Πώς ο βωξίτης γίνεται αλουμίνιο; Ένα explainer για το πολυτιμότερο, ίσως, ορυκτό μέταλλο της Ελλάδας Facebook Twitter
Φώτο.: Πάρις Ταβιτιάν/ LiFO

Πώς ο βωξίτης γίνεται αλουμίνιο; Ένα explainer για το πολυτιμότερο, ίσως, ορυκτό μέταλλο της Ελλάδας

0

Τι είναι ο βωξίτης; Είναι ένα πέτρωμα, δηλαδή ένας συνδυασμός ορυκτών, το οποίο περιέχει διάφορα οξείδια, μεταξύ των οποίων και το οξείδιο του αργιλίου (Al₂O₃, αλλιώς αλουμίνα). Ο βωξίτης αποτελεί το κυριότερο μετάλλευμα αργιλίου στον κόσμο. Το πέτρωμα αυτό με την πορτοκαλί απόχρωση ανακαλύφθηκε το 1821 από τον Γάλλο γεωλόγο Πιερ Μπερτιέ στην πόλη Μπο της νότιας Γαλλίας, από την οποία μάλιστα πήρε το όνομά του.

Τι είναι η αλουμίνα και τι το αλουμίνιο;

Αλουμίνα, αλλιώς οξείδιο του αργιλίου, ονομάζεται η ανόργανη χημική ένωση του οξυγόνου και του αργιλίου (Al₂O₃). Η αλουμίνα είναι από τα πιο σκληρά κεραμικά υλικά, είναι διαδεδομένη και σχετικά φτηνή και συνήθως συναντάται σε διαφανείς κρυστάλλους ή σε άσπρη σκόνη. Βρίσκει εφαρμογές τόσο στην ένυδρη όσο και στην άνυδρη μορφή της ως ένυδρη και άνυδρη αλουμίνα αντίστοιχα. Το αλουμίνιο ή αργίλιο είναι το τρίτο κατά σειρά στοιχείο μετά το οξυγόνο και το πυρίτιο που συναντάται στον στερεό φλοιό της γης. Κύρια πηγή αλουμινίου αποτελεί ο βωξίτης, ένα υλικό φυσικής προέλευσης.

Πώς ο βωξίτης γίνεται αλουμίνιο; Ένα explainer για το πολυτιμότερο, ίσως, ορυκτό μέταλλο της Ελλάδας Facebook Twitter
Φωτό.:  SPYROSHOUND photography

Γιατί μερικοί αποκαλούν το αλουμίνιο «μέταλλο του αιώνα»;

Το αλουμίνιο έχει μια σειρά από μοναδικά χαρακτηριστικά που το κάνουν να βρίσκεται σήμερα σχεδόν παντού γύρω μας. Αρχικά, έχει πολύ χαμηλό ειδικό βάρος, εξού και χρησιμοποιείται στην αεροναυπηγική και την αυτοκινητοβιομηχανία. Επίσης, έχει εξαιρετικά μεγάλη αντοχή στη διάβρωση, καθώς και τεράστιες δυνατότητες μορφοποίησης – μπορείς να το κάνεις από σκελετό αμαξιού και δομικό στοιχείο πρόσοψης κτιρίων μέχρι διακοσμητικό και κουτάκι αναψυκτικού. Έχει ταυτόχρονα πολύ καλή θερμική και ηλεκτρική αγωγιμότητα, είναι μη τοξικό, μη μαγνητικό και εντελώς άκαυστο. Πέραν όλων αυτών, είναι και ένα μέταλλο με τεράστιες δυνατότητες ανακύκλωσης και δεύτερης ζωής, χωρίς να χάνει όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά του.

Πώς ο βωξίτης γίνεται αλουμίνα;

Αρχικά, το πέτρωμα σπάει και αλέθεται, ώστε να προετοιμαστεί για πιο αποτελεσματική αποδοτική αντίδραση. Ακολουθεί η χημική αντίδραση μεταξύ του βωξίτη και ενός διαλύματος καυστικού νατρίου (σόδα) σε υψηλή θερμοκρασία. Κατά τη διάρκεια της χημικής αντίδρασης, το οξείδιο του αργιλίου διαλύεται στο διάλυμα της σόδας, ενώ τα υπόλοιπα συστατικά του βωξίτη παραμένουν, αδιάλυτα, σε στερεή κατάσταση. Στην έξοδο της χημικής αντίδρασης προκύπτει ένα μείγμα δύο υλικών: ο βωξίτης, που δεν έχει αντιδράσει, σε μορφή ύλης (στερεό), και η αλουμίνα διαλυμένη στη σόδα, σε υγρή μορφή. Το διάλυμα σόδας - αλουμίνας αποτελεί το κύριο προϊόν, το οποίο ωστόσο θα πρέπει να υποστεί περαιτέρω επεξεργασία προκειμένου η αλουμίνα να διαχωριστεί από τη σόδα και να ληφθεί σε στερεά μορφή.

Αυτή η επεξεργασία γίνεται στη διάσπαση, μια διαδικασία κατά την οποία το διάλυμα αλουμίνας - σόδας ψύχεται σταδιακά, οπότε και αρχίζουν να εμφανίζονται οι πρώτοι κρύσταλλοι αλουμίνας. Οι κρύσταλλοι σταδιακά αυξάνουν σε μέγεθος, μέχρι να λάβουν την τελική τους διάσταση, που είναι και το τελικό επιθυμητό μέγεθος. Το προϊόν που προκύπτει, το οποίο είναι γνωστό στην αγορά ως ένυδρη αλουμίνα, συλλέγεται μετά από φίλτρανση, πλένεται, ξαναφιλτράρεται και οδηγείται είτε προς πώληση ως τελικό προϊόν ένυδρης αλουμίνας είτε προς περαιτέρω επεξεργασία –έψηση σε ειδικούς κλίβανους– για να αποκτήσει την άνυδρη μορφή του. Η άνυδρη αλουμίνα χρησιμοποιείται για την παραγωγή προϊόντων αλουμινίου ή και κραμάτων αυτού.

Και πώς μετατρέπεται, τελικά, η αλουμίνα σε αλουμίνιο;

Η παραγωγή αλουμινίου γίνεται με τη βοήθεια ηλεκτρικής ενέργειας μέσα σε μια διάταξη που ονομάζεται ηλεκτρολυτικό κελί, αλλιώς λεκάνη. Πρόκειται για μια οξειδοαναγωγική διεργασία, κατά τη διάρκεια της οποίας η στερεή άνυδρη αλουμίνα (Al₂O₃) πέφτει μέσα στη λεκάνη και το ηλεκτρικό ρεύμα που διαρρέει τη λεκάνη από τον αρνητικό προς τον θετικό πόλο της –σκεφτείτε τη λεκάνη σαν μια μπαταρία που διαρρέεται από ρεύμα– προκαλεί το σπάσιμο του δεσμού μεταξύ του αργιλίου (Αl) και του οξυγόνου (O₂) και παράλληλα τη λιώνει και τη μετατρέπει σε υγρό μέταλλο, που δεν είναι άλλο από το αλουμίνιο (Al). Το υγρό αλουμίνιο, γνωστό και ως πρωτόχυτο αλουμίνιο, στη συνέχεια, με τη βοήθεια ειδικού εξοπλισμού, μεταφέρεται σε φούρνους χυτηρίου, όπου χυτεύεται, γίνεται ομογενές ή/και αναμειγνύεται με άλλα μέταλλα, και στη συνέχεια ψύχεται σε ειδικά καλούπια προκειμένου να πάρει τη μορφή του τελικού προϊόντος, που μπορεί να είναι κολόνες ή πλάκες.

Σε ποιες μορφές συναντά κανείς την αλουμίνα και το αλουμίνιο στην αγορά;

Το αλουμίνιο είναι ένα χρηματιστηριακό προϊόν. Οι τιμές των προϊόντων του στην παγκόσμια αγορά εξαρτώνται από την προσφορά και τη ζήτησή του. Σύμφωνα με το International Aluminium Institute (IAI), η παγκόσμια ζήτηση αλουμινίου αναμένεται να αυξηθεί κατά σχεδόν 40% έως το 2030. 
Αντίστοιχα με το αλουμίνιο, η προσφορά και η ζήτηση της αγοράς σε αλουμίνα αλλά και αλουμίνιο επηρεάζουν και καθορίζουν την τιμή πώλησης της αλουμίνας, οπότε και η αλουμίνα ως προϊόν ακολουθεί τους κανόνες της χρηματιστηριακής αγοράς. 
Ανάλογα με τη μορφή της, η αλουμίνα βρίσκει διαφορετικές εφαρμογές. Ως άνυδρη αλουμίνα χρησιμοποιείται για την παραγωγή αλουμινίου, ενώ ως ένυδρη μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως πρόσθετο σε φαρμακευτικά είδη, προϊόντα καθαρισμού νερού, απορρυπαντικά, πυρίμαχα σκεύη, χημικά και επιβραδυντές καύσης.
Από την άλλη, το αλουμίνιο, είτε ως πρωτόχυτο μέταλλο είτε ως δευτερόχυτο, χρησιμοποιείται σε πληθώρα εφαρμογών, από την αεροναυπηγική και την αυτοκινητοβιομηχανία έως τις δομικές κατασκευές, τα υλικά συσκευασίας και τη διακόσμηση, ενώ πλέον αποτελεί υλικό που χρησιμοποιείται στην κατασκευή εξοπλισμού ανανεώσιμων πηγών ενέργειας αλλά και συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας, καθώς και έξυπνων τεχνολογικών προϊόντων (κινητά κ.ά.).

Πώς ο βωξίτης γίνεται αλουμίνιο; Ένα explainer για το πολυτιμότερο, ίσως, ορυκτό μέταλλο της Ελλάδας Facebook Twitter
Φωτό.:  SPYROSHOUND photography


Τι είναι το δευτερόχυτο αλουμίνιο;

Πρόκειται για το αλουμίνιο που χυτεύεται, όπως λέει το όνομά του, για δεύτερη φορά, δηλαδή για το νέο αλουμίνιο, το οποίο παράγεται χρησιμοποιώντας ως κύρια πρώτη ύλη αλουμίνιο που ήδη έχει παραχθεί και έχει φθάσει στο τέλος της ζωής του –είναι γνωστό ως scrap αλουμίνιο–, και το οποίο, αντί να απορριφθεί ως απόβλητο, ξαναλιώνει σε φούρνους Χυτηρίου, προκειμένου να παράγει ένα νέο προϊόν προστιθέμενης αξίας με τα ίδια ποιοτικά χαρακτηριστικά, που θα βρει νέα εφαρμογή στην καθημερινότητά μας, χαρίζοντας έτσι στο υλικό μια δεύτερη ζωή. Το δευτερόχυτο αλουμίνιο είναι, λοιπόν, ο βασικός πυλώνας της ανακυκλωσιμότητας του αλουμινίου και της εφαρμογής των αρχών της κυκλικής οικονομίας, η αξία των οποίων γίνεται ορατή τόσο μέσω της μείωσης της κατανάλωσης πόρων, π.χ. με τη μείωση κατανάλωσης ενέργειας, λαμβάνοντας υπόψη ότι η παραγωγή του δευτερόχυτου αλουμινίου καταναλώνει μέχρι και 10 φορές λιγότερη ενέργεια σε σχέση με αυτήν που χρειάζεται για την παραγωγή πρωτόχυτου αλουμινίου, όσο και μέσω της δυνατότητας ανακύκλωσης των διαφόρων παραπροϊόντων της παραγωγικής διαδικασίας, καθώς η τέφρα που παράγεται μπορεί να ανακυκλωθεί στις τσιμεντοβιομηχανίες. 

Πού βρίσκεται ο βωξίτης στον πλανήτη;

Οι παγκόσμιοι πόροι βωξίτη εκτιμώνται μεταξύ 55 και 75 δισεκατομμυρίων τόνων, ενώ η μεγαλύτερη παραγωγός χώρα σήμερα είναι η Αφρική. Μεγάλα κοιτάσματα υπάρχουν στη Γουινέα, στο Βιετνάμ, στη Βραζιλία, στην Τζαμάικα, στην Κίνα και στην Ινδία. Στην Ευρώπη, τα μεγαλύτερα κοιτάσματα βωξίτη βρίσκονται στην Ελλάδα και τα συναντά κανείς μέσα σε ασβεστολιθικούς σχηματισμούς, κυρίως στην περιοχή της ζώνης. 

Σήμερα, η ελληνική παραγωγή του βωξίτη γίνεται από την εταιρεία METLEN Energy & Metals μέσω της θυγατρικής της μεταλλευτικής επιχείρησης που βρίσκεται στη Φωκίδα και διαθέτει μεταλλεία στη ζώνη Παρνασσού - Γκιώνας. Η παραγόμενη ποσότητα του ελληνικού βωξίτη, που ξεπερνά το 1 εκατ. τόνους βωξίτη ετησίως, καθιστώντας τη METLEN τον μεγαλύτερο παραγωγό βωξίτη στην Ευρώπη, χρησιμοποιείται αποκλειστικά για την παραγωγή αλουμίνας στο ιστορικό εργοστάσιο «Αλουμίνιον της Ελλάδος» της METLEN στη Βοιωτία. Το «Αλουμίνιον της Ελλάδος» αποτελεί τη μοναδική πλήρως καθετοποιημένη μονάδα παραγωγής βωξίτη, αλουμίνας και αλουμινίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.). 

To άρθρο δημοσιεύθηκε στην ειδική έκδοση της LiFO, [ΜΕ].

Το ειδικό τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Θέματα
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Δεν τη φώναζαν «Κλουροκέρατη» τη γίδα χωρίς λόγο

Ηχητικά Άρθρα / Δεν τη φώναζαν «Κλουροκέρατη» τη γίδα χωρίς λόγο

Τα «Τετράδια ενός βοσκού» είναι ένα βιβλίο που καταγράφει, σε μορφή ημερολογίου, τον βιολογικό κύκλο ενός κοπαδιού στην περιοχή της Τσαπουρνιάς. Ο τρόπος με τον οποίο δίνονταν ονόματα στις γίδες και τις προβατίνες αποτελεί μέρος της προφορικής παράδοσης των Ελλήνων κτηνοτρόφων — μιας παράδοσης που πλέον έχει χαθεί.
M. HULOT
Λειψυδρία στα νησιά: Μια δυστοπική και πανάκριβη πραγματικότητα

Radio Lifo / Λειψυδρία στα νησιά: Μια δυστοπική και πανάκριβη πραγματικότητα

Η Ντίνα Καράτζιου συνομιλεί με τον Νάσο Στασινάκη, καθηγητή Περιβαλλοντικής Μηχανικής στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, γι’ αυτό το φαινόμενο της νησιωτικής χώρας, που πλέον δεν είναι εποχικό αλλά παγιώνεται χρόνο με τον χρόνο.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
«Κάποιες αγροτικές επιδοτήσεις έγιναν Porsche Cayenne στο Κολωνάκι»

LiFO politics / «Κάποιες αγροτικές επιδοτήσεις έγιναν Porsche Cayenne στο Κολωνάκι»

Ο Βάιος Γκανής, ένας από τους πιο γνωστούς προέδρους αγροτικών συλλόγων της χώρας, εξηγεί στο Lifo Politics και στη Βασιλική Σιούτη το πώς στήθηκε η απάτη του ΟΠΕΚΕΠΕ και περιγράφει το πελατειακό σύστημα που τροφοδοτείται από τις ευρωπαϊκές επιδοτήσεις του αγροτικού τομέα και τα ευτράπελα της ελληνικής αγροτικής πολιτικής.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Το νέο νομοσχέδιο και η 13ωρη εργασία: Θα εργαζόμαστε μέχρι εξαντλήσεως;

Radio Lifo / Το νέο νομοσχέδιο και η 13ωρη εργασία: Θα εργαζόμαστε μέχρι εξαντλήσεως;

Τι ακριβώς αλλάζει στην καθημερινότητα των εργαζομένων με το νέο εργασιακό νομοσχέδιο που παρουσίασε πρόσφατα το υπουργείο Εργασίας; Η Ντίνα Καράτζιου συζητά με τον αντιπρόεδρο του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για την Ασφάλεια και Υγεία στην Εργασία, Ανδρέα Στοϊμενίδη, τις βασικές ρυθμίσεις του νομοσχεδίου, το οποίο προβάλλεται από την πολιτική ηγεσία ως μια προσπάθεια εκσυγχρονισμού, ενίσχυσης των εργαζομένων και απλοποίησης των διαδικασιών.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
«Τι οδηγεί τους ανθρώπους στον ρατσισμό»

Άκου την επιστήμη / «Ο ρατσισμός γεννιέται από την ανάγκη να νιώθουμε ανώτεροι» 

Πώς διαμορφώνεται η λογική «εμείς και οι άλλοι»; Πού οφείλεται η ανάγκη του ανθρώπου να ανήκει; Γιατί ακόμη κυριαρχούν οι εθνοτικές διακρίσεις; Και πόσο ελεύθερο είναι τελικά το άτομο όταν ψηφίζει; Η καθηγήτρια Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Στάνφορντ, Βίκυ Φούκα, μιλά στον Γιάννη Πανταζόπουλο.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Η μεταπολεμική τάξη καταρρέει και το διεθνές σύστημα θυμίζει ζούγκλα»

LiFO politics / «Η μεταπολεμική τάξη καταρρέει και το διεθνές σύστημα θυμίζει ζούγκλα»

«Ο κύριος ωφελημένος από τον πόλεμο στην Ουκρανία είναι η Κίνα και ο κύριος χαμένος είναι η Ευρώπη». Ο καθηγητής Στρατηγικής, Αθανάσιος Πλατιάς, συζητά με τη Βασιλική Σιούτη για «τη συμμαχία του Δράκου και της Αρκούδας», για το χάσμα με την Τουρκία, για την ελληνική στάση και το κεντρικό πρόβλημα της χώρας.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Η σκληρή αλήθεια για την εφηβική μπάντα Protest March

Μικροπράγματα / Η σκληρή αλήθεια για την εφηβική μπάντα Protest March

Ένα ηχητικό ντοκιμαντέρ του Άρη Δημοκίδη για την απίστευτα feel-good ιστορία τριών εφήβων στη δεκαετία του '80, που σήμερα, 40 χρόνια μετά, ανακάλυψαν ότι τα παιδικά όνειρά μπορεί να πραγματοποιηθούν με τον πιο ανέλπιστο τρόπο
ΑΡΗΣ ΔΗΜΟΚΙΔΗΣ
Γιώργος Λιάνης: «Έβγαλα χρήματα που δεν φαντάζεστε, όμως είμαι φτωχός»

Lifo Videos / Γιώργος Λιάνης: «Έβγαλα χρήματα που δεν φαντάζεστε, όμως είμαι φτωχός»

Ο δημοσιογράφος, συγγραφέας και πολιτικός μετρά εξήντα χρόνια πορείας και αποκαλύπτει, για πρώτη φορά, άγνωστες πτυχές της ζωής του, από τον Ανδρέα Παπανδρέου μέχρι τον Στέλιο Καζαντζίδη και από τα παρασκήνια της εξουσίας μέχρι τις πιο προσωπικές του ήττες.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μπορούν άτομα με αναπηρία να εκπαιδεύσουν την τεχνητή νοημοσύνη;

Ζούμε, ρε! / Μπορούν άτομα με αναπηρία να εκπαιδεύσουν την τεχνητή νοημοσύνη;

Η Χρυσέλλα Λαγαρία και ο Θοδωρής Τσάτσος φιλοξενούν τον Βασίλη Γιαννακόπουλο, Chief Marketing Officer του μη κερδοσκοπικού οργανισμού SciFY, σε μια συζήτηση για ένα φιλόδοξο ερευνητικό πρόγραμμα που  ανοίγει νέους ορίζοντες.
THE LIFO TEAM
«Νιώθω δικαιωμένος που έφυγα από το σπίτι μου»

Lifo Videos / «Νιώθω δικαιωμένος που έφυγα στα 15 από το σπίτι μου»

Όταν μιλά για τη μουσική του, τον ενοχλεί που πολλοί στέκονται μόνο στην αναπηρία του ή στην ταυτότητά του ως Ρομά. Ο Βαλάντης Σταμούλης, όμως, θέλει με την ιστορία του να δώσει ελπίδα σε όσους αισθάνονται πως όλα είναι εναντίον τους.
ΣΩΤΗΡΗΣ ΒΑΛΑΡΗΣ
«Η Αθήνα έχει κολλήσει σε μια κλιματική παγίδα»

Radio Lifo / «Η Αθήνα έχει κολλήσει σε μια κλιματική παγίδα»

Καύσωνες, θερμική καταπόνηση και διαρκής απειλή πυρκαγιών: η πρωτεύουσα δοκιμάζεται ξανά και ο διευθυντής Ερευνών του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, Κώστας Λαγουβάρδος, εξηγεί γιατί αυτή η κατάσταση δεν είναι πια προσωρινή.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Στέφανος Ροζάνης: «Τα Εξάρχεια εκβαρβαρίστηκαν»

Lifo Videos / Στέφανος Ροζάνης: «Τα Εξάρχεια εκβαρβαρίστηκαν»

Ο καθηγητής Φιλοσοφίας, γνωστός και ως «αναρχικός φιλόσοφος», μιλά χωρίς ωραιοποιήσεις για την πολιτική που έχει καταντήσει λογιστική διαχείριση και για την ακροδεξιά που ολοένα περισσότερο θυμίζει θρησκευτική δεισιδαιμονία.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ