Ο νεαρός Ασιάτης που μου ζήτησε φωτιά προχτές βράδυ στο Μοναστηράκι δεν είχε όρεξη για κουβέντες. Δεν ξέρω αν ήταν πρόσφυγας ή μετανάστης – θα μπορούσαμε ίσως να τον υποβάλoυμε στη δοκιμασία που επεφύλασσαν στους υπόπτους για αίρεση τον Μεσαίωνα: τους έριχναν δεμένους σε κάποια λίμνη, ποτάμι ή στη θάλασσα, κι αν επέπλεαν, θεωρούνταν αθώοι, βλέπε «καλοί» πρόσφυγες που αξίζουν τη συμπάθειά μας, εφόσον κιόλας είναι περαστικοί, αν πνίγονταν ήταν ένοχοι, βλέπε «κακοί» οικονομικοί μετανάστες που απειλούν την υγεία, την ασφάλεια, τον πολιτισμό μας κ.λπ.
Δίκαια, οπότε, ο «κύριος Όχι» νιώθει πως δεν χωρά πουθενά, παρεκτός ίσως από τις διαρκώς αυξανόμενες «νησίδες αλληλεγγύης» που ευτυχώς ανέλαβαν... εργολαβία να διασώσουν το ήθος και την τιμή της Ευρώπης ολόκληρης.
«My name is mister No», απάντησε βαριεστημένα στη σχετική ερώτησή μου. «... με λένε κ. Όχι, γιατί αφότου αναγκάστηκα να εγκαταλείψω τη χώρα μου, συναντάω παντού αρνήσεις» πρόλαβε την απορία μου – άναψε το τσιγάρο του, πρόσφερε και σ' εμένα ένα κι εξαφανίστηκε, πριν προλάβω να του πω για το διαζύγιό μου με τη νικοτίνη. Έχεις και τον άλλο, που σου λέει «όλο για μετανάστες γράφεις, δεν έχει άλλα προβλήματα ο κόσμος;». Φυσικά και έχει. Άπειρα – από το μεροκάματο που δεν βγαίνει και την κατσαρόλα που δεν γεμίζει μέχρι τη θεραπεία που λόγω ανέχειας στερείται και τις προσδοκίες που του παίζουν συνέχεια κρυφτό. Όσο όμως στο Αιγαίο συνεχίζουν καθημερινά να πνίγονται αθώοι και να ακούγεται αυτό σαν άλλη μια είδηση ρουτίνας –θυμάται, άραγε, κανείς πόσα ακόμα παιδάκια χάθηκαν στα θαλάσσια σύνορα με την Τουρκία αφότου η φωτογραφία με το κουφάρι του 3χρονου Αϊλάν Κουρντί έγινε παγκόσμιο viral;–, όσο οι προσφυγικές και μεταναστευτικές ροές συνεχίζονται αμείωτες κι ας χειμώνιασε, όσο το δράμα τους γίνεται αντικείμενο πολιτικής εκμετάλλευσης, ξενοφοβικής προπαγάνδας αλλά και επικερδέστατη «μπίζνα» (ιδιωτική ή/και κρατική), όσο η Ε.Ε. δεν μπορεί ή δεν θέλει να βρει βιώσιμες λύσεις, όσο τα νησιά κι οι πλατείες των πόλεών μας γεμίζουν κατατρεγμένους κι όσο η κατάσταση απειλεί να γίνει εκρηκτική αν οι όμορες χώρες βάλουν «λουκέτο», εγκλωβίζοντας εδώ χιλιάδες ανθρώπους, το προσφυγικό/μεταναστευτικό παραμένει στην κορυφή της ατζέντας, όχι μόνο της Ελλάδας αλλά ολόκληρης της Ευρώπης.
Πάνω από 218.000 ψυχές διέσχισαν τη Μεσόγειο μόνο τον Οκτώβριο, σύμφωνα με τον ΟΗΕ, οι 200.000 από αυτούς μέσω Ανατολικού Αιγαίου. Στις 20/10 είχαμε, διαβάζω, ρεκόρ αφίξεων, αφού έφτασαν τις 10.000. Οι δεκαπέντε νεκροί του προχθεσινού ναυαγίου στη Σάμο, μια ανάσα από την ξηρά, ήρθαν να προστεθούν στους 3.500 που καταγράφηκαν από τον Γενάρη. Χτες, πάλι, είδα μια συνταρακτική λήψη από το «νεκροταφείο των σωσιβίων» στη Λέσβο – ένας πελώριος τρίμετρος σωρός από ό,τι ξεβράζεται στις ακτές, ένα μακάβριο «installation» της πραγματικής ζωής, μαζί και του θανάτου. Και τα μικρασιατικά παράλια συνεχίζουν να πλημμυρίζουν απελπισμένους, ενώ ο πρώτος φράκτης που ορθώθηκε επί ευρωπαϊκού εδάφους με ελληνική πρωτοβουλία –κόντρα στις αντιδράσεις, ακόμα και της Κομισιόν– σαν ανάχωμα στους «εισβολείς» παραμένει ακέραιος, παρά τις παλιότερες διακηρύξεις του ΣΥΡΙΖΑ. Το «τείχος του Έβρου», μήκους 10,3 χλμ. και κόστους τουλάχιστον 5,5 εκατ. ευρώ (χώρια τα έξοδα φύλαξης, συντήρησης κ.λπ.), κατασκευάστηκε το 2011 επί υπουργίας Χρήστου Παπουτσή για να «ασφαλίσει» το χερσαίο κομμάτι των συνόρων. Έκτοτε, το Αιγαίο άρχισε να γεμίζει πτώματα. Τμήμα του κατέρρευσε στις μεγάλες πλημμύρες του Φεβρουαρίου και πολλοί έλεγαν τότε, άντε, να τελειώνουμε ό,τι ξεκίνησε η φύση. Καμία σχέση – αντίθετα, τρεις αρμόδιοι υπουργοί (Μουζάλας, Τόσκας, Δρίτσας) προσπαθούσαν να μας πείσουν σε κοινή τους συνέντευξη στην «Εφ.Συν.» ότι το αίτημα είναι μεν «ιδεολογικά σωστό», ωστόσο «το γκρέμισμα δεν είναι λύση, γιατί θα εκθέσει και τους πρόσφυγες σε περισσότερους κινδύνους». Σύμφωνοι, το να ανοίξεις την «πόρτα» σε δεκάδες χιλιάδες κατατρεγμένους τους οποίους αδυνατείς να εξυπηρετήσεις έστω στοιχειωδώς δεν είναι ό,τι πιο έξυπνο, μήτε αποτελεσματικό. Είναι, άραγε, προτιμότερο να σκυλοπνίγονται για να μη χάσουμε και τα «κερατιάτικα» του υποχρεωτικού, μέσω Πειραιά, ταξιδιού τους μέχρι την Ειδομένη; Ας ανοίξουν ελεγχόμενες διόδους, ας πιέσουν τον Μάρτιν Σουλτς που βρίσκεται αυτές τις μέρες στην Αθήνα να συμβάλει, ώστε να γενικευτούν οι απευθείας μετεγκαταστάσεις στην Ευρώπη. Διάβασα κάπου και το άλλο απίθανο, ότι το δικό μας τείχος είναι, λέει, πιο... ανθρωπιστικό από εκείνο της Ουγγαρίας π.χ. – καλά κρασιά! Το ότι «υποχρεωνόμαστε» να φιλοξενήσουμε επιπλέον 50.000 πρόσφυγες –χωρίς να τους ρωτήσουμε, φυσικά– αντιμετωπίζεται ως απειλή, όχι ως ευκαιρία. Η πορεία των αλληλέγγυων το Σάββατο, πάλι, «σκόνταψε» στα ΜΑΤ και τις αντιδράσεις μερίδας κατοίκων της Καστανιάς που θεωρούν τον φράκτη ψευδαίσθηση ασφάλειας, άσχετα με το ότι ποτέ, κανένα τείχος δεν μακροημέρευσε. Δίκαια, οπότε, ο «κύριος Όχι» νιώθει πως δεν χωρά πουθενά, παρεκτός ίσως από τις διαρκώς αυξανόμενες «νησίδες αλληλεγγύης» που ευτυχώς ανέλαβαν... εργολαβία να διασώσουν το ήθος και την τιμή της Ευρώπης ολόκληρης.
σχόλια