Τι νοιώθουν οι πέτρες
Στη «Γεωλογία των Media» ο Jussi Parikka αναφέρεται στην πρώτη ύλη των μέσων που ορίζει τη δομή τους: «ξεκινάει πριν καν αρχίσουμε να μιλάμε για αυτά, με τα ορυκτά, την ενέργεια, τη διαθεσιμότητα, τις επιδράσεις και τις συγκεκριμένες μεταλλικές συμφωνίες που επιτρέπουν την επικοινωνία, μετάδοση, επαγωγή, ή προβολή τους». Ο Parikka αναγνωρίζει, στην ιστορία της σύγχρονης τέχνης, δύο κατευθύνσεις, μία που δουλεύει με τις «τεχνολογικές προεκτάσεις του ανθρώπου» και μία που διαβάζει και αφήνει ίχνη «στη στοιχειώδη γη, στο στοιχειώδες έδαφος».
Οι Αυτοψίες της Πάσκουα Βοργιά ψάχνουν ανάμεσα στις δύο αυτές κατευθύνσεις. Στη βάση τους βρίσκεται μια πολιτική πράξη: το ταίριασμα των ελάχιστων καταστροφών που αφήνει η Ιστορία στο έδαφος και στις επιφάνειες της πόλης με τα τεκμήριά του λόγου τους, συνήθως κομμένα από τα media της εποχής της ύφεσης. Οι καταστροφές αυτές είναι στην πλειοψηφία τους πράξεις βίας που συντελούνται από συγκεκριμένους ανθρώπους, ακούσιους ή εκούσιους φορείς – θύματα, θύτες, σπανιότερα παρατηρητές – της σύγχρονης ελληνικής Ιστορίας.
Οι πράξεις βίας, οι μικρές και μεγάλες καταστροφές γράφονται και χωνεύονται στο έδαφος της Αθήνας μαζί με χιλιάδες άλλες ανθρώπινες πράξεις, μοναδικές ή καθημερινές, μισοφτιαγμένα σχέδια, ανεκτέλεστες πολιτικές, βρωμιά, κορίματα, τον ίδιο τον Καιρό. Το έδαφος της Αθήνας είναι ένα βιβλίο που δεν διαβάζεται. Το παλίμψηστο είναι το κυριότερο πρόσωπό της, βαθύ, μεταβαλλόμενο, όπου η εντροπία κατακάθεται αργά, που η καταστροφή αλλάζει ραγδαία, σε οριζόντιες στοιβάδες λησμονιάς. Έτσι μεταμορφώνεται η Αθήνα — και γι' αυτό δε φωτογραφίζεται.
Τι συνέβει όμως εκεί, τότε; Τι συμβαίνει εδώ, τώρα; Ποιός το λέει; Και τι κάνω εγώ γι' αυτό;
Κάποιος χτύπησε κάτι. Κάποιος χτύπησε κάποιον. Κάποιος έκλεισε τον διακόπτη. Κάποιος έβγαλε το πιστόλι και πυροβόλησε.
Μια αυτοψία οδηγείται σε απαντήσεις από την παράθεση στοιχείων σε συγκεκριμένο τόπο και χρόνο. Ακολουθεί το γεγονός και σβήνει τη ζωντανή μεταδοσή του. Δεν ερμηνεύει – βρίσκει μία βασική αιτία. Κατασκευάζει δικιές της μεθόδους σάρωσης του εδάφους, μέτρησης του χώρου, ανάγνωσης του γεγονότος – βρίσκοντας και συνδυάζοντας παράταιρα εργαλεία. Προϋποθέτει μια επίσκεψη, μια μαρτυρία, έναν ενεργό εαυτό. Βάζει ένα κείμενο ενός χρόνου κάτω από μια εικόνα ενός άλλου. Τα βλέπει να συγκρούονται και να αποκαλύπτουν τη βία που τα προκάλεσε. Δεν παρακολουθεί τη ζωντανή μετάδοση: ψάχνει μια μικρή ρωγμή – τις γραμμές μιας κραυγής.
Πάνω, γύρω και πέρα από τις Αυτοψίες υπάρχει ο λευκός θόρυβος της κρίσης. Ένα μείγμα θεαματικών και συνταρακτικών εικόνων, ακατάληπτου λόγου, παρεμβολών, διαφωνιών, ακατάληκτων συζητήσεων, αθυμίας και παραίτησης, καταιγιστικών γεγονότων, άκυρων συνθημάτων, αυτοεκπληρούμενων προφητειών, μελλοντολογίας, καταστροφολογίας, κακοφωνίας και οχλαγωγής. Ο θόρυβος είναι η βασική απάντηση των media και του δημόσιου λόγου στην εποχή της ύφεσης. Ορίζει ένα εμμονικό, υστερικό, ξέπνοο παρόν, σε συνεχή ροή. Προκαλεί υπερδιέγερση, σύγχιση και οργή.
Η πολιτική πράξη των Αυτοψιών, πέρα από το ταίριασμα των ρηγμάτων και των κραυγών τους, είναι η απόπειρα να διασώσουν κομμάτια της Ιστορίας που γράφεται –και ξεγράφεται— αυτή τη στιγμή. Ψάχνοντας θραύσματα της ύλης και του λόγου σε κοντινό πλάνο, βλέποντας και διαβάζοντας γεγονότα πριν και μετά το συνεχές παρόν, απέχοντας από την παραγωγή λευκού θορύβου, οι Αυτοψίες προσπαθούν να ξεπεράσουν τη διπολική αμφισβήτηση και τις εμμονικές διηγήσεις της σύγχρονης Ιστορίας μας. Η ευστοχία τους θα κριθεί όταν οι χαρακτήρες τους ξεχαστούν: εκτός θορύβου.
Η αρχαιολογία του μέλλοντος της Αθήνας θα σαρώσει το έδαφός της – ένα τοπίο απορριμάτων, χωνεμένων καταλοίπων του τεχνολογικού μας πολιτισμού, και των ανθρώπων του. Οι μελλοντικές ιστορίες της ίσως αποκαλύψουν μια πολιτεία που φτιάχνεται και καταστρέφεται από τους νέους της, και από αυτούς που τους χτυπούν αλύπητα. Τις χαμένες γενιές «ανόητων και γενναιόδωρων» νέων του Στρατή Τσίρκα και του Roberto Bolaño που πήραν «τα όπλα αντί για τα γράμματα», «σπέρνοντας μια ολόκληρη ήπειρο με τα κόκκαλα τους».
Πέτρος Μπαμπασίκας
Απρίλιος 2015
Η Πάσκουα Βοργιά γεννήθηκε στο Λονδίνο το 1975.
Σπούδασε ψυχολογία και πολιτιστική διαχείριση. Έχει συμμετάσχει με βίντεο και φωτογραφία, σε φεστιβάλ και εικαστικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό («Depression Era: Στην Εποχή της Ύφεσης», Μουσείο Μπενάκη και Mois de la Photo, Παρίσι, "No Country for Young Men", BOZAR, Βρυξέλλες, PhotoBiennale 2014, Θεσσαλονίκη, "Τρίτη Φύση", a.antonopoulou.art gallery, Αθήνα, Lincoln Center for the Arts, Νέα Υόρκη, FLUSS, Wolkersdorf-Αυστρία, Soho Photo Gallery, Νέα Υόρκη, "Κρυμμένη Αθήνα", The Arts Foundation, Αθήνα κ.α).
Συμμετέχει από το 2011 ως επιμελήτρια και καλλιτέχνης στην κολεκτίβα Depression Era.
Η έκθεση πραγματοποιείται στο Οπλοστάσιο/Τέχνης
Μηλιώνη 10, Κολωνάκι
Εγκαίνια: Τρίτη 28 Απριλίου, 19:00-22:00
Διάρκεια έκθεσης: Τρίτη 28 Απριλίου – 13 Ιουνίου 2015
Ώρες λειτουργίας: Δευτ.-Παρ.18.00-21.00 & Σαβ. 12.00-15.00
σχόλια