Είναι αυτός ο πίνακας του Βερμέερ μια έγχρωμη φωτογραφία 350 ετών;

Είναι αυτός ο πίνακας του Βερμέερ μια έγχρωμη φωτογραφία 350 ετών; Facebook Twitter
9

 

Είναι αυτός ο πίνακας του Βερμέερ μια έγχρωμη φωτογραφία 350 ετών; Facebook Twitter
To Μάθημα Μουσικής / Γ. Βερμέερ / 1662-1665

 

Υπάρχουν κάποιοι ζωγράφοι που, αιώνες πριν από την εφεύρεση της Φωτογραφίας, δημιουργούσαν πίνακες απίστευτης φωτο-ρεαλιστικής λεπτομέρειας. Τόσο "φωτογραφικούς", που για πολύ καιρό ερευνητές προσπαθούσαν να βρουν πώς το έκαναν, - χωρίς αποτέλεσμα. 

 

Ο Βρετανός ζωγράφος Ντέιβιντ Χόκνι, ένας απ' τους γνωστότερους εν ζωή εικαστικούς, εμφανίζεται για λίγο στο Tim's Vermeer, το νέο ντοκιμαντέρ που είδα πρόσφατα, στο οποίο o Tim ένας Τεξανός επενδυτής (άσχετος με την τέχνη, φαινομενικά), αποφασίζει να λύσει το μυστήριο. 

 

Πώς μπλέκεται ο Χόκνι; Έχει αρκετά χρόνια που υποστηρίζει ότι πολλοί απ' τους σπουδαιότερους ζωγράφους "έκλεβαν" λιγάκι όταν δημιουργούσαν τις φωτο-ρεαλιστικές ζωγραφιές τους. Έκαναν δηλαδή κάποιου είδους 'πατιτούρα' χρησιμοποιώντας μια παραλλαγή της camera obscura. 

 

Είναι αυτός ο πίνακας του Βερμέερ μια έγχρωμη φωτογραφία 350 ετών; Facebook Twitter

 

Το ίδιο πάνω κάτω πιστεύει και ο Τεξανός Tim Jenison. Προσπάθησε να φανταστεί πώς ήταν το μηχάνημα που χρησιμοποιούσαν ως κάμερα οι ζωγράφοι, μεταξύ των οποίων και ο Βερμέερ, να το ανακατασκευάσει και να κάνει ένα μεγάλο πείραμα. Να επιχειρήσει αυτός, που δεν είχε ξαναπιάσει πινέλα ποτέ στη ζωή του, να φτιάξει έναν τέλειο Βερμέερ. 

 

Να το πω απ' την αρχή, και δεν είναι κάποιο τρομερό σπόιλερ του ντοκιμαντέρ: Τα καταφέρνει!

 

Μπροστά στα μάτια του έκπληκτου θεατή, ένας άσχετος καταφέρνει να ζωγραφίσει τόσο φωτορεαλιστικά που δε μοιάζει μόνο με φωτογραφία, αλλά και με Βερμέερ. Στο φιλμ παρακολουθούμε όλο τον αγώνα του (που κράτησε χρόνια), απ' την αρχή - τότε που δοκίμασε την οπτική τεχνολογία την οποία θεωρεί πως χρησιμοποιούσαν παλιοί ζωγράφοι όπως ο Βερμέερ.

 

Τεστάρισε πρώτα την τεχνολογία (που εξαιτίας των απλών καθημερινών υλικών εύκολα θα μπορούσε να είχε χρησιμοποιηθεί και πριν από τέσσερις αιώνες) ζωγραφίζοντας από μια ασπρόμαυρη φωτογραφία.

 

Είναι αυτός ο πίνακας του Βερμέερ μια έγχρωμη φωτογραφία 350 ετών; Facebook Twitter

 

Το αποτέλεσμα, για κάποιον που δεν είχε ζωγραφίσει ποτέ, ήταν μια εντυπωσιακότατη -και εξαιρετικά πιστή, φωτορεαλιστική- ελαιογραφία.

 

Είναι αυτός ο πίνακας του Βερμέερ μια έγχρωμη φωτογραφία 350 ετών; Facebook Twitter

 

Για να το πω απλά, έβαζε καθρέφτες έτσι ώστε να κοιτά μια πραγματική εικόνα που υπήρχε μπροστά του, και να τη βλέπει από έναν φακό που ήταν τοποθετημένος σαν μικροσκόπιο πάνω απ' το χαρτί στο οποίο θα ζωγράφιζε. 

 

Καθώς έσκυβε και κοιτούσε στο φακό, έβλεπε πάνω στο χαρτί την αντανάκλαση του αντικειμένου που ήθελε να ζωγραφίσει. Έτσι, το μόνο που χρειαζόταν ήταν να κάνει πατιτούρα πάνω στο χαρτί. Αν δεν χρησιμοποιούσε το σωστό χρώμα, η εικόνα δεν θα ταίριαζε - το ίδιο και αν δεν έβαφε ακριβώς τα σωστά σημεία. Έτσι, αν έκανε και το παραμικρό λάθος μπορούσε να το διορθώσει, μέχρι το είδωλο του πραγματικού αντικειμένου που έβλεπε απ' τον φακό να ταίριαζε απόλυτα με τη ζωγραφισμένη εικόνα την οποία έβλεπε επίσης απ' το φακό.

 

Όταν το αρχικό πείραμα πέτυχε, ο Τιμ πήγε και συνάντησε τον Ντέιβιντ Χόκνι στο σπίτι του. Του έδειξε το αποτέλεσμα, και εξήγησε στον μεγάλο ζωγράφο (που ήταν κι αυτός σίγουρος ότι κάποιου είδους οπτική τεχνολογία χρησιμοποιούνταν πριν από τόσους αιώνες) πώς λειτουργούσε το αρκετά απλό σύστημα που είχε φτιάξει.

 

Είναι αυτός ο πίνακας του Βερμέερ μια έγχρωμη φωτογραφία 350 ετών; Facebook Twitter
O Tim με τον David Hockney (δεξιά)

 

Ο Χόκνι -που για τόσα χρόνια έγραφε άρθρα σχετικά, και όλοι τον έπαιρναν για τρελό λέγοντας πως αυτά που περιέγραφε θα ήταν αδύνατα να γίνουν στην πραγματική ζωή- ένιωσε περήφανος για τον Τιμ, και δικαιωμένος για τις θεωρίες τους.

 

 

Μετά από λίγο καιρό, ο Τιμ επέλεξε έναν συγκεκριμένο πίνακα του Βερμέερ για να τον ζωγραφίσει μέσω του φακού και του καθρέφτη.

 

Είναι αυτός ο πίνακας του Βερμέερ μια έγχρωμη φωτογραφία 350 ετών; Facebook Twitter
Ο Τιμ στο δωμάτιο που κατόρθωσε τελικά να φτιάξει

 

Μεγάλο μέρος του ντοκιμαντέρ μάς δείχνει τον αγώνα του να αναπαραστήσει το δωμάτιο του πίνακα στην πραγματικότητα.

 

Γιατί; Επειδή αν έβλεπε μπροστά του το δωμάτιο που, σύμφωνα με τον ίδιο, είδε και αντέγραψε ο Βερμέερ, θα μπορούσε να τεστάρει την υπόθεσή του - να το ζωγραφίσει σε ελαιογραφία μέσα απ' το φακό του. 

 

Είναι αυτός ο πίνακας του Βερμέερ μια έγχρωμη φωτογραφία 350 ετών; Facebook Twitter

 

Είναι αυτός ο πίνακας του Βερμέερ μια έγχρωμη φωτογραφία 350 ετών; Facebook Twitter

 

Πολλά απ' τα αντικείμενα βρέθηκαν εύκολα, άλλα χρειάστηκε να τα δημιουργήσει (όπως τα πόδια του τραπεζιού, ή την περίτεχνη ταπετσαρία).

 

Είναι αυτός ο πίνακας του Βερμέερ μια έγχρωμη φωτογραφία 350 ετών; Facebook Twitter

 

Είναι αυτός ο πίνακας του Βερμέερ μια έγχρωμη φωτογραφία 350 ετών; Facebook Twitter

 

Είναι αυτός ο πίνακας του Βερμέερ μια έγχρωμη φωτογραφία 350 ετών; Facebook Twitter

 

Οι άνθρωποι που φαίνονται στον πίνακα, φυσικά, δεν μπορούσαν να ανακατασκευαστούν, κι έτσι ο Τιμ χρησιμοποίησε την -ελαφρώς ανόρεχτη- κόρη του και έναν άντρα μοντέλο. Στο τελικό αποτέλεσμα το μόνο που θα διέφερε αισθητά απ' τον Βερμέερ θα ήταν οι δύο άνθρωποι.

 

Όταν κάποτε ο Τιμ έφτιαξε το δωμάτιο με κάθε λεπτομέρεια, άρχισε το παιχνίδι με τους καθρέφτες, και ξεκίνησε.  

 

Είναι αυτός ο πίνακας του Βερμέερ μια έγχρωμη φωτογραφία 350 ετών; Facebook Twitter
Ο Τιμ ζωγραφίζει (ανάποδα) αυτά που δείχνει ο καθρέφτης, μέσω του φακού του.

 

Του πήρε πολύ καιρό, άμαθος όπως ήταν και χωρίς καμία εξάσκηση. (Το πιο δύσκολο ήταν το χαλί-τραπεζομάντηλο.)

 

Στο τέλος όμως ολοκλήρωσε την ελαιογραφία του. 

 

Είναι αυτός ο πίνακας του Βερμέερ μια έγχρωμη φωτογραφία 350 ετών; Facebook Twitter
Το τελικό αποτέλεσμα

 

 

Μπορέσαμε επιτέλους να δούμε και τα δύο έργα δίπλα δίπλα:

 

Είναι αυτός ο πίνακας του Βερμέερ μια έγχρωμη φωτογραφία 350 ετών; Facebook Twitter

 

 

Η χρήση αυτής της απλής αλλά θαυματουργής τεχνολογίας το 1600 παραμένει θεωρία και υπόθεση, μια και τίποτα δεν έχει αποδειχτεί με χειροπιαστά στοιχεία. 

 

Υπάρχει όμως μια στιγμή στην ταινία -το κοντινότερο που φτάνουμε στο να αποκαλυφθεί η αλήθεια-, όταν ο Τιμ ανακαλύπτει πως λόγω του καθρέφτη μια μικρολεπτομέρειά του πίνακά του ζωγραφίστηκε λάθος και ελαφρώς στραβή. Αυτό φυσικά δεν θα συνέβαινε αν δε χρησιμοποιούσε τον καθρέφτη και ζωγράφιζε ελεύθερα. Τον βλέπουμε, σχεδόν με κομμένη την ανάσα, να ανατρέχει στον αυθεντικό πίνακα του Βερμέερ και να βάζει τον χάρακα για να ελέγξει την γεωμετρία του σημείου. 

 

Και ναι. Και στον αυθεντικό πίνακα, ο Βερμέερ είχε ζωγραφίσει λάθος και ελαφρώς στραβή αυτήν μικρολεπτομέρεια, ακριβώς σαν να είχε χρησιμοποιήσει το ίδιο σύστημα...

 

 

Απομυθοποιεί το ντοκιμαντέρ Tim's Vermeer τους παλιούς ζωγράφους και τον μυστηριώδη μέχρι σήμερα φωτορεαλισμό τους; Υποστηρίζει ότι ήταν απλοί αντιγραφείς κι ότι ο καθένας θα μπορούσε να κάνει τη δουλειά τους; 

 

Και ναι και όχι - και αυτό είναι κάτι αναπόφευκτο.

 

Ταυτόχρονα όμως τους εκθειάζει ως πρωτοπόρους της εικαστικής οπτικής, ως φωτογράφους όταν δεν υπάρχαν οι φωτογραφίες, και άρα -αν ισχύουν οι υποθέσεις- ως ακόμα πιο χρήσιμους απ' ό,τι θεωρούσαμε:

 

Και για τη σύνθεση και αισθητική των εικόνων τους, αλλά και για την τεράστια προσφορά τους στο να βλέπουμε τη ζωή πριν από 350 χρόνια, όπως ακριβώς ήταν.

 

 

 

 

 

9

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

σχόλια

8 σχόλια
Το πρώτο πράγμα που μου ήρθε στο μυαλό διαβάζοντας το άρθρο ήταν η Neolucida που ήδη ανέφερε ο Αστικός Μύθος νωρίτερα.H Neolucida είναι μια σύγχρονη έκδοση αντίστοιχη συσκευών που χρησιμοποιούσαν ως βοηθήματα οι ζωγράφοι του προηγούμενου αιώνα και θυμίζει πολύ τη συσκευή που αναφέρεται στο άρθρο. Και επειδή υποστήριξα το εν λόγω project στο Kickstarter και είμαι κάτοχος μιας μπορώ να πω ότι η πεποίθηση ότι και τότε χρησμοποιούσαν ανάλογες συσκευές μου φαντάζει πολύ πιθανή.Εγώ χωρίς καμία πρότερη εμπειρία στο σχέδιο με τη χρήση της Neolucida μπόρεσα να κάνω αρκετά ικανοποιητικά σχέδια από την αρχή.Οπότε φαντάζομαι ένας πεπειραμένος ζωγράφος θα μπορούσε να αποτυπώσει πολύ ρεαλιστικές απεικονίσεις.
Πρόσφατα έδινα ιστορία της τέχνης στο πανεπιστήμιο και μεταξύ πολλών άλλων στην ύλη βρισκόταν ο Βερμέερ. Δεν είχα δει πιο πριν κανένα έργο του αλλά αυτή η ρεαλιστική προσέγγιση στα έργα του με τον πλάγιο φωτισμό με εντυπωσίασε. Αυτό όμως που με έκανε να σκεφτώ οτι έμοιαζε με φωτογραφία ήταν ένα έργο εξωτερικού χώρου με το όνομα ΄΄ο μικρός δρόμος΄΄ που πράγματι μου θύμιζε φωτογραφία. Στην ερώτηση της προφορικής εξέτασης αν γνωρίζω τοπιογραφίες του Βερμέερ εκτός από τις εσωτερικές του σκηνές μου ήρθε η ΄΄άποψη του Ντελφτ΄΄ και ΄΄ο μικρός δρόμος΄΄ λέγοντας οτι ο δεύτερος έμοιαζε σαν φωτογραφία. Κοίτα να δεις... (Πάντως ακόμα κι αν έτσι δούλευε ο Βερμέερ με τους λίγους πίνακες -35 περίπου- δεν μειώνει την αξία τους, πόσο μάλλον για εκείνη την εποχή, ο ίδιος μάλιστα ήταν έμπορος έργων τέχνης και το γεγονός οτι γνωρίζουμε πολύ λίγα πράγματα για τη ζωή του τον κάνουν πολύ ενδιαφέρον)
Amazing!Μπορεί το kickstarter project να ολοκληρώθηκε αλλά όποιος θέλει μπορεί να παραγγείλει μια βελτιωμένη έκδοση από εδώ μέχρι τον Αύγουστο (2014) και να του παραδοθεί το Σεπτέμβριο.https://www.trycelery.com/shop/neolucida2014
Πολύ ενδιαφέρον. Ακόμα και αν ισχύει, δε θεωρώ ότι αφαιρεί από την αξία των πινάκων. Είναι μια διαφορετική τεχνική, υποβοηθούμενη από πρώιμη τεχνολογία.
Το είδα πρόσφατα και είναι εκπληκτικό το αποτέλεσμα, αλλά ακόμα περισσότερο το πείσμα και η αφοσίωσή του. Υπάρχουν βέβαια και εκείνοι που αμφισβητούν την θεωρία -ακόμα και μετά από αυτό- αλλά ο άνθρωπος δεν ήθελε να αποδείξει οτι η τεχνική ήταν μια μέθοδος "κλεψιάς" από μέρος του Vermeer αλλά πως η επιστήμη και η τέχνη είναι δυο έννοιες που συμβαδίζουν και συνυπάρχουν. Αξίζει να το παρακολουθήσετε, θα σας κάνει να θέλετε να φτιάξετε μια παρόμοια συσκευή και να πιάσετε τα πινέλα! Γιατί όχι;
Βρίσκω εκπληκτικό το γεγονός ότι ένας άνθρωπος μόνος του αποφασίζει να αμφισβητήσει μια κοινά (απο τους περισσότερους τουλάχιστον) αποδεκτή κοσμοθεωρία. Ακομα και αν του πήρε χρονια να "ηρεμήσει" ο ίδιος, φτάνοντας στο οποίο επιθυμητό αποτέλεσμα, δεν πιστεύω ότι έχασε ούτε μια ημέρα απο την ζωή του, παράλογο ;