Σε μια πιο βάσιμη πορεία πια, ακολουθώντας τον περσινό συναγερμό -που έμοιαζε πιο επικεντρωμένος και έντονος γύρω από ατομικές προσπάθειες για διερεύνηση και σχηματοποίηση μιας ελληνικής σκηνής της τέχνης, γύρω από την ενσωμάτωση Ελλήνων καλλιτεχνών στην παγκόσμια αγορά αλλά και για ένταξη της Ελλάδας στο διεθνή χάρτη της σύγχρονης τέχνης- φέτος καρπωθήκαμε ακόμα πιο έντονα τα αποτελέσματά του. Αυτό συνέβη μέσω καταρχήν της έναρξης δύο Μπιενάλε -μιας στην Αθήνα και μιας στη Θεσσαλονίκη αλλά και το εκθεσιακό πρόγραμμα γύρω από την αθηναϊκή Μπιενάλε Destroy Athens- καθώς επίσης και μέσω της πετυχημένης επανεκκίνησης της Art Athina. Μέσω αυτών των εκδηλώσεων η σύγχρονη τέχνη άρχισε να γίνεται ιδίωμα μεγαλύτερου κοινού, γεγονός πάντα ενθαρρυντικό για την εξέλιξη του πολιτισμού σε έναν τόπο. Καθυστερημένα και αρκετά συντηρητικά λίγο πριν κλείσει η χρονιά, το ΕΜΣΤ αφιέρωσε επίσης μια έκθεση σε σύγχρονους νεότερους καλλιτέχνες (ακολουθώντας αργά αργά το περσινό κύμα παρόμοιων εκθέσεων), η οποία όμως λόγω του φορέα που την υποστηρίζει και του χώρου στον οποίο γίνεται μπορεί να έχει ικανοποιητική επισκεψιμότητα. Μπορεί επίσης φέτος να μην είδαμε γενικά όπως πέρσι «μετακλήσεις» σε πραγματικό χρόνο τελευταίων δρώμενων που συνέτρεχαν στον υπόλοιπο κόσμο των εικαστικών, γεγονός που είχε καλυφτεί πέρσι αρκετά από τον πιο εναλλακτικό εξω-συντεχνιακό κόσμο σε σχέση με τη σύγχρονη τέχνη, αλλά οι ελπίδες για κάτι τέτοιο επικεντρώνονται στη χρονιά που θα διανύσουμε... Πέρα από την Ελλάδα, φέτος ήταν η χρονιά των μεγάλων διεθνών εκθέσεων: Μπιενάλε της Βενετίας, Ντοκουμέντα (κάθε
πέντε χρόνια), Sculpture project Munster (κάθε πέντε χρόνια),
Μπινεάλε της Κωνσταντινούπολης, Μπιενάλε της Λυών κ.λπ… Υπάρχει μαζεμένο πραγματικά πολύ υλικό για επεξεργασία και… αναμετάδοση!
DESTROY ATHENS (MY ADVICE: DESTROY PREJUDICE)
Είναι ψέμα να μην παραδεχόμαστε ότι από τις ενδιαφέρουσες και ελπιδοφόρες στιγμές της χρονιάς ήταν η Μπιενάλε Αθηνών Destroy Athens, είτε μας αρέσει είτε όχι το αποτέλεσμα. Μια φάρσα τριών νέων επιμελητών (με την ελπίδα φυσικά να ταρακουνηθεί το εικαστικό γίγνεσθαι και φυσικά να πραγματοποιηθεί, αλλά μπορεί να μην το φανταζόταν καν τότε) γίνεται πραγματικότητα με τον καλύτερο δυνατό τρόπο για αρχή.
Πρακτικά: με τη βοήθεια όχι μόνο Ελλήνων αλλά κυρίως ξένων χρηματοδοτών (οπότε έχουμε εισροή κεφαλαίου για τα πολιτιστικά δρώμενα) στήνεται μια μικρού μεγέθους Μπιενάλε, η οποία όμως αποτελεί μεγάλου μεγέθους εικαστική έκθεση για την Αθήνα. Μια έκθεση που τελικά μέσα από τη σωστή οργάνωση, την καλή διαφημιστική στρατηγική, τις σωστές επαφές τόσο με τον παγκόσμιο Τύπο όσο και με την παγκόσμια σκηνή της σύγχρονης τέχνης, καταφέρνει όχι μόνο να προσελκύσει σχετικό κόσμο από το εξωτερικό (μπορεί λίγες αλλά πολύ δυνατές προσωπικότητες του συστήματος της τέχνης) στα εγκαίνια, αλλά και ένα πολύ μεγάλο αριθμό γενικού κοινού (γύρω στις 40.000 επισκέπτες κατά τη διάρκεια της έκθεσης). Την ίδια ώρα μέσα από μια γενικότερη διάθεση συνεργασιών -πράγμα που δεν χαρακτηρίζει συνήθως το ελληνικό ταμπεραμέντο, ακόμα και εάν αυτές έγιναν για να ευνοήσουν την Μπιενάλε Αθήνας- οργανώθηκαν μια σειρά εκθέσεων και εκδηλώσεων που έδωσαν την ευκαιρία σε ένα ακόμη μεγαλύτερο εικαστικό δυναμικό να απορροφηθεί και να εκτεθεί τόσο στο διεθνές όσο και στο τοπικό κοινό. Νοηματικά: Μέσα από ένα ιδιαίτερα ευφυώς στημένο, κατασκότεινο και κλειστοφοβικό εργαστήριο-καθαρτήριο της ανθρώπινης κατάστασης, έτσι όπως το φαντάστηκαν οι τρεις επιμελητές, προτείνονται μια σειρά από δυνατά και λιγότερα δυνατά έργα στα οποία έχουμε αναφερθεί εκτενέστατα στο περιοδικό. Μπορεί οι επιλογές να μην είναι οι καλύτερες στο σύνολό τους, επίσης να εμφανίζονται σε μικρό αριθμό έργα που τα έχουμε ξαναδεί στην Ελλάδα (το ειδικό κοινό). Μπορεί η επιλογή των Ελλήνων καλλιτεχνών να ήταν περιορισμένη όχι μόνο στον αριθμό (αλλά δεν κάνανε Μπιενάλε Ελλήνων) αλλά και στο ύφος! Ίσως να συμφωνήσω ότι με ελάχιστες εξαιρέσεις οι επιλογές των Ελλήνων δεν ήταν συναφείς με το θέμα και να έμοιαζε ότι εξυπηρετούν άλλες πολιτικές, αλλά ταυτόχρονα όχι μόνο είδαμε σημαντικότατα έργα, τα οποία δεν είναι από αυτά που ανακυκλώνονται από Μπιενάλε σε Μπιενάλε, αλλά επίσης και το γενικότερο κλίμα και η σύνθεση προκαλούσαν σίγουρα δυνατές αισθήσεις, και πρότειναν μια κατάσταση εγκλεισμού και πεσιμισμού που μπόρεσε να συζητηθεί για τη δυναμική της ή ακόμη τη μετριότητά της σε παγκόσμιο εκθεσιακό επίπεδο. Αν και ακόμα λίγο αμήχανη και άτσαλη (όπως ένα παιδί που ξεκινάει), η Destroy Athens δεν άφησε κανέναν αδιάφορο. Ακόμη και το ότι η ελληνική σκηνή αντιδρά σ’ αυτή τόσο αρνητικά είναι ένα σύμπτωμα επιτυχίας. Έτσι γίνεται με κάθε επιτυχημένη Μπιενάλε εν τη γενέσει, επειδή όλοι θέλουν να είναι μέρος της. Σιγά σιγά η τοπική σκηνή θα καταλάβει τη δύναμη μιας καλής Μπιενάλε (μπορεί να είναι ένα παρωχημένο σχήμα, αλλά αυτή είναι η αλήθεια) και εάν συνεχίσει, θα φροντίσουν όλοι να κάνουν τους εαυτούς τους αισθητούς με διαφορετικό τρόπο κατά τη διάρκειά της και όχι με παράπονα. Η Destroy Athens έβαλε την Ελλάδα στο χάρτη ανεπιστρεπτί!
Δυστυχέστερη στιγμή σε αυτή την τόσο πετυχημένη Μπιενάλε οι εκδόσεις της. Κακοτυπωμένες και με εντελώς αδιάφορο σχεδιασμό, αφήνουν την εντύπωση πως οι εμείς οι Έλληνες δεν μπορούμε να είμαστε ακέραιοι χωρίς μια φτηνοδουλειά. Ο οδηγός της έκθεσης, με καλά κείμενα για τους καλλιτέχνες και ένα πιο ελαφρύ και γενικό κείμενο επιμελητών, παρέχει κάποιες πληροφορίες, αλλά είναι τόσο κακοτυπωμένος (αν και ασπρόμαυρος) που δεν δικαιολογείται για μια τέτοια εκδήλωση. Στο ίδιο πλαίσιο και χειρότερα η έγχρωμη έκδοση της Μπιενάλε με εικόνες από την εγκατάσταση, κακοφωτισμένες και κακοτυπωμένες, να λασπώνουν στις περισσότερες σελίδες, και πολλές φορές με το κεντρικό θέμα να πέφτει στη μέση του βιβλίου και να μη φαίνεται. Όσο για την επιλογή να είναι ένα λογοτεχνικό ανθολόγιο, μοιάζει περισσότερο με μια επίδειξη γνώσεων και είναι άσκοπη εφόσον πολλά κείμενα υπάρχουν στων περισσοτέρων τις βιβλιοθήκες. Πολύ καλύτερη η έκδοση του συνεδρίου.
RESTART
Η επανεκκίνηση της Art Athina υπήρξε πολύ ελπιδοφόρα, με καλές γκαλερί να συμμετέχουν στο εκθεσιακό πρόγραμμα (που φτάνει σχεδόν τα παλαιότερα στάνταρ), με άψογη αρχιτεκτονική χρήση του εκθεσιακού χώρου, με πολύ ενδιαφέρον παράλληλο πρόγραμμα και ιδιαίτερα την έκθεση Sygxroni Elliniki Skini, η οποία μετέδωσε μια ενέργεια και μια δυναμική της τοπικής παραγωγής θέτοντας καίρια ερωτήματα. Και με μια δυναμική παρέα πολύ σημαντικών συλλεκτών που κατέφτασαν για να την επισκεφτούν και για τους οποίους όποιος γκρινιάζει ότι δεν τους είδε πρέπει να προσπαθήσει λιγάκι παραπάνω να τους πλησιάσει ή να τους εντυπωσιάσει εάν ενδιαφέρεται, όπως κάνουν όλες οι γκαλερί ανά τον κόσμο!
REMAP
Μια πολύ ενδιαφέρουσα εκδήλωση, ανταρτο-γειτονιά γκαλερί σε «χαλάσματα» του Μεταξουργείου πριν ανακαινισθούν, που ενεργοποίησε ιδιαίτερα την εικαστική σκηνή της πόλης να πράξει και να παρακολουθήσει. Προβολές βίντεο σε ανοιχτό σινεμά, μουσική, δράσεις, συμμετοχή ξένων δυναμικών γκαλερί μαζί με τις ελληνικές δημιούργησαν ένα κλίμα το οποίο μπορεί σε αναπτυγμένα κέντρα όπως η Νέα Υόρκη να είναι καθημερινότητα, αλλά εδώ χρειάζεται ολόκληρη υποδομή για να υπάρξει. Προς γνώση και συμμόρφωση!
σχόλια