Η καλλιτέχνιδα Άννα Μποκιγιάν, με καταγωγή από την Αίγυπτο και την Αρμενία, είναι μια διά βίου περιπλανώμενη, της οποίας το έργο αντανακλά μια ζωή που διαμορφώθηκε από τη μετανάστευση, τις πολιτικές αναταραχές και μια ακόρεστη περιέργεια για τον κόσμο. Μιλώντας από το Κάιρο, όπου γεννήθηκε το 1946, η Μποκιγιάν επανεξετάζει τα αισθητηριακά και πολιτισμικά τοπία που διαμόρφωσαν την καλλιτεχνική της εξέλιξη: «Όλα έχουν να κάνουν με την αλλαγή και τη μεταμόρφωση, που είναι μέρος της ζωής», λέει.
Μεγαλωμένη στο Κάιρο, το θυμάται ως πιο ανοιχτό και διαπερατό απ' ό,τι είναι σήμερα. «Ήταν ένα διαφορετικό Κάιρο από το σημερινό, γιατί ήταν λιγότερο πυκνοκατοικημένο και ο αέρας ήταν καθαρότερος» λέει, περιγράφοντας το περιβάλλον που την έφερε σε επαφή με τα χρώματα, τα βιβλία και τις εικόνες. Η επανάσταση του 1952 τής άφησε βαθιά εντύπωση. «Ξαφνικά, το ραδιόφωνο σταμάτησε τη μουσική και ανακοίνωσε: ο βασιλιάς έχει εξοριστεί» λέει και θυμάται πώς οι πολιτικές αλλαγές έγιναν μέρος της καθημερινής ζωής. Η Μποκιγιάν αναπολεί μια ζωή γεμάτη καλλιτεχνικούς πειραματισμούς –δουλεύοντας με ακουαρέλες, κραγιόνια, ακρυλικά, ενκαυστικά και χρωστικές ουσίες– καθώς και την επιδραστική κουλτούρα ανάγνωσης της εποχής του Νάσερ στο Κάιρο, όπου η υπαρξιστική φιλοσοφία ήταν ευρέως διαδεδομένη. Τα βιβλία της παιδικής της ηλικίας την ενέπνευσαν να χρησιμοποιήσει την τεχνική των αποκομμάτων και του σχεδίου.
Η μέθοδος εργασίας της ξεκινά με εκτενή έρευνα, όπως εξηγεί, προτού προχωρήσει στο σχέδιο, στο κόψιμο και στη ζωγραφική: «Πρέπει να κάνω έρευνα για να μάθω για συγκεκριμένα θέματα, ώστε να μπορέσω να αναπτύξω μια ιστορία στο μυαλό μου». Από νωρίς τη γοήτευε η λογοτεχνία, επειδή δημιουργεί εικόνες στο μυαλό. Λέξεις και προτάσεις εμφανίζονται σε όλο της το έργο: «Νιώθω ότι οι λέξεις και οι εικόνες είναι το ίδιο πράγμα, επειδή η γραμμή της γραφής, η γραμμή του σχεδίου και η γραμμή της μουσικής είναι ίδιες, σχετικές», λέει. Ασχολείται συχνά με τη λογοτεχνία και τους συγγραφείς. Το ταξίδι –φυσικό, πνευματικό και μεταφορικό– διατρέχει τις σκέψεις της. Περιγράφει την κίνηση ως μέσο μεταμόρφωσης: «Ό,τι κινείται εδώ πηγαίνει εκεί, και εκεί αλλάζει». Ως παγκόσμια ταξιδιώτισσα, η Μποκιγιάν συχνά αισθάνεται σαν ξένη όπου κι αν πάει: «Πάω στην Αρμενία και μου συμπεριφέρονται σαν ξένη, και έρχομαι εδώ, στην Αίγυπτο όπου πάντα πιστεύουν ότι δεν είμαι Αιγύπτια λόγω του τρόπου που μιλάω, που ντύνομαι και σχετίζομαι, λόγω του τρόπου που είμαι». Αυτή η ευαισθησία διαμορφώνει τα έργα της, από τα χειροποίητα πανιά της μέχρι τις μεγάλης κλίμακας αφηγηματικές εγκαταστάσεις της που εξερευνούν θαμμένες ιστορίες, τη μετανάστευση, το εμπόριο και το ασυνείδητο.
Το πρόσφατο έργο της «The sunken boat: A glimpse into past histories» (2025) γίνεται μια μεταφορά για τη μνήμη: «Είναι σαν να βουτάς μέσα σου για να βρεις τον εαυτό σου». Κοιτάζοντας πίσω στη ζωή της, λέει: «Είμαι 80 ετών. Ζω πολύ απομονωμένη από τον κόσμο σε πολλούς τομείς. Έχω δημιουργήσει τα δικά μου ψευδαισθητικά όρια, δεν έχω συγγενείς εν ζωή, οπότε δεν υποφέρω. Ο κόσμος είναι πατριαρχικός, και πρέπει να έχεις συνείδηση της πατριαρχίας για να την αντιμετωπίσεις. Δεν μπορείς να αλλάξεις τον κόσμο, αλλά ο κόσμος θα αλλάξει τελικά». Για την Μποκιγιάν, η τέχνη παραμένει μια ζωτική δύναμη. Το σχέδιο, λέει, «έχει τη δύναμη να μου δίνει θετική ενέργεια», μια πρακτική που τη στηρίζει καθώς συνεχίζει να εξετάζει την ανθρώπινη κατάσταση μέσα από το πρίσμα της Ιστορίας, της εκτόπισης και της προσωπικής μυθολογίας. Αλλά «η ανθρώπινη κατάσταση», καταλήγει, «είναι στην πραγματικότητα η δική μου κατάσταση».
Πηγή: Louisiana Channel
