LIVE!

Παρατηρήσεις για το έργο του Ζωρζ Σιμενόν

Παρατηρήσεις για το έργο του Ζωρζ Σιμενόν Facebook Twitter
Ο Σιμενόν χώριζε τα έργα του σε δύο ενότητες: Τα αστυνομικά με τον επιθεωρητή Μαιγκρέ, που είναι πολύ δημοφιλή στη Ελλάδα γιατί υπάρχει η συνέχεια του αναγνωρίσιμου ήρωα, και τα «σκληρά μυθιστορήματα».
0

ΑΠΟ ΤΟΝ ΣΤΑΥΡΟ ΠΕΤΣΟΠΟΥΛΟ

Παρατηρήσεις για το έργο του Ζωρζ Σιμενόν Facebook Twitter

1.

Ο Σιμενόν είναι ξένος προς κάθε ηθικολογία. Συχνά σε μια μικρή πόλη ή μια συνοικία, ένοχη είναι όλη η τοπική κοινωνία (ο φαρμακοποιός, ο γιατρός, ο συμβολαιογράφος κ.ά.). Σε πολλά «σκληρά μυθιστορήματα» ή στα αστυνομικά με τον Μαιγκρέ μπορεί, αν τιμωρηθούν ή πεθάνουν οι ουσιαστικοί ένοχοι, οι δημιουργοί του κακού που έχει ενσκήψει, εάν έχει επικρατήσει ξανά μια ισορροπία, να μην ενδιαφέρει τελικά αν το δηλητήριο το έβαλε η ξεπεσμένη γερασμένη πόρνη, που είναι και αυτή θύμα των άλλων. Παράδειγμα το Λίμπερτυ Μπαρ με τον Μαιγκρέ ή οι Διακοπές του Μαιγκρέ. Είναι απόλυτα ανατρεπτικό στην ιστορία του αστυνομικού μυθιστορήματος το γεγονός πως ένας αστυνομικός επιθεωρητής μπορεί να έχει τέτοια στάση απέναντι στην τιμωρία, εκτός ηθικολογίας.

Σχετικό με τη στάση αυτή είναι και το έργο της Πατρίσια Χάισμιθ, αν και με διαφορετικούς στόχους – ο Ρίπλεϋ, ο ήρωας της Χάισμιθ, ποτέ δεν πληρώνει για τα εγκλήματά του.

Παραθέτω ένα σχετικό απόσπασμα από το μυθιστόρημα Ο Μαιγκρέ και ο κύριος Σαρλ, του 1972, το τελευταίο βιβλίο του Σιμενόν με τον Μαιγκρέ:

- Επιθεωρητά Μαιγκρέ, είστε το εντελώς αντίθετο του ανθρώπου που κρίνει και αποδίδει δικαιοσύνη. Θα έλεγα μάλιστα ότι όταν συλλαμβάνετε έναν ένοχο λυπάστε.

- Ναι, συμβαίνει.

- Εντούτοις, αναλαμβάνετε τις υποθέσεις σας τόσο ζεστά, σαν να ήταν κάτι δικό σας, προσωπικό…

Και ο Μαιγκρέ είχε απαντήσει πολύ απλά:

- Γιατί κάθε φορά ζω μια ανθρώπινη εμπειρία. Όταν σας καλεί κάποιος στο προσκέφαλο ενός άγνωστου αρρώστου, δεν το κάνετε και εσείς προσωπική σας υπόθεση; Δεν παλεύετε ενάντια στο θάνατο, σαν ο ασθενής να είναι ένα δικό σας πολυαγαπημένο πρόσωπο;

2.

Με το ίδιο πνεύμα, ένα άλλο παράδοξο στον Σιμενόν είναι ότι μπορεί να υπάρχει ασάφεια ως προς το ποιος πιθανόν είναι τελικά ο δολοφόνος. Το κακό έχει συντελεστεί, η ενοχή –διαφορετικού τύπου για τον καθένα– μπορεί να βαραίνει δύο και τρία πρόσωπα. Αυτό μας το δίνει αριστοτεχνικά το Μπλε δωμάτιοκαι το βιβλίο και η θαυμάσια σκηνοθεσία και ερμηνεία του Αμαλρίκ, με τους υπόλοιπους εξαιρετικούς ηθοποιούς, που αφήνουν με μεγάλη λεπτότητα τον πόθο, το πάθος, την εκδίκηση και την ενοχή να πλανώνται. Ο αναγνώστης ή αντίστοιχα ο θεατής καλείται να δώσει τη δική του ερμηνεία, πέρα από τον δικαστή και τους ενόρκους.

3.

Πολλές φορές σε έργα του Σιμενόν υπάρχουν όλες οι συνθήκες για να παραχθεί ο φόνος· όλο το μυθιστόρημα χτίζεται προς αυτή την κατεύθυνση: νοσηρές καταστάσεις, ασφυκτικό κλίμα, ζήλιες, ανταγωνισμοί, συμφέροντα, όπλα κρυμμένα. Κι όμως τελικά ο φόνος μπορεί να μη γίνει. Η έκβαση είναι διαφορετική. Το κακό έχει φωλιάσει στους ανθρώπους, αλλά μια άλλη ισορροπία επέρχεται. Παράδειγμα, το πρώιμο 45ο υπό σκιάν ή το Στριπτήζ, που μόλις κυκλοφόρησε στα ελληνικά.

4.

Συχνά, η τοπική άκρως συντηρητική κοινωνία, ύπουλη, προδοτική, που αρέσκεται να μαρτυράει, να χαφιεδίζει, να φαντασιώνει και να κατασκευάζει ενόχους, μπορεί να συντρίψει και να δολοφονήσει τελικά έναν άνθρωπο. Παράδειγμα, οι Αρραβώνες του κυρίου Ιρ, που έγινε εξαιρετική ταινία για πρώτη φορά το 1947 με τον τίτλο Πανικός από τον Julien Duvivier, αγαπημένο σκηνοθέτη της Νουβέλ Βαγκ, με τον μοναδικό Michel Simon, και αργότερα από τον Patrice Leconte με τον Michel Blanc, το 1988. Σε αυτό το βιβλίο προβλέπει ο Σιμενόν, χρόνια πριν, τη συμπεριφορά και την τάση στο χαφιεδισμό των Γάλλων κατά τη γερμανική κατοχή. Δίδυμο βιβλίο είναι ο Ανθρωπάκος από το Αρχάγγελσκ, όπου η ζωή ενός μετανάστη Εβραίου από τη Λευκορωσία, συλλέκτη και εμπόρου γραμματοσήμων, καταστρέφεται από την κοινωνία της κωμόπολης.

Παρατηρήσεις για το έργο του Ζωρζ Σιμενόν Facebook Twitter
Σκηνή από την ταινία "Το Μπλε Δωμάτιο".

5.

Τα έργα του Σιμενόν αποτελούν μια βαθιά και πολυσύνθετη μελέτη χαρακτήρων. Μεγαλουργεί ως προς τη μελέτη χαρακτήρων στο Χιόνι ήταν βρόμικο, προάγγελο του Ξένου του Καμύ. Πολύ σωστά παρατηρεί ο Χένρυ Μίλλερ το 1954:

Μιλούν συχνά (και μάλιστα πολύ κατά τη γνώμη μου) για τη μεγάλη αντίληψη του Μπαλζάκ. Για μένα η δική σας είναι πιο πραγματική, πιο ουσιαστική, και μας τη σερβίρετε με τρόπο πιο ορεκτικό. Υπάρχει μια «τρυφερότητα» σε σας που δεν τη βρίσκω αρκετά συχνά στους Γάλλος συγγραφείς. Μήπως είναι η βελγική πλευρά σας;

 

6.

Ο Σιμενόν χώριζε τα έργα του σε δύο ενότητες: Τα αστυνομικά με τον επιθεωρητή Μαιγκρέ, που είναι πολύ δημοφιλή στη Ελλάδα γιατί υπάρχει η συνέχεια του αναγνωρίσιμου ήρωα, και τα «σκληρά μυθιστορήματα».

Νομίζω ότι από τα «σκληρά μυθιστορήματα» μπορούμε να διαχωρίσουμε αυτά όπου δεν υπάρχουν φόνοι και αστυνομική πλοκή, και αυτά είναι τα καθαρά «ψυχολογικά» μυθιστορήματα, όπως τα Τρία δωμάτια στο Μανχάτταν, όπου ένας άνδρας και μια γυναίκα σε άκρα απόγνωση συναντιούνται ξένοι στη νέα Υόρκη και χτίζουν τον έρωτά τους μέσα ακριβώς από αυτή την απόγνωση, ή ο Γάτος, όπου ένα ηλικιωμένο ζευγάρι κατασπαράζεται, ή η Φυγή του κυρίου Μοντ, όπου ένας μεσήλικας πετυχημένος επιχειρηματίας στο Παρίσι εξαφανίζεται αυτοβούλως στη Μασσαλία.

Παρατηρήσεις για το έργο του Ζωρζ Σιμενόν Facebook Twitter
Έχει πολλές φορές σχολιαστεί η γλώσσα και το λογοτεχνικό ύφος του Σιμενόν. Δεν υπάρχουν κοσμητικά επίθετα ή τα λεγόμενα καλολογικά στοιχεία που μαθαίναμε στο σχολείο.

7.

Πάντα, εκτός από τη μοναδική ανάπτυξη του χαρακτήρα, υπάρχει και η περιγραφή των τόπων και οι πολύ δυνατές εικόνες τους: Παρίσι, Μασσαλία, Κάννες, Χάβρη, Μπρυζ κ.ά. Ιδού τι γράφει ο Μαξ Ζακόμπ το 1933:

Θαύμασα το ότι μπορέσατε και αποδώσατε όλη τη Βρετάνη σε μερικές γραμμές (και τη γνωρίζω εκ βάθους), καλύτερα απ’ όλους τους ψευδο-Λοτί που χρειάστηκαν εκατό τόμους. Θαυμάζω την πολύχρωμη και έντονη λιτότητα των περιγραφών σας, την προτίμησή σας για την εκφραστική λεπτομέρεια, την πραγματολογική σας ακρίβεια, την πραγματικότητα και το ρεαλισμό των βιβλίων σας…

 

Συμβουλή προς ναυτιλλομένους: Αν ταξιδέψετε στη Μασσαλία, πάρτε μαζί σας τη Φυγή του κυρίου Μοντ, είναι ο καλύτερος οδηγός για την ψυχή της πόλης.

8.

Έχει πολλές φορές σχολιαστεί η γλώσσα και το λογοτεχνικό ύφος του Σιμενόν. Δεν υπάρχουν κοσμητικά επίθετα ή τα λεγόμενα καλολογικά στοιχεία που μαθαίναμε στο σχολείο. Είναι μια γλώσσα λιτή, αποκαθαρμένη από κάθε λογοτεχνικότητα, κάθε ποιητικότητα ή μεταφορές. Κι όμως παράγεται μια μεγάλη λογοτεχνία.

Ιδού ένα απόσπασμα επιστολής του Αντρέ Ζιντ του 1938:

Γράφοντας, υπακούετε σ’ ένα ένστικτο από τα πιο ασφαλή και τα καλύτερα σπουδαγμένα· ακρίβεια των περιγραφών, του τόνου των διαλόγων, των παραμικρότερων λεπτομερειών· και ποτέ περιττή επιμονή σε κάτι– το παραλείπετε: τόσο το χειρότερο για τους αναγνώστες σας αν δεν έχουν καταλάβει.

 

Παρατηρήσεις για το έργο του Ζωρζ Σιμενόν Facebook Twitter
Ο Jean Gabin υπήρξε ο κλασικός επιθεωρητής Μαιγκρέ στο σινεμά.

 

9.

Μερικές σπουδαίες ταινίες που έχουν γίνει από βιβλία του Σιμενόν:

  1. Η νύχτα στο σταυροδρόμι του Jean Renoir, 1932, με τον επιθεωρητή Μαιγκρέ.
  2. Πανικός του Julien Duvivier, με τον Michel Simon, 1947, βασισμένο στους Αρραβώνες του κυρίου Ιρ, καθώς και Ο κύριος Ιρ, του Patrice Leconte, 1988, με τον Michel Blanc και τη Sandrine Bonnaire.
  3. Η Μαρία του λιμανιού του Marcel Carné, 1949, με τον Jean Gabin, και τα Τρία δωμάτια στο Μανχάτταν του Marcel Carné, 1965, με τον Maurice Ronet και την Annie Girardot.
  4. Τα φαντάσματα του καπελά του Claude Chabrol, 1981, με τον Michel Serrault και τον Charles Aznavour και το Betty του Claude Chabrol, 1991, με τη Marie Trintignant και τη Stéphane Audran.
  5. O Γάτος του Pierre Granier-Deferre, 1971, με τη Simone Signoret και τον Jean Gabin.
  6. O άνθρωπος από το Λονδίνο, 2007, του Béla Tarr.

Σε αυτή την επιλογή προσωπική μου γνώμη είναι ότι μπορούμε να προσθέσουμε το Μπλε δωμάτιο του Mathieu Amalric.

Κλασικός επιθεωρητής Μαιγκρέ στο σινεμά υπήρξε ο Jean Gabin, που έπαιξε και σε πολλά άλλα έργα βασισμένα σε βιβλία του Σιμενόν.

Μαιγκρέ έχει παίξει και ο Charles Laughton και ο Michel Simon. Άλλους ήρωες του Σιμενόν έπαιξαν ο Jean-Louis Trintignant, ο Jean-Paul Belmondo, ο James Mason, η Brigitte Bardot, η Michelle Morgan, η Carole Bouquet, ο Alain Delon, η Romy Schneider, ο Philippe Noiret.

Η έκπληξη: Ετοιμάζεται νέα τηλεοπτική σειρά από το BBC με τον Μαιγκρέ παιγμένο από τον Rowan Atkinson, τον περίφημο Mr. Bean!

Οθόνες
0

LIVE!

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης έχει τα πιο ψαγμένα αφιερώματα

Οθόνες / Το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης έχει τα πιο ψαγμένα αφιερώματα

Από μια ρετροσπεκτίβα στην Ιζαμπέλ Ιπέρ μέχρι έναν πλήρη οδηγό του έργου του Γιώργου Τσεμπερόπουλου και από το spotlight στον Μαρσέλ Πανιόλ μέχρι μια ανατρεπτική ματιά στην έννοια του plot twist, οι θεματικές ενότητες του φεστιβάλ διατηρούν αμείωτο το ενδιαφέρον μας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Γιούλη Τσαγκαράκη: «Κάθε σπίτι έχει τον δικό του Νετανιάχου, τον δικό του Τραμπ»

Οθόνες / Γιούλη Τσαγκαράκη: Η θεία Σταματίνα από τις «Σέρρες» του Γιώργου Καπουτζίδη μιλά στη LifO

Η ταλαντούχα ηθοποιός με τον ρόλο της ίντερσεξ θείας έσπασε ταμπού και άνοιξε ξανά μια σειρά συζητήσεων για το φύλο, την LGBTQI+ κοινότητα, τα ανθρώπινα δικαιώματα. Πώς ετοιμάστηκε για το ρόλο; Πώς βλέπει τις αντιδράσεις;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Τι θα δούμε στο 66ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης

Σινεμά / Τι θα δούμε στο 66ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης

Η νέα ταινία της Ιζαμπέλ Ιπέρ, φιλμ που έρχονται από τις Κάννες, πρεμιέρες, οι μικρού μήκους του Γιώργου Τσεμπερόπουλου και οι ελληνικές συμμετοχές των διαγωνιστικών τμημάτων είναι μερικοί από τους λόγους που θα μας στείλουν και φέτος στις αίθουσες του αγαπημένου κινηματογραφικού θεσμού.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Το αμερικανικό σινεμά δίνει τη μία μάχη μετά την άλλη

Pulp Fiction / Το αμερικανικό σινεμά δίνει τη μία μάχη μετά την άλλη

Προτροπή για αντίσταση ή παραίνεση για τρομοκρατία; Το αριστούργημα του Πολ Τόμας Άντερσον «Μια μάχη μετά την άλλη», οι εξαιρετικές πρόσφατες αλληγορίες «Weapons» και «Eddington», αλλά και οι αξέχαστες κινηματογραφικές αναφορές τους απασχολούν τον Θοδωρή Κουτσογιαννόπουλο και τον αρχισυντάκτη της LiFO Γιάννη Πανταζόπουλο.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Επιτρέπεται να θαυμάζουμε σήμερα τη Λένι Ρίφενσταλ;

Ιδέες / Επιτρέπεται να θαυμάζουμε σήμερα τη Λένι Ρίφενσταλ;

Με αφορμή το νέο ντοκιμαντέρ για μια από τις πιο αμφιλεγόμενες προσωπικότητες του 20ού αιώνα, ξαναθυμόμαστε τι είχαν απαντήσει στη LiFO οι Πέπη Ρηγοπούλου, Θωμάς Μοσχόπουλος, Δημήτρης Στεφανάκης, Θάνος Παπακωνσταντίνου, Πάνος Κούτρας και Θεόφιλος Τραμπούλης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«Boots»: Μια σειρά για το τι σημαίνει «να είσαι gay στον στρατό»

Οθόνες / «Boots»: Kάτι καλό θα κάνει αυτή η σειρά για να την αποκαλούν «woke σκουπίδι»

H τηλεοπτική σειρά οκτώ επεισοδίων του Netflix, που έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις, προσεγγίζει με μοναδικό και συγκινητικό τρόπο το θέμα της ομοφοβίας στον στρατό. 
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Η Ειρήνη Παπά μέσα από 9 ταινίες και 1 ντοκιμαντέρ

Οθόνες / Ειρήνη Παπά: Οι σημαντικότερες ταινίες της για ένα πενθήμερο στην Ταινιοθήκη

Την αποκάλεσαν «Καρυάτιδα», συνέβαλε στο να φτάσει το αρχαίο δράμα στο Χόλιγουντ, υπήρξε μια αληθινή σταρ. Αυτή την εβδομάδα μπορούμε να δούμε ξανά την «Αντιγόνη», τις «Τρωάδες», το «Ζ» και άλλες ταινίες που η Ειρήνη Παπά σφράγισε με την ερμηνεία της.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Η αιώνια και οικουμενική θεία Μπεμπέκα

Daily / Η αιώνια και οικουμενική θεία Μπεμπέκα

Η αναγγελία του θανάτου της Άννας Κυριακού προκάλεσε βαθιά συγκίνηση και θλίψη καθώς πολλοί έμοιαζαν να πενθούν όχι τόσο την απώλεια της ίδιας της ηθοποιού όσο του χαρακτήρα της στις «Tρεις Χάριτες», κι ας έχουν περάσει τρεις δεκαετίες από τότε.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Ανδρέας Αποστολίδης, συγγραφέας, σκηνοθέτης

Οι Αθηναίοι / Ανδρέας Αποστολίδης: «Πλέον το αστυνομικό μυθιστόρημα ανθεί ως παραγωγή, αλλά δεν ανανεώνεται»

Επί δικτατορίας σχετιζόταν με παράνομες οργανώσεις και έφτασε να κατηγορηθεί ως ηθικός αυτουργός της κατάληψης του Πολυτεχνείου. To ταξίδι του με την αστυνομική λογοτεχνια ξεκίνησε με μια μετάφραση του Ρέιμοντ Τσάντλερ. Σειρά πήραν η Χάισμιθ, ο Ελρόι και άλλοι σπουδαίοι συγγραφείς. Μετά, έγραψε τα δικά του μυθιστορήματα, ασχολήθηκε με την αρχαιοκαπηλία και το ντοκιμαντέρ. O Ανδρέας Αποστολίδης αφηγείται τη ζωή του στη LiFO.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Buy yourself a butt plug: Γιατί όλοι μιλούν για την ταινία «Pillion»;

Οθόνες / Buy yourself a butt plug: Γιατί όλοι μιλούν για την ταινία «Pillion»;

Το σκηνοθετικό ντεμπούτο του Χάρι Λάιτον, όπου ο Χάρι Μέλινγκ συνάπτει μια BDSM σχέση με τον Σκάρσγκαρντ, ήδη από το τρέιλερ έχει πυροδοτήσει συζητήσεις για τον σεξουαλικό προσανατολισμό του Σουηδού πρωταγωνιστή.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Με το «Chasing Dragons» ο Άκης Ζιάκκας ένωσε μονομιάς τις τρεις δρακολίμνες

Οθόνες / Ο Άκης Ζιάκας ενώνει σε μία διαδρομή τις τρεις Δρακόλιμνες

«Chasing Dragons»: 120 χιλιόμετρα, 8.000 μέτρα υψομετρική διαφορά σε μία μέρα. Μια ταινία που διαρκεί μία ώρα και καταγράφει αυτή τη συγκλονιστική διαδρομή που ξεπερνά τα όρια της αντοχής, σωματικής και ψυχολογικής.
ΜΙΝΑ ΚΑΛΟΓΕΡΑ
Mπιλ Κίντερ στη LiFO: «Oι ταινίες κινουμένων σχεδίων δεν είναι μόνο για παιδιά»

Οθόνες / Mπιλ Κίντερ: «Oι ταινίες κινουμένων σχεδίων δεν είναι μόνο για παιδιά»

Ο συνεργάτης του Κόπολα και υπεύθυνος μοντάζ και post-production σε ταινίες όπως το «Wall-e» μάς μίλησε για το μοντάζ στο animation, για την Pixar και για τότε που ένα στούντιο πλήρωσε 80 εκατομμύρια δολάρια τον Κόπολα για να μη γυρίσει μια ταινία. 
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Τζάρεντ Λέτο, Έμα Τόμσον, ο σκύλος Ίντι και άλλοι δύο λόγοι να πάτε σινεμά

Οθόνες / Τζάρεντ Λέτο, Έμα Τόμσον, ο σκύλος Ίντι και άλλοι δύο λόγοι να πάτε σινεμά

Η τρίτη και χειρότερη κατάθεση στο σύμπαν του «Tron», η πολυσυζητημένη ταινία τρόμου «Good Boy», το δεύτερο μέρος της τριλογίας του Νταγκ Γιόχαν Χάουγκερουντ και η Έμα Τόμσον ως ένοπλη προστάτιδα. Τι παίζει στα σινεμά από σήμερα σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ