Πώς ο βωξίτης γίνεται αλουμίνιο; Ένα explainer για το πολυτιμότερο, ίσως, ορυκτό μέταλλο της Ελλάδας Facebook Twitter
Φώτο.: Πάρις Ταβιτιάν/ LiFO

Πώς ο βωξίτης γίνεται αλουμίνιο; Ένα explainer για το πολυτιμότερο, ίσως, ορυκτό μέταλλο της Ελλάδας

0

Τι είναι ο βωξίτης; Είναι ένα πέτρωμα, δηλαδή ένας συνδυασμός ορυκτών, το οποίο περιέχει διάφορα οξείδια, μεταξύ των οποίων και το οξείδιο του αργιλίου (Al₂O₃, αλλιώς αλουμίνα). Ο βωξίτης αποτελεί το κυριότερο μετάλλευμα αργιλίου στον κόσμο. Το πέτρωμα αυτό με την πορτοκαλί απόχρωση ανακαλύφθηκε το 1821 από τον Γάλλο γεωλόγο Πιερ Μπερτιέ στην πόλη Μπο της νότιας Γαλλίας, από την οποία μάλιστα πήρε το όνομά του.

Τι είναι η αλουμίνα και τι το αλουμίνιο;

Αλουμίνα, αλλιώς οξείδιο του αργιλίου, ονομάζεται η ανόργανη χημική ένωση του οξυγόνου και του αργιλίου (Al₂O₃). Η αλουμίνα είναι από τα πιο σκληρά κεραμικά υλικά, είναι διαδεδομένη και σχετικά φτηνή και συνήθως συναντάται σε διαφανείς κρυστάλλους ή σε άσπρη σκόνη. Βρίσκει εφαρμογές τόσο στην ένυδρη όσο και στην άνυδρη μορφή της ως ένυδρη και άνυδρη αλουμίνα αντίστοιχα. Το αλουμίνιο ή αργίλιο είναι το τρίτο κατά σειρά στοιχείο μετά το οξυγόνο και το πυρίτιο που συναντάται στον στερεό φλοιό της γης. Κύρια πηγή αλουμινίου αποτελεί ο βωξίτης, ένα υλικό φυσικής προέλευσης.

Πώς ο βωξίτης γίνεται αλουμίνιο; Ένα explainer για το πολυτιμότερο, ίσως, ορυκτό μέταλλο της Ελλάδας Facebook Twitter
Φωτό.:  SPYROSHOUND photography

Γιατί μερικοί αποκαλούν το αλουμίνιο «μέταλλο του αιώνα»;

Το αλουμίνιο έχει μια σειρά από μοναδικά χαρακτηριστικά που το κάνουν να βρίσκεται σήμερα σχεδόν παντού γύρω μας. Αρχικά, έχει πολύ χαμηλό ειδικό βάρος, εξού και χρησιμοποιείται στην αεροναυπηγική και την αυτοκινητοβιομηχανία. Επίσης, έχει εξαιρετικά μεγάλη αντοχή στη διάβρωση, καθώς και τεράστιες δυνατότητες μορφοποίησης – μπορείς να το κάνεις από σκελετό αμαξιού και δομικό στοιχείο πρόσοψης κτιρίων μέχρι διακοσμητικό και κουτάκι αναψυκτικού. Έχει ταυτόχρονα πολύ καλή θερμική και ηλεκτρική αγωγιμότητα, είναι μη τοξικό, μη μαγνητικό και εντελώς άκαυστο. Πέραν όλων αυτών, είναι και ένα μέταλλο με τεράστιες δυνατότητες ανακύκλωσης και δεύτερης ζωής, χωρίς να χάνει όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά του.

Πώς ο βωξίτης γίνεται αλουμίνα;

Αρχικά, το πέτρωμα σπάει και αλέθεται, ώστε να προετοιμαστεί για πιο αποτελεσματική αποδοτική αντίδραση. Ακολουθεί η χημική αντίδραση μεταξύ του βωξίτη και ενός διαλύματος καυστικού νατρίου (σόδα) σε υψηλή θερμοκρασία. Κατά τη διάρκεια της χημικής αντίδρασης, το οξείδιο του αργιλίου διαλύεται στο διάλυμα της σόδας, ενώ τα υπόλοιπα συστατικά του βωξίτη παραμένουν, αδιάλυτα, σε στερεή κατάσταση. Στην έξοδο της χημικής αντίδρασης προκύπτει ένα μείγμα δύο υλικών: ο βωξίτης, που δεν έχει αντιδράσει, σε μορφή ύλης (στερεό), και η αλουμίνα διαλυμένη στη σόδα, σε υγρή μορφή. Το διάλυμα σόδας - αλουμίνας αποτελεί το κύριο προϊόν, το οποίο ωστόσο θα πρέπει να υποστεί περαιτέρω επεξεργασία προκειμένου η αλουμίνα να διαχωριστεί από τη σόδα και να ληφθεί σε στερεά μορφή.

Αυτή η επεξεργασία γίνεται στη διάσπαση, μια διαδικασία κατά την οποία το διάλυμα αλουμίνας - σόδας ψύχεται σταδιακά, οπότε και αρχίζουν να εμφανίζονται οι πρώτοι κρύσταλλοι αλουμίνας. Οι κρύσταλλοι σταδιακά αυξάνουν σε μέγεθος, μέχρι να λάβουν την τελική τους διάσταση, που είναι και το τελικό επιθυμητό μέγεθος. Το προϊόν που προκύπτει, το οποίο είναι γνωστό στην αγορά ως ένυδρη αλουμίνα, συλλέγεται μετά από φίλτρανση, πλένεται, ξαναφιλτράρεται και οδηγείται είτε προς πώληση ως τελικό προϊόν ένυδρης αλουμίνας είτε προς περαιτέρω επεξεργασία –έψηση σε ειδικούς κλίβανους– για να αποκτήσει την άνυδρη μορφή του. Η άνυδρη αλουμίνα χρησιμοποιείται για την παραγωγή προϊόντων αλουμινίου ή και κραμάτων αυτού.

Και πώς μετατρέπεται, τελικά, η αλουμίνα σε αλουμίνιο;

Η παραγωγή αλουμινίου γίνεται με τη βοήθεια ηλεκτρικής ενέργειας μέσα σε μια διάταξη που ονομάζεται ηλεκτρολυτικό κελί, αλλιώς λεκάνη. Πρόκειται για μια οξειδοαναγωγική διεργασία, κατά τη διάρκεια της οποίας η στερεή άνυδρη αλουμίνα (Al₂O₃) πέφτει μέσα στη λεκάνη και το ηλεκτρικό ρεύμα που διαρρέει τη λεκάνη από τον αρνητικό προς τον θετικό πόλο της –σκεφτείτε τη λεκάνη σαν μια μπαταρία που διαρρέεται από ρεύμα– προκαλεί το σπάσιμο του δεσμού μεταξύ του αργιλίου (Αl) και του οξυγόνου (O₂) και παράλληλα τη λιώνει και τη μετατρέπει σε υγρό μέταλλο, που δεν είναι άλλο από το αλουμίνιο (Al). Το υγρό αλουμίνιο, γνωστό και ως πρωτόχυτο αλουμίνιο, στη συνέχεια, με τη βοήθεια ειδικού εξοπλισμού, μεταφέρεται σε φούρνους χυτηρίου, όπου χυτεύεται, γίνεται ομογενές ή/και αναμειγνύεται με άλλα μέταλλα, και στη συνέχεια ψύχεται σε ειδικά καλούπια προκειμένου να πάρει τη μορφή του τελικού προϊόντος, που μπορεί να είναι κολόνες ή πλάκες.

Σε ποιες μορφές συναντά κανείς την αλουμίνα και το αλουμίνιο στην αγορά;

Το αλουμίνιο είναι ένα χρηματιστηριακό προϊόν. Οι τιμές των προϊόντων του στην παγκόσμια αγορά εξαρτώνται από την προσφορά και τη ζήτησή του. Σύμφωνα με το International Aluminium Institute (IAI), η παγκόσμια ζήτηση αλουμινίου αναμένεται να αυξηθεί κατά σχεδόν 40% έως το 2030. 
Αντίστοιχα με το αλουμίνιο, η προσφορά και η ζήτηση της αγοράς σε αλουμίνα αλλά και αλουμίνιο επηρεάζουν και καθορίζουν την τιμή πώλησης της αλουμίνας, οπότε και η αλουμίνα ως προϊόν ακολουθεί τους κανόνες της χρηματιστηριακής αγοράς. 
Ανάλογα με τη μορφή της, η αλουμίνα βρίσκει διαφορετικές εφαρμογές. Ως άνυδρη αλουμίνα χρησιμοποιείται για την παραγωγή αλουμινίου, ενώ ως ένυδρη μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως πρόσθετο σε φαρμακευτικά είδη, προϊόντα καθαρισμού νερού, απορρυπαντικά, πυρίμαχα σκεύη, χημικά και επιβραδυντές καύσης.
Από την άλλη, το αλουμίνιο, είτε ως πρωτόχυτο μέταλλο είτε ως δευτερόχυτο, χρησιμοποιείται σε πληθώρα εφαρμογών, από την αεροναυπηγική και την αυτοκινητοβιομηχανία έως τις δομικές κατασκευές, τα υλικά συσκευασίας και τη διακόσμηση, ενώ πλέον αποτελεί υλικό που χρησιμοποιείται στην κατασκευή εξοπλισμού ανανεώσιμων πηγών ενέργειας αλλά και συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας, καθώς και έξυπνων τεχνολογικών προϊόντων (κινητά κ.ά.).

Πώς ο βωξίτης γίνεται αλουμίνιο; Ένα explainer για το πολυτιμότερο, ίσως, ορυκτό μέταλλο της Ελλάδας Facebook Twitter
Φωτό.:  SPYROSHOUND photography


Τι είναι το δευτερόχυτο αλουμίνιο;

Πρόκειται για το αλουμίνιο που χυτεύεται, όπως λέει το όνομά του, για δεύτερη φορά, δηλαδή για το νέο αλουμίνιο, το οποίο παράγεται χρησιμοποιώντας ως κύρια πρώτη ύλη αλουμίνιο που ήδη έχει παραχθεί και έχει φθάσει στο τέλος της ζωής του –είναι γνωστό ως scrap αλουμίνιο–, και το οποίο, αντί να απορριφθεί ως απόβλητο, ξαναλιώνει σε φούρνους Χυτηρίου, προκειμένου να παράγει ένα νέο προϊόν προστιθέμενης αξίας με τα ίδια ποιοτικά χαρακτηριστικά, που θα βρει νέα εφαρμογή στην καθημερινότητά μας, χαρίζοντας έτσι στο υλικό μια δεύτερη ζωή. Το δευτερόχυτο αλουμίνιο είναι, λοιπόν, ο βασικός πυλώνας της ανακυκλωσιμότητας του αλουμινίου και της εφαρμογής των αρχών της κυκλικής οικονομίας, η αξία των οποίων γίνεται ορατή τόσο μέσω της μείωσης της κατανάλωσης πόρων, π.χ. με τη μείωση κατανάλωσης ενέργειας, λαμβάνοντας υπόψη ότι η παραγωγή του δευτερόχυτου αλουμινίου καταναλώνει μέχρι και 10 φορές λιγότερη ενέργεια σε σχέση με αυτήν που χρειάζεται για την παραγωγή πρωτόχυτου αλουμινίου, όσο και μέσω της δυνατότητας ανακύκλωσης των διαφόρων παραπροϊόντων της παραγωγικής διαδικασίας, καθώς η τέφρα που παράγεται μπορεί να ανακυκλωθεί στις τσιμεντοβιομηχανίες. 

Πού βρίσκεται ο βωξίτης στον πλανήτη;

Οι παγκόσμιοι πόροι βωξίτη εκτιμώνται μεταξύ 55 και 75 δισεκατομμυρίων τόνων, ενώ η μεγαλύτερη παραγωγός χώρα σήμερα είναι η Αφρική. Μεγάλα κοιτάσματα υπάρχουν στη Γουινέα, στο Βιετνάμ, στη Βραζιλία, στην Τζαμάικα, στην Κίνα και στην Ινδία. Στην Ευρώπη, τα μεγαλύτερα κοιτάσματα βωξίτη βρίσκονται στην Ελλάδα και τα συναντά κανείς μέσα σε ασβεστολιθικούς σχηματισμούς, κυρίως στην περιοχή της ζώνης. 

Σήμερα, η ελληνική παραγωγή του βωξίτη γίνεται από την εταιρεία METLEN Energy & Metals μέσω της θυγατρικής της μεταλλευτικής επιχείρησης που βρίσκεται στη Φωκίδα και διαθέτει μεταλλεία στη ζώνη Παρνασσού - Γκιώνας. Η παραγόμενη ποσότητα του ελληνικού βωξίτη, που ξεπερνά το 1 εκατ. τόνους βωξίτη ετησίως, καθιστώντας τη METLEN τον μεγαλύτερο παραγωγό βωξίτη στην Ευρώπη, χρησιμοποιείται αποκλειστικά για την παραγωγή αλουμίνας στο ιστορικό εργοστάσιο «Αλουμίνιον της Ελλάδος» της METLEN στη Βοιωτία. Το «Αλουμίνιον της Ελλάδος» αποτελεί τη μοναδική πλήρως καθετοποιημένη μονάδα παραγωγής βωξίτη, αλουμίνας και αλουμινίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.). 

To άρθρο δημοσιεύθηκε στην ειδική έκδοση της LiFO, [ΜΕ].

Το ειδικό τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Θέματα
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Korean barbecue, Tραμπ και κωμικοί στη Σαουδική Αραβία

LiFO Vidcasts / Korean barbecue, Tραμπ και κωμικοί στη Σαουδική Αραβία

Από το korean barbecue μέχρι τα ελληνικά βαφτίσια και τους κωμικούς που παίζουν στη Σαουδική Αραβία, ο Θωμάς Ζάμπρας επιστρέφει με ακόμα ένα επεισόδιο του «Άλλο ένα podcast 3.0»., όπου τίποτα δεν συνδέεται, κι όμως όλα βγάζουν νόημα.
ΘΩΜΑΣ ΖΑΜΠΡΑΣ
Flotilla και πώς να κάνεις σωστό hate comment

LifO Vidcasts / Flotilla και πώς να κάνεις σωστό hate comment

Άλλο ένα επεισόδιο του «Άλλο ένα podcast 3.0» όπου τίποτα δεν έχει λογική σειρά — αλλά όλα βγάζουν νόημα με τον τρόπο του Θωμά Ζάμπρα. Από παιδικές αναμνήσεις και τουρκικά τρακαρίσματα μέχρι μαθήματα σωστού hate commenting και ρομπότ που μαθαίνουν kung fu.
ΘΩΜΑΣ ΖΑΜΠΡΑΣ
Θεοδώρα Ψαλτοπούλου: Γιατί oι νέοι νοσούν ολοένα περισσότερο από καρκίνο;

Άκου την επιστήμη / Γιατί αυξάνονται οι νέοι που νοσούν από καρκίνο; H Θ. Ψαλτοπούλου εξηγεί

Πώς μπορούμε να μειώσουμε τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου; Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν καθοριστικά τη μακροζωία; Και πόσο σημαντικό ρόλο παίζει η διατροφή στην πρόληψη των χρόνιων ασθενειών; Η παθολόγος και καθηγήτρια Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής του ΕΚΠΑ, Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, απαντά.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ποια είναι τα κλειστά ρέματα που πλημμυρίζουν την Αθήνα

Radio Lifo / Ποια είναι τα κλειστά ρέματα που πλημμυρίζουν την Αθήνα

Γιατί πλημμυρίζουν οι δρόμοι με την πρώτη νεροποντή; Και πώς αυτό συνδέεται με τον φυσικό χώρο που έχουμε κλέψει από τα ρέματα και τα ποτάμια της πόλης; Ο Δημήτρης Θεοδοσόπουλος, Αγρονόμος Τοπογράφος Μηχανικός που έχει εξερευνήσει και μελετήσει διεξοδικά το ιστορικό δίκτυο των ρεμάτων της Αττικής, συζητά με την Ντίνα Καράτζιου τα πώς και τα γιατί.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Θανάσης Φωκάς: «Μπορείς να απελευθερωθείς από την πίεση των social media και να στραφείς στον εαυτό σου;»

Θανάσης Φωκάς / Θανάσης Φωκάς: «Μπορείς να απελευθερωθείς από τα social media και να στραφείς στον εαυτό σου;»

Μπορεί το ασυνείδητο να καθορίζει τις αποφάσεις μας; Είναι η ευτυχία θέμα κατανάλωσης ή εσωτερικής ολοκλήρωσης; Πώς η τεχνολογία μεταμορφώνει τον τρόπο που σκεφτόμαστε και ζούμε; Ο διακεκριμένος μαθηματικός και ακαδημαϊκός μοιράζεται σκέψεις που ξεκινούν από την επιστήμη και φτάνουν μέχρι τα μεγάλα υπαρξιακά ερωτήματα της εποχής μας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Υπόθεση Γραικού: Η εξαφάνιση που ξεσκέπασε ένα θαμμένο μυστικό

Αληθινά εγκλήματα / Υπόθεση Γραικού: Η εξαφάνιση που ξεσκέπασε ένα θαμμένο μυστικό

Ο δημοσιογράφος Νίκος Τσέφλιος ερευνά και αφηγείται την εξαφάνιση του 59χρονου κτηνοτρόφου Δημήτρη Γραικού που για δυόμισι χρόνια αποτελούσε άλυτο γρίφο για τους αστυνομικούς της Ασφάλειας Θεσσαλονίκης.
ΝΙΚΟΣ ΤΣΕΦΛΙΟΣ
Η σκληρή αλήθεια για τον Κούγια: Tο σκοτεινό φινάλε

Μικροπράγματα / Η σκληρή αλήθεια για τον Κούγια: Tο σκοτεινό φινάλε

Ένα αποκαλυπτικό ηχητικό ντοκιμαντέρ του Άρη Δημοκίδη για τον αμφιλεγόμενο ποινικολόγο. Το τελευταίο μέρος της τριλογίας: Μια μυστική συμφωνία, οι άγνωστοι μάρτυρες, υποθέσεις Λιγνάδη και Πισπιρίγκου, όσα έγιναν μετά το θάνατό του κ.α
ΑΡΗΣ ΔΗΜΟΚΙΔΗΣ
«Ο κόσμος νομίζει ότι είσαι ο ρόλος σου»

Lifo Videos / «Ο κόσμος νομίζει ότι είσαι ο ρόλος σου»

Η Ιωάννα Ασημακοπούλου μιλά για τη διαδρομή της στο θέατρο, την τηλεόραση και τη ζωή, εξηγεί γιατί το «Είμαι η Τζο» είναι το πιο προσωπικό της έργο και επιμένει ότι μόνο η τέχνη μπορεί να μας δώσει διέξοδο και ελπίδα.
ΣΩΤΗΡΗΣ ΒΑΛΑΡΗΣ
«Η Δύση κέρδισε τον Ψυχρό Πόλεμο, αλλά δεν κέρδισε την ειρήνη»

LiFO politics / «Η Δύση κέρδισε τον Ψυχρό Πόλεμο, αλλά δεν κέρδισε την ειρήνη»

Ο πρόεδρος του ΕΛΙΑΜΕΠ, Λουκάς Τσούκαλης, μιλά στη Βασιλική Σιούτη για το τέλος της αμερικανικής ηγεμονίας και της φιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης και προειδοποιεί ότι η Ευρώπη κινδυνεύει με παρακμή αν δεν λειτουργήσει ως ενιαία πολιτική οντότητα.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Τι τρώμε στ’ αλήθεια; Έλεγχοι, ετικέτες και η αθέατη πλευρά της διατροφής

Radio Lifo / Aν ξέραμε τι τρώμε...

Η Ντίνα Καράτζιου συζητά με τον Αντώνη Ζαμπέλα, πρόεδρο του Ενιαίου Φορέα Ελέγχου Τροφίμων, για την ασφάλεια των τροφίμων στην Ελλάδα σήμερα. Ο κ. Ζαμπέλας αναλύει κάθε στάδιο της πορείας που ακολουθεί ένα τρόφιμο μέχρι να φτάσει στο τραπέζι μας.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Η σκληρή αλήθεια για τον Κούγια: Οι ματωμένες κόντρες

Μικροπράγματα / Η σκληρή αλήθεια για τον Κούγια: Οι ματωμένες κόντρες

Ένα αποκαλυπτικό ηχητικό ντοκιμαντέρ του Άρη Δημοκίδη για τον αμφιλεγόμενο ποινικολόγο. Το δεύτερο μέρος της τριλογίας: Το outing από τον Βαλλιανάτο, ένα αιματηρό διαζύγιο, η διαμάχη με τον Λαζόπουλο κ.α.
ΑΡΗΣ ΔΗΜΟΚΙΔΗΣ
«Η Ελλάδα έχει αργήσει τραγικά να αναγνωρίσει το κράτος της Παλαιστίνης»

Lifo Videos / «Η Ελλάδα έχει αργήσει τραγικά να αναγνωρίσει το κράτος της Παλαιστίνης»

Τι σηματοδοτεί η αναγνώριση του παλαιστινιακού κράτους; Πόσο επικίνδυνη είναι η «εργαλειοποίηση του αντισημιτισμού»; Μπορεί η Γάζα να γίνει η «παγκόσμια μνήμη» που θα σημαδέψει τις επόμενες δεκαετίες; Ο ιστορικός Πολυμέρης Βόγλης φωτίζει τις ρίζες της σύγκρουσης, τις διεθνείς αντιδράσεις και τις προοπτικές για ειρήνη.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Tις περισσότερες φορές ο εχθρός σου δεν είναι αυτός που πιστεύεις»

Οι Άλλοι / «Tις περισσότερες φορές ο εχθρός σου δεν είναι αυτός που πιστεύεις»

46 λεπτά συνέντευξης δεν είναι αρκετά για να χωρέσουν το χιούμορ, την ενέργεια και τη βαθιά ψυχή του Ζερόμ Καλούτα. Αρκούν όμως για να καταλάβει κανείς ότι πρόκειται για έναν καλλιτέχνη που δεν σταματά να ανακαλύπτει τον εαυτό του και να προχωρά με τόλμη.
ΣΩΤΗΡΗΣ ΒΑΛΑΡΗΣ
«Τα social media μάς έχουν κάνει κυνικούς και αδιάφορους»

Άκου την επιστήμη / «Τα social media μάς έχουν κάνει κυνικούς και αδιάφορους»

Η Gen Z ρίχνει κυβερνήσεις με ένα hashtag, την ίδια στιγμή που οι αλγόριθμοι περιορίζουν τον δημόσιο διάλογο σε likes και φίλτρα. Τα social media έδωσαν φωνή σε εκατομμύρια πολίτες, αλλά μήπως τελικά μας έκαναν πιο αδιάφορους και λιγότερο δημοκρατικούς; Η καθηγήτρια του ΕΚΠΑ, Μαρίνα Ρήγου, απαντά.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ