Ο Αριστείδης Μπαλτάς; Μειλίχιος. Σχεδόν νωχελικός. Παρ' όλα αυτά, υπεραναλυτικός, χαρακτηριστικό που μαρτυρά την ακαδημαϊκή του καριέρα. Δημοκρατικός και τόσο ακομπλεξάριστος, ώστε να είναι πρόθυμος να προωθήσει σχέδια «πολυσυμμετοχικότητας» που θα αποδυνάμωναν την «ενός ανδρός-υπουργική του-αρχή». Κι από την άλλη, για τον ίδιο λόγο, κάπως... «ονειροπόλος» να το πω;
Διότι η ελληνική εμπειρία έχει αποδείξει, για κακή μας τύχη, ότι η «πολυσυμμετοχικότητα» σε φορείς ευνοεί κατά κανόνα την κυβερνώσα αρχή και την επιθυμία της να «βολέψει» –περισσότερους του ενός– «ημετέρους». Ας μην κάνουμε, όμως, δίκη προθέσεων. Άλλωστε, καθόλου δεν φαίνεται να είναι αυτό το κίνητρο του υπουργού Πολιτισμού όταν εξαγγέλλει ιδέες για τη δημιουργία θαυμαστών θεσμών, όπως θα ήταν π.χ. ένα Συμβούλιο Τεχνών (πρόκειται, νομίζω, για παλαιότερη ιδέα του Θάνου Μικρούτσικου), στο οποίο θα εκπροσωπούνταν όλες οι τέχνες και το οποίο θα γνωμοδοτούσε για ό,τι αφορά τον κάθε χώρο και φορέα, συμπεριλαμβανομένου και του τρόπου τοποθέτησης του εκάστοτε καλλιτεχνικού διευθυντή...
Ακόμα κι αν παραβλέψω την εμμονική «νεολαγνεία» ως αυταξία (ίδιον, άλλωστε, της εποχής), δεν μπορώ να παραβλέψω τις επιφυλάξεις του πολιτιστικού ρεπορτάζ απέναντι στην είδηση. Ναι, οι δημοσιογράφοι είμαστε καχύποπτοι. Αλλά όχι πάντα αδίκως.
Ακούγοντας, στη συνάντησή του με το πολιτιστικό ρεπορτάζ, τον νηφάλιο λόγο του υπουργού με τον αριστερόστροφο προσανατολισμό, το μυαλό μου δεν πήγε στο στερεότυπο ενός ακραιφνώς κομματικού στελέχους που διακατέχεται από το άγχος να αποδείξει ζηλευτό κυβερνητικό έργο, φροντίζοντας ταυτόχρονα να προετοιμάσει συνειδητά το... υπέδαφος για τοποθετήσεις φίλων και φίλιων από το... παράθυρο. Αντιθέτως, ο κύριος Μπαλτάς, για μία ακόμα φορά, αναλύει ένα πολιτιστικό όραμα που θα ήταν ίσως εξαιρετικό, αν ήμασταν ό,τι ευαγγελιζόταν ο Γιώργος Παπανδρέου: μια Δανία του Νότου. Ακόμα καλύτερα, μια εξιδανικευμένη νότια Δανία, όπου ο πολιτισμός, χωρίς πανικό για την οικονομική και... χωροταξική του επιβίωση, θα ταξίδευε με ολάνοιχτα πανιά, χωρίς να καραδοκεί η Σκύλλα του ενός συμφέροντος και η Χάρυβδη του άλλου για να... σαγονιάσουν ό,τι απέμεινε απ' το σκαρί και να αναλάβουν –με το αζημίωτο– τον ρόλο του Μεγάλου Τιμονιέρη του πολιτισμού.
Κι από την άλλη πλευρά, ούτε επί των δικών του υπουργικών ημερών αποδείχτηκε ότι η επιλογή προσώπων, κυρίως για τα Δ.Σ. ή και για τις καλλιτεχνικές διευθύνσεις, έγινε χωρίς να ληφθούν υπ' όψιν η κομματική τους «προδιάθεση» ή οι κομματικές τους συστάσεις... Εν ολίγοις, «τι 'χες Γιάννη, τι 'χα πάντα». Δηλαδή, ελάχιστα έως ανύπαρκτα λεφτά για τον πολιτισμό. «Πληθωρισμό» εξαιρετικών ιδεών που έμειναν σε επίπεδο εξαγγελίας. Και επιλογές προσώπων στις οποίες, με σπανιότατες εξαιρέσεις τόσα χρόνια, πρώτο ρόλο έπαιζαν οι κομματικοί στόχοι και όχι πρωτίστως η αντικειμενική καταλληλότητα για τη θέση.
Να, λοιπόν, γιατί οι ενδιαφέρουσες εξαγγελίες του κυρίου Μπαλτά δεν προκάλεσαν ρίγη ενθουσιασμού στην πλειονότητα των πολιτιστικών ρεπόρτερ. Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει ότι η ιδέα π.χ. για τη μετατροπή του Ακροπόλ σε «θερμοκοιτίδα» νεανικής δημιουργίας (με χώρους off-Broadway πειραματισμού) δεν είναι αξιέπαινη. Το ίδιο και το Φεστιβάλ Γυμνού Λόγου, θεσμός που θα αξιοποιήσει ήδη από φέτος «όλων των ειδών τα αρχαία θέατρα» μέσω παραστάσεων που θα ετοιμάζουν νέοι ηθοποιοί, χωρίς τεχνικά μέσα. Ακόμα κι αν παραβλέψω την εμμονική «νεολαγνεία» ως αυταξία (ίδιον, άλλωστε, της εποχής), δεν μπορώ να παραβλέψω τις επιφυλάξεις του πολιτιστικού ρεπορτάζ απέναντι στην είδηση. Ναι, οι δημοσιογράφοι είμαστε καχύποπτοι. Αλλά όχι πάντα αδίκως. «Ποιος θα οργανώσει-χρηματοδοτήσει-αξιοποιήσει» αυτή την ιδέα; Και με ποιο κίνητρο;
Ας το παραβλέψουμε ή ας αναγνωρίσουμε κι ένα απολύτως ανιδιοτελές, θετικό πρόσημο στην πρωτοβουλία. Ας παραβλέψουμε και τις πολύ-πολύ γενικευτικές απαντήσεις του υπουργού σε πολύ-πολύ συγκεκριμένα θέματα για τις ατελείωτες εκκρεμότητες που παραμένουν τέτοιες. Ας παραβλέψουμε ακόμα και το γεγονός ότι ο υπουργός, εν τη ρύμη της ρητορείας του, δήλωσε πως «η εικόνα που δίνει η Ειδομένη είναι τιμητική για την Ελλάδα», εννοώντας προφανώς όχι τις συνθήκες (!) αλλά την ελληνική αλληλεγγύη, σε αντιδιαστολή με τις «χώρες που κλείνουν τα σύνορα».
Ας εστιάσω όμως σ' έναν ακόμα συνειρμό (ή.. συναγερμό;) που μου προκάλεσε εξαρχής η τοποθέτηση του υπουργού, όταν, ορίζοντας τα σκέλη της πολιτικής του ΥΠ.ΠΟ., ανέφερε α) την πολιτιστική μας κληρονομιά, β) τον σύγχρονο πολιτισμό και γ) τη σύνθεση των δύο. Σε αυτό το τρίτο σκέλος του «αφηγήματος» του υπουργού πρωτοεμφανίστηκε ο όρος «συνέργειες», στον οποίο ο ίδιος επέμεινε μέχρι τέλους. Συνέργειες μεταξύ πολιτισμών, φορέων, εθνοτήτων. Τα έχει ξαναπεί ο κύριος Μπαλτάς. Αλλά κάπως έτσι θυμηθήκαμε την περίφημη «διαχρονία», δηλαδή την αγαπημένη «καραμέλα» του Ευάγγελου Βενιζέλου ως υπουργού Πολιτισμού. Είχαμε και τότε περάσει ώρες να ακούμε την επίσης εξαιρετική, αν και λιγότερο νηφάλια, σχετική ρητορεία του κυρίου Βενιζέλου. Δυστυχώς, «διαχρονία» παρατηρήθηκε μόνο στα προβλήματα του πολιτισμού...
σχόλια