Κεταμίνη, η μεγαλύτερη επανάσταση στη θεραπεία της κατάθλιψης εδώ και δεκαετίες

Η κατάθλιψη αποτελεί μια παγκόσμια επιδημία και οι εκτιμήσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας αναφέρουν ότι το 2030 θα αποτελεί την 3η αιτία νοσηρότητας παγκοσμίως. Η κατάθλιψη καταρρακώνει τον ασθενή και μετά από δύο χρόνια πανδημίας τα περιστατικά κατάθλιψης μοιραία αυξάνονται ανησυχητικά. Τα ευχάριστα νέα ωστόσο είναι πως η κατάθλιψη αντιμετωπίζεται πλέον ακόμα και στα δύσκολα περιστατικά που δεν ανταποκρίνονται στα συνήθη σκευάσματα, με τον δρα Γιώργο Μικελλίδη να εξηγεί πως η θεραπεία με κεταμίνη έρχεται να καλύψει το θεραπευτικό κενό και να δώσει λύση για τους ασθενείς που δεν αντιμετωπίζονται αλλιώς. 

— Ποιος είναι ο αντίκτυπος της κατάθλιψης στη δημόσια υγεία;
Η κατάθλιψη είναι μια κοινή ψυχική διαταραχή που επηρεάζει περισσότερα από 300 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως, ανεξαρτήτως ηλικίας. Οι κλινικά αποτελεσματικές θεραπείες πρώτης γραμμής περιλαμβάνουν τη φαρμακοθεραπεία και την ψυχοθεραπεία. Ωστόσο, το 30% των ασθενών με κατάθλιψη δεν ανταποκρίνεται στην αντικαταθλιπτική φαρμακευτική αγωγή και λαμβάνει διάγνωση για ανθεκτική στη θεραπεία κατάθλιψη. Στις μέρες μας προσφέρονται θεραπευτικές επιλογές σε αυτά τα άτομα, όπως η θεραπεία με κεταμίνη και η θεραπεία της επαναλαμβανόμενης διακρανιακής μαγνητικής διέγερσης (rTMS).

Μια πλήρης πορεία θεραπείας αποτελείται από μια σειρά έξι-οκτώ ενέσεων που γίνονται μέσα σε τρεις-τέσσερις εβδομάδες.

— Σε τι ακριβώς συνίσταται η θεραπεία με κεταμίνη;
Η χορήγηση κεταμίνης σχετίζεται με γρήγορες και ισχυρές αντικαταθλιπτικές επιδράσεις περίπου στο 75% των ασθενών στους οποίους τα αντικαταθλιπτικά έχουν αποτύχει. Σύμφωνα με πληθώρα μελετών, είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης, της διπολικής διαταραχής, των αγχωδών διαταραχών, του ιδεοψυχαναγκασμού και του μετατραυματικού στρες, ενώ έχει εντυπωσιακά αποτελέσματα στις αυτοκτονικές τάσεις. Η αποτελεσματικότητά της έχει επιβεβαιωθεί από πανεπιστήμια όπως το Yale, το Stanford, το Harvard, το UCLA, το USC και το NYU των ΗΠΑ. Ο Thomas Insel, πρώην διευθυντής του Εθνικού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγείας των ΗΠΑ, αποκαλεί την κεταμίνη «τη σημαντικότερη πρόοδο στην ψυχική υγεία τα τελευταία πενήντα χρόνια». Η ουσία χρησιμοποιείται ως αναισθητικό εδώ και δεκαετίες ακόμα και σε μικρά παιδιά, ενώ πρόσφατα έλαβε έγκριση από τον FDA να χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία της ανθεκτικής κατάθλιψης. Μπορεί να χορηγηθεί ενδοφλέβια, ενδορρινικά, στοματικά, υποδόρια και ενδομυϊκά. Στη Βόρεια Αμερική λειτουργούν ήδη εκατοντάδες κλινικές κεταμίνης, σε αντίθεση με την Ευρώπη, όπου ο αριθμός είναι ακόμα περιορισμένος.

— Ποια είναι η εμπειρία σας με τη συγκεκριμένη θεραπεία;
Στο κέντρο μας εδώ και τρία χρόνια προσφέρουμε θεραπείες με κεταμίνη χαμηλής δόσης για κατάθλιψη ως έγχυση ή μέσω της ενδομυϊκής οδού στους ασθενείς που δεν ανταποκρίνονται στα αντικαταθλιπτικά.Τα αντικαταθλιπτικά μπορεί να χρειαστούν εβδομάδες για να έχουν ευεργετικά αποτελέσματα. Η θεραπεία με κεταμίνη είναι γρήγορη, μερικές φορές σε λίγες μόνο ώρες, και παρέχει σημαντική ανακούφιση από τα συμπτώματα. Οι περισσότεροι ασθενείς αισθάνονται σημαντική διαφορά εντός μίας-δύο ημερών από τη δεύτερη θεραπεία, χωρίς τις σημαντικές δυσάρεστες παρενέργειες των αντικαταθλιπτικών φαρμάκων, τα οποία μπορεί να περιλαμβάνουν απώλεια λίμπιντο και αύξηση βάρους.

— Με ποιον τρόπο δρα η κεταμίνη; 
Η κεταμίνη έχει μηχανισμό δράσης διαφορετικό από των κοινών αντικαταθλιπτικών, στον οποίο οφείλεται και η εντυπωσιακή της αποτελεσματικότητα. Οι βιοχημικές διεργασίες που ακολουθούν τη χορήγησή της οδηγούν σε αύξηση της νευροπλαστικότητας, αλλαγή της μορφολογίας και της πυκνότητας των νευρικών κυττάρων και ενίσχυση της επικοινωνίας των νευρικών δικτύων μεταξύ τους. 

— Πόσες φορές πρέπει να χορηγηθεί η κεταμίνη;
Μια πλήρης πορεία θεραπείας αποτελείται από μια σειρά έξι-οκτώ ενέσεων που γίνονται μέσα σε τρεις-τέσσερις εβδομάδες, με κάθε συνεδρία θεραπείας να διαρκεί σαράντα-σαράντα πέντε λεπτά. Ο ασθενής παρακολουθείται για δύο ώρες, ενώ μετά επιστρέφει στις δραστηριότητές του.

Ασθενής εν ώρα θεραπείας.

— Ποια άλλη εναλλακτική υπάρχει για τους ασθενείς που δεν ανταποκρίνονται στα συμβατικά φάρμακα; 
Η διακρανιακή μαγνητική διέγερση, μια μη επεμβατική μέθοδος διέγερσης του εγκεφάλου που χρησιμοποιεί την επαναλαμβανόμενη χορήγηση ηλεκτρομαγνητικών παλμών σε στοχευμένες περιοχές του εγκεφάλου για τη ρύθμιση της νευρικής δραστηριότητας.

— Τι προκύπτει από την έρευνα γι’ αυτές τις θεραπείες;
Μια μελέτη μας που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο επιστημονικό περιοδικό «Frontiers in Psychiatry» έδειξε ότι και οι δυο θεραπείες, τόσο της κεταμίνης όσο και της διακρανιακής διέγερσης, οδήγησαν σε σημαντική βελτίωση των συμπτωμάτων άγχους και κατάθλιψης και ταυτόχρονα δεν υπήρχε σημαντική διαφορά μεταξύ των δύο πειραματικών ομάδων.

— Πώς έχουν δει οι ασθενείς την επίδραση της θεραπείας και την αλλαγή στη ζωή τους;
Σας μεταφέρω τα λόγια ενός ασθενούς που έλαβε θεραπεία κεταμίνης στο κέντρο μας: «Όσον αφορά τη θεραπεία συνολικά, ναι, σίγουρα λειτουργεί. Είμαι πίσω στον κόσμο των ζωντανών, με λίγα λόγια, και όχι μια έκδοση του εαυτού μου απαθής, όπως συμβαίνει με τα αντικαταθλιπτικά. Αν όλοι ζούμε στη φυλακή του μυαλού μας, η κατάθλιψη είναι μια απομονωμένη φυλακή υψηλής ασφαλείας. Αυτή η θεραπεία ίσως είναι ένα από τα κλειδιά για να απελευθερωθείς».