Ο Πιερ Πάολο Παζολίνι μέσα από 10 ταινίες του

Ο Πιερ Πάολο Παζολίνι μέσα από 10 ταινίες του Facebook Twitter
0

1.

Σαλό ή 120 μέρες στα Σόδομα (1975)

Με το «Σαλό ή 120 μέρες στα Σόδομα», που είχε όλα τα χαρακτηριστικά του κύκνειου άσματος, ο Παζολίνι προφήτεψε ουσιαστικά τον ίδιο του τον θάνατο. Μεταφέροντας το έργο του Μαρκήσιου ντε Σαντ στη φασιστική Ιταλία, και πιο συγκεκριμένα στην εικοσάμηνη «δημοκρατία του Σαλό», τότε που ο Χίτλερ επανατοποθέτησε στην εξουσία τον Μουσολίνι, δημιούργησε ένα έργο ακραίας αφηγηματικής και εικονοπλαστικής βίας.

Τα δυστυχισμένα αγόρια και κορίτσια της σφαγής του τέλους δεν ήταν τίποτε άλλο από τη γενοκτονία εκ μέρους του Μουσολίνι όλων όσων υποψιαζόταν ως αντικαθεστωτικούς σε μια περίοδο κατά την οποία ο φασισμός είχε απολέσει κάθε λαϊκή βάση και κλυδωνιζόταν απ' τους παρτιζάνους.

Στην ταινία ο έρωτας αποκτά διπλή υπόσταση: από τη μία είναι μέσο εξουσίας και ιδιοποίησης της προσωπικότητας του άλλου, από την άλλη, όμως, όταν δύο νέοι ερωτεύονται ανεξέλεγκτα, αποκτά επαναστατική χροιά και φθοροποιό για την ιεραρχία στον εφιαλτικό φιλμικό μικρόκοσμο του «Σαλό».

Κι αν η τελευταία σκηνή με την αποκρουστική τελετή αίματος και την εξόντωση όλων των αντιφρονούντων (διόλου τυχαίο που το «Σαλό ή 120 μέρες στα Σόδομα» αναγορεύθηκε από την Ένωση Κριτικών του Σικάγο σε μία από τις πιο τρομακτικές ταινίες) δίνει γροθιά στο στομάχι κάθε θεατή, υπάρχει ακόμη μία μικρή σκηνή –αυτή που κλείνει το φιλμ–, η οποία θα χαρακτηριζόταν «η απόλυτη αμφιλογία». Οι δύο νεαροί φύλακες χορεύουν ταγκό και μια νέα σχέση συντροφικότητας και εφησυχασμού ξεκινάει μετά τον όλεθρο. Ο φασισμός έχει ηττηθεί από τη βάση του. Τόσο απλά. Και όμορφα.


2.

Θεώρημα (1968)

Ο Πιερ Πάολο Παζολίνι μέσα από 10 ταινίες του Facebook Twitter

Μια μιλανέζικη μεγαλοαστική οικογένεια, τυπικό μοντέλο καπιταλιστικής κοινότητας και δυτικοευρωπαϊκής ηθικής, χάνει κάθε ισορροπία εξαιτίας ενός νεαρού φιλοξενούμενου που μαγνητίζει ερωτικά όλα τα μέλη της, γυναίκες και άνδρες, οδηγώντας τους σε πράξεις πρωτόγνωρες.

Ο Τέρενς Σταμπ είναι ένας μικρός θεός που ξυπνάει τα κοιμισμένα ένστικτα των αστών με ένα ερωτικό κέντρισμα, διαποτισμένο από μια αιρετική ιερότητα, κι εδώ ακριβώς έγκειται η πρωτοπορία, η τόλμη και η πρόκληση ολόκληρου του παζολινικού «Θεωρήματος»: η συνάρτηση σεξ και ιερότητας, η λανθάνουσα σχέση του καθενός με το Ιερό αλλά και ο έρωτας ως κυριότερη μορφή επικοινωνίας όλων των ανθρώπων. Τα υπόλοιπα, η αποδόμηση της αγίας οικογένειας και ο κατακερματισμός κάθε αστικής ηθικής, μάλλον έρχονται σε δεύτερη μοίρα.

Σκηνές ανθολογίας: η μάνα-Σιλβάνα Μανγκάνο, που μέσα στην ερωτική της απόγνωση αναζητεί με μανία εφήμερους εραστές στον δρόμο, και η αγιοποίηση της υπηρέτριας-Λάουρα Μπέτι, που αρχίζει να ίπταται πάνω απ' τα κεφάλια των συγχωριανών της. Ο Παζολίνι δεν έβαλε τυχαία την εκπρόσωπο της λαϊκής τάξης να ενώνεται με το Ιερό και να αγγίζει τη θέωση.

Η απελπισία της είναι στην πραγματικότητα μεγαλύτερη και από αυτήν των κυρίων της, καθώς υπάρχει και λειτουργεί κάτω από «ξένους» νόμους, «ξένη» ηθική και ιδεολογία. Διέξοδός της η απομόνωση, το θρησκευτικό παραλήρημα και η απομάκρυνση από την ύλη της. Η μέγιστη κινηματογραφική παραβολή από τον Ιταλό διανοητή και ποιητή!


3.

Το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο (1964)

Ο Πιερ Πάολο Παζολίνι μέσα από 10 ταινίες του Facebook Twitter

Τι παράξενο η πιο χριστιανική ταινία όλων των εποχών να έχει γυριστεί από έναν μαρξιστή. Χριστιανική, όμως, με την έννοια των διδαχών του Ιησού και όχι των διαστρεβλωμένων νοημάτων τους από τις οργανωμένες επίσημες θρησκείες.

Μέσα από μια διττή αναπαραστατική φόρμα, αυτήν του πιστού Μάρκου και αυτήν του άπιστου Παζολίνι, η ταινία διαθέτει σκηνές πρωτογονισμού αφενός και έντονου στυλιζαρίσματος αφετέρου, σαν ο δημιουργός να καταγράφει ντοκιμαντερίστικα τα τεκταινόμενα, αμφιβάλλοντας ανοιχτά για την αληθινή τους υπόσταση. Συμβάλλει σε όλο αυτό και η επιλογή των ερασιτεχνών ηθοποιών, μια ανοιχτή επίσης σύγκρουση με το χολιγουντιανό χριστιανόπληκτο κατεστημένο, όπως και ένα τελείως ανορθόδοξο πολυσυλλεκτικό σάουντρακ που περιλαμβάνει από Bach και Odetta μέχρι τη λειτουργία «Missa Luba» από το Κονγκό.


4.

Ακατόνε (1961)

Ο Πιερ Πάολο Παζολίνι μέσα από 10 ταινίες του Facebook Twitter

Το κινηματογραφικό ντεμπούτο του Παζολίνι, άμεσα συνδεδεμένο με τον νεορεαλισμό και την αντίληψή του. Η ασχολία του με την εύλογη τραγική φύση της ζωής του υποπρολεταριάτου και η συνειδητή επιλογή του να μη χρησιμοποιήσει ηθοποιούς αλλά ανθρώπους με ιδιαίτερα φυσιογνωμικά και χαρακτηρολογικά γνωρίσματα.

Πρόσωπα χαραγμένα λες από τη συνεχή πάλη τους με τους θεσμοφύλακες της κοινωνίας, όπως πράγματι θα συνέβαινε λίγα χρόνια μετά, τη δεκαετία του 1970, με την εξόντωση του υποπρολεταριάτου στο τελικό ξεκαθάρισμα της Όστια. Και στο επίκεντρο η σκηνοθετική μαεστρία του κινηματογραφιστή, με την κάμερά του να στήνεται σαν αόρατος διακριτικός παρατηρητής των δρωμένων. Πρωτογονισμός, πριμιτιβισμός, πρόταξη της θνησιγένειας του υποκόσμου και μια βαθιά στοχαστική και ευαίσθητη ματιά.


5.

Μάμα Ρόμα (1962)

Ο Πιερ Πάολο Παζολίνι μέσα από 10 ταινίες του Facebook Twitter

Έναν χρόνο μετά, ο Παζολίνι παραμένει θεματολογικά στο αγαπημένο του υποπρολεταριάτο, το εμποτίζει όμως με το φροϋδικό στοιχείο του άτυπου, άδηλου και υπολανθάνοντα ερωτισμού ενός έφηβου για την πόρνη μάνα του. Κι αν για τη Μάμα Ρόμα θα μπορούσε ο ίδιος της ο γιος να αποτελεί τη μόνη διέξοδο αποδοχής των συναισθημάτων της, εκείνος ωθείται μοιραία στον υπόκοσμο, δέσμιος της πόλης όπου μεγαλώνει.

Η «Μάμα Ρόμα» δεν είναι απλώς η συγκλονιστική Άννα Μανιάνι, είναι και η ίδια η Ρώμη, η κοινωνία, η οποία τρώει τα πιο παραγωγικά νεανικά της κύτταρα. Χαρακτηριστική η σκηνή του τέλους: η Μάμα Ρόμα έχει αφήσει στο νεκροτομείο το πτώμα του Έτορε, του παιδιού της. Βγαίνει στο παράθυρο και ρίχνει ένα βλέμμα γεμάτο μίσος, απόγνωση και οργή προς την πόλη που απλώνεται απειλητικά τριγύρω της. Δύο Μάνες είναι στην ουσία, βαθιά θλιμμένες αμφότερες και υπεύθυνες για το χαμό ενός παιδιού.


6.

Βασιλιάς Οιδίποδας (1967)

Ο Πιερ Πάολο Παζολίνι μέσα από 10 ταινίες του Facebook Twitter

Τη χρονιά του «The End», μέσα από το πρώτο LP των Doors βγήκε και ο κινηματογραφικός «Βασιλιάς Οιδίποδας» του Παζολίνι. Η διάχυτη νεωτεριστική τάση στις τέχνες της ρηξικέλευθης δεκαετίας του 1960 που βασιζόταν στον φωτισμό των απωθημένων ασυνείδητων βιωμάτων, στην απενοχοποίηση του σεξ και στην ανάδειξη του παρορμητισμού. Περισσότερο φροϋδικός και λιγότερο αρχέγονος, ο Παζολίνι έκανε μια ταινία για τα παιδικά του βιώματα και τον υφέρποντα ερωτισμό προς τη μάνα του.

Ο ίδιος έλεγε πως στον φιλμικό πρόλογο παρουσιάζονται τα παιδικά του χρόνια με τον πατέρα του, αξιωματικό του πεζικού, και τη δασκάλα μητέρα του. Προτού το ρολόι του φιλμικού του σύμπαντος γυρίσει χιλιάδες χρόνια πίσω βέβαια, διότι άπαξ και γίνεται αυτό, κυριαρχούν η έντονη ποιητικότητα στην αφήγηση, ένα ακραίο στυλιζάρισμα σε ντεκόρ και κοστούμια, ένας έντονος αισθητισμός, αλλά και μπόλικο χιούμορ. Το χιούμορ είναι αυτό ακριβώς που έρχεται να «μαλακώσει» την ταινία ολόκληρη από το βαρύ μυθολογικό και ψυχαναλυτικό της υπόβαθρο.


7.

Μήδεια (1969)

Ο Πιερ Πάολο Παζολίνι μέσα από 10 ταινίες του Facebook Twitter

Για τον δημιουργό, η ταινία αυτή σηματοδότησε το κλείσιμο των συμβολικών θεμάτων του, που είχαν φτάσει στην κορύφωσή τους με τον προγενέστερο «Βασιλιά Οιδίποδα». Επιχειρώντας μια σοβαρή, στα όρια του αντεργκράουντ εκτροπή του ευριπίδειου μύθου, ο Παζολίνι τοποθέτησε στο σενάριό του δύο διαφορετικές Μήδειες, μία Ελληνίδα και μία βάρβαρη, τη διττή δηλαδή υπόσταση του πρωτόγονου και του πολιτισμικού που συνυπάρχουν στο ίδιο πρόσωπο.

Μέσα από επιμέρους αφηγήσεις, μία πραγματική και μία ονειρική, φαντασιακή, με ελάχιστους διαλόγους και με μια σειρά ετερόκλητων μορφολογικών και θεματολογικών συνθηκών, συνεπικουρούμενος δε από μια επιβλητική Μαρία Κάλλας, ο Παζολίνι γέννησε άλλη μια ταινία με διάχυτο τον αιρετισμό και τον αισθησιασμό.


8.

Χίλιες και μία νύχτες (1973)

Ο Πιερ Πάολο Παζολίνι μέσα από 10 ταινίες του Facebook Twitter

Το τελευταίο μέρος της «Τριλογίας της Ζωής» για τον Παζολίνι, που είχε ξεκινήσει με το «Δεκαήμερο» (1971) και είχε συνεχιστεί με τους «Θρύλους του Καντέρμπουρι» (1972). Μια ιδιοσυγκρασιακή σύμπλευση τριών πολιτισμών, του περσικού, του αραβικού και του ινδικού, με όλα τα πρόσωπα όμως να φαίνονται εντελώς ασαφή και απροσδιόριστα, χωρίς καμία πρόδηλη ιστορική καταγωγή. Στο «Χίλιες και μία νύχτες» ο έρωτας αποποιείται τη χριστιανική ηθική που οδηγεί στο μίσος και στον αφανισμό του σώματος υπέρ της σωτηρίας της ψυχής.

Ως προϊόν πολιτισμών αρχέγονων, παρουσιάζεται με όλη τη φυσική αλήθεια και την αθωότητά του. Και ο δημιουργός αφήνει ελεύθερη την προσωπική του οπτική να περιγράψει απολύτως ηδονικά και καθόλου ηδονοβλεπτικά το ανθρώπινο σώμα. «Στις ταινίες μου πρωταγωνίστησε η λαϊκή σωματικότητα», δήλωσε ο Παζολίνι σε μια προσπάθειά του να εξηγήσει το συγκεκριμένο έργο, «αισθανόμενος ότι η μόνη πραγματικότητα που απέμενε ήταν αυτή του σώματος». Δύο χρόνια μετά, το ίδιο μέσο, το ανθρώπινο σώμα, θα το έκανε κυριολεκτικά χίλια κομμάτια στο ανατριχιαστικό κύκνειο άσμα του.


9.

Σημειώσεις για μία αφρικανική «Ορέστεια» (1968-73)

Ο Πιερ Πάολο Παζολίνι μέσα από 10 ταινίες του Facebook Twitter

Από τις πιο άγνωστες πτυχές του έργου του Παζολίνι ήταν κι αυτή η ποιητική ταινία που δεν τελεσφόρησε και έμεινε στο επίπεδο ενός ιδεολογικού μοντάζ, το οποίο περιείχε πρόσωπα και χώρους, ντοκιμαντερίστικες σκηνές και κάποιες μυθοπλαστικές, γυρισμένες στη Ρώμη με μαύρους φοιτητές.

Εμπνεόμενος από την «Ορέστεια» του Αισχύλου, ο Παζολίνι είδε στα πρόσωπα των μαύρων φοιτητών που έρχονταν στη Ρώμη για να σπουδάσουν τη φυγή του Ορέστη από τις Μυκήνες και τον ερχομό του στην Αθήνα, τη «σύγχρονη» πόλη. Τόσο ο Ορέστης του μύθου, όσο και ο μαύρος φοιτητής της ταινίας, γυρίζουν ανέστιοι και ακροβατούν ανάμεσα σε δύο αντίθετους πολιτισμούς, αδύναμοι να ενταχθούν είτε στον έναν είτε στον άλλον. Και πάλι πολυσυλλεκτικό το σάουντρακ: ρωσικά επαναστατικά τραγούδια μαζί με κομμάτια μπλουζ και σύγχρονης τζαζ.


10.

Η Οργή (1963)

Ο Πιερ Πάολο Παζολίνι μέσα από 10 ταινίες του Facebook Twitter

Με την «Οργή», που μπορεί εύκολα να βρει κανείς σε DVD, μαζί με το σύνολο της παζολινικής εργογραφίας, ο δημιουργός στρέφεται στο αμιγώς ντοκιμαντέρ με μια οξύτατη και τρομερά αυστηρή, τελετουργική σχεδόν, παρατηρητικότητα. Ένα κολάζ επίκαιρων που συνθέτουν και παράγουν τελικά την κυριαρχία του φόβου, του κιτς και της χυδαιότητας του δυτικού κόσμου.

Ο Παζολίνι αυτοπροσώπως είπε κάποτε για την ταινία αυτή: «Διάλεξα απ' την απαίσια ιταλική πραγματικότητα ό,τι ήταν λιγότερο κομψό και περισσότερο χυδαίο. Μια πολύ παράξενη ταινία, αλλά και μια εμπειρία που έμεινε εκεί, χωρίς συνέχεια».

Οθόνες
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

O Χριστός του Παζολίνι, μαρξιστής, σκακιστής και ακτιβιστής

Οθόνες / O Χριστός του Παζολίνι, μαρξιστής, σκακιστής και ακτιβιστής

Η ιστορία του ισπανού ερασιτέχνη ηθοποιού Ενρίκε Ιραζόκουι που στα 20 του ο Πιερ Πάολο Παζολίνι του εμπιστεύθηκε τον ρόλο του Θεανθρώπου, παρά το ότι βρισκόταν μακριά από τα ξανθογάλανα πρότυπα του δυτικού κινηματογράφου
ΑΝΤΩΝΗΣ ΜΠΟΣΚΟΪ́ΤΗΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Steve: Η μοναξιά του δασκάλου μεγάλων αποστάσεων

Daily / Steve: Η μοναξιά του δασκάλου μεγάλων αποστάσεων

Ένα κρίσιμο και «μανιοκαταθλιπτικό» 24ωρο στη ζωή ενός εκπαιδευτικού σε ένα σχολείο για προβληματικούς εφήβους αποτελεί τον καμβά για το υπερκινητικό δράμα του Netflix με πρωταγωνιστή τον Κίλιαν Μέρφι.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Νεριτάν Ζιντζιρία: «Η Ελλάδα έχει φετίχ να βαφτίζει τους νέους "φαινόμενα"»

Οθόνες / Νεριτάν Ζιντζιρία: «Η Ελλάδα έχει φετίχ να βαφτίζει τους νέους "φαινόμενα"»

Όταν αποφάσισε να γίνει κινηματογραφιστής, του είπαν ότι θα πεινάσει, αλλά με έναν πολύ δημιουργικό τρόπο. Έκανε τις πρώτες του ταινίες κυριολεκτικά με χώμα και νερό, αλλά πλέον τρέχει παράλληλα οκτώ πρότζεκτ. Κάνει σινεμά συνομιλώντας με το σινεμά του Γιάνναρη, του Δαμιανού, του Παπατάκη. Ο Νεριτάν Ζιντζιρία αφηγείται τη ζωή του στη LifO.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
When Nobody’s Watching: Πριν κλωτσήσουν τη μπάλα, πρέπει να νικήσουν την προκατάληψη

Οθόνες / When Nobody’s Watching: Πριν κλωτσήσουν τη μπάλα, πρέπει να νικήσουν την προκατάληψη

Η Ελλάδα κάνει τα πρώτα της σοβαρά βήματα για να σταθεί ισότιμα στο ευρωπαϊκό γήπεδο του γυναικείου ποδοσφαίρου - Το νέο ντοκιμαντέρ του ΠΣΑΠΠ, “When Nobody’s Watching”, ρίχνει φως στις ζωές των αθλητριών που παλεύουν μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας.
ΣΩΤΗΡΗΣ ΒΑΛΑΡΗΣ
Η δραματική στροφή του The Rock και άλλοι 3 λόγοι να πάτε σινεμά

Οθόνες / Η δραματική στροφή του The Rock και άλλοι 3 λόγοι να πάτε σινεμά

Ακόμα μια κινηματογραφική μεταφορά του Δράκουλα, ένα κινέζικο animation που είναι η πέμπτη εμπορικότερη ταινία όλων των εποχών αλλά και η επανακυκλοφορία του «Avatar: The Way of Water» - Τι παίζει από σήμερα σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη
THE LIFO TEAM
«Good Boy»: Ναι, ο σκύλος σας βλέπει φαντάσματα» ΟΙ ΥΠΟΛΟΙΠΟΙ ΤΙΤΛΟΙ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

Οθόνες / «Good Boy»: Ναι, ο σκύλος σας βλέπει φαντάσματα

Η πολυσυζητημένη ταινία τρόμου του Μπεν Λέονμπεργκ δίνει σάρκα και οστά σε έναν από τους μεγαλύτερους φόβους των ιδιοκτητών σκύλου και αντλεί τη συγκίνησή της από τον αρραγή δεσμό ανθρώπου και ζώου.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Χρόνια Πολλά Πέδρο! 20 χρόνια τώρα βλέπουμε τις ταινίες σου.

Οθόνες / Χρόνια Πολλά Πέδρο! 20 χρόνια τώρα βλέπουμε τις ταινίες σου.

Ο Πέδρο Αλμοδοβάρ που έχει σήμερα γενέθλια παραμένει διαχρονικά ένας από τους αγαπημένους μας σκηνοθέτες. Μαζέψαμε σε ένα αφιέρωμα ό, τι έχουμε γράψει για τις ταινίες του αλλά και κάποια ενδιαφέροντα θέματα για το έργο του που αξίζει να τα διαβάσετε!
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η Αθηνά Ραχήλ Τσαγγάρη γύρισε μια πανκ αλληγορία για όσα βιώνουμε σήμερα

Οθόνες / Η Αθηνά Ραχήλ Τσαγγάρη γύρισε μια πανκ αλληγορία για όσα βιώνουμε σήμερα

Η περιπετειώδης δημιουργία του «Harvest», της εντυπωσιακής πρώτης αγγλόφωνης ταινίας της ταλαντούχας σκηνοθέτιδας, ζωντανεύει την ονειρική και σκληρή ατμόσφαιρα ενός μεσαιωνικού σκωτσέζικου χωριού καθώς αυτό εξαφανίζεται από τον χάρτη.  
M. HULOT
CHECK 10 τηλεοπτικές σειρές που θα δούμε μέχρι το τέλος του έτους

Οθόνες / 10 σειρές που θα δούμε μέχρι το τέλος του έτους

Από τη νέα σεζόν του «Slow Horses» στο μεγάλο φινάλε του «Stranger Things» κι από ένα φιλόδοξο πορτρέτο του Σκορσέζε στο νέο στοίχημα του δημιουργού του «Breaking Bad», διαλέγουμε δέκα σειρές που αναμένεται να μονοπωλήσουν το ενδιαφέρον μας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
6 αποκαλυπτικά ντοκιμαντέρ για τη ζωή και τον κόσμο που ζούμε τώρα

Οθόνες / 6 αποκαλυπτικά ντοκιμαντέρ για τη ζωή και τον κόσμο που ζούμε τώρα

Το Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Καστελλορίζου πρόβαλε φέτος ταινίες πολιτικά φορτισμένες που οραματίζονται ένα μέλλον χωρίς σύνορα. Έξι από αυτές έκαναν ιδιαίτερη εντύπωση χάρη στην αισθητική και την προβληματική τους.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ