Εθνική επαναφορά

ΟΓιάννης Χουβαρδάς περιμένει να νιώσει τους σεισμικούς κραδασμούς «στο βάθος της γης» πριν πει με βεβαιότητα ότι αρχίζει η Νέα Εποχή του Εθνικού Θεάτρου. Το ρεπερτόριο της επόμενης θεατρικής σεζόν που αρχίζει τον Οκτώβριο είναι έτοιμο (ανακοινώνεται τις προσεχείς ημέρες, αν και καταφέραμε να εξασφαλίσουμε μια πρώτη ματιά) και ο διευθυντής της πρώτης σκηνής της χώρας λέει στη LifO πως τον εκφράζει σε ποσοστό 78,9%. Την ίδια ώρα, το εργοτάξιο στο ιστορικό κτίριο του Εθνικού Θεάτρου, στο οικοδομικό τετράγωνο που ορίζουν οι οδοί Αγίου Κωνσταντίνου, Κουμουνδούρου, Σατωβριάνδρου και Μενάνδρου, συνεχίζει να σηκώνει σύννεφα σκόνης, καθώς τα συνεργεία τρέχουν να προλάβουν τους χρόνους παράδοσης - η κατασκευαστική εταιρείαΘόλος (θυγατρική της Μηχανικής του Πρόδρομου Εμφιετζόγλου) υποσχέθηκε στον Χουβαρδά μόλις τον προηγούμενο μήνα πως το θέατρο θα σηκώσει αυλαία τον Οκτώβριο. Ταυτόχρονα, η ομάδα του αρχιτεκτονικού γραφείου studio '75, που ανέλαβε τη μελέτη και επίβλεψη για την αποκατάσταση και επέκταση του ιστορικού Εθνικού Θεάτρου, περιμένει με αγωνία τις πρώτες εντυπώσεις του κοινού για την επιστροφή του φορτισμένου με αρκετές κακοδαιμονίες κτιρίου.

Όλα δείχνουν πως το Εθνικό Θέατρο κάνει τη μεγάλη του έξοδο στη νέα εποχή, έχοντας αυτήν τη φορά τα κατάλληλα εφόδια. Το ταλαιπωρημένο κτίριο κρατά το ιστορικό κέλυφος που σχεδίασε ο Τσίλερ, φρεσκάρει το εσωτερικό και αποκαθιστά 100% τον εσωτερικό διάκοσμο και τις τοιχογραφίες, αποκτά τον πλέον εξελιγμένο τεχνολογικό εξοπλισμό και επεκτείνεται με μια ακόμη πτέρυγα, τη Νέα Σκηνή, που «βλέπει» στην οδό Μενάνδρου. Οι πρεμιέρες του Οκτώβρη, όμως, δεν θα συμπέσουν μόνο με την επαναλειτουργία του κτιρίου, αλλά και με την ξεκάθαρη διατύπωση της καλλιτεχνικής ταυτότητας που θα φέρει πλέον το Εθνικό, υπό την καθοδήγηση του Γιάννη Χουβαρδά. Όταν ανέλαβε το θέατρο το περασμένο καλοκαίρι, είχε ελάχιστο χρόνο για να σχεδιάσει το ρεπερτόριο που επιθυμούσε, να δομήσει μια νέα φιλοσοφία και υπόσταση. Τώρα, με το χρόνο να μετράει υπέρ του και το τεράστιο πλεονέκτημα της εγκαινίασης του νέου Εθνικού, ο Γιάννης Χουβαρδάς έχει την τύχη να οδηγεί το Εθνικό Θέατρο στη Νέα Εποχή του, στη σημαντικότερη μετά τις πρώτες μέρες λειτουργίας του στις 24 Νοεμβρίου του 1901. Και να υλοποιήσει έτσι το μεγάλο όραμα, «τον πόθο του», όπως έλεγε ο Νίκος Κούρκουλος, που αγωνίστηκε και στήριξε όσο κανείς το μεγάλο έργο της αποκατάστασης του κτιρίου του Εθνικού Θέατρου και της επιστροφής του στην Αθήνα.

Κάτι νέο, κάτι παλιό

Το διατηρητέο κτίριο του 1901 που σχεδίασε ο Τσίλερ (με αρκετή απροθυμία, είναι η αλήθεια, αφού δεν του άρεσε το οικόπεδο - είχε μεγάλη κλίση και ήταν μάλλον στενό) εξακολουθεί να δεσπόζει, τουλάχιστον καθώς κατεβαίνει κανείς την Αγίου Κωνσταντίνου. Το κέλυφός του, ένδοξο και πιστό στις επιλογές του Τσίλερ, κρύβει πλέον μέσα και πίσω του ένα κτιριακό συγκρότημα 12.000 τ.μ. Συγκεκριμένα: Το νεοκλασικό λιθόκτιστο κτίριο εξακολουθεί να στεγάζει την Κεντρική Σκηνή, που φέρει πια έναν ψηλότερο κατά 4 μέτρα μεταλλικό πύργο σκηνής. Πλάι, στη γωνία Αγίου Κωνσταντίνου και Μενάνδρου, η (παλιά) Νέα Σκηνή, που κατασκευάστηκε το 1960, έχει υποστεί επίσης πλήρη αποκατάσταση και εκσυγχρονισμό. Το οικοδομικό συγκρότημα συμπληρώνεται με την επέκταση της πτέρυγας της οδού Μενάνδρου και τη δημιουργία της (νέας) Νέας Σκηνής. Όπως εξηγούν οι Βασίλης Δημητρόπουλος καιΑνδρέας Σκούρτης του studio ‘75, πρόκειται για «μια ήπια επέμβαση, που δεν έρχεται σε αντίθεση με το κτίριο, ούτε κάνει στείρα επανάληψη διακοσμητικών στοιχείων. Μια ήπια συνύπαρξη όπου είναι ξεκάθαρο τι είναι παλιό και τι είναι νέο».

Kεντρική Σκηνή

Οι εργασίες αποκατάστασης έγιναν με τη σαφή διάθεση διάσωσης ενός μνημειακού αρχιτεκτονικού έργου. «Το θέατρο είναι τώρα πιο κοντά σε αυτό που ονειρευόταν ο Τσίλερ, αλλά και εκείνη η εποχή, να γίνει» σημειώνει ο Στέφανος Πάντος-Κίκκος του studio '75, επιμένοντας στην ταλαιπωρία που είχε υποστεί το κτίριο από τις συνεχείς επεμβάσεις, εργασίες, επεκτάσεις, αλλά και το γεγονός ότι για τουλάχιστον είκοσι χρόνια (αθροιστικά) δεν λειτουργούσε. Η πλατεία της Κεντρικής Σκηνής δεν αλλάζει μέγεθος ή σχήμα, αφού είναι διατηρητέα, αποκτά όμως άρτιο τεχνολογικό εξοπλισμό, ενώ οι θέσεις για το κοινό γίνονται 643 (292 στην πλατεία, 10 στον α' εξώστη, 148 στον β' εξώστη). Το εντυπωσιακό στοιχείο εδώ είναι ο εντελώς καινούργιος, μεγάλος μεταλλικός πύργος σκηνής. «Γίνεται ένας πύργος σκηνής υπερσύγχρονος, εξαντλητικά σχεδιασμένοςκαι δυσανάλογα μεγάλος σε σχέση με το μέγεθος της διατηρητέας μπούκας» σημειώνει ο Ανδρέας Σκούρτης. Εξωτερικά, πάντως, ο πύργος καλύπτεται με διάκοσμο που ακολουθεί τις κλασικές όψεις που σχεδίασε ο Τσίλερ. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο εσωτερικό αποκαθίστανται πλήρως οι τοιχογραφίες, οι οροφογραφίες και τα διακοσμητικά στοιχεία. Μοναδική εξαίρεση αποτελεί η Αίθουσα Χορού, η οποία θα λειτουργήσει με συντηρητικό διάκοσμο, αφού η πλήρης αποκατάστασή του κοστίζει αρκετά και παραπέμπεται στο μέλλον. Περιμετρικά στο εσωτερικό του πύργου σκηνής διαμορφώνονται καθ' ύψος 3 γαλαρίες για εξυπηρέτηση της κυκλοφορίας των τεχνικών σκηνής και στο τελευταίο επίπεδο δημιουργείται το επίπεδο του τροχαλιοστασίου με τους μηχανισμούς ανάρτησης σκηνικών.

Παλιά Νέα Σκηνή

Πρόκειται για την επέκταση που έγινε το 1960, όταν γκρεμίστηκε το ξενοδοχείοΜεσσηνία στη γωνία Αγ. Κωνσταντίνου και Μενάνδρου και δημιουργήθηκε ο χώρος της τότε Νέας Σκηνής. Εσωτερικά ο χώρος κατασκευάζεται εξαρχής, με τα δάπεδα να κατεβαίνουν στο επίπεδο των ορόφων του διατηρητέου κτιρίου. Δημιουργείται επίσης ράμπα για την επικοινωνία τηςΠαλαιάς Νέας Σκηνής με το διατηρητέο κτίριο, στη στάθμη του υπογείου, του ισογείου, και του πρώτου ορόφου. Η είσοδος θα γίνεται πλέον από τη στοά επί της οδού Μενάνδρου, αν και θα διατηρηθεί και η κλασική είσοδος στη γωνία Αγ. Κωνσταντίνου και Μενάνδρου.

Νέα Νέα Σκηνή

Η πολυαναμενόμενη άφιξη. Δημιουργείται στο επίπεδο του πρώτου και δεύτερου ορόφου της νέας επέκτασης και δίνει τη δυνατότητα εναλλασσόμενου ρεπερτορίου. Πρόκειται για ένα πολυμορφικόκαι πολλαπλών διατάξεων θέατρο. Όπως εξηγεί ο Ανδρέας Σκούρτης: «Σχηματίζεται από 4 μονάδες ανοιγοκλειόμενων και μετακινούμενων κερκίδων. Η διαμόρφωση της σκηνογραφίας θα ξεκινάει ήδη από τον τρόπο με τον οποίο θα συνυπάρχει ο χώρος δράσης με το χώρο των θεατών». Το Εθνικό θα έχει στη διάθεσή του μια μακέτα με όλες τις δυνατότητες ανάπτυξης των κερκίδων, που επιτρέπουν χωρητικότητα από 0 ως 250 ατόμων. Διαμορφώνεται έτσι ένας χώρος ιδανικός για το «χτίσιμο» ρεπερτορίου, αφού θα είναι εφικτή η εναλλαγή δύο ή και τριών παραστάσεων στο πρόγραμμα της εβδομάδας. Η όψη του νέου κτιρίου είναι συγγενική με αυτήν του διατηρητέου του Τσίλερ, αλλά ταυτόχρονα είναι και εντελώς σύγχρονη. «Το νέο κτίριο βρίσκεται σε στενούς δρόμους, σε μια υποβαθμισμένη περιοχή» λέει ο Βασίλης Δημητρόπουλος. «Το να κάνεις μια "τούρτα" είναι κραυγαλέο. Το νέο κτίριο είναι σύγχρονο, χωρίς υπερβολές σε υλικά και δομή».

ΤΟ ΝΕΟ ΡΕΠΕΡΤΟΡΙΟ

Πόσες παραστάσεις θα ανεβάσει, τελικά, το Εθνικό από τον Οκτώβριο; Ο Γιάννης Χουβαρδάς έχει με σαφήνεια σχεδιάσει το ρεπερτόριό του, όμως οι επιφυλάξεις υπάρχουν, αφού δεν έχει ξεκαθαριστεί απόλυτα πόσες αίθουσες του Εθνικού Θεάτρου θα είναι έτοιμες και πότε. Στα «σίγουρα» της επόμενης σεζόν σημειώνουμε:

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΣΚΗΝΗ

• Ιστορίες από το δάσος της Βιέννηςτου Έντεν φον Χόρβατ.
Σκηνοθεσία:Γιάννης Χουβαρδάς
Παίζουν: Νίκος Κουρής, Αλέκα Παΐζη, Θέμις Μπαζάκα, Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος, Ακύλας Καραζήσης, Δημήτρης Ήμελλος κ.ά.
Η παράσταση είναι συμπαραγωγή με το Ελληνικό Φεστιβάλ και κάνει ουσιαστικά πρεμιέρα το καλοκαίρι στην Επίδαυρο.

• Ο κλήρος του μεσημεριούτου Πολ Κλοντέλ
Σκηνοθεσία:Γιόσι Βίλερ
Παίζουν: Αμαλία Μουτούση, Νίκος Κουρής.

ΝΕΑ ΣΚΗΝΗ

• Ρομπέρτο Τσούκοτου Μπερνάρ Μαρί Κολτές
Σκηνοθεσία: Έφη Θεοδώρου
Παίζουν: Γιάννος Περλέγκας, Μαρία Σκουλά, Μαρία Πρωτόπαπα κ.ά.

• Μακμπέθτου Ουίλλιαμ Σαίξπηρ
Σκηνοθεσία:Δημήτρης Λιγνάδης
Παίζουν: Δημήτρης Λιγνάδης, Στεφανία Γουλιώτη.

ΣΚΗΝΗ ΚΟΤΟΠΟΥΛΗ

• Το ημέρωμα της στρίγγλας του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ
Σκηνοθεσία:Κωνσταντίνος Αρβανιτάκης
Παίζουν: Άκης Σακελλαρίου, Καρυοφυλλιά Καραμπέτη,

Εν αναμονή της τελικής μοιρασιάς στις αίθουσες:

• Το ξύπνημα της άνοιξης του Φρανκ Βέντεκιντ
Σκηνοθεσία:Νίκος Μαστοράκης
Παίζουν:Κωνσταντίνος Παπαχρόνης, Ιωάννα Παππά.

• Φάουσττου Γκαίτε σε μετάφραση Πέτρου Μάρκαρη.
Το έργο θα συντμηθεί και θα ανέβει διαδοχικά από τους Γιώργο Γάλλο, Αργύρη Ξάφη, Βασίλη Μαυρογεωργίου, Αργυρώ Χιώτη και την ομάδα Blitz.

• Το Ημερολόγιο ενός απατεώνα,του Οστρόφκσι
Σκηνοθεσία:Γιάννης Κακλέας
Παίζουν: Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος, Φιλαρέτη Κομνηνού, Δημήτρης Πιατάς.

• Η νέα παράσταση του Κωνσταντίνου Ρήγου.

ΧΟΥΒΑΡΔΑΣ SPEAKING

Απαντήσεις για δυνατούς λύτες, με γρίφους, χιούμορ και σασπένς από τον Γιάννη Χουβαρδά, λίγο πριν την ανακοίνωση του νέου ρεπερτορίου και την αποκάλυψη των βελούδων κάτω από τα προστατευτικά καλύμματα στο εργοτάξιο του Εθνικού Θεάτρου.

Mετά το στίχο του Ελύτη, ποιο θα είναι το μότο της επόμενης σεζόν;
Άγνωστο ακόμη. Τριάντα δραματολόγοι και ογδόντα διαφημιστές σκαλίζουν τις στάχτες να βρουν διαμάντια. Αλλά ο θησαυρός παραμένει πεισματικά κρυμμένος.

Οι συνθήκες και ο χρόνος δεν σας επέτρεψαν να διαμορφώσετε όπως επιθυμούσατε το ρεπερτόριο για την τρέχουσα σεζόν. Πόσο πιο κοντά στους στόχους σας θα είναι το νέο ρεπερτόριο;
Πιο κοντά, αλλά όχι απόλυτα.

Ποια κλωστή ενώνει τις παραστάσεις της νέας χρονιάς;
Η κλωστή που ενώνει τις παραστάσεις της νέας χρονιάς: Μμμ...ενδιαφέρον κουίζ για τους αναγνώστες σας. Ένα tip: Τι ενώνει όλους εμάς;

Ποια λάθη κάνατε; Πού διαψευσθήκατε;
Δεν είναι ακόμη ώρα για απολoγισμούς και εκμυστηρεύσεις. Το «ρολόι» τρέχει. Πάντως, έτσι κι αλλιώς, ο μόνος που πάντα με διαψεύδει είναι ο εαυτός μου. Ακόμα κι όταν κάνει λάθη, δεν είναι ποτέ αυτά που περιμένω.

Ρεπερτόριο που φέρνει 100% το στίγμα σας, νέα στέγη. Αρχίζει από τον Οκτώβριο η νέα εποχή του Εθνικού Θεάτρου;
Είπαμε, κατά 79,87%. Το πότε αρχίζει μια νέα εποχή δεν το καθορίζουμε εμείς οι ίδιοι, συμβαίνει ερήμην μας. Ποιος ξέρει πότε έχουν αρχίσει στο βάθος της γης οι διεργασίες που κάποια μέρα θα φέρουν το σεισμό;

Τι σας έδωσε ορμή και τι σας απογοήτευσε στη θεατρική σεζόν που φεύγει;
Θα μου επιτρέψετε και ως προς αυτό να κρατήσω τις λεπτομέρειες -προς το παρόν- για τον εαυτό μου. Επαναλαμβάνω, όμως, μόνο ο εαυτός μου με απογοητεύει. Αντιθέτως, ορμή μου δίνουν οι συνεργάτες μου και οι πολύ κοντινοί μου άνθρωποι, που με ανέχονται ακόμη.

HISTORY CHANNEL

• Η ανέγερση του Εθνικού άρχισε το 1891 σε σχέδια του Ερνστ Τσίλερ. Το 1895 σταμάτησαν οι εργασίες, προκειμένου τα χρήματα να επενδυθούν στην προετοιμασία των Ολυμπιακών Αγώνων του 1985. «Ακριβώς το ίδιο συνέβη και το 2004. Φαίνεται πως οι Ολυμπιακοί Αγώνες δεν έχουν την καλύτερη σχέση με το Εθνικό Θέατρο» σημειώνει ο Στέφανος Πάντος-Κίκκος.

• Εγκαινιάζεται στις 24 Νοεμβρίου του 1901 και λειτουργεί μόνο για επτά χρόνια. Κλείνει από το 1908 ως το 1932, ενώ το 1922 φιλοξενούνται στους χώρους του πρόσφυγες της Μικρασιατικής Καταστροφής.

• Από το 1930 ως το 1932 εκτελούνται εργασίες ανακαίνισης. Το 1941 ολοκληρώνεται ο εκσυγχρονισμός της Κεντρικής Σκηνής, με επίβλεψη του Κωνσταντίνου Δοξιάδη.

• Το 1952 χαρακτηρίζεται διατηρητέο κτίριο.

• Το 1960 κατεδαφίζεται το ξενοδοχείο Μεσσηνία στην οδό Μενάνδρου και αναγείρεται η Νέα Σκηνή σε σχέδια Βασίλη Δούρα. Τα επόμενα χρόνια γίνεται πλήθος ανακαινίσεων και εργασιών, ενώ από το 1977 ως το 1980 εκπονούνται μελέτες επέκτασης.

• Το 1998 ο Νίκος Κούρκουλος με επιστολή του ζητάει από τον υπουργό Πολιτισμού Ευάγγελο Βενιζέλο τη διάσωση και αποκατάσταση του κτιρίου. Ενάμιση χρόνο αργότερα (συνέβαλαν και οι σεισμοί) έκλεισε η Κεντρική Σκηνή. Ο σεισμός του 1999 παροπλίζει το θέατρο, που κρίνεται ακατάλληλο. Το 2003 ανατίθεται η πρώτη φάση της μελέτης αποκατάστασης του Εθνικού Θεάτρου.