Tο επώνυμο ελληνικό κρασί μπαίνει μαζικά στη ζωή μας από τις αρχές του '90 και μετά, και γι' αυτό οφείλουμε πολλά σ' εκείνους που τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες έθεσαν τα θεμέλια και μπορούμε σήμερα να μιλάμε για οινική κουλτούρα. Η οικογένεια Αβέρωφ-Τοσίτσα ανήκει ακριβώς στην κατηγορία αυτή των ανθρώπων που οραματίστηκαν μια μορφή αναγέννησης για τον τόπο τους. Επένδυσαν σε συνέργειες για να στηριχτεί πρωτίστως η τοπική κοινωνία. Πρόσφατα, είχαμε μια άκρως ενδιαφέρουσα συζήτηση με τον Αλέξανδρο Ιωάννου, CEO του φημισμένου ηπειρώτικου κτήματος.
— Ο παππούς σου Ευάγγελος Αβέρωφ-Τοσίτσας έλεγε: «Την όλη προσπάθεια στην αρχή την έλεγα "μεράκι" κι ύστερα μετατράπηκε σ' ένα τεράστιο όραμα». Πόσο βαριά είναι η οινική κληρονομιά που κουβαλάς, Αλέξανδρε;
Είναι βαριά κληρονομιά και μεγάλη πρόκληση να συνεχίζω τα οινικά βήματα του παππού μου, αλλά, όπως έλεγε και ο ίδιος, «το όραμα ήταν πολύ μεγάλο, πολύ ωραίο για να μην ενδώσεις!». Η φιλοσοφία που διέπει το Κατώγι Αβέρωφ πηγάζει από το όραμα του παππού μου και πλέον είναι προσωπική μου επιδίωξη να συνεχίσω την παραγωγή υψηλής ποιότητας κρασιών από τον μοναδικό αμπελώνα του Μετσόβου, σχεδιάζοντας τα νέα μας βήματα με γνώμονα την καινοτομία και την πολυδιάστατη φύση του οινικού κόσμου.
— Με αφορμή την απάντησή σου, ποια είναι τα νέα σας βήματα;
Στο πλαίσιο του ευρύτερου σχεδιασμού για τον οινοτουρισμό εξελίσσουμε τις δράσεις μας προσελκύοντας χιλιάδες επισκέπτες ετησίως στο οινοποιείο και στο ομώνυμο ξενοδοχείο Κατώγι Αβέρωφ. Επίσης, σε συνεργασία με την Πινακοθήκη Ε. Αβέρωφ, προχωρήσαμε στην εγκατάσταση τριών γλυπτών στον αμπελώνα και δρομολογούμε τη δημιουργία επισκέψιμων μονοπατιών. Πρόθεσή μας είναι η συνολική ανάδειξη του αμπελώνα μέσα από την τέχνη, την αύξηση της επισκεψιμότητας και κυρίως μέσα από την προσεκτική καλλιέργειά του. Είναι μια διαδικασία που έχει ξεκινήσει, αλλά απαιτεί χρόνο για να ολοκληρωθεί. Παράλληλα, τον επόμενο μήνα εγκαινιάζουμε ένα καινοτόμο εκπαιδευτικό πρόγραμμα που σχεδιάστηκε σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων κι έχει στόχο να μεταλαμπαδεύσει στους μικρούς επισκέπτες την αγάπη για το αμπέλι και το κρασί και να ενισχύσει το ενδιαφέρον για την επιστήμη. Είναι ένα πρωτοποριακό πρόγραμμα και πιστεύουμε ότι θα ενθουσιάσει τα παιδιά και τους εφήβους.
Είναι σημαντικό να στηρίζουμε την τοπική κοινωνία, να επενδύουμε σε αυτήν και να αναπτύσσουμε συνέργειες. Μόνο έτσι μπορεί να προοδεύσει ένας τόπος. Ωστόσο, οι έννοιες της κοινοκτημοσύνης και της συνεργασίας δεν βρίσκονται πάντα στη συνείδηση των Ελλήνων.
— Αληθεύει ότι τέλη δεκαετίας του '50 φυτεύτηκαν στην Πίνδο κλήματα από διάσημα γαλλικά κτήματα;
Αληθεύει. Ο παππούς μου οραματίστηκε την αναμπέλωση του εγκαταλελειμμένου αμπελώνα του Μετσόβου και, όπως χαρακτηριστικά έλεγε ο ίδιος, ήθελε να φτιάξει ένα κρασί που θα μπορούσε να ανταγωνιστεί τα καλύτερα γαλλικά κρασιά. Στράφηκε στη Γαλλία και αναζήτησε γαλλικές ποικιλίες. Έτσι, το 1958-59 φυτεύτηκαν στο Μέτσοβο τα πρώτα κλήματα Cabernet Sauvignon στην Ελλάδα, που ήρθαν από γνωστό κτήμα του Μπορντό.
— Υπάρχουν αμπελοτεμάχια σε απόκρημνες πλαγιές που κόβουν την ανάσα. Πόσο δύσκολη και δαπανηρή είναι η φροντίδα τους;
Τα αμπελοτεμάχια του Γινιέτς στις πλαγιές της Πίνδου, που είναι τα πιο ορεινά της Ελλάδας σε υψόμετρο 1.050 μέτρων, είναι δυσπρόσιτα και δεν μπορούν να καλλιεργηθούν μηχανικά. Όλες οι εργασίες για την καλλιέργειά τους γίνονται χειρωνακτικά. Αν συνυπολογίσει κανείς και τις δύσκολες καιρικές συνθήκες, καταλαβαίνει πως η καλλιέργεια των αμπελιών στο Μέτσοβο είναι μια πολύ απαιτητική και δαπανηρή διαδικασία. Ωστόσο, τα αμπελοτεμάχια αυτά είναι προικισμένα από τη φύση και δίνουν εξαιρετικούς καρπούς. Παράγουν σταφύλια μεγάλης συμπύκνωσης που έχουν τη δυνατότητα να παράγουν κρασιά, εκφράζοντας χαρακτηριστικά τον τόπο καταγωγής τους.
— Είναι αλήθεια ή αστικός μύθος το ότι οι αρκούδες λατρεύουν τα σταφύλια, οπότε καταστρέφουν τα κλήματα;
Αρκεί να επισκεφτεί κανείς τον αμπελώνα του Γινιέτς στο Μέτσοβο και δεν θα έχει καμία αμφιβολία ότι κάτι τέτοιο αληθεύει. Οι αρκούδες αγαπούν τα σταφύλια και επισκέπτονται συχνά τον αμπελώνα, που αποτελεί μέρος του βιότοπού τους. Μάλιστα, όταν τα σταφύλια ωριμάζουν έρχονται με τα αρκουδάκια τους και απολαμβάνουν τους εκλεκτότερους καρπούς. Το γνωρίζουμε γιατί αφήνουν τις πατημασιές τους στο νωπό χώμα. Οφείλουμε, πάντως, να διευκρινίσουμε ότι είναι ιδιαίτερα προσεκτικές και δεν προκαλούν ζημιές στα κλήματα. Αντιθέτως, τα αγριογούρουνα που μας επισκέπτονται τα τελευταία χρόνια προκαλούν μεγάλες ζημιές.
— Ποιες ετικέτες ξεχωρίζεις απ' το portfolio σας;
Ξεχωρίζω τη σειρά Rossiu di Munte, που στη βλάχικη, την τοπική διάλεκτο του Μετσόβου σημαίνει «κόκκινο του βουνού» και περιλαμβάνει τρία κρασιά περιορισμένης κυκλοφορίας: το Γινιέτς, το Βλάχικο και το Pinot Noir. Το καθένα τους είναι πολύ ιδιαίτερο και ξεχωριστό. Ωστόσο, δεν κρύβω την αδυναμία μου στο κλασικό και διαχρονικό Κατώγι Αβέρωφ ερυθρό, ένα κρασί με πολύ καλή σχέση ποιότητας-τιμής που αποτελεί ασφαλή επιλογή καθημερινής απόλαυσης.
— Είναι γνωστό ότι η οικογένειά σου, διαχρονικά, συμβάλλει στην ανάπτυξη της τοπικής κοινωνίας. Η κοινοκτημοσύνη είναι λέξη που χαρακτηρίζει τους Έλληνες;
Είναι σημαντικό να στηρίζουμε την τοπική κοινωνία, να επενδύουμε σε αυτήν και να αναπτύσσουμε συνέργειες. Μόνο έτσι μπορεί να προοδεύσει ένας τόπος. Ωστόσο, η αλληλοϋποστήριξη και η ανάπτυξη συνεργειών δεν είναι ούτε αυτονόητη ούτε δεδομένη. Οι έννοιες της κοινοκτημοσύνης και της συνεργασίας δεν βρίσκονται πάντα στη συνείδηση των Ελλήνων. Ευτυχώς, υπάρχουν φωτεινά παραδείγματα όπου η κοινή προσπάθεια για την επίτευξη ενός οράματος δίνει εξαιρετικά αποτελέσματα και, προσωπικά, σε αυτά τα φωτεινά παραδείγματα θέλω να εστιάζω.
— Μας προσκαλείς σε γεύμα στο Μέτσοβο. Ποια τοπικά φαγητά θα μας προσφέρεις και με τι κρασιά θα τα συνοδεύσουμε;
Θα ψήσουμε ντόπιο αρνί στη σούβλα στην αυλή του οινοποιείου και όσο περιμένουμε να ψηθεί θα απολαμβάνουμε τα τοπικά τυριά του τυροκομείου του Ιδρύματος Τοσίτσα, πίνοντας Φλογερό, ένα κρασί που κυκλοφορεί σε αριθμημένο αριθμό φιαλών και προέρχεται από σταφύλια της ποικιλίας Merlot, από τον αμπελώνα του Γινιέτς. Είναι σταφύλια δοκιμασμένα από την αρκούδα!
