Στη γραφική Σύρο θα πραγματοποιηθεί το πρώτο παγκοσμίως θεραπευτικό φεστιβάλ αφιερωμένο στην επούλωση των ψυχικών τραυμάτων, με τον τίτλο «Syros Healing Waves Festival».
Πρόκειται για μια πρωτοποριακή διοργάνωση που φιλοδοξεί όχι μόνο να συμβάλει στη βιώσιμη ανάπτυξη του νησιού, αλλά και να το καταστήσει σημείο αναφοράς στον τομέα του ιατρικού τουρισμού. Το φεστιβάλ θα ανοίξει τις πύλες του από 2 έως 5 Οκτωβρίου, με κεντρικό ομιλητή τον Αμερικανό ψυχίατρο ολλανδικής καταγωγής Dr. Bessel Van Der Kolk.
Ο Dr. Bessel Van der Kolk είναι συγγραφέας του best seller “The Body Keeps the Score” («Το σώμα θυμάται») και έχει αναπτύξει μια ιδιαίτερα επιδραστική θεωρία για το πώς λειτουργούν τα ψυχικά τραύματα. Σύμφωνα με τον ίδιο, όταν ένας άνθρωπος βιώνει μια τραυματική εμπειρία, συχνά «τιμωρεί» τον εαυτό του στερώντας του κάθε μορφή απόλαυσης. Μέσα όμως από την ψυχοθεραπεία και το άνοιγμα στις μικρές απολαύσεις της ζωής, μπορεί σταδιακά να ξεκινήσει η διαδικασία επούλωσης.
Τα ψυχικά τραύματα και οι μορφές τους
Όπως εξηγεί ο ψυχίατρος, ένα από τα πιο βαθιά και δύσκολα ψυχικά τραύματα αφορά την κακοποίηση και την άσκηση βίας. Η απώλεια, ο θάνατος ή μια αποτυχία στη ζωή μπορούν να ξεπεραστούν με τον χρόνο, αλλά η ένταση του τραύματος εξαρτάται συχνά από το πότε συμβαίνει. Για παράδειγμα, η απώλεια ενός γονιού στην παιδική ηλικία αφήνει πολύ βαθύτερα σημάδια απ’ ό,τι αν συμβεί αργότερα, όταν το άτομο έχει μεγαλύτερη ικανότητα διαχείρισης. Αντίστροφα, η απώλεια ενός παιδιού από έναν γονιό θεωρείται από τα βαρύτερα τραύματα, καθώς ανατρέπει την ίδια τη φυσική πορεία της ζωής.
Σε κάθε περίπτωση, δεν είναι όλοι οι άνθρωποι το ίδιο ευάλωτοι απέναντι στο τραύμα. Η ανθεκτικότητα μπορεί να καλλιεργηθεί μέσα από την ηρεμία, την ικανότητα για διαλογισμό, την εμπειρία αλλά και την ίδια την ηλικία, που μειώνει την παρορμητικότητα και ενισχύει τη σοφία. Αυτός είναι κι ένας λόγος που συχνά βλέπουμε μεγαλύτερους σε ηλικία ανθρώπους να επιδεικνύουν εντυπωσιακή ψυχική αντοχή μπροστά στις δυσκολίες.
Η απόλαυση ως θεραπεία
Σε αυτό το σημείο εισάγεται η έννοια της απόλαυσης ως μιας μη φαρμακευτικής, αλλά βαθιά θεραπευτικής προσέγγισης. Ο Dr. Bessel ορίζει ως απόλαυση καθετί που ενεργοποιεί τις αισθήσεις μας και μας κάνει να νιώθουμε ασφαλείς, χαλαροί και χαρούμενοι. Αυτές οι στιγμές συχνά συνδέονται με την κοινή εμπειρία: το να μαγειρεύουμε μαζί, να χορεύουμε, να παίζουμε ή να ακούμε μουσική, να βλέπουμε ή ακόμα και να παίζουμε θέατρο. Όπως τονίζει, οι Έλληνες είναι καλοί στο «μαζί»· και αυτό το «μαζί» μπορεί να ανοίξει την καρδιά και τις αισθήσεις μας, ώστε να αγκαλιάσουμε ξανά την απόλαυση της ζωής.
Το συλλογικό τραύμα και η κοινότητα
Τα τραύματα μπορεί να είναι ατομικά, αλλά μπορεί και να αφορούν ολόκληρες κοινωνίες. Στην Ελλάδα, το 2018, η φονική πυρκαγιά στο Μάτι άφησε πίσω της 104 νεκρούς, ενώ το 2023 η σιδηροδρομική τραγωδία στα Τέμπη στοίχισε τη ζωή σε 57 νέους ανθρώπους. Στην Αμερική, η επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου στους Δίδυμους Πύργους βύθισε μια ολόκληρη πόλη στη θλίψη. Σε τέτοιες στιγμές μεγάλης καταστροφής, οι άνθρωποι στέκονται δίπλα ο ένας στον άλλο και δημιουργούν κοινότητες ανθεκτικότητας. Σε αντίθεση με άλλα είδη τραυμάτων, εδώ δεν υπάρχει η αίσθηση της προσωπικής ευθύνης· κανείς δεν «φταίει». Αυτή η συλλογική στάση ενισχύει το δέσιμο και την αίσθηση ότι όλοι μαζί μπορούν να προχωρήσουν.
Ένα ταξίδι προσωπικό και συλλογικό ταυτόχρονα
Η θεραπεία των ψυχικών τραυμάτων είναι πάντα εξατομικευμένη και μοιάζει με ταξίδι. Ο κάθε άνθρωπος χρειάζεται διαφορετικό χρόνο, διαφορετικό αριθμό συνεδριών, ενώ μερικές φορές η διαδικασία χρειάζεται να επαναληφθεί, αν κάτι ξυπνήσει ξανά το παλιό τραύμα. Στη Σύρο, όμως, το πρώτο βήμα αυτής της διαδρομής θα είναι κοινό για όλους: το φεστιβάλ που φιλοξενείται στο νησί, κάτω από το εκτυφλωτικό φως του Αιγαίου και τη γαλήνη της θάλασσας, καλεί τους συμμετέχοντες να ξεκινήσουν μια νέα πορεία προς την επούλωση.
