενο φόρο. Ο ιδιοκτήτης είναι υποχρεωμένος να δηλώνει το ποσό που εισπράττει ως ενοίκιο, αλλιώς διαπράττει το αδίκημα της φοροδιαφυγής με ό,τι αυτό συνεπάγεται (ποινικές κυρώσεις και πρόστιμα). Ο νοικάρης δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι έχει κάποια ευθύνη για τη φοροδιαφυγή του ιδιοκτήτη, αν και υπάρχουν νομικοί που υποστηρίζουν ότι από τη στιγμή που δέχεται να καταβάλλει χρήματα χωρίς απόδειξη, θα μπορούσε θεωρητικά να θεωρηθεί συνεργός του ιδιοκτήτη και άρα να έχει ποινική ευθύνη. Όλα αυτά ισχύουν για τις μισθώσεις κατοικιών που δεν έχουν χαρτόσημο. Γιατί στις μισθώσεις επαγγελματικής στέγης υπάρχει χαρτόσημο και ο νοικάρης είναι συνυπεύθυνος με τον ιδιοκτήτη έναντι της εφορίας για την μη πληρωμή του τέλους χαρτοσήμου».

 

Καλή τύχη!