Ρε φίλε, δε νιώθω τίποτα!

Ρε φίλε, δε νιώθω τίποτα! Facebook Twitter
Φωτ.: Curran Hatleberg
0

Τις προάλλες μιλούσα με μια φίλη μου στο τηλέφωνο. «Ρε φίλε, δεν νιώθω τίποτα! Δεν κλαίω, δεν γελάω, δεν ενθουσιάζομαι, δεν συγκινούμαι, δεν χαίρομαι, δεν λυπάμαι. Αν πέσεις κάτω αυτήν τη στιγμή και μου πεις "βοήθεια, πεθαίνω", δεν θα νιώσω πράμα! Είμαι σαν ζωντανή νεκρή!». Της συνέστησα να πάει σε έναν ψυχολόγο. Η ψυχανάλυση θα φέρει την ψυχοθεραπεία και η ψυχοθεραπεία θα φέρει είτε ένα θεμιτό αποτέλεσμα είτε μια κάποια φαρμακευτική αγωγή με τις ευλογίες, πάντα, ενός έμπειρου ψυχιάτρου (δεν εκφέρω άποψη για το αν είμαι υπέρ ή κατά των φαρμακευτικών αγωγών κατά περίπτωση, καθότι το φάσμα των διαταραχών που μπορεί να επιφέρουν νευρολογικές διαταραχές της εγκεφαλικής δραστηριότητας υπερποικίλλει).

Η φίλη μου με προβλημάτισε. Με έκανε να σκεφτώ αυτές τις λίγες περιστασιακές περιπτώσεις κατά τις οποίες έχω διερωτηθεί ακριβώς το ίδιο για τον εαυτό μου. Την καταλαβαίνω. Κι εγώ το έχω περάσει. Άλλοι το περνάμε ως μικρή φάση, είτε το αντιλαμβανόμαστε με καχυποψία είτε όχι. Άλλοι, όμως, το έχουν σε μια πολύ βαρύτερη μορφή, η οποία χρήζει γνωμάτευσης, παρακολούθησης αλλά και αντιμετώπισης (και, εντάξει,δεν είναι το ίδιο με ό,τι περιγράφω παραπάνω, αλλά αυτό ήταν που μου έδωσε το σχετικό ερέθισμα). Μιλάμε για κάποια συγκεκριμένη διαταραχή; Ναι. Μιλάμε για την αλεξιθυμία (η ετυμολογία αυτονόητη).

Τις προάλλες μιλούσα με μια φίλη μου στο τηλέφωνο. «Ρε φίλε, δεν νιώθω τίποτα! Δεν κλαίω, δεν γελάω, δεν ενθουσιάζομαι, δεν συγκινούμαι, δεν χαίρομαι, δεν λυπάμαι. Αν πέσεις κάτω αυτήν τη στιγμή και μου πεις "βοήθεια, πεθαίνω", δεν θα νιώσω πράμα! Είμαι σαν ζωντανή νεκρή!».

Αρχικά, οφείλουμε να κατανοήσουμε τα συναισθήματα μέσα από μια λιτή, αλλά περιεκτική περιγραφή τους. Τα συναισθήματα είναι σχετικά εφήμερα, ψυχοφυσιολογικά μοτίβα αντίδρασης που προκύπτουν από την αξιολόγηση ενός ερεθίσματος σχετικά με τους στόχους και τις ανάγκες του οργανισμού. Περιλαμβάνουν τάσεις δράσης, σωματικές αντιδράσεις και υποκειμενική συναισθηματική εμπειρία. Μπορούν να διαχωριστούν από τη διάθεση επειδή είναι συνήθως βραχυπρόθεσμα και έχουν έναν εκ προθέσεως χαρακτήρα, δηλαδή συνδέονται με ένα αντικείμενο. [Gall, Kerschreiter, Mojzisch (2002), «Handbuch Biopsychologie und Neurowissenschaften»]. Η λέξη-κλειδί για τα συναισθήματα, όσον αφορά το εγκεφαλικό επίπεδο, είναι η αμυγδαλή.

Η αλεξιθυμία είναι διαδεδομένη περίπου στο 10% του γενικού πληθυσμού και είναι γνωστό ότι συνυπάρχει με πολλές ψυχιατρικές παθήσεις. Θα έλεγε κάποιος ότι είναι μια «σκοτεινή» κατάσταση που μπορεί να επιφέρει στο άτομο ψυχοσωματικές εκφάνσεις προβλημάτων κατανόησης ή/και έκφρασης των συναισθημάτων − κατανόησης είτε των δικών του είτε των γύρω του και έκφρασης των δικών του. Είναι σκοτεινή λόγω του ότι δεν είναι από τις περιπτώσεις παθήσεων που έχουν εκτεταμένη επιστημονική εξήγηση αλλά και επειδή έχει να κάνει με νευρολογικές διεργασίες του οργανισμού, οι οποίες, στη μεγαλύτερη έκτασή τους, είναι αρκετά ρευστές.

Σίγουρα, ένα αλεξιθυμικό άτομο έχει συναισθήματα. Μπορεί, ακούσια, να εκδηλώσει συναισθηματικές καταστάσεις. Για παράδειγμα, μπορεί να παρατηρηθεί μια έκρηξη οργής. Η εκδήλωση όμως αυτή δεν θα είναι ταυτοποιήσιμη από το άτομο. Θα αναρωτηθεί για το τι είναι και πώς προέκυψε. Αν, δε, του ζητηθεί να την περιγράψει ως συναίσθημα, δεν θα βρίσκει τις κατάλληλες λέξεις για να το κάνει. Το πιθανότερο είναι να οδηγηθεί σε παραλήρημα στην προσπάθειά του να εξηγήσει κάτι τέτοιο, καθότι οι περιγραφές του μπορεί να είναι πολύ σχολαστικές και υπεραναλυτικές. Πώς γίνεται αυτό; Υπάρχουν πολλές διαταραχές του εγκεφάλου οι οποίες διακρίνονται από αυτό το χαρακτηριστικό. Σε συγκεκριμένες οφθαλμολογικές διαταραχές, όπου το άτομο πάσχει από μερική ή και ολική τύφλωση (και οι οποίες οφείλονται σε δυσλειτουργία περιοχών του ινιακού λοβού), το ίδιο το άτομο αρνείται την τύφλωσή του(!) με αποτέλεσμα να φέρει μώλωπες σε όλο του το σώμα, καθώς πιέζει τον εαυτό του να λειτουργεί όπως ένα άτομο με άρτια όραση.

Τα αλεξιθυμικά άτομα μπερδεύονται αρκετά με την παρατήρηση της έκφρασης των συναισθημάτων των ατόμων του περιγύρου τους. Δεν μπορούν να καταλάβουν τι τους συμβαίνει (μάλιστα, μπορεί να τα θεωρούν και εντελώς παράλογα). Κάτι πολύ βασικό είναι ότι τους καταλαμβάνει μια μόνιμη και ατέρμονη προσπάθεια να εξηγήσουν (ή, καλύτερα, να ερμηνεύσουν) τη σωματική εκδήλωση των συναισθημάτων τους (δάκρυα, παλμοί και αρρυθμίες) ορθολογικά. Αυτό έχει διάφορες αιτίες που έγκεινται στη Φυσική και στη Φυσιολογία (περιβαλλοντικά φαινόμενα όπως η ατμοσφαιρική πίεση και η υγρασία, χημικές και βιοχημικές αντιδράσεις του οργανισμού κ.ο.κ).

Ο διαχωρισμός της πάθησης οφείλεται σε διάφορες παραμέτρους. Η βασικότερη είναι η φύση της. Η πρωτογενής, λοιπόν, αλεξιθυμία οφείλεται σε γενετικούς ή/και νευροφυσιολογικούς παράγοντες (είναι γονιδιακής προέλευσης, είτε κληρονομικής είτε μεταλλαξιογόνας). Η δευτερογενής, από την άλλη, οφείλεται σε ψυχολογικούς παράγοντες (στρες, καταπιεσμένες επιθυμίες, τραύματα). Θα μπορούσαμε, λοιπόν, να πούμε (πολύ άτυπα) ότι η πρωτογενής αλεξιθυμία είναι συγγενούς χαρακτήρα, ενώ η δευτερογενής, επίκτητου.

Κάποια άλλα χαρακτηριστικά της αλεξιθυμίας είναι η έλλειψη φαντασίας (βασικά, η αδυναμία αυθόρμητης φαντασίας, αλλά όχι η δημιουργία ελεγχόμενης φαντασίας, η οποία γίνεται για να εξυπηρετήσει καθαρά πρακτικούς σκοπούς και δεν περιέχει απόλυτη ενσυναίσθηση του λόγου της δημιουργίας της), η σεξουαλική δυσλειτουργία, διαφόρων τύπων γαστρεντερολογικά προβλήματα και αρκετές ακόμη αγχώδεις διαταραχές, ακόμη και κατάθλιψη. Για την τελευταία οφείλεται η ενεργοποίηση του παρασυμπαθητικού νευρικού συστήματος. Τα άτομα αυτά δυσκολεύονται να θέσουν στόχους, να ονειροπολήσουν και, το πιο βασικό, δεν μπορούν να λάβουν αποφάσεις για ζητήματα που αφορούν την προσωπική τους ζωή, είτε αυθόρμητα είτε έπειτα από σκέψη (αλλά, κατά βάση, αυθόρμητα).

Είναι αρκετά σημαντικό και ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι άτομα που πάσχουν από μείζονα καταθλιπτική διαταραχή (κοινώς κατάθλιψη) παρουσιάζουν δυνητική συσχέτιση με αλεξιθυμικές (προ)διαθέσεις. Έρευνες που έχουν γίνει σε άτομα με τις συγκεκριμένες διαταραχές έχουν δείξει ότι μόνο η αλεξιθυμία, και όχι η κατάθλιψη, είναι αυτή που μειώνει την ενσυναίσθηση. Αυτό ίσως και να σημαίνει ότι η αλεξιθυμία πρέπει πλέον να αναγνωριστεί και να αντιμετωπίζεται πιο σοβαρά ως μεμονωμένη διαταραχή και όχι να συγχέεται με άλλες διαταραχές που ομοιάζουν σε εξωτερικευμένα συμπτώματα (εδώ να σημειωθεί ότι η αλεξιθυμία δεν είναι επίσημα αναγνωρισμένη διαταραχή και αποτελεί μεγάλο debate στην ψυχιατρική και στην ευρύτερη επιστημονική κοινότητα).

Όσο για την αντιμετώπιση της αλεξιθυμίας, έχουν εφαρμοστεί κατά καιρούς διάφορες τεχνικές από ψυχοθεραπευτές και λογοθεραπευτές. Τα αποτελέσματα ερευνών σε παθόντες που έχουν προσπαθήσει να λύσουν τα προβλήματα που τους δημιουργεί η αλεξιθυμία δείχνουν ότι η προσέγγιση της αντιμετώπισής της πρέπει να γίνεται στο πλαίσιο προσπάθειας αναγνώρισης των συναισθημάτων και σωματικής εξωτερίκευσής τους από τον ίδιο τον ασθενή αλλά και εύρεσης τρόπων με τους οποίους αυτός οφείλει και μπορεί να τα διαχειρίζεται.

Η πρωτογενής μορφή της αλεξιθυμίας χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερη δυσκολία στον χειρισμό της, ενώ η δευτερογενής είναι αναστρέψιμη, με τις σχετικές, κατά περίπτωση, δυσκολίες. Δεν υπάρχει συγκεκριμένη φαρμακευτική αγωγή για τα άτομα με αλεξιθυμία πέρα από κάποια κλασικά φαρμακευτικά σχήματα κατά της κατάθλιψης (με σκοπό περισσότερο το άτομο να μπορεί να διαχειρίζεται ευκολότερα τις ανεξήγητες φορτίσεις που του προκαλούν τα ακούσια συναισθήματά του).

*ευχαριστίες για την παραχώρηση ερευνητικού υλικού: PD Dr. Philipp Kanske

0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Γονείς, ψυχραιμία! Υπάρχει τρόπος για ήρεμη γονεϊκότητα;»

Ζωή στα καλύτερά της / «Γονείς, ψυχραιμία! Υπάρχει τρόπος για ήρεμη γονεϊκότητα;»

Μια συζήτηση με την παιδοψυχολόγο και οικογενειακή ψυχοθεραπεύτρια Ηλέκτρα Κτενά για το γονεϊκό άγχος και το τι μπορούν να κάνουν οι γονείς για να χτίσουν ουσιαστικές σχέσεις εμπιστοσύνης με τα παιδιά τους, στο πλαίσιο της σειράς podcast «Ζωή στα καλύτερά της», με την υποστήριξη των συμπληρωμάτων διατροφής EVIOL.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Ginger shots: Υπερδύναμη για το ανοσοποιητικό μας ή σκέτο hype;

Ψυχή & Σώμα / Ginger shots: Υπερδύναμη για το ανοσοποιητικό μας ή σκέτο hype;

Τα σφηνάκια τζίντζερ έχουν αποκτήσει φανατικό κοινό και προβάλλονται ως ένα φυσικό booster για το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Πόση αλήθεια, όμως, κρύβεται πίσω από αυτή τη διατροφική τάση; Η Μερόπη Κοκκίνη μιλά με τον διαιτολόγο Χρήστο Δερδεμέζη.
ΜΕΡΟΠΗ ΚΟΚΚΙΝΗ
Ozempic και Mounjaro: Ιατρική επανάσταση ή παγίδα;

Ψυχή & Σώμα / Ozempic και Mounjaro: Επανάσταση στην απώλεια βάρους ή παγίδα;

Η Μερόπη Κοκκίνη συζητά με τη διαιτολόγο Μελίνα Καριπίδου και τον ενδοκρινολόγο Μανώλη Σουβατζόγλου, οι οποίοι εξηγούν πώς λειτουργούν τα φάρμακα GLP-1, ποιοι μπορούν να τα πάρουν, τι ρόλο παίζει η διατροφή κατά τη χρήση τους – και τι συμβαίνει όταν διακοπούν.
ΜΕΡΟΠΗ ΚΟΚΚΙΝΗ
Ο λάθος και ο σωστός τρόπος να δώσουμε κίνητρα σ’ ένα παιδί

Υγεία & Σώμα / Ο λάθος και ο σωστός τρόπος να δώσουμε κίνητρα σε ένα παιδί

Το κλειδί για την ανατροφή ικανών νέων ανθρώπων δεν είναι να εστιάζουμε στις δυσκολίες και τα ελλείμματά τους, αλλά να αναγνωρίσουμε και να καλλιεργήσουμε τα προτερήματά τους – να εντοπίσουμε αυτό που οι ειδικοί στην ανάπτυξη του παιδιού αποκαλούν «νησίδες ικανότητας».
THE LIFO TEAM
Κοιλιοκάκη, η σιωπηλή νόσος της γλουτένης

Υγεία & Σώμα / Κοιλιοκάκη: Η σιωπηλή νόσος της γλουτένης

Οι διατροφικές δυσανεξίες μπορούν να κάνουν την καθημερινότητα βάσανο. Η πιο συχνή διαταραχή, που μπορεί να εκδηλωθεί σε οποιαδήποτε ηλικία, είναι η κοιλιοκάκη. Τι συμπτώματα έχει και πώς γίνεται η διάγνωση;
ΑΛΕΞΙΑ ΣΒΩΛΟΥ
Τι είναι οι υπέρ-επεξεργασμένες τροφές;

Ψυχή & Σώμα / Τι είναι οι υπέρ-επεξεργασμένες τροφές;

Ποιες τροφές μάς κάνουν πραγματικά καλό; Πόσο junk food επιτρέπεται να καταναλώνουν τα παιδιά και πόση ζάχαρη; Και πώς ενισχύουμε το μικροβίωμα του οργανισμού; Η Τζούλη Αγοράκη συζητά με την κλινική διατροφολόγο Κωνσταντίνα Κεραμύδα για το ποιες τροφές, ενώ μοιάζουν αθώες, είναι άκρως επικίνδυνες.
ΤΖΟΥΛΗ ΑΓΟΡΑΚΗ
DIET

Υγεία & Σώμα / «Είναι τεράστιο θέμα το bullying για το φαγητό στη δουλειά»

Η Εμμανουέλα Λεουνάκη είναι διαιτολόγος-διατροφολόγος αλλά έχει μια διαφορετική προσέγγιση απ’ τη συνηθισμένη: δεν εστιάζει στη ζυγαριά αλλά στη συναισθηματική σχέση μας με το φαγητό και στην κοινωνική πίεση που οδηγεί σε μειωμένη αυτοεκτίμηση.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Nερό με λεμόνι: Θα χάσουμε κιλά αν το πίνουμε κάθε μέρα;

Ψυχή & Σώμα / Nερό με λεμόνι: Ισχύει ότι βοηθά στην απώλεια κιλών;

Το πρωινό ρόφημα με χλιαρό νερό και λεμόνι έχει γίνει viral στο TikTok, καθώς πολλοί είναι αυτοί που ορκίζονται στα οφέλη του: από καλύτερη πέψη και αποτοξίνωση, μέχρι λαμπερό δέρμα και ενίσχυση του ανοσοποιητικού. Αλλά τι από όλα αυτά μπορεί να αποδειχθεί επιστημονικά; Πρόκειται για ακόμα έναν διατροφικό μύθο; Η Μερόπη Κοκκίνη συζητά με τον διαιτολόγο Χρήστο Δερδεμέζη.
ΜΕΡΟΠΗ ΚΟΚΚΙΝΗ
Η ευτυχία ενός πιο ήσυχου Εγώ 

Υγεία & Σώμα / Το «ήσυχο Εγώ» είναι η λύση στον ναρκισσισμό των social media

Πρόκειται για έναν όρο που επινοήθηκε από τους ψυχολόγους, ως αντίδραση στη διαρκή αυτοπροβολή της εποχής μας, προτείνοντας μια ισορροπημένη ταυτότητα που συνδυάζει την αυτογνωσία με το ενδιαφέρον για τους άλλους.
THE LIFO TEAM
Εγκυμοσύνη: η καλύτερη περίοδος στη ζωή μιας γυναίκας ή μια δοκιμασία;

Ψυχή & Σώμα / Εγκυμοσύνη: Η καλύτερη περίοδος στη ζωή μιας γυναίκας ή μια δοκιμασία;

Η Τζούλη Αγοράκη συνομιλεί με την οκτώ μηνών έγκυο Παυλίνα Βουλγαράκη για τα αντιφατικά συναισθήματα μιας περιόδου που, αν και διαρκεί μόνο εννέα μήνες, ίσως τελικά δεν είναι τόσο ειδυλλιακή όσο την παρουσιάζουν.
ΤΖΟΥΛΗ ΑΓΟΡΑΚΗ
«Άλλαξα πολλούς ψυχολόγους μέχρι να βρω τον σωστό για μένα»

Υγεία & Σώμα / «Άλλαξα πολλούς ψυχολόγους μέχρι να βρω τον σωστό για μένα»

Για να πετύχει η διαδικασία της ψυχοθεραπείας, ο θεραπευτής, πέρα από την επιστημονική του επάρκεια, πρέπει να είναι και μια προσωπικότητα που μας ταιριάζει. Πώς θα διακρίνουμε αν υπάρχει «σύνδεση» μεταξύ μας;
ΤΑΤΙΑΝΑ ΤΖΙΝΙΩΛΗ
Πότε έγινε το botox η νέα «ρουτίνα» των εικοσάρηδων;

Ψυχή & Σώμα / Πότε έγινε το botox η νέα «ρουτίνα» των εικοσάρηδων;

Τα τελευταία χρόνια, οι ελάχιστα επεμβατικές θεραπείες σημειώνουν εντυπωσιακή άνοδο. Ωστόσο, οι ειδικοί κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου: όσο αθώα κι αν φαίνεται αυτή η πορεία, κρύβει και παγίδες. Η συνεχής αναζήτηση της τελειότητας μπορεί να οδηγήσει σε εμμονές, σε μια διαρκή αίσθηση ανικανοποίητου και, τελικά, σε μια παραμορφωμένη αντίληψη του εαυτού μας. Η δερματολόγος Μαρίτα Κοσμαδάκη μιλά στη Μερόπη Κοκκίνη.
ΜΕΡΟΠΗ ΚΟΚΚΙΝΗ
«Μια αποβολή δεν τελειώνει όταν σταματούν τα σωματικά συμπτώματα»: Πώς βιώνει πραγματικά μια γυναίκα την αποβολή  

Υγεία & Σώμα / «Όλοι σου λένε πως δεν φταις εσύ για την αποβολή, όμως εγώ πήρα πάνω μου όλη την ενοχή»  

Η Ανδριάννα, μια γυναίκα λίγο μετά τα 30, ήταν πεπεισμένη πως δεν ήθελε παιδιά. Πώς αντιμετώπισε όμως το γεγονός της αποβολής της; Και πόσο τραυματική εμπειρία είναι; Αν δεν το ζήσεις, δεν μπορείς καν να προσποιηθείς πως το καταλαβαίνεις.  
ΤΑΤΙΑΝΑ ΤΖΙΝΙΩΛΗ
Τα μυστήρια του χανγκόβερ: Γιατί κάποιοι έχουν ανοσία στα συμπτώματά του και άλλοι υποφέρουν για μέρες;

Υγεία & Σώμα / Τα μυστήρια του χανγκόβερ: Γιατί κάποιοι έχουν ανοσία και άλλοι υποφέρουν για μέρες;

Υπάρχουν άνθρωποι που δεν αντιμετωπίζουν ποτέ χανγκόβερ, ενώ άλλοι δεν είναι καθόλου ανθεκτικοί στο αλκοόλ, ακόμη και μετά από μέτρια κατανάλωση. Οι ερευνητές έχουν αρκετές και συχνά αντικρουόμενες θεωρίες για το φαινόμενο.
THE LIFO TEAM
Kατάψυξη ωαρίων: Τάση ή αναγκαία επιλογή;

Ψυχή & Σώμα / Kατάψυξη ωαρίων: Τάση ή αναγκαία επιλογή;

Γιατί αυξάνεται ο αριθμός των γυναικών που επιλέγουν την κατάψυξη ωαρίων; Η Τζούλη Αγοράκη συζητά με τον γυναικολόγο Γιώργο Μακρή, διευθυντή της Γυναικολογικής Κλινικής του Ιατρικού Κέντρου Αθηνών, ο οποίος αναλύει τους πιθανούς κινδύνους της κρυοσυντήρησης ωαρίων, τις ηλικίες στις οποίες η διαδικασία δεν είναι ενδεδειγμένη, καθώς και τον λόγο που αυτή η μέθοδος έχει εξελιχθεί σε μια διαδεδομένη «μόδα» τα τελευταία χρόνια.
ΤΖΟΥΛΗ ΑΓΟΡΑΚΗ
Μητρότητα και αλκοόλ: Αναγκαίο «διάλειμμα» ή εξάρτηση;

Ψυχή & Σώμα / Μητρότητα και αλκοόλ: Αναγκαίο «διάλειμμα» ή εξάρτηση;

Γιατί υπάρχει αυτή η εικόνα της εξουθενωμένης μητέρας που βάζει τα παιδιά της για ύπνο και με το που εκείνα κοιμούνται τρέχει και βάζει ένα μεγάλο ποτήρι κρασί και το πίνει όλο, σχεδόν μονορούφι, στην υγειά των αντοχών της; Η Τζούλη Αγοράκη μιλά με την συγγραφέα Γιούλη Ψαρράκη για τη μητρότητα και την κατανάλωση αλκοόλ.
ΤΖΟΥΛΗ ΑΓΟΡΑΚΗ