Οικολογία/ Όμορφες ιδέες, άσχημα καίγονται

10

Στη χώρα αυτή ορισμένες ιδέες δεν περπάτησαν ποτέ. Για παράδειγμα, η ιδέα της προστασίας του περιβάλλοντος και η οικολογία. Πάντα έμπαιναν άλλες προτεραιότητες, τα σχετικά θέματα απασχολούσαν λίγες εκατοντάδες, άντε λίγες χιλιάδες ανθρώπους, ενώ οι κυρίαρχες ανάγκες μετά το 1974 ήταν στους αντίποδες: ο κόσμος πάσχιζε να χτίσει, να μειώσει την αγριάδα και τα χώματα, να μεγεθύνει την πίτα της κατανάλωσης.

Η μέριμνα για τον χώρο, για την κατοίκηση και τα δάση, όλα αυτά αφορούσαν είτε κάποιους μεμονωμένους ευαίσθητους είτε μικρές ομάδες χωρίς πολιτική δύναμη. Οι άνθρωποι καίγονταν για την ελάφρυνση της καθημερινότητας και την πρακτική διευκόλυνσή τους μετά από χρόνια στερήσεων και σωματικών βασάνων. Εύλογα, οι προδιαγραφές των προϊόντων και των υπηρεσιών ήταν σε δεύτερο πλάνο.

Η περιβαλλοντική υποβάθμιση έχει γίνει μια κανονικότητα που δεν προκαλεί και δεν κινητοποιεί διανοητικά και πολιτικά εργαλεία. Ένας μελαγχολικός ορίζοντας που φαντάζει αξεπέραστος. 


Στη συνέχεια, η οικολογία συνδέθηκε κυρίως με έναν κόσμο με αριστερή ή ακροαριστερή προέλευση. Έγινε καταφύγιο ή ενδιάμεσος σταθμός κάποιων που αποχωρούσαν από σκληρές εκδοχές πολιτικής σύγκρουσης, αναζητώντας κάτι πιο δημιουργικό. Άλλοι στράφηκαν στις ΜΚΟ και στα ευρωπαϊκά προγράμματα, άλλοι προσπάθησαν να κάνουν πολιτική μέσα από την οικολογία. Τα τελευταία χρόνια, ένας μέρος τους στράφηκε προς τον «ριζοσπαστικό ΣΥΡΙΖΑ» και, τυπικά, αποτελούν τον τρίτο εταίρο στη συγκυβέρνηση με τους ΑΝ.ΕΛ.

Επιστρέφω, όμως, στο θέμα μου για το πώς καίγονται σοβαρές ιδέες μέσα από τις περιπέτειες της κομματικής πολιτικής και τα αρνητικά στερεότυπα που γεννάει ο χρόνος. Αυτήν τη στιγμή, στη Γαλλία, ο Μακρόν αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα μετά την παραίτηση του υπουργού Περιβάλλοντος και φυσιογνωμίας του γαλλικού οικολογικού χώρου Νικολά Ιλό. Το παράπονο του Ιλό είναι ότι, παρά τον σχετικό θόρυβο που έκανε η υπουργοποίησή του, η πολιτική ατζέντα βρίσκεται μακριά από τις επείγουσες προτεραιότητες της περιβαλλοντικής πολιτικής. Ο Ιλό είναι δημοφιλής περσόνα, αλλά δεν είναι καθόλου βέβαιο πως συμβαίνει το ίδιο και με την πολιτική του.

Οικολογία/ Όμορφες ιδέες, άσχημα καίγονται Facebook Twitter
Αυτήν τη στιγμή, στη Γαλλία, ο Μακρόν αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα μετά την παραίτηση του υπουργού Περιβάλλοντος και φυσιογνωμίας του γαλλικού οικολογικού χώρου Νικολά Ιλό. Το παράπονο του Ιλό είναι ότι, παρά τον σχετικό θόρυβο που έκανε η υπουργοποίησή του, η πολιτική ατζέντα βρίσκεται μακριά από τις επείγουσες προτεραιότητες της περιβαλλοντικής πολιτικής. Φωτο: EPA/CHRISTOPHE PETIT TESSON


Η οικονομική ανασφάλεια και η αποδιοργάνωση των μεσαίων τάξεων, η υλική και ψυχολογική ένδεια, ξανακάνουν δυστυχώς την οικολογία ένα «ζήτημα πολυτελείας» ή «χαμηλής πολιτικής». Ενώ η κλιματική αλλαγή και η ενεργειακή κόπωση των κοινωνιών ζητούν ισχυρές απαντήσεις, οι παραδοσιακές πολιτικές ελίτ ψελλίζουν κοινοτοπίες ή χρησιμοποιούν τα οικολογικά ως φτηνό εργαλείο μετάθεσης ευθυνών. Το είδαμε και εδώ σε σχέση με την πυρκαγιά στο Μάτι και το πώς μια ορισμένη οικολογική ρητορική (κατά της αυθαίρετης δόμησης ή της κλιματικής αλλαγής) επιστρατεύτηκε ως άλλοθι και δικαιολογία γραφειοκρατών.


Το θέμα είναι όμως ότι ο κόσμος μας χρειάζεται αυτές τις ιδέες και κυρίως τις αντίστοιχες πράξεις. Η Ελλάδα είναι χώρα των μικρών και μεγάλων καταστροφών. Ολόκληρες περιοχές της δεν έχουν λύσει βασικά προβλήματα υποδομών και ενέργειας. Έχει αναπτυχθεί μια ολόκληρη τέχνη απόκρυψης των σκουπιδιών και πρόχειρης ταφής των τοξικών. Τόποι συρρικνώνονται στα επισκέψιμα τοπία τους και από πίσω κυριαρχούν σκελετοί μισοτελειωμένων οικοδομών με επιγραφές κλειθροποιών και διαφημιστικές αφίσες του Αντώνη Ρέμου. Τα πάρκα των πόλεων ρημάζουν ή έχουν αποικιστεί από ντίλερ και φτηνή πορνεία.

Παρ' όλα αυτά, είναι μεγάλος ο πειρασμός να τα δούμε όλα αυτά ως ήσσονος σημασίας θέματα. Με ποιες δυνάμεις και ποια διάθεση να χειριστεί κανείς θέματα «ποιότητας ζωής», όταν μειώνονται τα εισοδήματα, οι ευκαιρίες και το συνολικό κεφάλαιο κοινωνικής εμπιστοσύνης;

Έχει κάνει μεγάλη ζημιά ο ευτελισμός μιας ορισμένης πολιτικής οικολογίας που έγινε άλλος ένας πολιτικός παραγοντισμός. Από την άλλη, είναι και η εκνευριστική μετατροπή της περιβαλλοντικής μέριμνας σε σποραδικό εθελοντισμό και γκάτζετ ευαισθησίας διαφόρων σταρ και κοσμικών.

Όσο για το κοινωνικό και πολιτικό κλίμα στην Ευρώπη και στην Αμερική του Τραμπ, αυτό είναι ανοιχτά εχθρικό ή αδιάφορο για οτιδήποτε θεωρείται τροχοπέδη στη βιομηχανική ανάπτυξη και στην αύξηση της παραγωγής. Οι εργάτες και οι μεσαίες τάξεις στρέφονται σε όποιον υπόσχεται προστασία από τον άγριο ανταγωνισμό και την αποβιομηχάνιση. Οι νέοι εθνικισμοί και λαϊκισμοί είναι παλαιο-βιομηχανικοί, νοσταλγούν τα κλασικά μοντέλα κρατικής ισχύος και μοιάζουν έτοιμοι να αμφισβητήσουν και την κλιματική αλλαγή ως άλλον έναν «αριστερο-φιλελεύθερο μύθο».


Και σε αυτό το πεδίο, λοιπόν, μαζί με τα ξερά καίγονται και τα χλωρά για να ανθήσουν στη θέση τους πολυποίκιλοι αριστεροί και δεξιοί αναχρονισμοί. Εδώ είναι, άλλωστε, το μεγάλο πρόβλημα της περιόδου που διανύουμε: η περιβαλλοντική υποβάθμιση έχει γίνει με τη σειρά της μια κανονικότητα που δεν προκαλεί και δεν κινητοποιεί διανοητικά και πολιτικά εργαλεία. Ένας μελαγχολικός ορίζοντας που φαντάζει αξεπέραστος. Η οικονομική μιζέρια έχει συμφιλιώσει τους πολίτες με τις ελάχιστες προσδοκίες και από την άλλη η προπαγανδιστική και αφελής αντίληψη για την οικολογία την έχει κλείσει σε ένα γκέτο.


Αν δεν αναστραφεί η τάση, η έρημος των ιδεών που συνοδεύει αυτήν τη συγκυρία θα συνεχίσει να επεκτείνεται και να μας κάνει φτωχότερους.

Δεύτερες Σκέψεις
10

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Η εμμονή μου με την ανακύκλωση και η μεγάλη ελληνική αδιαφορία

Περιβάλλον / Η εμμονή μου με την ανακύκλωση και η μεγάλη ελληνική αδιαφορία

Πλαστικές σακούλες, ποτήρια και καλαμάκια τελούν πλέον «υπό διωγμόν» και στην Ελλάδα και πολύ σωστά. Πού όμως βρίσκεται σήμερα η ανακύκλωση στην Ελλάδα, πόσα ξέρουμε για τη λεγόμενη κυκλική οικονομία και τι προοπτικές υπόσχεται;
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ο δολοφόνος και το ψέμα: Με αφορμή την περίπτωση Τσέζαρε Μπατίστι

Ν. Σεβαστάκης / Ο δολοφόνος και το ψέμα: Με αφορμή την περίπτωση Τσέζαρε Μπατίστι

Τερατώδη ψέματα έχουν ειπωθεί στο όνομα της ιδεολογίας, με τους διανοούμενους να φέρουν σοβαρότατες ευθύνες για το τείχος προστασίας σε διάφορες πολύ σκοτεινές περιπτώσεις
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ

σχόλια

2 σχόλια
Ανέκαθεν εν Ελλάδι είμαστε όλοι μα όλοι μας υπέρ της ιδεολογικοποίησης των πάντων. Από τις βυζαντινές θεολογικές έριδες μέχρι την κόντρα ΚΚΕ - ΟΑΚΚΕ.Καιρός να αποϊδελογικοποιήσουμε τα πράγματα και να δούμε τα πραγματικά κόστη. Έμμεσα και άμεσα. Διότι τόσα χρόνια στα οικολογικά ζητήματα βλέπουμε μόνο τα άμεσα. Να δούμε ότι το να αγνοείς το περιβάλλον τελικά έχει μεγαλύτερο κόστος από το να λαμβάνεις υπόψη τη διατηρησιμότητά του. Γενικά, οι ιδεολογίες -κυρίως στην Ελλάδα- έχουν φέρει αγκυλώσεις. Δεν μπορεί να είσαι υπέρ του περιβάλλοντος διότι είσαι αριστερός. Πρέπει να είσαι υπέρ του περιβάλλοντος διότι αυτό είναι συμφερότερο οικονομικά in the long run.
Η μετάβαση σε μια οικολογικότερη καταρχάς και στη συνέχεια σε μια αειφόρο οικονομία και κοινωνία θα έχει αναγκαστικά τους χαμένους, τους ξεβολεμένους (όλους μας, άλλους λιγότερο, άλλους περισσότερο - αφού ακόμα και για έναν εξαιρετικά συνειδητοποιημένο Οικολόγο είναι δύσκολο να ζει σύμφωνα με τις ιδέες του) και τους κερδισμένους (μακροπρόθεσμα απολύτως όλους μας, αύριο και στο κοντινό μέλλον κάποιους περισσότερο από κάποιους άλλους).Κάθε αλλαγή αυτού του τύπου προκαλεί αναπόφευκτα συγκρούσεις. Πόσο μάλλον που υπάρχουν πλήθος προτάσεων για το πως θα υλοποιηθεί αυτή η μετάβαση, αλλά και πλήθος "συμβιβαστικών", "ρεαλιστικών" λύσεων που επιθυμούν την αντιμετώπιση των πλέον ακραίων συνεπειών της περιβαλλοντικής υποβάθμισης (ή αυτών που πλήττουν μόνο το σπίτι μας) με τις λιγότερο και όσο το δυνατόν ανώδυνες αλλαγές, με τις λιγότερες θυσίες και το λιγότερο ξεβόλεμα. Όπου υπάρχουν παρόμοιες συγκρούσεις, σχεδόν πάντα στην ανθρώπινη ιστορία ιδεολογικοποιούνται (με το κλασικό δίπολο παραδοσιακή/μαρξιστική Αριστερά εναντίον Δεξιάς να είναι ως προς αυτό το ζήτημα εντελώς ξεπερασμένο).Και η αντιπαράθεση και σύγκρουση συγκροτημένων πλαισίων που αποτελούνται από ιδέες και προτάσεις και διαπνέονται από μια ιδιαίτερη κοσμοαντίληψη (και όχι από απολιθωμένα "Ιερά Βιβλία")αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του δημοκρατικού παιχνιδιού.Για το καλύτερο και το χειρότερο... Στο πλαίσιο αυτού ακριβώς του (ατελέστατου) δημοκρατικού παιχνιδιού σε ευρωπαϊκό επίπεδο, απορρίφθηκε από το Ευρωκοινοβούλιο στις αρχές της χρηματοοικονομικής κρίσης η πρόταση των Ευρωπαίων Πράσινων για τη δρομολόγηση ενός "New deal" με άξονα την οικολογική μετάβαση, επικεντρωμένο στην μαζική εξοικονόμηση ενέργειας, στις ανανεώσιμες πηγές και στη δημιουργία πυκνών δικτύων δημόσιων μεταφορών. Εκτός από τα προφανή οφέλη του, θα εξασφάλιζε και εκατομμύρια ποιοτικών θέσεων εργασίας και την ανάκαμψη των οικονομικών. Αντ' αυτού, οι ευρωκράτες, το Λαϊκό Κόμμα (δεξιά) και η Σοσιαλιστική Ομάδα προτίμησαν την ποσοτική χαλάρωση που τροφοδότησε με άφθονο δωρεάν χρήμα τον χρηματοοικονομικό τομέα, δίνοντας μια εξαιρετικά βραχυπρόθεσμη και μερικώς αποτελεσματική λύση, προετοιμάζοντας παράλληλα και τις επόμενες φούσκες. Βγάζεις έξω την ιδεολογία από την πόρτα, σου επιστρέφει από το παράθυρο... Μάλιστα, ένα εξαιρετικό είδος ιδεολογίας είναι εκείνο που προσποιείται ότι δεν αποτελεί ιδεολογία (π.χ. τεχνοκρατισμός)
Κι όμως, ορισμένες φορές μετατρέπεται σε πραγματική ιδεολογία (πολύ πιο επικίνδυνη από τις α΄άλλες επειδή προχωράει μεταμφιεσμένη).Μάλιστα, αυτή ακριβώς η μορφή τροφοδοτεί και τις χειρότερες μορφές του πραγματικού, υπαρκτού λαϊκισμού.
Πρώτ'απ'όλα λέγεται τεχνοκρατία και όχι τεχνοκρατισμός.Δεύτερον η τεχνοκρατία ουδεμία σχέση έχει με τον λαικισμό. Το αντίθετο. Είναι μέσο καταπολεμησης του.Κατανοώ το μενος σου για την τεχνοκρατία, διότι εκθέτει όλη την αριστερότροπη αερολογία, αλλά μην βαφτίζουμε και το κρέας ψάρι "γιατί έτσι".
Γράφοντα, σύμφωνα με το Χρηστικό Λεξικό της Νεοελληνικής Γλώσσας της Ακαδημίας Αθηνών του Χαραλαμπάκη (μακράν το καλύτερο αυτή τη στιγμή): "τεχνοκρατισμός" : "σύστημα που προωθεί/ευνοεί την τεχνοκρατία", συχνά συνοδευόμενο από τον όρο "άκρατος".Ο όρος χρονολογείται από το 1949.Εξάλλου, εύκολα κατανοεί κανείς ότι η κατάληξη -ισμός υποδηλώνει ιδεολογία ή θρησκευτική πεποίθηση (σοσιαλισμός, ινδουισμός, κομουνισμός, σεχταρισμός...).Είναι με λίγα λόγια η μετατραπείσα σε ιδεολογία πεποίθηση ότι τα πάντα στην κοινωνία μπορούν να οργανωθούν από την ανεξέλεγκτη από την υπόλοιπη κοινωνία τεχνοκρατία.
Δυστυχώς, μακροπρόθεσμα όλοι μας θα είμαστε νεκροί (όπως έλεγε και ο κέινς, για ένα εντελώς διαφορετικό ζήτημα). Έτσι, και πάλι δυστυχώς, η ανθρώπινη φύση να κολλάει απίστευτα στα μικροπράγματα και στις μικροσυνήθειες της καθημερινότητας και ξεκολλάει από αυτά μονάχα κάτω από το σφυροκόπημα της μοναδικής μορφής προπαγάνδας που η κοινωνία μας θεωρεί νόμιμη, θεμιτή και αποδεκτή: της διαφήμισης και του μάρκετινγκ...
Αν καταλαβαίνω καλά, εκτός από την μετανάστευση (αφορά περίπου το 95% των σχολίων σου που έχω διαβάσει, αν σε αδικώ μου το επισημαίνεις) το μόνο σου πρόβλημα είναι το περιβαλλοντικό τέλος για την μείωση της κατανάλωσης της πλαστικής σακούλας; Εδώ μιλάμε ενδεχομένως ακόμα και για το τέλος του πολιτισμού όπως τον γνωρίζουμε τις τελευταίες δύο χιλιετίες μέσα στα επόμενα 50 χρόνια!