Η μαγεία των χειροποίητων σκιών της Λότε Ράινιγκερ

Έφτιαχνε σιλουέτες, σχήματα δηλαδή κόβοντας μαύρο χαρτόνι με ψαλίδι, και τις τοποθετούσε σε άσπρη ή κάποια άλλη ανοιχτόχρωμη επιφάνεια. Έπειτα φωτογράφιζε κάθε μικρή κίνηση και το σύνολο αυτών των φωτογραφιών δημιουργούσε την ψευδαίσθηση της κίνησης.
0

Η Google αφιερώνει σήμερα την κεντρική σελίδα της στη Λότε Ράινιγκερ με ένα doodle που συνοψίζει την καριέρα της, δείχνοντάς την να ξεκινά από το εργαστήριό της και να διασχίζει τους κόσμους που η ίδια έφτιαξε, φυσικά με την τεχνική που εισήγαγε και ανέπτυξε με τα χρόνια. Το animation σιλουέτας, όπως ονομάζεται, είναι μια εξέλιξη του θεάτρου σκιών της Κίνας και γενικότερα της ανατολικής Ασίας, όπου για χρόνια ήταν ο βασικός τρόπος για περάσουν από γενιά σε γενιά λαϊκοί μύθοι της περιοχής. Η Ράινιγκερ εντυπωσιάστηκε σε πολύ νεαρή ηλικία από αυτή την τεχνική την ίδια ώρα που οι φανταστικές ιστορίες του Μελιές και άλλων πρωτοπόρων του σινεμά, την συνεπήραν και της έδωσαν την ιδέα για αυτό το ιδιόμορφο πάντρεμα.

Ο τρόπος με τον οποίο δημιούργησε την τέχνη της ήταν καθαρά χειρωνακτικός. Έφτιαχνε σιλουέτες, σχήματα δηλαδή κόβοντας μαύρο χαρτόνι με ψαλίδι, και τις τοποθετούσε σε άσπρη ή κάποια άλλη ανοιχτόχρωμη επιφάνεια. Έπειτα φωτογράφιζε κάθε μικρή κίνηση και το σύνολο αυτών των φωτογραφιών δημιουργούσε την ψευδαίσθηση της κίνησης. Πριν ξεκινήσει την προσωπική της καριέρα, έφτιαχνε κάρτες μεσότιτλων για τις βωβές ταινίες του Πολ Βέγκενερ και η εξαιρετική δουλειά που έκανε με τους κινούμενους τίτλους στον Αυλητή του Χάμελιν (1918) την έστειλε σε ένα εργαστήριο εκμάθησης κινούμενης εικόνας, ώστε να τελειοποιήσει την τεχνική της. Ξεκίνησε παραγωγές μικρού μήκους από το 1919, γνώρισε τον σύντροφο της ζωής της Καρλ Κοχ, την αφρόκρεμα της γερμανικής αβάν γκαρντ τα επόμενα χρόνια, ενώ συνέχισε παράλληλα να δουλεύει και σε άλλες ταινίες, όπως τους Νιμπελούγκεν του Φριτς Λανγκ όπου έκανε σχέδια για μια εντυπωσιακή ονειρική σκηνή.

Το μαύρο που μοιραία ακολουθούσε τους ήρωές της διατηρούσε πάντοτε το μυστήριο γύρω από αυτούς ενώ έδινε και στο υπόλοιπο περιβάλλον τον χαρακτήρα του απόκοσμου και συχνά ονειρικού, με αποτέλεσμα να κάνει αυτό ακριβώς που έκαναν και οι Ασιάτες στο θέατρό τους, να μην απομυθοποιεί δηλαδή το υλικό της λόγω της απεικόνισης και να κρατά την μαγεία παρά το πέρασμα των χρόνων.


Όλα αυτά για να φτάσει στη στιγμή που θα μπορούσε να σηκώσει μόνη της το βάρος μιας ταινίας μεγάλου μήκους, κάτι που για τα δεδομένα του animation έμοιαζε εξωπραγματικό. Τελικά χρειάστηκαν 3 χρόνια και 100 χιλιάδες περίπου σιλουέτες, μια επίπονη αλλά και ταυτόχρονα κομψή και λεπτή δουλειά, στοιχεία που αποτυπώνονταν μέσα στην κίνηση τόσο έντονα που τελικά χαρακτήριζαν τις προσωπικότητες των ηρώων της. Οι Περιπέτειες του Πρίγκιπα Αχμέντ που ολοκληρώθηκαν τελικά το 1926, είναι η πιο διάσημη δουλειά της, αλλά και το animation που διεκδικεί τον τίτλο του πρώτου μεγάλου μήκους στην ιστορία του σινεμά. Η πλοκή του είναι μια συρραφή περιπετειών από τις Χίλιες και Μια Νύχτες, ενός ακόμη δηλαδή λαϊκού μύθου, πεδίο που ήταν και η βασική πηγή έμπνευσης της Ράινιγκερ σε όλη της την καριέρα, καθώς εργάστηκε πάνω σε πολλές ιστορίες της χώρας της. Το μαύρο που μοιραία ακολουθούσε τους ήρωές της διατηρούσε πάντοτε το μυστήριο γύρω από αυτούς ενώ έδινε και στο υπόλοιπο περιβάλλον τον χαρακτήρα του απόκοσμου και συχνά ονειρικού, με αποτέλεσμα να κάνει αυτό ακριβώς που έκαναν και οι Ασιάτες στο θέατρό τους, να μην απομυθοποιεί δηλαδή το υλικό της λόγω της απεικόνισης και να κρατά την μαγεία παρά το πέρασμα των χρόνων.


Η ολοκλήρωση πάντως της ταινίας έφερε τη Ράινιγκερ στην δυσάρεστη θέση να αναζητά διανομέα για περίπου ένα χρόνο, ώσπου μια προβολή της ταινίας στο Παρίσι, χάρη στη βοήθεια του καλού της φίλου Ζαν Ρενουάρ, έφτανε για να γίνει σταδιακά μεγάλη επιτυχία αλλά και να αναγνωριστεί από τους κριτικούς. Αυτό ήταν και το κατάλληλο εφόδιο για μια μεγάλη καριέρα σε έναν τόσο συγκεκριμένο και προσωπικό κλάδο του animation. Η συνέχεια περιείχε μια διασκευή του Doctor Dolittle, πετυχημένη εισαγωγή της μουσικής με τη δημιουργία ενός είδους οπτικοποιημένων μουσικών κλιπ, διασκευές σε όπερες όπως η Κάρμεν το 1933 και ο Μαγικός Αυλός στην ταινία Papageno το 1935. Οι δύο τελευταίες δουλειές έγιναν μάλιστα στο ξεκίνημα μιας περιόδου όπου και αυτή και ο σύντροφός της γύριζαν διάφορες χώρες της Ευρώπης, καθώς φοβούμενοι την άνοδο του ναζιστικού κόμματος στη Γερμανία, έφυγαν από τη χώρα τους αλλά δε μπορούσαν να βρουν πουθενά μόνιμη άδεια παραμονής. Τους βοήθησε ξανά ο Ρενουάρ, ενώ στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου έμειναν για λίγο μαζί με τον Λουκίνο Βισκόντι στην Ιταλία. Μετά τον πόλεμο επέστρεψαν στη Γερμανία για να ξαναφύγουν λίγα χρόνια αργότερα με προορισμό την Αγγλία, όπου εκεί μεταξύ άλλων, η Ράινιγκερ συνεργάστηκε με το BBC για τη κατασκευή ταινιών μικρού μήκους βασισμένων στα παραμύθια των αδερφών Γκριμ.

Τα τελευταία δέκα χρόνια της ζωής της, τα πέρασε στη Γερμανία όπου επέστρεψε το 1972 ως τον θάνατο της στις 19 Ιουνίου 1981, σε ηλικία 82 ετών. Άφησε πίσω της μια κληρονομιά περίπου 60 ταινιών, ένα κινηματογραφικό υπο-είδος το οποίο δημιούργησε, καθόρισε και ουσιαστικά στοίχειωσε καθώς λίγοι μπόρεσαν να ακολουθήσουν αυτή την πολύ κοπιαστική μέθοδο – σημαντικότερος από όλους στην εποχή μας είναι ο Μισέλ Οσελό, δημιουργός μεταξύ άλλων και του γνωστού στη χώρα μας Ο Κιρικού και η Μάγισσα. Δείτε στο παρακάτω μίνι ντοκιμαντέρ (The Art of Lotte Reiniger, 1970) μια από τις ελάχιστες καταγραφές της αξεπέραστης τεχνικής της, όπου με ένα ψαλίδι και μερικά κομμάτια μαύρου χαρτονιού μπορούν να δημιουργηθούν μαγικοί κόσμοι, ικανοί να μας μείνουν αξέχαστοι.




0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Γεώργιος Γκουρτζίεφ: βαθυστόχαστος, πρωτοπόρος διανοητής ή ταλαντούχος παραμυθάς;

Σαν σημερα / Γεώργιος Γκουρτζίεφ: βαθυστόχαστος, πρωτοπόρος διανοητής ή ταλαντούχος παραμυθάς;

Μυστικιστής, φιλόσοφος, πνευματικός δάσκαλος, συγγραφέας, μουσικοσυνθέτης, ταξιδευτής, υπήρξε πνεύμα χαρισματικό που επηρέασε κόσμο. Εβδομήντα χρόνια μετά τον θάνατό του (29/10/1949) πολλά ερωτήματα γι' αυτό τον «γητευτή ψυχών» παραμένουν άλυτα.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Ρόι Λιχτενστάιν: Ο πρωτοπόρος της pop art που έβαλε τον Mίκι Μάους στα μουσεία

Σαν σήμερα / Ρόι Λιχτενστάιν: Ήταν όντως ο «χειρότερος καλλιτέχνης» της εποχής του;

Σαν σήμερα γεννήθηκε ο πρωτοπόρος καλλιτέχνης της pop art που με το γενναίο έργο του ειρωνεύτηκε το κλασικό, έβαλε τον Mίκι Μάους σε μουσεία και γκαλερί και άλλαξε οριστικά τους κανόνες της σύγχρονης τέχνης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Βιβλίο / Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Σαν σήμερα γεννήθηκε το 1854 ο Αρθούρος Ρεμπό. Ο ποιητής, μουσικός και μπλόγκερ Aidan Andrew Dun έπεσε τυχαία σε δύο εντελώς άγνωστες φωτογραφίες, βγαλμένες στην Place Vendôme, και βρέθηκε μπροστά σε μια μεγάλη έκπληξη: ο έφηβος Αρτίρ Ρεμπό, όπως δεν τον έχουμε ξαναδεί.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Σοπέν

Πέθανε Σαν Σήμερα / «Κύριοι, ιδού μια μεγαλοφυΐα!»: Πώς ο Σοπέν άνοιξε νέα εποχή στη μουσική για πιάνο

Σαν σήμερα, στις 17 Οκτωβρίου 1849, πεθαίνει από φυματίωση στο Παρίσι ο Πολωνός Φρεντερίκ Φρανσουά Σοπέν, ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του Ρομαντισμού και κορυφαίος πιανίστας.
ΚΟΡΙΝΑ ΦΑΡΜΑΚΟΡΗ
Ήταν η διασημότερη τραγουδίστρια της Γαλλίας. Όταν πέθανε, ο Αρχιεπίσκοπος αρνήθηκε να την κηδέψει

Σαν Σήμερα / Ήταν η διασημότερη τραγουδίστρια της Γαλλίας. Όταν πέθανε, ο Αρχιεπίσκοπος αρνήθηκε να την κηδέψει

Edith Piaf: «Το σπουργιτάκι» που ξεκίνησε από τους δρόμους του Παρισιού και δοξάστηκε όσο λίγοι. Αυτή είναι η ζωή της, το τέλος που της επιφύλασσε η Καθολική εκκλησία και ένα απόσπασμα από μία συνέντευξή της.
ΑΝΔΡΟΝΙΚΗ ΚΟΛΟΒΟΥ
Νταϊάνα: Η μυθιστορηματική ζωή της διασημότερης γυναίκας του πλανήτη

Σαν Σήμερα / Νταϊάνα: Η μυθιστορηματική ζωή της διασημότερης γυναίκας του πλανήτη

«Η Νταϊάνα διεκδίκησε την εκτίμηση ενός βασιλικού περίγυρου που τη χρησιμοποίησε κατά περίσταση. Διεκδίκησε την ελευθερία της από έναν σύζυγο που την έβλεπε πάντα ως την αιτία του προσωπικού του αδιεξόδου. Διεκδίκησε τα παιδιά της από μια συντηρητική οικογένεια. Και εν τέλει διεκδίκησε τη ζωή της από τους ηδονοβλεψίες παπαράτσι που την καταδίωκαν ανελέητα»
ΜΑΤΟΥΛΑ ΚΟΥΣΤΕΝΗ
Μαντόνα: «Είμαι σκληρή, φιλόδοξη και ξέρω ακριβώς τι θέλω. Αν αυτό με κάνει σκύλα, δεν πειράζει»

Μουσική / «Είμαι σκληρή, φιλόδοξη και ξέρω τι θέλω. Αν αυτό με κάνει σκύλα, δεν πειράζει»

Pop icon, μίλησε για το woman empowerment πριν υπάρξει καν ο όρος, gay icon, fashion icon, η απόλυτη σταρ, η πιο πετυχημένη γυναίκα μουσικός όλων των εποχών, όπως και να τη χαρακτηρίσει κανείς, είναι μία και μοναδική και ήρθε για να αλλάξει τα πάντα.
M. HULOT