Σύμφωνα με τον πρώτο διευθυντή του Πεδίου του Άρεως και υπεύθυνο για τη φύτευσή του, Νικόλαο Βοσυνιώτη, μετά τη μεταφορά της Ιππευτικής Σχολής στη Λάρισα, ο χώρος στον οποίο λειτουργούσε και χρησίμευε ως ανοιχτό ιπποδρόμιο παραδόθηκε στο Ταμείο Μονίμων Οδοστρωμάτων, προκειμένου να ενταχθεί στο ευρύτερο άλσος.
Το τμήμα αυτό, που βρίσκεται πίσω από τον Ναό των Ταξιαρχών, επιλέχθηκε για να δημιουργηθεί εκεί ροδώνας με εκλεκτές ποικιλίες διαφόρων τριανταφυλλιών. Η φύτευση πραγματοποιήθηκε τον Μάρτιο του 1938 με φυτά που προέρχονταν από το φυτώριο του Γ. Ορφανοπούλου στην Κηφισιά.
Εκλεκτές ποικιλίες τριανταφυλλιών
Στον Ροδώνα φυτεύτηκαν 44 διαφορετικά είδη δενδροειδών και χαμηλών τριανταφυλλιών, μεταξύ των οποίων τα:
• Iris Elegance
• Golden Dawn
• Marguerite Chanbard
• Clorie de Hollande
• Contesse Vandal
• La France de 89
• Lady Forteviot
• Prince de Bulgarie
Επιπλέον, περιλάμβανε 24 είδη αναρριχώμενων τριανταφυλλιών, όπως τα:
• Climbing La France
• Climbing Ophelia
• Emily Gray
• Lady Godiva
• Paul’s Scarlet Climber
Μαρτυρία για τον μυστικό κήπο
Η εικόνα του Ροδώνα τη δεκαετία του ’40 έχει διασωθεί μέσω της προφορικής παράδοσης των παλαιών κατοίκων του Πεδίου του Άρεως και έχει καταγραφεί με γλαφυρότητα από την Ελένη Τσίχλα-Μαρκοπούλου στο βιβλίο των αναμνήσεών της με τίτλο Παλαιόν Πολύγωνον 19β (Αθήνα, 1996):
«Ο Παράδεισος, ένας Μυστικός Κήπος κοντά στους Αγίους Ταξιάρχες, ήταν όνομα και πράγμα παράδεισος. Ένας μεγάλος ροδώνας. Ό,τι τριαντάφυλλο ήθελες, το έβρισκες εκεί. Ήταν όμως άδυτο για τους απλούς ανθρώπους. Πρέπει να τον είχαν φτιάξει μόνο για προσωπική χρήση και για ψηλά ιστάμενους ανθρώπους. Εκτός από τριαντάφυλλα, είχε ό,τι οπωροφόρο ήθελες. Σταφύλια, μούσμουλα, βερίκοκα… μέχρι και λωτούς είχε. Αγκαθωτά συρματοπλέγματα και ψηλοί θάμνοι τον περικύκλωναν. Οι φύλακες δεν τον φύλαγαν και πολύ γιατί κανείς δεν σκεφτόταν να βάλει το ποδάρι του μέσα…
Με τον Γιώργο, ένα μεσημέρι του Απρίλη –ξημέρωνε Πρωτομαγιά– βάλαμε σκοπό να μπούμε στον Μυστικό Κήπο και να κλέψουμε λουλούδια. Το καλούσε το έθιμο άλλωστε. Πώς θα γινόταν μαγιάτικο στεφάνι χωρίς κλεμμένα λουλούδια; Πήραμε τον Μυστικό Κήπο γύρω-γύρω, τον φέραμε από δω, τον φέραμε από κει, βρίσκουμε τελικά ένα μικρό άνοιγμα. Ο Γιώργος με έναν κόφτη ανοίγει μια τρύπα, μπαίνει αυτός, με βοηθάει και εμένα, και να σου μέσα…
Μέχρι να συνέλθω από αυτήν τη μαγεία, ο Γιώργος έκοψε μια αγκαλιά τριαντάφυλλα με τον κόφτη. Ετοιμαζόμαστε να βγούμε, όταν από μακριά εμφανίζεται ο φύλακας. Νόμιζα ότι έβλεπα τον διάβολο μπροστά μου. Μέχρι και τώρα τον βλέπω στον ύπνο μου και πετάγομαι μουσκεμένη στον ιδρώτα. Για πότε βρήκαμε την τρύπα, ένας Θεός ξέρει. Εγώ πρώτη, ο Γιώργος ύστερα, με τα τριαντάφυλλα στην αγκαλιά να μου έχουν ματώσει τα χέρια… Να τρέχουμε με όση δύναμη έχουμε, εμένα να με έχει πιάσει η σπλήνα μου, αλλά πώς να σταματήσω; Ο φύλακας έτρεχε πίσω μας και σφύριζε σαν τρελός...»
Ο ροδώνας στην ανάπλαση Τομπάζη (2008-2010)
Κατά την ανάπλαση του Πεδίου του Άρεως την περίοδο 2008-2010 υλοποιήθηκε ένα ιδιαίτερα φιλόδοξο σχέδιο αναβίωσης του Ροδώνα. Δημιουργήθηκε μια σπειροειδής υδάτινη λεκάνη με βότσαλα και τσιμέντο, μέσα από την οποία θα κυκλοφορούσε με ήπια ροή ανακυκλούμενο νερό.
Τοποθετήθηκε επίσης μια σπειροειδής σιδερένια πέργκολα, πάνω στην οποία θα αναπτύσσονταν οι αναρριχώμενες τριανταφυλλιές. Ένας μικρός σωλήνας στο οριζόντιο τμήμα της πέργκολας θα απελευθέρωνε υδρατμούς, δημιουργώντας μια αίσθηση δροσιάς για τους επισκέπτες. Μαζί με τα αρώματα των τριαντάφυλλων, ο χώρος σχεδιάστηκε ώστε να προσφέρει μια μοναδική εμπειρία.
Δυστυχώς, το έργο παρουσίασε μεγάλες κακοτεχνίες, υπέστη βανδαλισμούς και για περισσότερα από δέκα χρόνια παρέμεινε σε κατάσταση πλήρους εγκατάλειψης: χωρίς νερό (παρά μόνο όταν έβρεχε), με σπασμένα μάρμαρα και γεφυράκια, κατεστραμμένα παγκάκια και ελάχιστες, ταλαιπωρημένες τριανταφυλλιές.
Η αναγέννηση του 2024
Από τα μέσα του 2024, ο Ροδώνας επαναλειτουργεί. Το νερό κυκλοφορεί στη διαδρομή του, τα σπασμένα μάρμαρα και οι γέφυρες έχουν αποκατασταθεί και πολλές νέες τριανταφυλλιές έχουν φυτευτεί. Το σημείο επανακτά σταδιακά τον χαρακτήρα του, αναδεικνύοντας όχι μόνο την κηποτεχνική συνέχεια του Πάρκου αλλά και τη βαθιά συναισθηματική σύνδεση των κατοίκων με έναν χώρο που έχει υπάρξει, και μπορεί να γίνει ξανά, παράδεισος.
Ο Δημήτρης Καλαντζής είναι δημοσιογράφος και εκπρόσωπος της οργάνωσης «Πεδίον του Άρεως ΤΟ ΠΑΡΚΟ ΜΑΣ»
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
