Ο καρκίνος στους νέους ενήλικες: Μια πραγματικότητα που δεν πρέπει να αγνοούμε

Γράφει η Βίνη Λουίζα
Ακτινοθεραπευτής – Ογκολόγος
Διευθύντρια Τμήματος Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας, Ιατρικό Κέντρο Αθηνών

Ο καρκίνος στους νέους ενήλικες αντιπροσωπεύει ένα σχετικά μικρό ποσοστό όλων των καρκίνων (περίπου 5% με 10% των νέων διαγνώσεων παγκοσμίως), αποτελεί όμως ένα νόσημα με ιδιαίτερες βιολογικές, ψυχοκοινωνικές και θεραπευτικές προκλήσεις. Η επίπτωσή του είναι αναμφίβολα μικρότερη σε σύγκριση με τις ηλικίες >50 ετών, παρατηρείται όμως μια σταδιακή αύξηση της συχνότητας, ειδικά σε δυτικές κοινωνίες.

Στην Ελλάδα η επίπτωση του καρκίνου στους νέους ενήλικες υπολογίζεται σε περίπου 7,4 νέες περιπτώσεις ανά 100.000 κατοίκους κάθε χρόνο. Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί η αύξηση των καρκίνων του παχέος εντέρου σε ηλικίες κάτω των 40 ετών, με μελέτες στην Κρήτη να δείχνουν άνοδο έως 29% μεταξύ των ετών 2001–2011 και προβλέψεις για περαιτέρω αύξηση έως το 2030.

Συχνότεροι τύποι καρκίνου σε αυτή την ηλικιακή ομάδα είναι:

• στις γυναίκες: ο καρκίνος του θυρεοειδή, του μαστού, του τραχήλου της μήτρας, τα λεμφώματα
• στους άνδρες: οι όγκοι των όρχεων, τα λεμφώματα και το μελάνωμα
• και στα δύο φύλα τα λεμφώματα, τα σαρκώματα (οστών και μαλακών μορίων) και οι όγκοι του εγκεφάλου

Η γενετική προδιάθεση παίζει σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση του καρκίνου στην νεαρή ηλικία σε οικογένειες με σπάνια κληρονομικά σύνδρομα. Επίσης, έκθεση σε ακτινοβολία στην παιδική ηλικία, έκθεση σε ιούς και ορμονικές επιδράσεις έχουν ενοχοποιηθεί. Παράγοντες όπως η αύξηση της παχυσαρκίας, η καθιστική ζωή, και οι αλλαγές διατροφικών συνηθειών ανάμεσα στους νέους ενδέχεται να ευθύνονται για την αύξηση καρκίνων όπως του παχέος εντέρου.

Η έγκαιρη διάγνωση της νόσου εξακολουθεί να αποτελεί σημαντική πρόκληση. Συχνά η διάγνωση καθυστερεί, καθώς τα συμπτώματα είτε αγνοούνται είτε παρερμηνεύονται, τόσο από τους ίδιους τους νέους, όσο και από τους γιατρούς, λόγω της νεαρής ηλικίας των ασθενών. Επιπλέον, η πρόσβαση σε εξειδικευμένους ιατρούς και διαγνωστικά κέντρα δεν είναι πάντα άμεση, ενώ δεν υφίστανται καθολικά πρωτόκολλα προληπτικού ελέγχου (screening) για τους περισσότερους τύπους καρκίνου σε αυτές τις ηλικίες.

Η θεραπευτική προσέγγιση του καρκίνου στην νεαρή ηλικία εξαρτάται από τον τύπο, το στάδιο και τη βιολογική συμπεριφορά του όγκου, αλλά και από τις ιδιαίτερες ανάγκες του ασθενούς (γονιμότητα, κοινωνική στήριξη, επαγγελματική κατάσταση).  Απαιτείται δε εξατομικευμένη προσέγγιση από πολυεπιστημονική ομάδα Ογκολόγων, Ψυχολόγων, Διατροφολόγων και άλλων ειδικών. Οι κύριες θεραπευτικές επιλογές είναι:

• Χειρουργική
• Ακτινοθεραπεία
• Χημειοθεραπεία
• Στοχευμένες θεραπείες
• Ανοσοθεραπεία

Η πρόγνωση ποικίλλει σημαντικά ανάλογα με τον τύπο του καρκίνου. Πολλοί τύποι είναι θεραπεύσιμοι με υψηλά ποσοστά επιβίωσης (Hodgkin λέμφωμα, όγκοι όρχεων και ορισμένες λευχαιμίες), ενώ άλλοι (σαρκώματα, όγκοι εγκεφάλου) έχουν χαμηλότερα ποσοστά.

Οι κυριότεροι προγνωστικοί παράγοντες είναι:

• Το στάδιο κατά τη διάγνωση
• Η γενετική και μοριακή ταυτότητα του όγκου
• Η ανταπόκριση στη θεραπεία
• Κοινωνικοοικονομικοί παράγοντες (ασφάλιση, πρόσβαση σε εξειδικευμένες μονάδες)

Τι αντιμετωπίζουν οι νέοι ενήλικες με καρκίνο;

Εκτός όμως από τον ίδιο τον αγώνα με την ασθένεια, οι νέοι ασθενείς έρχονται αντιμέτωποι με μοναδικές προκλήσεις:

• Διακοπή της καθημερινότητας: σπουδές, εργασία ή προσωπικά σχέδια διακόπτονται.
• Ψυχολογική πίεση: η απομόνωση, το άγχος για το μέλλον και η αίσθηση αδικίας είναι συχνά έντονα.
• Οικονομικές δυσκολίες: πολλοί δεν έχουν σταθερό εισόδημα ή ασφάλιση.
• Αβεβαιότητα για τη γονιμότητα ή τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις: η θεραπεία επηρεάζει πολλές πτυχές της ζωής

Προσπάθειες διατήρησης της γονιμότητας, όταν είναι εφικτό, ψυχολογική υποστήριξη και ψυχοθεραπεία και κοινωνική στήριξη θα πρέπει να αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της συνολικής φροντίδας.

Χάρη στην πρόοδο της ιατρικής, οι θεραπείες  του καρκίνου είναι πιο αποτελεσματικές από ποτέ. Πολλοί νέοι ενήλικες που διαγνώστηκαν με καρκίνο συνεχίζουν να ζουν, να εργάζονται, να δημιουργούν, να αποκτούν οικογένεια. Ο καρκίνος στους νέους ενήλικες δεν είναι όμως απλώς ένα ιατρικό ζήτημα και δεν αρκούν μόνο οι θεραπευτικές πρακτικές αντιμετώπισής του. Χρειάζεται:

• Εστιασμένη πολιτική ενημέρωσης και πρόληψης
• Προσβασιμότητα σε έγκαιρη διάγνωση, εξειδικευμένα ογκολογικά κέντρα
• Ογκολογικές υπηρεσίες προσαρμοσμένες στη φάση της ζωής των ασθενών
• Ψυχοκοινωνική στήριξη σε όλα τα επίπεδα (ψυχική υγεία, γονιμότητα, εργασία)
• Συμμετοχή των ασθενών σε έρευνα και κλινικές μελέτες

Διαβάστε περισσότερα άρθρα για θέματα που αφορούν την υγεία σας, εδώ.