"...συνωστίζονται στο λιμανι της Σμύρνης..."Θα μείνει αιώνια. Είναι μνημείο, είναι παράδειγμα, έγινε πιά σημείο αναφοράς. Δέν αποκαθηλώνεται, δέν ακυρώνεται, δέν μετακινείται - το βάρος του είναι τεράστιο, απο πολλές απόψεις. Μπορεί να της ξέφυγε, μπορεί να μήν κατάλαβε το μέγεθός του (πιθανώς ακόμα δέν το συνειδητοποιεί η ίδια) και γι αυτό η απορία της μάλλον είναι γνήσια και αγνή, μπορεί μάλιστα και τα κίνητρά της να ήταν αντίθετα με ότι της καταμαρτυρούν αρκετοί, ίσως δέν ήθελε να δώσει κάποιο ειδικο βάρος σ'αυτό το ρήμα, ή αντίθετα θεώρησε πως είναι αρκετά δυνατό και ακριβές (επιστήμων είναι !) να περιγράψει τη δυστυχία, την απόγνωση, τη φρίκη, τα μάτια γεμάτα τρόμο, γεμάτα φόβο θανάτου, τους καπνούς, το αίμα, την τρεμούλα λίγο πρίν το σφάξιμο ή τον πνιγμό... σάν να λέμε "οι φυλακισμένοι εβραίοι, γυμνοί με το σαπούνι στα χέρια, κοιτούν με ανησυχία να βγαίνει Zyclon 35 απο την ντουζιέρα αντί για νερό" - ψύχραιμη περιγραφή, επιστημονική, αντικειμενική, καθαρά ιστορική, χωρίς βάρος, χωρίς συναισθηματικές-πολιτικές-εθνικιστικές-θρησκευτικές-αντιεπιστημονικές επιρροές και παραμορφωτικούς φακούς που αλλοιώνουν την ουσία. Ότι και να λέμε εδώ, έχω την απόλυτη αίσθηση πως η φράση αυτή "γράφηκε" πάνω σε πέτρα και μάλιστα σε κοινή θέα. Στα μούτρα μας, που λέει κι ο λαός. Και θα μείνει για πάντα. Οι λέξεις δέν είναι μελάνι ή σάλιο ή ηχητικά κύμματα, έχουν σώμα, κάποιες τρομερή μάζα, σκληρή σάν το διαμάντι. Η λέξη "ολοκαύτωμα" είναι μία απ'αυτές - δέν μετακινείται, δέν σμιλεύεται, δέν στρογγυλεύει.
