Το μέγα-γκράφιτι στο ΕΜΠ που δίχασε την πόλη

Το μέγα-γκράφιτι στο ΕΜΠ που δίχασε την πόλη Facebook Twitter
Achilleas Zavallis / SOOC
35

Πέντε μέρες πάνε αφότου ένα πελώριο ασπρόμαυρο γκράφιτι κάλυψε εν μία νυκτί διά της δοκιμασμένης αντάρτικης τακτικής "hit and run" τη μισή εξωτερική πλευρά του κτιρίου του ΕΜΠ επί της Στουρνάρη συν την πρόσοψη γωνία με Πατησίων κι ακόμα οι Αθηναίοι φιλονικούν τόσο για το αυθαίρετο της ενέργειας όσο και για την αισθητική της. Ο ίδιος ο πρύτανης μίλησε μεν για «έλλειμμα αγωγής και πολιτισμού», απέφυγε όμως – και σοφά – να «αφορίσει τους βανδάλους», όχι γιατί δίστασε, εκτιμώ, αλλά πιθανότατα επειδή του έκανε ένα κάποιο «κλικ». Η αλήθεια είναι ότι αν φιλοτεχνούσε κάτι αντίστοιχο ο Bansky π.χ. σε ένα δημόσιο κτίριο του Λονδίνου, όλοι τώρα θα μιλάγαμε με θαυμασμό γι' αυτό και θα αποθεωνόταν σε ΜΜΕ και social media – ψέματα; Προσωπικά πάντως ανήκω σε αυτούς που το απόλαυσαν τη σκοτεινή ομορφιά του. Ωραίο ή όχι, «σύννομο» ή μη, το νέο επιβλητικό γκράφιτι του Πολυτεχνείου είναι αναμφίβολα ένα έργο καλλιτεχνικό, με σχεδιασμό και άποψη, που απαίτησε επίπονη συλλογική δουλειά αλλά και τόλμη. Και που πιθανόν να κοσμεί μεθαύριο ένα θερμά χειροκροτούμενο κατά την παρουσίαση βιογραφικό ενός ταλαντούχου δημιουργού ή και περισσότερων.

Ναι, ξέρω, πρόκειται για μνημείο και μάλιστα χιλιοταλαιπωρημένο. Όμως η τωρινή εικαστική παρέμβαση φαντάζει σαφώς προτιμότερη από εκείνο το βρόμικο, χαοτικό παζλ αλληλοεπικαλυπτόμενων συνθημάτων και αφισών που υπήρχε εκεί από αμνημονεύτων. Είναι μάλιστα τέτοια τα χρώματα του έργου ώστε δύσκολα μπορεί ο τοίχος αυτός να «βεβηλωθεί» περαιτέρω


Ναι, ξέρω, πρόκειται για μνημείο και μάλιστα χιλιοταλαιπωρημένο. Όμως η τωρινή εικαστική παρέμβαση φαντάζει σαφώς προτιμότερη από εκείνο το βρόμικο, χαοτικό παζλ αλληλοεπικαλυπτόμενων συνθημάτων και αφισών που υπήρχε εκεί από αμνημονεύτων. Είναι μάλιστα τέτοια τα χρώματα του έργου ώστε δύσκολα μπορεί ο τοίχος αυτός να «βεβηλωθεί» περαιτέρω. Και μη μου πείτε ότι θα προτιμούσατε το κτίριο με τους πάλαι πότε πάλλευκους τοίχους του γιατί όσο παραμένει ένα ζωντανό εκπαιδευτικό ίδρυμα με «ειδικό βάρος» και μάλιστα στις παρυφές της πιο ανήσυχης γειτονιάς της Αθήνας, κάτι τέτοιο ακούγεται σουρεάλ. Ούτε γίνεται να βάλεις σεκιούριτι και ΜΑΤ να φυλάνε μέρα-νύχτα τα καθοσιωμένα ντουβάρια. Σε ένα πιο εξιδανικευμένο σύμπαν, θα μπορούσαν οι επιφάνειες να καλυφθούν με αντι-γκράφιτι υλικό, αγνοώ όμως πόσο εφικτό είναι αυτό στη συγκεκριμένη περίπτωση.


Ναι, ξέρω, δεν ρώτησαν κανέναν πριν το κάνουν – αλλά από πότε η τέχνη και μάλιστα η street art αδειοδοτείται; Μήπως έπειτα είχαν ρωτήσει κανέναν οι πιο «καθώς πρέπει» Atenistas ή μήπως ζητάνε τη γνώμη μας οι λογής διαφημιζόμενοι που έχουν πλημμυρίσει την πόλη με ανοικονόμητες, κακόγουστες, ενοχλητικές και συχνά παράνομα τοποθετημένες ρεκλάμες; Ξέρω επίσης πως υπάρχει γενικότερο πρόβλημα «βανδαλισμών» και αυθαιρεσιών στην Αθήνα, πως κάποιοι ακούν τα παραπάνω σαν εύκολη δικαιολογία και ενθάρρυνση. Και αληθεύει ότι στην πόλη αυτή αλλά και στη χώρα συνολικά δεν το έχουμε σε τίποτα να μουτζουρώσουμε οτιδήποτε, οπουδήποτε (μακριά βέβαια από το δικό μας σπίτι), ότι αντικρίζεις χουλιγκάνικα και άλλα άθλια συνθήματα και tags στα πιο απίθανα σημεία, ότι έχουμε εθιστεί να αντιλαμβανόμαστε τον δημόσιο χώρο σαν απόπατο. Υπάρχουν μάλιστα κι εκείνοι που από άποψη κιόλα τάχα μου θα πάνε επίτηδες να μουτζουρώσουν όχι τον σοβά ενός άσχημου κτιρίου αλλά το μάρμαρο όπου το βρουν, μην αναφέρω γλυπτά κι αγάλματα που έχουν υποστεί κάθε είδους κακοποίηση, σπανίως δε έστω ευφάνταστη.

Το μέγα-γκράφιτι στο ΕΜΠ που δίχασε την πόλη Facebook Twitter
Achilleas Zavallis / SOOC

Όμως την πόλη και τον δημόσιο χώρο της ασχημαίνουν και αμαυρώνουν καταρχήν τόσο οι μυριάδες πολεοδομικοί «τραμπουκισμοί» και οι εργολαβικές αυθαιρεσίες δεκαετιών όσο και οι υποβαθμισμένες καιρό τώρα συνθήκες ζωής των κατοίκων της σε συνδυασμό με την εγκατάλειψη. Την ασχημαίνει επίσης η «επίσημη» αισθητική όπως αποτυπώνεται στις παράταιρα, στην πλειοψηφία τους, ανακαινισμένες πλατείες της και τα τουλάχιστον αμφίβολης καλλιτεχνικής αξίας έργα τέχνης που τις κοσμούν. Σε αντίθεση μάλιστα με τα διάφορα γκράφιτι, που λίγο χρώμα αρκεί για να σβήσουν, η εν λόγω αισθητική έχει φτωχύνει το δημόσιο κατά αρκετά εκατομμύρια Ευρώ, πλουτίζοντας ταυτόχρονα τσέπες ποικίλων «ημετέρων».

Δεν σημαίνουν τα παραπάνω ότι θα πρέπει να νιώσουμε ελεύθεροι να πάρουμε καθένας ένα σπρέι μπογιατίζοντας ό,τι βρεθεί στο διάβα μας, ακόμα κι αν είμαστε τέρατα ταλέντου. Δεν έχουν όλοι την όρεξή μας, όπως ούτε κι εμείς τη δική τους. Μια πόλη έπειτα τόσο παραφορτωμένη με ό,τι να'ναι γκράφιτι και tags, τείνει να θυμίζει περισσότερο κιτς καραγκούνα παρά αβάν γκαρντ μποέμισσα. Διαφωνώ όμως κάθετα με τη συλλήβδην δαιμονοποίηση της street art, πρόκειται εξάλλου για ένα εκφραστικό μέσο παλιό όσο οι ανθρώπινες πόλεις και φύσει άναρχο. Εντάξει, είναι λίγο ψωνίστικο κι εγωπαθές αλλά βρείτε έναν καλλιτέχνη που να μην είναι κομμάτι εγωπαθής και ψώνιο, ακόμα και με την καλύτερη των εννοιών.


Ας μην ξεχνάμε κιόλα ότι η Αθήνα έφτασε σήμερα να θεωρείται από τις πιο ενδιαφέρουσες πόλεις στον κόσμο γι΄αυτό το είδος τέχνης, έχοντας αναδείξει σπουδαίους δημιουργούς. Στις καλές της στιγμές, η street art, εφήμερη από τη φύση της, προσδίδει χρώμα και προοπτική στην καθημερινότητά μας ακόμα κι όταν την τρολάρει, επανανοηματοδοτώντας διαρκώς τον δημόσιο χώρο (μαζί και τα ζωντανά μνημεία του) και τη σχέση μας με αυτόν. «Επικές» εικαστικές παρεμβάσεις σαν αυτή στο ΕΜΠ θα πρέπει να αναγνωρίζονται just for the Hell of it! Κατά τον μετρ του είδους Bansky, εξάλλου, που πολύ μνημονεύθηκε με αφορμή το γεγονός, «η τέχνη οφείλει να ανακουφίζει τους διαταραγμένους και να δαταράσσει τους ανακουφισμένους». Προτού λοιπόν σπεύσουμε να ασβεστώσουμε το «αίσχος» του Πολυτεχνείου, ας προσπαθήσουμε τουλάχιστον να το αποκωδικοποιήσουμε. 

35

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Όχι άλλο κάρβουνο: Αφήστε το αναρχικό άστρο να λάμπει στην πλατεία Εξαρχείων και καλές γιορτές

Δ. Πολιτάκης / Όχι άλλο κάρβουνο: Αφήστε το αναρχικό άστρο να λάμπει στην πλατεία Εξαρχείων και καλές γιορτές

Μπορεί να έχει άμεση ανάγκη κάποιου είδους ανάπλασης η Πλατεία Εξαρχείων, το τελευταίο που χρειάζεται όμως είναι ένα μίζερο χριστουγεννιάτικο δέντρο με το ζόρι.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Δεκαετία του 2010: Δέκα χρόνια που στην Ελλάδα ισοδυναμούν με αιώνες

Β. Βαμβακάς / Δεκαετία του 2010: Δέκα χρόνια που στην Ελλάδα ισοδυναμούν με αιώνες

Οποιοσδήποτε απολογισμός της είναι καταδικασμένος στη μερικότητα, αφού έχουν συμβεί άπειρα γεγονότα που στιγμάτισαν τις ζωές όλων μας ‒ δύσκολο να μπουν σε μια αντικειμενική σειρά.
ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΒΑΜΒΑΚΑ
Τα χρόνια των μετακινήσεων και η κουβέντα για το brain drain που δεν μου αρέσει καθόλου

Β. Στεργίου / Τα χρόνια των μετακινήσεων και η κουβέντα για το brain drain που δεν μου αρέσει καθόλου

Αντί να βλέπουμε τη χώρα σαν άδεια πισίνα όπου πρέπει να γυρίσουν τα ξενιτεμένα της μυαλά για να γεμίσει, ας αλλάξουμε τα κολλημένα μυαλά σ' αυτόν εδώ και σε άλλους τόπους.
ΤΗΣ ΒΙΒΙΑΝ ΣΤΕΡΓΙΟΥ

σχόλια

4 σχόλια
Είμαι απολυτα και κάθετα σύμφωνος με αυτό το άρθρο. Είναι πραγματικα εντυπωσιακό πως έγινε ενα έργο τέτοιας κλίμακας χωρίς κάποιος αγανακτισμένος Έλλην πολίτης να φωνάξει"αστυνομία αστυνομία!! ".Θα ήθελα πολύ να υπαρχει και να δω τις επόμενες μέρες ενα βιντεακι στο youtube για το πως έγινε.
Είναι εντυπωσιακό έργο και θα μπορούσε να διατηρηθεί ως υπαίθριο έκθεμα τουλάχιστον για ένα διάστημα. Προσωπικά, αν πήγαινα στην Αθήνα, θα ήθελα να το δω από κοντά, γιατί κι εμένα μου "κάνει κλικ".
Κι εμένα. Συνήθως είμαι πολύ, πολύ όμως, κατά της αλλοίωσης μνημείων. Το συγκεκριμένο μου κάνει όμως κλικ πραγματικά, δείχνει σα να αναδεικνύει το κτίριο. Και συμφωνώ ότι έτσι όπως είναι, δείχνει πολύ πιο δύσκολο να το βρωμίσεις με αφίσες και άλλα "γκράφιτι" (γιατί λένε τα απλά συνθήματα γκράφιτι δεν θα καταλάβω ποτέ).Συν ότι στο συγκεκριμένο κτίριο, και λόγω του περιεχομένου και λόγω της ιστορίας του ακριβώς το βρίσκω ταιριαστό. Δε θα μου έκανε εντύπωση αν ήταν έργο ανθρώπων που στην πραγματικότητα νοιάζονται ακριβώς για αυτά, το περιεχόμενο και το κτίριο σα σύμβολο, και δεν ήθελαν να το βλέπουν βορά αντιαισθητικών αφισών.
Κύριε ΑντωνόπουλεΠολύ όμορφα τα λέτε και συμφωνώ. Ξαφνικά, πάτησαν όλοι την κασέτα και άρχισαν να διαλαλούν την εθνική τους κληρονομιά , την ιστορία τους κλπ κλπ. Εκτός από αυτό, καταδικάζουν με κακία και φανατισμό την οποιαδήποτε αντίθετη άποψη υποστηρίζοντας ότι όσοι αρέσκονται σε αυτό το θέαμα δεν ξέρουν ιστορία και αφού τους αρέσει η τέχνη και τα γκράφιτι, ας διαθέσουν για καμβά το σώμα τους και το σπίτι τους.Για ποια δημοκρατία μιλάτε τότε, από την στιγμή που έχετε σηκώσει τις πέτρες και τις πετάτε σε όποιον δεν συμφωνεί μαζί σας;Μήπως τα έχετε μπερδεμένα ακόμη στο μυαλό σας;Το Πολυτεχνείο την δημοκρατία και την ελευθερία πρεσβεύει. Οπότε μην αμαυρώνετε παρακαλώ, αυτά τα ιδεώδη πίσω από τόσο κοινότυπες απόψεις. Αυτές οι γνώμες για εμένα είναι τόσο μικρές, τόσο τραγικά ανόητες που απλά υποδηλώνουν έλλειψη επιχειρημάτων. Το κτίριο του Πολυτεχνείου δεν φεύγει, εκεί είναι. Έχει ξαναζωντανέψει μέσα από αυτήν την εικαστική παρέμβαση, έχει αποκτήσει έναν πιο urban χαρακτήρα και δεν πιστεύω ότι προσβάλλει κάποιον. Το αν έχουν πάρει άδεια δεν το γνωρίζω και δεν το καταδικάζω. Αφού είναι ιστορικό μνημείο και μπλα μπλα μπλα βάλε security ρε Έλληνα. Μην κλαις γιατί τελικά όπως στρώνεις κοιμάσαι.
"Για ποια δημοκρατία μιλάτε τότε, από την στιγμή που έχετε σηκώσει τις πέτρες και τις πετάτε σε όποιον δεν συμφωνεί μαζί σας""Αυτές οι γνώμες για εμένα είναι τόσο μικρές, τόσο τραγικά ανόητες που απλά υποδηλώνουν έλλειψη επιχειρημάτων. "Και αυτός είναι ο ορισμός της γνωστικής ασυμφωνίας
Ναι βρε αγαπητέ Auslaender Είναι το ίδιο φυσικά να δηλώσεις ότι θεωρείς μια άποψη ανόητη και είναι πάλι το ίδιο να πεις σε κάποιον "γκουγκλαρε το για να ξεστραβωθείς ανιστόρητε" ή "θα σου στείλω γκραφιτά να σου βάψει το σπίτι, να δω αν θα σου αρέσει "Ναι , ναι έχεις δίκιο. Ευχαριστώ για την ψυχανάλυση.Φιλικά
Ξέχασα να αναφέρω αγαπητέ . Εάν έχεις την καλοσύνη, θα σου πρότεινα να διαβάσεις με μεγαλύτερη προσοχή τι έγραψα γιατί έχω την εντύπωση ότι παραποιείς τα λεγόμενα μου. Να σου θυμίσω λοιπόν : "Εκτός από αυτό, καταδικάζουν με κακία και φανατισμό την οποιαδήποτε αντίθετη άποψη " Δεν νομίζω ότι χρειάζεται να σου εξηγήσω κάτι άλλο. Φιλικά και πάλι.
Το Πολυτεχνειο δεν περιμενει την "εικαστικη παρεμβαση" για να ζωντανεψει γιατι ειναι ζωντανο απο μνημες και την ιστορια που εχει γραφτει μεσα. Για καποιους αποτελεσε συμβολο ελευθεριας και διακινησης ιδεων, για καποιους μια ανασα Ελευθεριας μεσα σε ενα αυταρχικο και δοσιλιγο συστημα μιας επταετιας και για αλλους τοπος μαρτυριου και θανατου.Και τελος μη μιλας για security γιατι αν θες να λεγεσαι πολιτισμενος λαος δεν γινεται να βαλεις security στο Πολυτεχνειο, Βιβλιοθηκη, Ακαδημια, Βουλη, Ακροπολη κλπ κλπ. Μερικα απο αυτα και αλλα σημαντικα κτιρια θεωρουνται ντεφακτο προστατευομενα και θα ηταν εθνικη ξεφτιλα να τα προστατευουμε απο τον ιδιο μας τον εαυτο.
"Και τελος μη μιλας για security "Θα σε παρακαλούσα να μην μου μιλάς σε προστακτική γιατί αν θες να λέγεσαι πολιτισμένος λαός πρέπει να μιλάς ευγενικά στον συνομιλητή σου.Δεν έχεις άδικο σε αυτά που λες αλλά δεν μου αρέσει ο τρόπος σου.
Εσάς μπορεί να σας αρέσει, εγώ να το βρίσκω αποκρουστικό, κάποιος τρίτος αριστούργημα και καμποσοι άλλοι απλως να αδιαφορούν. Τι παει να πει "ουτε οι Ατενιστας" ρώτησαν? Στην μπανανιά μας έχουμε άλλο ενα σοβαρό πρόβλημα: μπερδευουμε τη δημοκρατία με την ασυδοσία! Αν έρθω στον τοίχο του σπιτιού σας και κάνω ελεύθερα τη δικιά μου street art πως θα σας φανεί? Τι θα κάνετε αν δε σας αρέσει η καλλιτεχνική μου αποψη!?Οφείλουμε καποτε να αποφασίσουμε ενα απλό πράγμα: στο σπίτι μας κάνουμε οτι μας γουσταρει. Στον δημόσιο χώρο δεν κάνουμε τίποτα! Η δημοκρατία Δεν είναι να κανεις οτι σου κατέβει στο κεφάλι. Δημοκρατία είναι πρωτίστως να σεβόμαστε τους γύρω μας! Αλλιως ο καθένας θα κανει του καφαλιου του και η ταλαιπωρημένη Αθήνα θα γίνεται κάθε μέρα κ χειρότερη!
Δημοκρατία είναι η προστασία της μειοψηφίας στο δημόσιο χώρο. Ειδικά εκεί που η αισθητική του μνημείου είναι κυρίαρχη, συντροφεύοντας τον ύπνο της λογικής του τύπου "στο δημόσιο χώρο δεν κάνουμε τίποτα!".
Το σύντομο, προβοκατόρικο, σχόλιο (εξού κι η αναφορά στο αδειανό πουκάμισο της δημοκρατίας, που το φοράει όπως επιθυμεί η καθεμία/νας μας) αφορά τη λογική της συμμόρφωσης με ό,τι θεωρεί ανεκτό η πλειοψηφία.Όχι αγαπητές/οι. Στο δημόσιο χώρο θα κάνουμε τα πάντα. Θα είμαστε φτωχοί, άνεργοι, μετανάστες και θα ζούμε, θα είμαστε μουσουλμάνοι και θα θρησκευόμαστε, θα είμαστε ομοφυλόφιλοι και θα ερωτευόμαστε, θα είμαστε τοξικοεξαρτημένοι με τρύπια πόδια και θα περπατάμε, θα είμαστε βάνδαλοι και θα παρεμβαίνουμε. Όλα αυτά σε πείσμα της κυρίαρχης αισθητικής, ιδεολογίας και κουλτούρας.Και για να πάμε στο συγκεκριμένο. Διαβάζω σήμερα:"Όπως τονίζει η κοσμήτορας της Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Ελένη Μαΐστρου, η ασπρόμαυρη τοιχογραφία πιθανότατα έγινε από κάποια ομάδα γκράφιτι που δραστηριοποιείται στην περιοχή. «Συχνά φτιάχνουν γκράφιτι στους τοίχους του Πολυτεχνείου. Μπορεί να το θεωρούν τέχνη. Όμως εδώ έχουμε να κάνουμε με ένα μνημείο. Συνεπώς θα πρέπει να το αποκαταστήσουμε, να λάβουμε μέτρα για την αποτροπή παρόμοιων παρεμβάσεων»."Μάλιστα. Ξεκάθαρα πράγματα. Επιβολή είναι το μνημείο αυτό καθαυτό. Ακόμη περισσότερο, επιβολή είναι η βίαιη μετατροπή ενός σημείου οργάνωσης της καθημερινότητας σε μνημείο: αλήθεια, πόσες σχολές του ΕΜΠ είπαμε ότι δραστηριοποιούνται στο κέντρο της πόλης; μήπως να πάρουμε το θάρρος να ρωτήσουμε την άποψη της κοσμήτορος για την πολεοδομία;Αγαπητές/οι, αυτά τα πράγματα δεν είναι λεπτομέρειες. Όσο υποστηρίζετε ότι ο βανδαλισμός εκείνου που επιβάλλεται στο δημόσιο χώρο είναι επιβολή --και δη ακροδεξιά-- μπερδεύετε τα μαχαίρια με τα σπρέι επειδή και τα δύο στοχεύουν στην καρδιά.
@celsius θερμά συγχαρητήρια αγαπητέ/ή, που αντιμετωπίζεις τα αυτονόητα (δουλειά, εργασία κλπ.) σαν κάτι το οποίο χρήζει επιβράβευσης.Εγώ Παγκράτι μένω, στη Φιλολάου. Έχεις από εμένα το ελεύθερο να κάνεις κάθε ακάλυπτο τοίχο καμβά σου. Όπως προείπα, 100 φορές προτιμότερο ό,τι κατεβάσει η καλλιτεχνική σου ανησυχία, από τα οσφπ 7 παο 13 κλπ. κλπ. που "κοσμούν" τη γειτονιά ανάλογα με τα κέφια των εκάστοτε "οπαδάρων".Θα 'ρθεις όμως ε; Όχι μόνο λόγια και υποσχέσεις...