Αν κάποιος που δεν έχει ακούσει ποτέ του ούτε για Τσίπρα ούτε για ΝΔ ούτε για μνημόνια βρισκόταν στην Ελλάδα τις ημέρες της εκλογικής αναμέτρησης, θα έξυνε το κεφάλι του με απορία για όλα αυτά που συμβαίνουν. Το ίδιο κάνουμε κι εμείς, σε έναν βαθμό, απαριθμώντας τα σημαντικότερα στοιχεία των τρίτων φετινών εκλογών.
1.
ΚΟΡΕΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΠΑΘΕΙΑ
Είχαμε (πρόωρες!) εκλογές τον Ιανουάριο, μετά δημοψήφισμα τον Ιούλιο και τώρα ξανά εκλογές, με αιτιολογία πως πρέπει να ερωτηθεί ο λαός. Παρ' ότι ο λαός απάντησε δύο φορές ήδη, η κυβέρνηση έκανε πάντα το δικό της, όπως εκείνος ο παίκτης στο «Ποιος θέλει να γίνει εκατομμυριούχος» που χρησιμοποίησε τη βοήθεια απ' το τηλέφωνο, πήρε τον πατέρα του, αυτός του είπε τη σωστή απάντηση, αλλά ο παίκτης έδωσε ως τελική αυτήν που είχε προαποφασίσει.
Μετά από τόσες εκλογές, διαψεύσεις και απογοητεύσεις, και αντίθετα απ' ό,τι θα περίμενε κανείς, ο κόσμος δεν αντιδρά πια ούτε με οργή ούτε με διαδηλώσεις. Αντέδρασε σαν τηλεθεατής του «Εκατομμυριούχου»: είδε το ναυάγιο μπροστά στα μάτια του, αλλά αυτήν τη φορά δεν δέθηκε συναισθηματικά με το καράβι.
Οι εκλογές θεωρούνται ντέρμπι, αλλά με ποσοστά τύπου 24% μοιάζουν περισσότερο με ντέρμπι ουραγών. Η αποχή αναμένεται να είναι μεγαλύτερη από ποτέ και σ' αυτό συντελεί το ότι, σε αντίθεση με τις προηγούμενες εκλογές που δεν ξέραμε τι θα μας ξημερώσει (και αν θα βγούμε απ' το ευρώ), τώρα ξέρουμε ότι θα κερδίσει το Μνημόνιο έτσι κι αλλιώς.
2.
ΔΗΜΟΣΚΟΠΗΣΕΙΣ
Ποτέ δεν μάθαμε γιατί οι δημοσκοπήσεις έπεσαν τόσο έξω στις περισσότερες εκλογικές αναμετρήσεις, και οι δημοσκόποι δεν προσπάθησαν ούτε να μας εξηγήσουν αλλά ούτε και να μας καθησυχάσουν πως έμαθαν το μάθημά τους και διορθώθηκαν.
Οι περισσότερες πρόσφατες δημοσκοπήσεις ταυτίζονται πάνω-κάτω, αλλά υπήρξε μέρα που ένα γκάλοπ έδειχνε τη ΛΑ.Ε. εκτός Βουλής με 2,6%, ενώ άλλο την έδειχνε τρίτο κόμμα με 8%, γεγονός που μας κάνει να τις παρακολουθούμε με περιέργεια και δυσπιστία, χωρίς τελικά να τις παίρνουμε στα σοβαρά.
Η κυρίαρχη αφήγηση των οπαδών του ΣΥΡΙΖΑ είναι πως όλες οι δημοσκοπήσεις είναι μαγειρεμένες απ' τα κανάλια και τους εργολάβους, ενώ υπήρξε και η υπόνοια πως τα κανάλια παγίδευσαν τον Τσίπρα ώστε να πάει σε εκλογές με ψεύτικες δημοσκοπήσεις που του έδιναν αυτοδυναμία. Η δεύτερη θεωρία, βέβαια, μοιάζει να αποδέχεται πως οι τωρινές δημοσκοπήσεις είναι αληθινές, εξού και η παγίδα στην οποία έπεσε ο Τσίπρας.
Σε κάθε περίπτωση, όταν μέχρι και τις ημέρες των εκλογών υπάρχει ντέρμπι, είναι συνηθισμένο να παίρνει ξαφνικά κεφάλι ο νικητής. Η δυναμική των τελευταίων ημερών αναπτύσσεται ραγδαία και το ίδιο έγινε και με το δημοψήφισμα (ακόμα και η εταιρεία δημοσκοπήσεων στην εφημερίδα «Αυγή» έδειχνε μπροστά το Ναι, εκτός αν τα μαγείρεψε και η «Αυγή» εναντίον του ΣΥΡΙΖΑ).
Δεν αποκλείεται το ίδιο να συμβεί και τώρα, και το τελευταίο διήμερο να κατασταλάξουν οι αναποφάσιστοι (οι περισσότεροι προέρχονται απ' τον χώρο του ΣΥΡΙΖΑ) και το πρώτο κόμμα να έχει μια ανέλπιστα μεγάλη διαφορά απ' το δεύτερο.
Μετά από τόσες εκλογές, διαψεύσεις και απογοητεύσεις, και αντίθετα απ' ό,τι θα περίμενε κανείς, ο κόσμος δεν αντιδρά πια ούτε με οργή ούτε με διαδηλώσεις. Είδε το ναυάγιο μπροστά στα μάτια του, αλλά αυτήν τη φορά δεν δέθηκε συναισθηματικά με το καράβι.
3.
KANAΛΙΑ
Εδώ και χρόνια τα κανάλια έπαιζαν όλο και μικρότερο ρόλο στις αποφάσεις του κόσμου στις εκλογές (περισσότεροι ενημερώνονται από το Ίντερνετ και το εμπιστεύονται περισσότερο, ακόμα κι αν διαβάζουν απιθανότητες στο μπλογκ «Μ' έκαψες»).
Όμως τα ιδιωτικά κανάλια έφτασαν πλέον να επηρεάζουν αντίστροφα. Ό,τι υποστηρίξει η τηλεόραση στιγματίζεται ως διαπλεκόμενο, κακό για τον λαό και κατάπτυστο. Το αποτέλεσμα; Η προπαγάνδα των καναλιών γυρίζει μπούμερανγκ στους εκλεκτούς τους, αλλά και στα ίδια.
Αν η Τρέμη πει άσπρο, όλοι θα ψηφίσουν μαύρο, κι αυτό το εκμεταλλεύτηκαν στο έπακρο τα «αντικαθεστωτικά» κόμματα, τώρα περισσότερο από ποτέ, για να χτίσουν το ηρωικό προφίλ τους. Οι πιο ψυλλιασμένοι πολιτικοί, μάλιστα, πηγαίνουν έτοιμοι για καβγά, έχοντας σκεφτεί από πριν τις προσβολές που θα πουν στον Μπογδάνο για να αυτοδιαφημιστούν.
Κάτι εξαιρετικά εύκολο –το να γίνεις αγενής και να επιτεθείς σ' αυτόν που σου έδωσε βήμα– θεωρείται τεράστια επαναστατική κίνηση και το YouTube είναι γεμάτο βιντεάκια με τίτλους όπως «Η Ζωή ξεσκίζει τη Σία Κοσιώνη!!!» ή «Ο Κατρούγκαλος ξεφτιλίζει τον κουρέλα τον Πρετεντέρη».
Μια θεωρία λέει πως το ΜΕGA το γνωρίζει αυτό και έχει αναλάβει να σώσει τον Τσίπρα, αφήνοντας τους δημοσιογράφους του ευάλωτους κι εκτεθειμένους στην αρένα των τηλεκαβγάδων.
Όλα αυτά, βέβαια, καταφέρνουν να αποσπούν τον κόσμο απ' την ουσία του μιντιακού ζητήματος, που είναι πως, παρά τα μεγάλα λόγια, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛ. δεν πραγματοποίησε καμία απ' τις απειλές της. Δεν υποχρέωσε ούτε έναν καναλάρχη να εξοφλήσει το χρέος του, δεν προχώρησε καθόλου την αδειοδότηση των καναλιών, και όσα σκληρά θα έκανε δήθεν εναντίον των καναλαρχών τα μετέθεσε για μετά τις εκλογές, παρατείνοντας τη διαβούλευση του περίφημου νομοσχεδίου – ώστε να μην τους κακοκαρδίσει προεκλογικά. Την ίδια ώρα η ΕΡΤ ελεγχόταν πλήρως απ' την κυβέρνηση, και το Κανάλι της Βουλής απ' τη Ζωή Κωνσταντοπούλου, και παρότι οι πολίτες πληρώνουν άμεσα και τα δύο, έδειξαν έως και αδιαφορία για την κρατική προπαγάνδα.
4.
ΤΑ ΛΑΪΚΑ ΠΑΙΔΙΑ
Κάποτε, ο πιο σοβαρός θεωρούνταν καταλληλότερος για πρωθυπουργός. Τώρα, και εξαιτίας της μετεωρικής ανόδου του Βαγγέλη Μεϊμαράκη, αν ένας πολιτικός θέλει να πείσει κόσμο, πρέπει να φαίνεται όσο πιο «λαϊκός» γίνεται, με μια προσποιητή μαγκιά που θυμίζει Χάρρυ Κλυνν, των '80s βέβαια.
Όταν ο Γιάννης Πανούσης θέλησε να κολακέψει τον Τσίπρα, μας διαβεβαίωσε ότι είναι «ένα λαϊκό παιδί», ενώ ο Μεϊμαράκης δεν έχει σταματήσει να τονίζει ότι «εγώ έτσι ήμουν πάντα κι έτσι θα είμαι».
Και ξαφνικά, όσο απαραίτητα είναι για τους νέους άντρες τα μούσια και τα tattoos, τόσο ζωτικής σημασίας έγινε για τους πολιτικούς η δήθεν αυθεντική, καλόκαρδη και χιουμοριστική μαγκιά – οι πρώτοι χωρίς αυτά νομίζουν ότι δεν θα σταυρώσουν γκόμενα, οι δεύτεροι ψηφοφόρο.
Η πόλωση που προσπάθησαν (ανεπιτυχώς) να δημιουργήσουν οι δύο μεγάλοι μονομάχοι βασίστηκε στα πειράγματα, τα ευφυολογήματα, τη χύμα γλώσσα. Πρέπει να το παραδεχτούμε πάντως: όλα αυτά είναι χίλιες φορές καλύτερα απ' τις βρισιές, την ένταση και το μίσος περασμένων εκλογικών αναμετρήσεων. Όμως, όπως κι εκείνα, λειτουργούν ως προπέτασμα καπνού, κρύβοντας την ένδεια ουσιαστικών πολιτικών λύσεων και προγραμμάτων.
5.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΕΙΣ
Πόσο πιο καλόκαρδα είναι τα φετινά σποτάκια σε σχέση με την καταστροφολογία, τη μαύρη διαφήμιση και την κακία που απέπνεαν οι προεκλογικές διαφημίσεις συνήθως! Οι διαφημίσεις που συζητήθηκαν πιο πολύ φέτος ήταν των μικρών κομμάτων, πράγμα που σημαίνει πως τα δύο μεγαλύτερα δεν θέλησαν να ρισκάρουν καθόλου, κάνοντας προβλέψιμα και αρκούντως ασφαλή σποτ. (Στου ΣΥΡΙΖΑ έλειπε η Ελπίδα, και είδαμε αντιπροσωπευτικούς ψηφοφόρους του να μας λένε διάφορα πράγματα, στης ΝΔ, πάλι, είδαμε τη Μαρία και τον Θανάση που προσπαθούν και τα καταφέρνουν – τυπικές πολιτικές διαφημίσεις παλαιού τύπου.)
Τις εντυπώσεις έκλεψαν τα αυτοσαρκαστικά σποτ της ΛΑ.Ε. Δίνοντας τόση έμφαση στο χιούμορ και τον αυτοσαρκασμό (ή να πω ναρκισσισμό;) και τόσο λίγη έμφαση στην πολιτική και στις λύσεις που φέρνει τη ΛΑ.Ε., το κόμμα την πάτησε αγρίως. Επιβεβαίωσε και τσιμεντοποίησε την μέχρι τότε περιρρέουσα υποψία ότι πρόκειται για ένα μάτσο αιθεροβάμονες που λένε ωραία επαναστατικά λόγια αλλά δεν έχουν συγκεκριμένες, καθησυχαστικές απαντήσεις για τίποτα.
Με τον ίδιο τρόπο την πάτησαν και οι ΑΝ.ΕΛ., που ήλπισαν να επαναλάβουν το σουξέ με τον μικρό Αλέξη και συνδύασαν λαϊκότητα με χιούμορ στις διαφημίσεις τους με τον Μεϊμαράκη. Έγιναν viral, συζητήθηκαν πολύ, άρεσαν, όμως πολλές ψήφους δεν έφεραν. Έλειπε η πολιτική απ' αυτά, πράγμα που είναι ενδεικτικό της πολιτικής ατμόσφαιρας γενικά: «Ας μη μιλήσουμε για συγκεκριμένες πολιτικές, ας μη δεσμευτούμε για λύσεις, ας κάνουμε απλώς πλακίτσα».
Δεν είναι περίεργο που σε αυτές τις εκλογές τα ποσοστά του Λεβέντη αναμένονται υψηλά. Πέρα απ' τις πολιτικές που προτείνει, ώθηση του δίνει αυτή η χαλαρότητα και διάθεσης και ψήφου των πολιτών...
6.
ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ ΑΡΧΗΓΟΙ ΚΑΙ ΝΤΙΜΠΕΪΤ
Ο Αλέξης Τσίπρας μπορεί να κόστισε στη χώρα δεκάδες δισ. ευρώ, αλλά τουλάχιστον, σύμφωνα με τον ίδιο, απέκτησε εμπειρίες. Η δημοτικότητά του έχει πέσει δραματικά, αλλά όχι τόσο όσο θα έπεφτε αν τα πρώτα μέτρα του Μνημονίου του άρχιζαν να εφαρμόζονται. Αυτό, σε συνδυασμό με το γεγονός πως το κόμμα του κυβέρνησε για πολύ λίγο, αλλά και με το ότι παραμένει συμπαθής και μοιάζει φιλότιμος, θα κάνει πολλούς να του δώσουν μια δεύτερη ευκαιρία, ειδικά τώρα που το διακύβευμα δεν είναι πια τεράστιο. Η παρουσία του στα δύο ντιμπέιτ ήταν αξιοπρεπής, αλλά γεμάτη «άλλα λόγια ν' αγαπιόμαστε», με μικρά και μεγάλα ψέματα και διαστρεβλώσεις.
Ο Βαγγέλης Μεϊμαράκης από προσωρινός πρόεδρος έγινε ημιμόνιμος, και με το λαϊκό του προφίλ άλλαξε τα δεδομένα, κάνοντας και τον Τσίπρα να προσπαθεί κάπως να τον μιμηθεί. Αντιλήφθηκε ότι ο λαός θέλει συνεργασίες και δεν μοιάζει να καίγεται να γίνει ο ίδιος πρωθυπουργός (ίσως, μάλιστα, να τον συμφέρει να βγει ο Τσίπρας και να φάει εκείνος το ζόρι). Παρ' όλα αυτά, τα αρνητικά του τον κρατούν χαμηλά: ο παλαιοκομματισμός του, οι σκιές σκανδάλων, ο απρόβλεπτος χαρακτήρας του και οι παλαιολιθικές ιδέες του για τα κοινωνικά θέματα δύσκολα θα κερδίσουν τη νέα γενιά. Η παρουσία του στα ντιμπέιτ ήταν εντυπωσιακά εκρηκτική, κάνοντάς μας όμως να μιλάμε για την έκρηξή του, τις ειρωνείες ή και το ύψος του, αλλά όχι για την πολιτική του...
Ο Νίκος Μιχαλολιάκος κατά σύμπτωση μπήκε στη φυλακή επί ΝΔ και βγήκε επί ΣΥΡΙΖΑ, ενώ η δίκη του παίρνει συνεχώς αναβολές και ο ίδιος, αν και υπόδικος, κάνει κανονικά την προεκλογική του εκστρατεία. Η μεταναστευτική κρίση σίγουρα θα τον ωφελήσει, όμως, εκτός αν η Χ.Α. πάρει πάνω από 15%, φαίνεται να διαψεύδεται ο φόβος πολλών πως αν ο ΣΥΡΙΖΑ αποτύγχανε, θα ερχόταν δυναμικά στα πράγματα η Χρυσή Αυγή, ίσως και ως τρίτο κόμμα. Παρότι οι «αντιμνημονιακοί» ήταν η πλειονότητα μέχρι πρόσφατα, περιέργως τα αντιμνημονιακά κόμματα δεν φαίνεται πως θα εκτοξευθούν όσο θα φανταζόταν κανείς. Άγνωστο αν η παρουσία του στο ντιμπέιτ θα του έδινε πόντους ή θα τον απομυθοποιούσε εντελώς...
Ο Παναγιώτης Λαφαζάνης, εκτός αν κάνει το εκλογικό θαύμα και πάρει διψήφιο ποσοστό, μοιάζει να είναι απ' τους χαμένους της προεκλογικής περιόδου. Οι θέσεις του κόμματός του κανονικά εκφράζουν την πλειονότητα των ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ του Ιανουαρίου του '15, αλλά και των ψηφοφόρων του Όχι στο δημοψήφισμα, κι όμως ελάχιστοι απ' όλους αυτούς τελικά θα τον ψηφίσουν. Στο ντιμπέιτ έκανε το στρατηγικό λάθος να παίξει επισήμως με την ιδέα της δραχμής ανοιχτά, χωρίς να μπορέσει να πείσει για το εναλλακτικό του σχέδιο, τρομάζοντας έτσι αρκετούς δυνάμει ψηφοφόρους του.
Ο Σταύρος Θεοδωράκης έκανε άλλη μια αξιοπρεπή, αλλά μάλλον αδιάφορη καμπάνια, επιμένοντας στα προβλήματα και τις λύσεις. Το «σοβαρό αλλά ανθρώπινο» στυλ του έμοιαζε νερόβραστο σε σύγκριση με αυτό των πιο εξαντρίκ πολιτικών αρχηγών, αν και η επιμονή του στην ουσία δεν αποκλείεται να του δώσει πόντους μακροπρόθεσμα. Στο ντιμπέιτ, πάντως, με όλους τους αρχηγούς ήταν ο πιο άνετος και παρουσίασε με σχετική σαφήνεια τις προτάσεις του.
Η Φώφη Γεννηματά κάποια στιγμή φάνηκε πως μπορούσε να ημι-αναγεννήσει το ΠΑΣΟΚ, η παρουσία της όμως στο ντιμπέιτ, όπου σαν δασκαλεμένη κοιτούσε την κάμερα κι έλεγε το ποιηματάκι της, μάλλον της έκανε κακό. Είναι, πάντως, σχετικά άφθαρτο πρόσωπο (αν σκεφτούμε πόσο φθαρμένα είναι τα περισσότερα παλιά στελέχη του ΠΑΣΟΚ) και η συνεργασία με τον νεαρό ηγέτη της ΔΗΜ.ΑΡ. μπορεί να φανεί ελκυστική σε παλιούς ψηφοφόρους του ΠΑΣΟΚ τώρα που οι έννοιες «μνημόνιο» και «αντιμνημόνιο» δεν παίζουν πια τόσο ρόλο.
Ο Πάνος Καμμένος έκανε ό,τι μπορούσε για να τον προσέξουμε σε αυτή την προεκλογική καμπάνια, αγχωμένος με τις δημοσκοπήσεις, που τον δείχνουν πάλι τσίμα-τσίμα στη Βουλή. Έκανε χτυπήματα κάτω απ' τη μέση (τις βρόμικες δουλειές του Τσίπρα, λένε πολλοί), χλεύασε, κατηγόρησε, είπε ψέματα στο ντιμπέιτ για τις δύο καταδίκες του, το έπαιξε αντιμνημονιακός, ενώ έφερε και ψήφισε Μνημόνιο, στο τέλος είπε πως αν δεν τον βάλουμε στη Βουλή, φεύγει απ' την πολιτική. Κατά πάσα πιθανότητα, το σόου του θα τον κρατήσει στην πολιτική για πολλά χρόνια ακόμη.
Ο Δημήτρης Κουτσούμπας ήταν σταθερός, αλλά άτολμος. Δεν έκανε την ισχυρότερη αντιπολίτευση, ούτε είχε την καλύτερη παρουσία στο ντιμπέιτ, σαν να μη θέλει πραγματικά να αυξήσει ιδιαίτερα τα ποσοστά του. Προβλέψιμος, αλλά αξιοπρεπής.
Ο Βασίλης Λεβέντης φέτος θα δικαιωθεί μετά από δεκαετίες παρουσίας στην τηλεόραση, και το ενδιαφέρον είναι πως θα το πετύχει υποστηρίζοντας πράγματα που κανονικά δεν είναι τόσο δημοφιλή (απολύσεις!). Πολλοί μπορεί να τον ψηφίσουν για χαβαλέ, οι περισσότεροι ψηφοφόροι του όμως γνωρίζουν το πρόγραμμά του, όσο τουλάχιστον γνωρίζουν και οι ψηφοφόροι των άλλων κομμάτων τα προγράμματα των εκλεκτών της ψήφου τους.
