Η έκθεση συνδιοργανώνεται από το Μουσείο Μπενάκη, το Momus-Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης και το Studio Roger Ballen και με την υποστήριξη του ΕΜΣΤ. Η έκθεση θα διαρκέσει από την Πέμπτη 6 Νοεμβρίου 2025 και μέχρι τις 25 Ιανουαρίου 2026. Την ημέρα των εγκαινίων στις 7.00μ.μ. θα πραγματοποιηθεί ομιλία του καλλιτέχνη (στην αγγλική γλώσσα) με θέμα το έργο του στο Αμφιθέατρο του Μουσείου Μπενάκη / Πειραιώς 138.

 

Η έκθεση Roger Ballen. Shadows of the mind αποτυπώνει το διαρκές ενδιαφέρον του φωτογράφου Roger Ballen για το περιθώριο της Νοτίου Αφρικής και την εξέλιξη της προσωπικής αισθητικής του στη διάρκεια πέντε δεκαετιών. Η έκθεση παρουσιάζει έργα από επτά φωτογραφικές σειρές του Ballen, ξεκινώντας από τις απομακρυσμένες κοινότητες της Νοτίου Αφρικής και το εσωτερικό των φτωχικών κατοικιών με τους ενοίκους τους, περνώντας στην απεικόνιση των «ξεχασμένων» φτωχών λευκών σε μία περίοδο αγώνα κατά του απαρτχάιντ και συνεχίζοντας με στημένα πορτρέτα στο Johannesburg, για να καταλήξει σε έρημα κτήρια, αποθήκες, καταλήψεις, όπου άνθρωποι ζούσαν σε βρώμικα δωμάτια, κελιά χωρίς παράθυρο. Η φωτογραφία του ενσωματώνει το σχέδιο, τη ζωγραφική, στοιχεία γλυπτικής και επιτελεστικότητας, εγκαταστάσεις και βίντεο, πλάθοντας τη μοναδική αισθητική Ballenesque.

 

Όπως σημειώνει ο επιμελητής της έκθεσης Ηρακλής Παπαϊωάννου: «Στον “κόσμο κατά Roger Ballen” όλα φαντάζουν πιθανά· όλα είναι ευκρινή χωρίς τίποτε να είναι σαφές. Ενόσω όμως βυθίζεται στα δώματα του νου, το έργο του υπόγεια αντηχεί ακόμη κοινωνικά ζητήματα, συνθήκες που οι άνθρωποι υφίστανται χωρίς να έχουν επιλέξει. […] Ο Ballen ανακάλυψε τη δική του πρωτόγονη φυλή μέσα στο σύγχρονο, σκοτεινό κοινωνικό περιθώριο χωρίς πρόθεση να την εξημερώσει όσο να την κοιτάξει μακριά από τα περιοριστικά δεσμά της κάθε κανονικότητας, φωτίζοντας υπομονετικά πράγματα επιμελώς κρυμμένα σε βαθιές σκιές του κόσμου και του εαυτού».

 

Roger Ballen – Σύντομο βιογραφικό

Ο Roger Ballen γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη το 1950, όπου και μεγάλωσε. Η μητέρα του εργαζόταν στο πρακτορείο MAGNUM της Νέας Υόρκης και έτσι από μικρή ηλικία γνώρισε το έργο σημαντικών φωτογράφων, ενώ και ο André Kertész υπήρξε οικογενειακός φίλος που τον επηρέασε αρκετά. Σπούδασε ψυχολογία στο Berkeley στα τέλη του ‘60, όταν η Δυτική ακτή έσφυζε από κινήματα αντίδρασης και εκφάνσεις της αντικουλτούρας. Τότε επηρεάστηκε από το θέατρο του παραλόγου, τον κινηματογράφο, τη λογοτεχνία, και το έργο του ψυχίατρου R.D. Laing. Τη δεκαετία του ’70 ταξίδεψε για χρόνια εκτός των συνόρων του δυτικού πολιτισμού. Στα τέλη του ΄70 έκανε PhD γεωλογίας στο Κολοράντο. Τελειώνοντας το 1981 αγόρασε μια Rolleiflex με την οποία φωτογράφιζε ως το 2015. Από το 1982 ξεκίνησε να δουλεύει ως γεωλόγος στο Johannesburg, όπου έκτοτε κατοικεί μόνιμα. Ανάμεσα στις πρώιμες φωτογραφικές του επιρροές αναγνωρίζει τους Henri Cartier-Bresson, André Kertész, Paul Strand, Diane Arbus, Ralph-Eugene Meatyard, Brassaï. Για το έργο του έχουν εκδοθεί περισσότερα από 20 βιβλία. Έχει σκηνοθετήσει περισσότερα από 10 βίντεο και ταινίες μικρού μήκους. Ανάμεσά τους το βίντεο Ι fink you Freeky για το συγκρότημα Die Antwoord (σκηνοθεσία Roger Ballen και Ninja, 2012), το οποίο αριθμεί περισσότερες από 125 εκατομμύρια θεάσεις στο YouTube.

 

Οι κυριότερες φωτογραφικές του σειρές είναι Dorps: Small Towns of South Africa (1986), Platteland (1994), Outland (2000), Shadow Chamber (2005), Boarding House (2009), Asylum of the Birds (2014) και Theatre of Apparitions (2016).

 

Έχει αναγορευθεί Επίτιμος Διδάκτωρ Art and Design του Kingston University, UK (2018), ενώ έχει τιμηθεί με σημαντικά βραβεία, όπως: Καλλιτέχνης της χρονιάς από το Suddeutsche Zeitung Magazin (2014), Φωτογράφος της χρονιάς στις Rencontres d’Arles (2002), Καλύτερο φωτογραφικό βιβλίο PhotoEspana (Μαδρίτη, 2001), Καλλιτέχνης της χρονιάς στην Photosynkyria (Θεσσαλονίκη 2000).

 

Το έργο του ανήκει σε περισσότερες από 60 συλλογές μουσείων σε όλες τις ηπείρους όπως τα Centre Georges Pompidou (Παρίσι), George Eastman House (Ρότσεστερ, ΗΠΑ), Getty Museum (Λος Άντζελες), Maison Européenne de la Photographie (Παρίσι), Musée de l' Élysée (Λωζάνη), Museum of Fine Arts (Χιούστον), Museum of Modern Art (Νέα Υόρκη), Pushkin Museum (Μόσχα), Stedelijk Museum (Άμστερνταμ), Tate Britain (Λονδίνο), Victoria and Albert Museum, (Λονδίνο).

 

Το 2022 επιλέχθηκε για να εκθέσει στο περίπτερο της Νότιας Αφρικής στην 59η Μπιενάλε της Βενετίας το 2022 ενώ ένα χρόνο αργότερα ίδρυσε το κέντρο Τεχνών Inside Out και Φωτογραφίας Roger Ballen στο Γιοχάνεσμπουργκ με στόχο ευαισθητοποίηση γύρω από διεθνή και αφρικανικά ζητήματα μέσω καλλιτεχνικών δράσεων και εκπαιδευτικών προγραμμάτων (www.insideoutcentreforthearts.com)