Σύσσημον ή Τα Κεφάλαια. Aπό τον Κωστή Παπαγιώργη

Σύσσημον ή Τα Κεφάλαια. Aπό τον Κωστή Παπαγιώργη Facebook Twitter
Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος.
0

ΑΚΡΙΒΟΥΣ ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΥΣ ΕΛΑΒΕ η πνευματική κοινότητα της πόλης με το έμπα του χρόνου, και χρειάζεται καλή στάθμη για να τους εκτιμήσει. Μια νέα φωνή μολογάει την ιστορία της ψυχής της, κι αφού είναι «νέα», σαν τα σκυλιά κι εμείς –που γαβγίζουν όποιον δεν ξέρουν–, είμαστε έτοιμοι να την πάρουμε στο κοντό. Το Σύσσημον του Νίκου Παναγιωτόπουλου, λαθροδιάσημο και κομμάτι εκτός λογοτεχνικού νόμου εδώ και είκοσι χρόνια, επιτέλους πήρε την τελική μορφή του και πάτησε πόδι.


Όποιος δεν αντέχει τον κόσμο ένα γύρω, με τα χρόνια νιώθει τη γλώσσα του κομμένη και το νου του σε κατάσταση θυέλλης. Η ντόπια ανθρωπότητα, όσο μικρή κι αν είναι, στήνει γιορτές, δοξάζει τον εαυτό της καθώς κοιτάζεται στον καθρέφτη της στιγμής, θεωρεί νόμο το φρόνημά της και ενασμενίζεται για τα κατορθώματά της. Ο απότακτος δεν υπάρχει· ο υπεράριθμος μετράει τα βήματα μέσα στο κελί της ανωνυμίας του, και ένα μόνο δεν ανέχεται: να ζητήσει χάρη.


Λένε από παλιά ότι αν κάποιος τα βάλει με όλους πρέπει να είναι θύμα ή ποιητής. Η πλειοψηφία έχει εύκολο το συλλαλητήριο· έχει δίκιο μόνο και μόνο επειδή επιτυγχάνει απαρτίες, μετράει κεφάλια, κρατάει το νόμισμα έστω και αν δεν έχει ικανά δόντια για να το δαγκώσει. Σαράφηδες και σκάρτα σαραφιάτικα κλείνουν τον ορίζοντα, προσφέρουν μαλακό προσκέφαλο, κουβαλούν μεγάλη αρμάθα με κλειδιά για να φυλάξουν τα κολονάτα τους.

Όποια κι αν είναι η εκλεπτυσμένη μας ηλιθιότητα, καταλαβαίνουμε ότι δεν έχουμε να κάνουμε με ατομικά μυστικά, με απόκρυφες αμαρτίες· το βάθος είναι πάντα η κοινότητα, οι μεταστάσεις της βασανισμένης ψυχής που φέρνει και παίρνει τις γενιές, που ανακλαδίζεται μέσα στην Ιστορία χωρίς φανερό μέτρο και ρυθμό.


Άρα όποιος κόψει νέο νόμισμα θα χάσει τον ύπνο του. Ο Παναγιωτόπουλος μάλλον δεν κοιμήθηκε ποτέ. Κι αν πήρε κανέναν υπνάκο μέσα στο εικοσάχρονο, ασφαλώς θα είχε το ένα μάτι ανοιχτό. Πως αλλιώς να εξηγήσουμε αυτή την αφηγηματική αγρυπνία ενός εγώ που δεν το χωράει ο τόπος, που δαγκώνει τη φλόγα του χρόνου σαν τον λύκο και δίνει την εντύπωση ότι σε κάθε σελίδα τού έρχεται ο ουρανός σφοντύλι; Το μπαϊράκι του βιβλίου κυματίζει αναπεπταμένο πάνω από τη δόλια πραγματικότητα:

Ομολογιέται κι έχω ακούσει
πως όποιος θέλει να πει
στο βασανιστή του την αλήθεια
πρέπει να ’χει τ’ άλογό του σελωμένο.

Να πω στο βασανιστή μου την αλήθεια
Με τέτοιο σελωμένο άλογο που έχω.
Να πάω σφαχτός.



Καλό το στοίχημα. Ούτε λόγος. Ένας κονδυλοφόρος καλής γενιάς που θέλει να είναι και καρδιογνώστης, το πρώτο που πρέπει να παραδεχτεί είναι ότι έχει διαπράξει έγκλημα. Πράγματι, «κάθε ζωή έχει ανάγκη το σκοτάδι».


Αυτό το εκτυφλωτικό σκότος 484 σελίδων, ήτοι η αδίδακτη τέχνη ενός ανθρώπου που έμαθε να αναμοχλεύει τα σωθικά του, μετουσιώνεται μαστορικά σε κοινό μάθημα και διαβάζεται νεράκι από το Α ώς το Ω. Όποια κι αν είναι η εκλεπτυσμένη μας ηλιθιότητα, καταλαβαίνουμε ότι δεν έχουμε να κάνουμε με ατομικά μυστικά, με απόκρυφες αμαρτίες· το βάθος είναι πάντα η κοινότητα, οι μεταστάσεις της βασανισμένης ψυχής που φέρνει και παίρνει τις γενιές, που ανακλαδίζεται μέσα στην Ιστορία χωρίς φανερό μέτρο και ρυθμό.

Σύσσημον
Νίκος Παναγιωτόπουλος, Σύσσημον ή Τα Κεφάλαια, εκδ. Το Ροδακιό

Στα σκληρά τερτίπια της περιπλάνησης το Σύσσημον αριστεύει. Προφήτης και μάλλον υποφήτης, ο αφηγητής επιδεικνύει μια λελογισμένη σπατάλη δημιουργικής αυτοκαταστροφής. Θυμίζει πλάσμα που θέλει να απαλλαγεί από το δέρμα του – το πιο βαθύ πράγμα στον άνθρωπο. Ο χιτώνας του Νέσσου εν προκειμένω είναι όλα αυτά που θεωρούμε ζωή μας, προκοπή μας και ατομικό καθεστώς. Συναιρώντας το ελάχιστο με το μεγαλειώδες, την κλονισμένη σκέψη με την ακλόνητη, η αφήγηση κατηγορεί τους πραγματικούς ανθρώπους για αγέννητους, τους σεργιανάει στα «παιχνίδια» –έτσι έλεγαν παλιά τα βασανιστήρια– για να αναλάβει την ευθύνη της γενικής φθοράς. Τι σημαίνει η «γενεά της φθαρμένης σκάλας»; Ό,τι κι αν θέλει να δηλώσει, ανακουφιστικά σχεδόν ο καθένας αναγνωρίζει τον εαυτό του.


Μέσα σε αυτό το έπος της παρακμής που δεν ανέχεται χαριστική βολή και σέρνει κλωνάρια ριζιμιά, σοβεί και λάμπει ο μύθος του εγώ, ενός εγώ πάνοπλου και γι’ αυτό συναρπαστικά πτοημένου, που τελεί εν εξορία και θεωρεί τιμή του να το διακηρύσσει. Είτε τρέχει είτε πάει θεοσκούντουφλα, φέρει στο κούτελο τη σφραγίδα του ταμένου, έχει δικό του Θεό. Αν ήθελε να κολακεύσει το σημερινό φρόνημα, ο αφηγητής θα μπορούσε κάλλιστα να βουτήξει στο μηδέν και να παίξει πειστικά –όπως τόσοι και τόσοι– το δράμα του μικρού ήρωα με το μέγα τραύμα.



Αλλά το βιβλίο έχει άλλο εξάντα. Παίζοντας –πιθανώς εν ου παικτοίς, θα έλεγε η γαλαρία– η μέσα φωνή των κεφαλαίων γυρίζει ανάποδα το «προσωπείο της μανίας» της και αναμετράται με το άπειρο. Αυτή η μεταμόρφωση είναι βέβαιο ότι θα στρατολογήσει πολλούς «εχθρούς», καθότι «ο ψίθυρος της ολιγαρχίας της ερήμου» αποτάσσει όλα τα σημερινά δεδομένα. Η φθορά, όπως ξέρουμε από προσωπική πείρα, αρέσκεται στην αποτυχία· όποιος κόβει το κεφάλι του, αυτόματα φρονεί ότι έχει αποκεφαλίσει και τον κόσμο. Αλλά το Σύσσημον δεν αποφασίζει να κατοικήσει στην «εποχή των λυπημένων ανθρώπων». Κάθε μαράζι στήνει έναν κόσμο – πώς να τον θυσιάσει στο τίποτα; Απαιτώντας από τον αφηγητή να μας δώσει αυτό πού δεν έχει, ουσιαστικά δοξάζουμε ένα βιβλίο που, μέσα στην ανέχεια, έκανε το γύρο της ζωής – και μάλιστα με δεμένα μάτια.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Θανάσης Τριαρίδης: Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι

Βιβλίο / Θανάσης Τριαρίδης: «Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι»

Έγινε αντιρρησίας συνείδησης, γιατί πιστεύει ότι ο στρατός είναι μια δοξολογία εκμηδένισης του άλλου. Άφησε τη Θεσσαλονίκη επειδή τον έπνιγε ο εθνοφασισμός της. Στην Αντίς Αμπέμπα υιοθέτησε την κόρη του, Αργκάνε. Ο συγγραφέας της «Τριλογία της Αφρικής», Θανάσης Τριαρίδης, αφηγείται τη ζωή του στη LiFO.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μια «φόνισσα» εξομολογείται

Το πίσω ράφι / Η Hannah Kent έγραψε τη δική της «Φόνισσα», την Άγκνες που ζούσε στην Ισλανδία τον 19ο αιώνα

Η Αυστραλή συγγραφέας δεν πίστευε ποτέ ότι, χάρη στα «Έθιμα ταφής», οι κριτικοί θα την τοποθετούσαν δίπλα σε λογοτέχνες όπως η Μάργκαρετ Άτγουντ και ο Πίτερ Κάρεϊ.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Χριστίνα Ντουνιά: «Ο Καρυωτάκης μάς δίνει ελπίδα και μας παρηγορεί»

Βιβλίο / «Ο Καρυωτάκης άφησε "το αδέσποτο Τραγούδι" του να μας συντροφεύει»

Στο βιβλίο της «Το όνειρο και το πάθος», η Χριστίνα Ντουνιά, ομότιμη καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας και συγγραφέας αποκαλύπτει αθέατες όψεις του ποιητή και νέα στοιχεία για τη σχέση του με τον Καβάφη μέσα από μια άγνωστη, ως τώρα, επιστολή.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύ της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Βιβλίο / «Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύς της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Ο Ούγγρος κάτοχος του φετινού Νόμπελ λογοτεχνίας γράφει με μαγικό τρόπο για τις αποπνικτικές επιπτώσεις της πολιτικής καταπίεσης, περιφρονώντας την προθυμία των ανθρώπων να τις αποδεχτούν.
THE LIFO TEAM
Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Βιβλίο / Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Οι καθηγητές Peter Jeffreys και Gregory Jusdanis συνεργάστηκαν και έγραψαν από κοινού τη βιογραφία του μεγάλου ποιητή που φέρει τον τίτλο «Κωνσταντίνος Καβάφης – Ο άνθρωπος και ο ποιητής». Ο Gregory Jusdanis μίλησε στη LifO για το βιβλίο και για τον ποιητή που ήταν «παραδοσιακός και ταυτόχρονα μεταμοντέρνος, ο πρώτος “viral” ποιητής διεθνώς»
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

LiFO politics / Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

Ο Αλέξης Πατέλης, επικεφαλής του Οικονομικού Γραφείου του πρωθυπουργού την περίοδο 2019-2024, μιλά στη Βασιλική Σιούτη για την οικονομική πορεία της χώρας αυτά τα χρόνια, τις δύσκολες αποφάσεις αλλά και τις στιγμές δικαίωσης μέσα από την οπτική ενός τεχνοκράτη που βρέθηκε ξαφνικά στο επίκεντρο της πολιτικής.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Λάσλο Κρασναχορκάι: ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης βραβεύεται με Νόμπελ

Βιβλίο / Ο Λάσλο Κρασναχορκάι, ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης, κέρδισε το Νόμπελ

Φέτος, το βραβείο δόθηκε στον Ούγγρο συγγραφέα που κατά τη Σουηδική Ακαδημία αποτελεί ένα ελπιδοφόρο βήμα προς τον χαμένο ανθρωπισμό, την υψηλή λογοτεχνία και τη στοχαστική ακρίβεια.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Βιβλίο / Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Σε ένα απόσπασμα από το βιβλίο του που έχει τίτλο “House of Cards”, ο Σουηδός πρώην διεθνής Γιόνας Έρικσον περιγράφει τις ταπεινωτικές μετρήσεις βάρους στα σεμινάρια διαιτητών της UEFA
THE LIFO TEAM
Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Το Πίσω Ράφι / Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Ο Έλληνας σκηνοθέτης μάζεψε από «το καλάθι των αχρήστων» όλες τις εμπειρίες του κι έφτιαξε την αυτοβιογραφία του, μια ζωντανή αφήγηση γεμάτη ιστορίες, συναντήσεις, αποφθέγματα και κρίσεις, λογοτεχνικές και σινεφίλ αναφορές.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: η ιστορία του underground περιοδικού «Ανοιχτή Πόλη»

Βιβλίο / «Ανοιχτή Πόλη»: Ένα από τα πιο επιδραστικά εναλλακτικά έντυπα της Ελλάδας

Οι δημιουργοί του Κώστας Μανδηλάς και Βλάσσης Ρασσιάς, καταγράφουν την πορεία του στο βιβλίο «Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: Η ιστορία του περιοδικού “Ανοιχτή Πόλη”».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η Ράνια Οικονομίδου διαβάζει το διήγημα «Η μεγαλύτερη λεία του Μινγκ» της Πατρίσια Χάισμιθ

Lifo Videos / Η Ράνια Οικονομίδου διαβάζει ένα διήγημα της Πατρίσια Χάισμιθ

«Η μεγαλύτερη λεία του Μινγκ»: Μια ιστορία έρωτα, αγάπης, αφοσίωσης, ανταγωνισμού, μίσους και φόνου μεταξύ ενός ζευγαριού και ενός σιαμέζικου γάτου, ένα μυστηριώδες διήγημα της δημιουργού των πιο σαγηνευτικών αντιηρώων.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Οι μικρές αριστουργηματικές σειρές των εκδοτών

Βιβλίο / Οι μικρές αριστουργηματικές σειρές των εκδοτών

Ολοένα περισσότερο διευρύνεται η τάση έκδοσης κλασικών και σπάνιων κειμένων σε μικρό μέγεθος που τοποθετούνται δίπλα στο ταμείο και συνιστούν την προσπάθεια ενός εκδοτικού οίκου να φέρει σπουδαία έργα στο ευρύ αναγνωστικό κοινό.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
I love Dick: Eίναι το βιβλίο της Κρις Κράους το πιο τολμηρό του αιώνα μας;

Βιβλίο / I love Dick: Eίναι το βιβλίο της Κρις Κράους το πιο τολμηρό του αιώνα μας;

Η θεωρητικός, εικαστικός, κριτικός, συγγραφέας και εκδότρια Κρις Κράους μπορεί να μην άλλαξε τα δεδομένα στον αγγλόφωνο κόσμο εκδίδοντας τα βιβλία των Γάλλων θεωρητικών αλλά προκάλεσε άπειρες συζητήσεις με το πρωτότυπο φεμινιστικό βιβλίο της.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ